weld van wapenen een vijand ten onder te brengen, die, om
bet voorrecht zijner afkomst, overal aanhang vindt; dien niemand
zou durven vatten, veelmin om het leven brengen, en die daarenbo-
ven overal gelegenheid vindt zieh te verschuilen in ontoegankeljjk
gebergte en duistere spelonken, waarheen hem geen Europeaan kan
v o l g e n D i e overtuiging begon zieh ook meer en meer aan
Hartingh op te dringen, en toen dus eindelijk Mas Said door zijne
tegenspoeden genoeg vermurwd was, om zijne eischen lager te
stemmen, besloot hij hem met zachtheid en toegevendheid te gemoet
te komen. Mas Sai'd bood aan zieh aan den Soesoehoenan te onder-
werpen, mits hem eenige landschappen tot zijn onderhoud werden
toegestaan, en nadat deze vorst er in had toegestemd hem een
weinig buiten Soerakarta te ontmoeten, wierp hij zieh daar
voor zijne voeten en zwoer hem trouw, waarna hem met zijn
gevolg eene verblijfplaats binnen Soerakarta werd aangewezen. Kort
daarna werd in eene samenkomst van den Soesoehoenan, den
Pangeran en den Gouverneur Hartingh te Salatiga, op den 174en
Maart 1757 , de algemeene vrede bezegeld. Aan Mas Said werd
toegestaan den titel van Pangeran Adipati Arjä Mangkoe Eegärä te
voeren, terwijl hem een gebied van 4000 tjatjah’s in de landschappen
Kadoewang, Laroh, Mateseh en het Zuidergebergte als leen
van den Soesoehoenan werd toegewezen. Met den Sultan wei-
gerde hij echter zieh te verzoenen, en hij verscheurde kort daarna,
door zieh van de Ratoe Bendärä te scheiden, ook den laatsten
band die hem nog aan dien vorst verbonden hield ).
In de algemeene bevrediging van Java was ook Banten be-
grepen, in welk rijk gedurende den opstand van Mangkoe Boemi
en Mas Said almede een inlandsche krijg was gevoerd, die ten
laatste de tusschenkomst der Compagnie noodzakelijk had gemaakt.
Sultan Zeinoe’l-Arifin 3) was een zwak vorst, die zieh geheel door
zijne gemalin, de Ratoe Scharifa Patimah 4) , liet beheerschen.
i) Monnik. 232. 2) T. v. N. I. VI. 3. 127. 3) Zie boven, blz. 451.
4) Van Kämpen. Gesch. d. Nederl. bniten Europa, I I I . 69, schrijft Ratoe S iri; Meinstna
I . 151, Ratoe Saria Fatima; de Rovere van Breugel, in Bijdr. t. I T L en Vk.
N. V. I. 112, 316, 35 9 , Ratoe Sariefa; Hageman, Handl. I . 213, RatoeSjarif. Bij
zulke verschillen moet men naar den waren vorm raden, maar ik hoop dien getroffen te heb-
ben. Scharifa, door de inlanders Sarifa nitgesproken, is het vrouwelijk van den bekenden
Arabischen titel Scharif, door de wäre of gewaande afstammelingen van den profeet gevoerd.
In overleg met de Compagnie was des Sultans zoon, Pangeran
Goesti, tot opvolger aangewezen; maar de Ratoe wilde hären
neef *), Pangeran Scharif Abdoe’llah , die eene dochter des Sultans
gehuwd had, in de plaats stellen van den zoon eener andere
vrouw, en deed al het mogelijke om Pangeran Goesti bij
zijn vader in verdenking te brengen. Zij bracht het zoover, dat
de Sultan in 1746 zelf bij de Hooge Regeering op verandering
van de orde der opvolging en de erkenning van Pangeran Scharif
als kroonprins aandrong, doch deze was niet daartoe te bewegen.
Intusschen begon Pangeran Goesti voor zijne persoonlijke veilig-
heid te vreezen, en zocht met eenige grooten, die tot zijn aanhang
hehoorden, eene toevlucht te Batavia. De Sultan, door de
aantijgingen der Ratoe steeds meer tegen hem opgezet, bepaalde
zieh nu niet tot de herhaling van zjjn reeds geuiten wensch,
maar drong ook op de verwijdering van zijn zoon uit Batavia
aan. Kapitein Brouwer, kommandant te Banten, meende om
politieke redenen inwilliging van beide verzoeken, die hij overigens
zelf als onrechtvaardig beschouwde, ten sterkste te moeten aan-
raden, en de zwakke Regeering, beducht dat hare gewapende
tusschenkomst zou gevorderd worden, indien zij zieh tegen des
Sultans verlangen verzette, ging al aanstonds tot de erkenning
van Pangeran Scharif als kroonprins over, ofschoon zij tevens
niet verzuimde van de günstige gelegenheid gebruik te maken
om den lang begeerden afstand van een stuk grond ten westen
der rivier van Tangeran, die tot dusver de grensscheiding vormde 2) ;
van Banten te verwerven. Later bewilligde zij, ofschoon schoorvoe-
tend, ook in den tweeden eisch, en Pangeran Goesti werd om
des vredes wille in 1748 naar Ceilon verwijderd. Maar de Ratoe
Volgens de Rovere van Breugel, t. a. p. 112, was hij een voorzoon van de Ratoe;
doch dit is in strijd met alle andere getuigenissen. Intusschen zijn schier alle verhalen
van deze gebeurtenissen verward en in onderlingen strijd. Zie b. v. Da Bois, 343;
Meinsma, Hageman en de Rovere van Breugel, t. a. pp. Ik volg gedeeitelijk van
Kämpen, I I I . 69 vv. 80 w ., die uit de Secreete Resolution en Brieven van Batavia
in het Kolöniaal Archief geput heeft; maar daar in zijn bericht groote gapingen voor-
komen, heb ik het aangevuld uit de mededeelingen van de Rovere van Breugel, die^
daar hij zelf in 1786 en 1787 als koopman in Banten vertoefde, wel in de gelegenheid
was zieh omtrent het gebeurde te onderrichten.
2) Zie boven, blz. 398.