trekken en de stad ingesloten, terwijl een uitval van het garni-
zoen, vooral door de houding der Javaansche hulpbenden, zon-
der uitwerking was gebleven. De Politieke Raad te Samarang
had in zijn angst besloten de bevelhebbers der onderboorige pos-
ten te gelasten de Chineezen waar zij konden uit te roeien, en
de aangeboden hulp van Tjakra-ning-Rat van Sampang aanvaard,
die er reeds lang naar had gestreefd, zieh los te maken van het
oppergezag des Soesoehoenans en zieh in dezelfde betrekking tot
de Compagnie als de regenten van Oost-Madoera te plaatsen.
ln de langdurige geschillen tusschen Tjakra-ning-Rat en het Ma-
taramsche hof had de Regeering te Batavia steeds het dubbele
doel nagestreefd, om den Madoerees verwijderd te houden van Java
en om de Soevereiniteit over geheel Madoera te erlangen. Amang-
koe-Rat had eene dochter, die hij aan Tjakra-ning-Rat ten hu-
welijk had beloofd, hem later op beleedigende wijze geweigerd.
Pakoe Boewänä had echter na zijne troonsbestijging niet slechts
het huwelijk tot stand gebracht, maar ook aan zijn zwager
Sidajoe en de nog door de kleinzonen van Soerapati in opstand
gehouden distrikten Banggil, Pasoeroean en Dringä *) als hu-
welijksgift toegezegd. De Compagnie had daarin nu een zeer
dubbelzinnige rol gespeeld. Den Soesoehoenan had zij doen ge-
voelen hoe gevaarlijk de beloofde afstand zou zijn; bij Tjakra-
ning-Rat had zij verbittering opgewekt omdat de bruidschat niet
geleverd werd, zoozelfs dat hij zijne reeds hoog zwangere echt-
genoot aan hären broeder terugzond. Daarentegen had de Regeering
de onafhankelijkheidsverklaring van Tjakra-ning-Rat,
waar zij kon, zooveel mogelijk in de hand gewerkt, maar na-
tuurlijk het Mataramsche hof thans weinig daartoe geneigd ge-
vonden. Tjakra-ning-Rat , in beide zijne wenschen teleurgesteld,
had geweigerd de jaarlijksche hofreis naar Kartasoera te vol-
brengen en was zelfs in zijne vijandige houding blijven volharden,
toen zijn oudste zoon tot regent van Sidajoe was aangesteld J).
Dus was de stand van zaken, toen de Commissaris Roos met
l) Thans nog een district van Probolinggo, maar waarschijnlijk vroeger zoo nitge-
strekt dat het aan Pasoeroean paalde.
») De Jonge IX , bl. XXVI—XXVI I I , X L IIl.
versehe troepen te Samarang kwam om het bevel uit handen
van Yisscher over te nemen, wiens verrichtingen geenszins de
goedkeuring der Hooge Regeering hadden weggedragen.
De houding der Javaansche hulptroepen deed natuurlijk ook
op den Soesoehoenan verdenking rüsten, ofschoon hij er tot nog
toe in geslaagd was Yisscher door geveinsde vriendschapsbetui-
gingen in slaap te wiegen. Inderdaad was Pakoe Boewänä niet
te vertrouwen. Geslingerd tusschen twee partijen, waarvan de
eene, met zijne moeder, de Ratoe Ageng, aan het hoofd, het
bondgenootschap met de Compagnie wilde handhaven, de andere,
aangevoerd door den nieuwen rijksbestuurder Näta Koesoemä,
de hoop op bevrijding van het Hollandsche juk op een verbond
met de Chineezen wenschte te bouwen, schijnt hij het plan te
hebben opgevat, in afwachting van de dingen die komen zouden,
in het openbaar den schijn van vriendschap jegens de Compagnie
te handhaven, ten einde zieh, voor het geval dat de Chineezen
de nederlaag leden, een gemakkelijken terugtred voor tebehou-
den; maar in het geheim de Chineezen zooveel mogelijk te begünstigen
, en , indien hunne zaak goede vorderingen mocht maken,
zieh met hen te vereenigen om de Holländers van Java te ver-
drijven. De gezanten der Regeering werden dus door den Soesoehoenan
met veel beleefdheid en schoone beloften ontvangen;
maar te gelijk werd aan de hoofden der Chineezen voorgespie-
geld, dat, zoo de Holländers verjaagd waren, de kustplaatsen
hun zouden worden afgestaan, en zij de handelsvoordeelen genie-
ten zouden die de Compagnie aan Mataram had afgeperst.
Maar door de Chineezen werden werkelijk voordeelen behaald,
die den Soesoehoenan noopten zijne weifelende houding te laten
varen. Ofschoon, ten gevolge der uit Samarang gegeven bevelen,
op vele der oostwaarts gelegen posten de Chineezen, ook zonder
dat zij nog blijk van siechte gezindheid hadden gegeven, waren
van kant gemaakt, en er onder andere te Gresik een honderd-
tal op last van Tjakra-ning-Rat waren vermoord, waren de
voordeelen die zij in den krijg behaalden, niet te miskennen.
De Chineezen die in Tjeribon hadden standgehouden, maarvan-
daar door inlandsche troepen in dienst der Compagnie verdreven