met dien titel, die trou wens naar Mohammedaansche begrippen slechts
aan hooger gezag kon ontleend worden. Maar Rijklof van Goens, die
bet hof van Mataram bij herhaalde bezoeken beter dan iemand had
leeren kennen, zegt ons, dat de Panpmbaban na de verovering van
Madoera en Soerabaja eene vergadering hield van al de overwonnen
regenten, waarbjj ook de Pangeran van Tjeribon tegenwoordig
was, en dat hij daar, op voordracht van een der grooten, als
Soesoehoenan werd uitgeroepen, terwijl den Tjeribonschen vorst,
als een bijzonder eerbewijs, vergund werd den titel van Pangeran
met dien van Panembahan te verwisselen '). Overigens bad bet
bewustzijn van onbeperkte macht op het gemoed van den
Soesoehoenan den verderfelijksten invloed. Hij begon te lijden aan
dien vreeselijken waanzin die zoo dikwijls mächtige despoten ge-
vaarlijk maakt zelfs voor bunne vertrouwdste raadslieden en gun-
stelingen. Een droom had hem geopenbaard, dat, zoo hij zijn rijk in
vrede wilde bezitten, vier van de grootsten moesten worden „weg-
genomen“ , en niemand in zijne omgeving achtte zieh meer veilig 2).
Ofschoon de Soesoehoenan van begeerte brandde om de verovering
van geheel Java te voltooien, dwong hem de uitputting
zijner onderdanen hun een paar jaren rust te gunnen. Maar hij
bleef daarom niet werkeloos. Door onderhandelingen en bedrei-
gingen trachtte hij de Bantensche regeering tot erkenning van
zijn gezag te bewegen, waartoe vooral de diensten van den Panembahan
van Tjeribon werden ingeroepen; maar Banten bleef
standvastig weigeren. In den aanvang van 1626 liet hij weder
door de Toemenggoengs van Kendal en Tagal vertoogen bij de
Hooge Regeering te Batavia indienen, om haar aan te sporen,
tegen erkenning van haar recht op het veroverd grondgebied,
hem in een aanval op Banten met hare zeemacht bij te staan.
Doch de Compagnie, getrouw aan haar beginsel dat Banten wel
gekortwiekt, maar niet vernietigd, en de Soesoehoenan wel te
1) »Corte beachrijvinghe van ’t eyland Java» , in Bijdr. t. d. T. L. en Vk. v. N.
I . IV. 358. Vgl. ook de Carpentier bij de Jonge, V. 101. Ik bemerk te la a t, dat bij
hetgeen ik op blz. 264 over het aannemen van den titel Soesoehoenan door de latere vor-
sten van Mataram schreef, op deze bijzonderheid uit vroeger tijdvak geen acht is geslagen.
s) De Carpentier bij de Jonge, V. 101.
vriend gehouden, maar niet te mächtig gemaakt moest worden,
bleef doof voor deze aanzoeken. Toen de Soesoehoenan bemerkte,
dat van deze zijde niets voor hem te hopen viel, begon hij ook
de Niederländers te dwarsboomen en zieh door buitenlandsche
bondgenooten te versterken. Hij gelastte de verplaatsing van een
deel der bevolking van Soemedang naar Mataram, zoo men meent
vooral met het doel, om Batavia den toevoervan slachtvee en tim-
merhout uit die streken af te snijden. Een gezantschap van Pa-
lembang, dat zeven olifanten en andere geschenken aan den Soesoehoenan
kwam aanbieden, werd günstig ontvangen en leidde
tot een verbond, dat, naar verzekerd werd, een gezamenlijken
aanval op Banten beoogde, maar naar het oordeel van den Gouverneur
Generaal ook wel tegen Batavia kon gericht zijn. Daar-
entegen werd een nieuw gezantschap, in Augustus 1626 naar
Mataram gezonden, niet tot de hofreis naar Karta toegelaten,
maar teruggewezen met de verklaring, dat de geschenken te gering
waren en de Regeering in hären brief den Soesoehoenan niet
hoog genoeg betiteld en zieh zelve niet genoeg vernederd had ').
Misschien wäre het zelfs reeds in 1627 tot een uitbarsting ge-
komen, indien niet de regent van P a ti, bij Djapara, de vaan
des oproers had opgestoken en den Soesoehoenan gedwongen had
in persoon met een aanzienlijke macht te velde te trekken. De
overwinning bleef aan het leger van Mataram, maar schijnt duur
gekocht te zijn. De weerspannige stad werd met geheele ontman-
teling gestraft 2).
Inmiddels was Koen, voor de tweede maal met de waardigheid van
Gouverneur-Generaal bekleed, in September 1627 te Batavia ge-
komen, en het was gelukkig, bij de gevaren die de jeugdige stad
bedreigden, dat hare verdediging aan een man van zijne geestkracht
was toevertrouwd. Doch eer wij de ontwikkeling van het
drama verder gadeslaan, is het noodig dat wij de aandacht een
oogenblik bepalen bij de episode die de betrekkingen tot Banten
en Engeland daarin vlochten.
') De Carpentier bij de Jonge, V. 9 9 , 1 0 4 , 109.
5) Koen bij de Jonge, V. 114; van Goens in Bijdr. t. d. T. 1 . en Vk v N I
V. 3 5 7 , 359.