Intusschen maakte Mas Sai'd van deze gelegenheid gebruik om
Pänärägä en Madioen te veroveren. De regent van Pänärägä
sneuvelde en de groote schatten die hij verzameld had, vielen
in handen van den overwinnaar. Deze, die reeds sedert eenigen
tijd met zijn schoonvader op gespannen voet had geleefd, begon
nu zelf het oog te slaan op de Mataramsche kroon en stelde
aan de Compagnie voor met hem over den vrede te handelen ,-op
voorwaarde dat Pakoe Boewänä zou worden afgezet en een nieuwe
Soesoeboenan verkozen. Yon Hohendorff was inmiddels in Soe-
käwati gevallen, met dat gevolg dat de regent, een zwager
van Mangkoe BoemiJ, zieh met de zijnen onderwierp. Later echter
, zieh door den rijksbestuurder mishandeld achtende, verliet hij
de hofpartij weder, en de Kommandeur, door den regentijd en
hevige ziekten onder zijn volk verlamd, moest de winterkwar-
tieren betrekken, zonder eenig beslissend resultaat te hebben
verkregen.
Het was een geluk voor de Compagnie dat de oneenigheid
tusschen Mangkoe Boemi en Mas Sai'd, die van tijd tot tijd nu
ook elkander beoorloogden, de macht der rebellen zeer verzwakte;
want de sterfte onder hare troepen was zoo groot ,c dat zij in
1753 Mangkoe Boemi niet kon verhinderen in het Djipangsche
door te dringen en den regent te verslaan en te verjagen. Mas
Said vertoonde zieh eensklaps weder in Soerakarta en vernielde
er alle te veld staande gewassen, waardoor een zoo groot gebrek
aan levensmiddelen ontstond,dat tot 100 rijksdaalders voor een
kojan rijst betaald werden. Te gelijk bracht die prins ook aan
zijn schoonvader gevoelige verliezen toe en zijn voorspoed maakte
hem zoo opgeblazen, dat hij er meer en meer voor uitkwam
den troon voor zieh zelven te begeeren, en om dit doel te be-
reiken op nieuw onderhandelingen met von Hohendorff aanknoopte.
Die onderhandelingen werden lang gerekt en meermalen gaf de
houding van Mas Said aanleiding tot den twijfel of zij wel ern-
stig gemeend waren. Yon Hohendorff, zijne zwakheia gevoelende,
betoonde echter groote inschikkelijkheid, en daaruit werd zulk
een zonderlinge tusschenstaat tusschen oorlog en vrede geboren,
dat Mas Sai'd zelf, op het oogenblik dat hij eenige hem door
den Kommandeur gezonden geschenken aanvaardde, spottender-
wijze uitriep: „Heden zendt men mij geschenken, en morgen
vechten wij weder.“ Het bleek intusschen steeds duidelijker dat de
hooge eischen van Mas Said geen aannemelijke basis voor onder-
handeling konden opleveren, ofschoon hij zieh bij de Compagnie de
nederlagen aan zijn schoonvader toegebracht als groote Verdiensten
toerekende , en verzekerde dat hij hem eerlang geheel zou
onderwerpen. Maar inmiddels ging het rooven en branden
gedurig zijn gang en werd de toestand van Java hoe langer hoe
rampzaliger. De Soesoehoenan was volkomen machteloos; Mas
Said werd steeds overmoediger, en Mangkoe Boemi was nog
mächtig genoeg om zoowel de Compagnie als zijn schoonzoon
te trotseeren.
Yon Hohendorff, moedeloos en afgemat door zijn vruchtelooze
en kwalijk gesteunde pogingen om aan Java den vrede te schenken,
vroeg eindelijk in 1754 zijn ontslag, onder de rondborstige
verklaring dat de vrede nog ver te zoeken was. De Opperkoop-
man Nikolaas Hartingh, die geoordeeld werd alle andere dienaren
der Compagnie in de kennis der inlanders te overtreffen ‘) , werd
tot zijn opvolger benoemd. De Gouverneur-Generaal Mossel, die
in 1750 de door van Imhoff’s overlijden opengevallen plaats had
ingenomen, kwam zelf naar Samarang om hem te installeeren.
De nieuwe Gouverneur (want deze titel had nu den vroegeren
van Kommandeur vervangen), zieh de ondervinding van Mas Said’s
onhandelbaarheid ten nutte makende, begon meer zijne hoop te
vestigen op onderhandelingen met Mangkoe Boemi, die al spoe-
dig toonde liever zelf met de Compagnie in schikking te willen
treden, dan de voordeelen die uit een verbond met haar
konden voortspruiten, aan zijn schoonzoon te gunnen. Yoor die
onderhandelingen werd gebruik gemaakt van de tusschenkomst
van een Turkschen of Arabischen priester, die zieh destijds te
Batavia bevond. Hartingh, zonder zieh bij zonder toeschieteljjk te
betoonen, trachtte längs allerlei wegen Mangkoe Boemi omtrent
zijne gezindheden te polsen. Daar zijne eischen minder buitensporig