Een geheel ander karakter vertoonen de ru'fnen van Soekoeh
en Tjeta, aan de westelijke en noordwestelijke hellingen van
den Lawoe, en door de geheele breedte der residentie Soerakarta
van die van Prambanan gescbeiden. Wij hebben ze reeds door
de inscripties als van zeer jongen oorsprong leeren kennen, als
behoorende tot de laatste jaren van het rijk van Mädjäpahit l). De
overlevering kent dan ook de stichting toe aan Preboe Andäjä
ning Rat, die door den laatsten Brä Widjäjä van Mädjäpahit,
ook Kapoe genaamd, om zijne diensten te beloonen tot zijn
schoonzoon en regent van Pengang verheven was. Deze overblijfselen
zijn geene eigenlijke tjandi’s; zij bebooren tot die open
bidplaatsen, waarnaar men met eene reeks van door trappen
verbonden terrassen opklimt, — bidplaatsen zooals men ze ook
in Oost-Java dikwijls aantreft, en die de Soendalanden met bet
eigenlijke Java gemeen hadden. Doch de meeste dezer bidplaatsen
toonen, in onderscheiding van die van den Lawoe, geen
sporen van steenbouw. Soekoeh beeft thans nog drie terrassen,
doch had er vroeger een grooter aantal, die in bet Mohamme-
daansche tijdvak voor den aanleg van een tuin hebben plaats
gemaakt. Op bet laatste en hoogste terras vindt men eene steen-
massa in den vorm eener afgeknotte piramide, geheel vol ge-
metseld, behalve dat een smalle trap daar doorheen naar het
bovenplat voert, dat als de voornaamste en heiligste plaats van
aanbidding moet worden aangemerkt. Het soortgelijke, misschien
nooit geheel voltooide monument van Tjetä telt 13 of 14 terrassen,
maar mist zulk een gebouw als het hoogste terras van
Soekoeh kenmerkt. Er wordt ook hier aan de trappen en op de
terrassen een overvloed van beeidwerk gevonden, doch het mist
de schoonheid en fijnheid van de beeiden en basreliefs van den
Dieng, van Bärä Boedoer en van Prambanan. Alle figuren zijn
grof en lomp. Yan Boeddhisme hier geen spoor; daarentegen
is de Siwa-vereering tot hare oorspronkelijke ruwheid terug-
gekeerd. De lingga- of phallusdienst vertoont zieh hier in de
>) Boven bl. 28. Zieover deze rnmen, behalve de daar aangehaalde beschrijving van
v. d. Vlis, gok Junghuhn in T. v. N. g VI. 2. 371, en Java I I . 434; Leemans,
Boro Boedoer, 403.
naaktste en onbeschaamdste vormen. Men heeft gemeend hierin
het bewijs te zien van eene reactie van het echte Siwaisme
tegen het indringen van het Boeddhisme en van eene herstelling
der zuiverheid van den Siwaietischen eeredienst in de laatste
tijden van Mädjäpahit. Met het beeldhouwwerk der hoofdstad
Mädjäpahit zelve schijnt dat van den Lawoe vele punten van
overeenkomst te toonen, vooral ook in sporen van jongeren oorsprong
bestaande.
Wij zijn thans genaderd tot de overblijfselen die gewoonlijk
als de sporen van het oude Hindoerijk van Dähä beschouwd
worden. Men plaatst den zetel daarvan in Kediri, maar ook het
oosteljjk deel van Madioen moet er toe behoord hebben, en
ofschoon men in die residentie geene tjandi’s vindt, heeft men
er in den laatsten tijd overblijfselen opgespoord die tot de mee-
ning leiden, dat de kedaton of het paleis der vorsten van Dähä
in deze residentie gelegen was. Aan den weg van Oeteran naar
Pänärägä vindt men niet slechts den naam Dähä nog in een
tweetal dessa’s bewaard, maar ook bij de dessa Grlang de ver-
moedelijke overblijfselen van den kedaton in uitgestrekte, ge-
deeltelijk zichtbare, gedeeltelijk nog onder den grond bedolven
fondementen van rooden gebakken steen. Yele steenen zijn reeds
door de Javanen uitgegraven en tot verschillende doeleinden aan-
gewend. In de nabijheid vindt men nog een oude begraafplaats, met
twee bij de bevolking hoog in aanzien staande graven, eene bad-
plaats uit den Hindoetijd en vele overblijfselen van beeidwerk.
Het schijnt dan ook bij nader onderzoek bloot toevallig, dat
Madioen thans de tjandi’s geheel mist. Hamen van dessa’s en
andere kenteekenen wijzen aan, dat zij vroeger niet ontbraken').
Tot datzelfde rijk van Dähä kunnen ook met meer of minder
waarschijnlijkheid de vele merkwaardige Hindoe-overblijfselen
van de residentie Kediri gebracht worden. Aan de oostelijke
helling van den Wilis vindt men op een hoogte van drie duizend
voet eene bidplaats, uit drie met trappen verbonden en met
beeidwerk versierde terrassen bestaande, die den toegang banen
l) H. Hoepermans, het Hindoe-rijk van Doho. I ij. T. v. I . T. ep. Vk. XXI. 146.