weigerden, de schattingen inhielden en elkander op eigen hand
beoorloogden. De leenvorsten badden zelven weder vazallen,die
even zoo te hunnen opzichte handelden, en men bon dus leenen
en achterleenen onderscheiden. De voornaamste leenstaten in de
nabijheid van Madjapahit waren Dähä, Bäwernä of Bräwernä en
Singä-Sari. Door grootendeels woeste streben van het laatstge-
noemde gescheiden, lag op Java’s uitersten oosthoek het rijkje
Balambangan, dat eenmaal, zoo het schijnt, door onafhanbelijke
vorsten was bestuurd, die in nauwe betrekking stonden tot de
oudste Hindoe-kolonien op Bali, eh daarom even als Bali onder
de door Madjapahit veroverde gewesten wordt gerekend '). Doch
bjj het heerschende leenstelsel maabte ook de veroveraar door-
gaans slechts aanspraak op de suzereiniteit, en bleef de over-
wonnen vorst als vazal regeeren. Het afgelegen Balambangan
zal bovendien den druk van Madjapahits gezag slechts weinig
gevoeld hebben, en behield dan ook, zooals ons later blijben
zal, niet slechts tegenover Madjapahit, maar ook tegenover de
latere vorsten van Mataram, tot in de tweede helft der achttiende
eeuw eene tamelijk onafhankelijke Stelling. Ik zal later meermalen
gelegenheid hebben om van dat rijkje te gewägen. Naar
het westen heen was zeber de voornaamste der vazalstaten Pram-
banan, waaraan weder de hoofden der kolonien in Koeripan
(zoo men meent het tegenwoordige Grobogan), Djapara en Bagelen
ondergeschikt waren. Bindelijk lag in het westen van Java
of de Soendalanden de stad Padjadjaran met hare onderhoorig-
heden, die in hare geheel afgezonderde ligging zieh bijna als
onafhankelijb kon beschouwen 2).
De Hindoe-kolonisten zijn in verhouding tot de inlanders on-
getwijfeld veel talrijker gCweest dan thans de Europeanen, en
het kan ons dus niet bevreemden dat zij eene zoo zachtaardige
en lijdzame bevolking als de Javaansche gemakkelijk in bedwang
hielden. Het middel daartoe was het inboezemen van vrees door
») Zie de noot op biz. 133; vgl. Raffles Java I I . 121. Indien Javva-koti (zie
boven biz. 9) werkelijk Java’s oostpunt is, zal men het in dit rijk moeten zoeken.
2) Zie boven biz. 146.
overmatige gestrengheid en wreedheid. Het kan niet betwijfeld
worden dat de omgang der Dwidja’s onderling verre van zacht-
aardig en welwillend en aan woeste opwellingen van toorn on-
derhevig is geweest, maar dat vooral het leven van een Soedra
al zeer weinig geteld werd. Dit blijbt reeds uit de vroeger bij-
gebrachte plaats van de Conti ’), en wordt volkomen beves-
tigd door de volgende Chineesche getuigenis, die ongeveer tot
hetzelfde tijdvak schijnt op te klimmen: „De mannen, oudenen
jongen, aanzienlijken en geringen, dragen altijd een kris. Als
zij bij een zijn en de een den ander beleedigt* of zij aan het
vechten gaan, kan men er op rekenen dat zij elkander met de
kris steken. Heeft de een den ander doodelijk gewond, dan
vlucht hij; want na drie dagen ontgaat hij de straf. Yerzet hij
zieh, dan wordt hij dadelijk gevat en gekrist. De magistraten
slaan nooit met de zweep. Onverschillig of de misdaad zwaar
of licht is , bindt men den misdadiger met rotan vast en brist
hem. Moord en doodslag is eene dagelijksche gebeurtenis waar-
over men zieh niet verwondert2).“ Intusschen brengt de Javaansche
overlevering de algemeenheid van het dragen der kris met den
val van Madjapahit in verband. In de verhalen uit den Hin-
doetijd treden steeds de p a n d é ’ s , de kunstenaars die ijzer
en staal bewerkten, bijzonder op den voorgrond. De vorsten
hadden er velen in dienst, die bijzondere voorrechten schijnen
genoten te hebben 3), en nu, over Java, Madoera en Bali ver-
strooid rakende, het gebruik van de kris ook onder de mindere
klassen invoerden.
De vorsten stelden ambtenaren aan, die waarschijnlijk werden
bezoldigd uit de opbrengsten van de landerijen door hunne on-
derhoorigen bewerkt, en ten deele door hunne persoonlijke dien-
sten. Hoofden over duizend huisgezinnen worden reeds in dezelfde
Chineesche berichten vermeld 4) , en het schijnt mij dat daaruit
zoowel de naam wong sewoe te verklären i s , waardoor nog soms
de volksmassa in tegenstelling met de hoofden en ambtenaren
1) Deel I , bl. 292.
2) Sehlegel in T. v. I . T. L. en Vk. XX. 1 9 , 20.
3) Vgl. boven bl. 144. 4) T. a. p . bl. 21.