Onder de overige administratieve maatregelen van Raffles
treedt zijne hervorming van het belastingstelsel op den voor-
grond. Hierin vooral ligt de groote beteekenis van zijn bestuur.
Geheei brekende met hetmercantiel stelsel der Compagnie, bevrijdde
hij den handel en den arbeid zaoveel mogelijk van de boeien die ze
beknelden, terwijl hij de contingenten en gedwongen leverantien
verving door een geregelde betaling, van de opbrengst der velden
geheven. Het doel dezer hervorming was, den inlander te ver-
heffen, den Engelschen naam in dtn Archipel bemind te maken,
Java te herscheppen in een veld voor den Britschen ondernemings-
geest en den terugkeer van het Nederlandsch gezag zooveel
mogelijk te verhinderen.
De geschiedenis dezer groote hervorming kan in twee tijd-
perken gesplitst worden. Het eerste was dat der voorbereiding
en neemt de twee eerste jaren van Raffles’ bestuur in , het twee-
de is dat der uitvoering, dat gezegd kan worden metdeprocla-
matie van 15 October 1813 aan te vangen.
In het eerste tijdperk was eene commissie, uit kolonel Mackenzie
als voorzitter en de voormalige Nederlandsche ambtenaren
Knops, Lawick van Pabst en Rothenbuler als leden bestaande, met
een onderzoek naar den aard van het grondbezit en de mogelijkheid
der beoogde verandering van stelsel belast. Te geljjker tijd sloeg
de Luitenant-Gouverneur de handen aan het werk om de verschil-
lende takken van bestuur in overeenstemming met de Britsche
begrippen of volgens zijne persoonlijke inzichten te regelen.
Onder deze regelingen verdienen vooral de inrichting van
het Gewestelijk Bestuur en van het Rechtswezen onze aandacht,
omdat zij uit den aard der zaak op het lot van den Inlander
van overwegenden invloed waren.
Den 15den September 1812 werden door den Luitenant-Gouverneur
in Rade nieuwe instructien voor de residenten uitge-
vaardigd. Hunne verplichtingen waren vierledig, naarmate zij tot
het civiel of militair beheer, het rechtswezen of de financien
betrekking hadden.
den 17 over, terwijl Meinema alleen door weglating van Kädoe het aañtal van 16
niet overschrijdt.
In het civiel beheer was de resident het hoofd van het gewest,
wiens bevelen stiptelijk moesten worden nagekomen, schoon aan
ieder het recht tot klagen bij de Algemeene Regeering werd
toegekend. De resident moest de geschillen tusschen de beamb-
ten in zijn ressort in' eerste instantie beslissen, maandelijks
den toestand van zijn gebied opnemen en daarover rapport
doen, en de statistiek van inkomsten en uitgaven, van aankomende
en vertrekkende schepen, van in- en uitvoer, van de uitkom-
sten van landbouw en nijvérheid, van de openbare werken
en van de Europeesche bevolking nauwkeurig bijhouden en
ter kennis van het Gouvernement brengen. Yoor het aan-
leggen van publieke werken behoefde hij steeds de machtiging
der Hooge Regeering. De administratie der koffiecultuur en der
bosschen moest hij overlaten aan de daarvoor bestemde depar-
tementen. Zelf mocht hij geen handel of nijverheid uitoefenen,
diensten ten eigen behoeve mocht hij slechts tegen behoorlijke
vergoeding van den Inlander vergen, geschenken mocht hij in
geen geval aannemen.
Het militair gezag van den resident werd beperkt tot de door
Daendels onder den naam Djajeng-Sekars tot handhaving van
het gezag der prefecten georganiseerde inlandsche strikruiters
of maréchaussé’s '). Bij brand of opstand had hij zieh tot den
eerstaanwezenden offleier te wenden. Yoor doortrekkende troepen
moest hij behoorlijk zorg dragen.
Over de rechterlijke functien van den resident spreek ik zoo aan-
stonds bij het rechtswezen. Hier kan echter vermeld worden, dat hem
ook de handhaving der politie, het toezicht op alle publieke werken
en instellingen, de zorg voor de belangen der Inlanders, het tegengaan
van het pandelingschap en van den sluikhandel waren opgedragen.
Wat eindelijk de financien betreft, had de resident te zorgen
voor de inning van ’s lands inkomsten en voerde hij het beheer
der kassen. Na de invoering van het landrentenstelsel werden,
voor zoo ver afzonderlijke eollecteurs waren aangesteld, zijne
financieele werkzaamheden beperkt; doch dit was niet dadelijk
in alle residentien het geval2).