Hasanoe’d-din de stichter was van het Bantensche rijk nog bij
het leven zijns vaders, zoodat dit rijk niet eerst ontstond uit de
verdeeling van diens nalatenschap. Yervolgens is Djakarta, waar
wij het in de gesehiedenis het eerst zien optreden, niets dan
een Bantensch regentschap, hestuurd door een Pangeran, die
gehuwd was met Ratoe Pembajoen, dochter van Pangeran Pa-
djadjaran en kleindochter van Soenan Sabakingking *), en men
is dus verwonderd het hier als een derden staat nevens Tjeribon
en Banten genoemd te vinden. Eindelijk wordt hier aan Tjeribon
een veel gewichtiger positie toegekend, dan het ooit in de werke-
lijkheid schijnt te hebben ingenomen. De vorsten van Tjeribon
waren aanvankelijk niets anders dan een soort van geestelijke
Pangerans, in de manier van de priestervorsten van Giri-Gresik.
Als vorsten waren zij vazallen van Mataram, die echter wel eens
door de wapenen moesten gedwongen worden de suzereiniteit
van hunnen leenheer te erkennen; door hunne geestelijke waar-
digheid stonden zij te gelijker tijd boven hem. Zij worden in alle
gelijktijdige en uit zuivere bron gevloeide berichten, tot 1662,
d. i. tot den dood van Panembahan Giri Laja I I , wiens uiterste
wilsbeschikking tot eene later te bespreken verandering in het
bestuur aanleiding gaf, nooit met den titel van Sultan, maar
steeds met dien van Pangeran of van Panembahan aangeduid.
Hun gebied heeft zieh in dit tijdvak waarschijnlijk in den regel
niet veel verder uitgestrekt dan over de kustlanden Indramajoe
en Tjeribon met Gebang 2). De meeste overige landschappen die
vroeger of later tot Tjeribon gerekend werden, oostwaarts tot
aan de Tji Taroem en zuidwaarts tot den Indischen Oceaan, stonden
toen onder het meer rechtstreeksch beheer van Mataram, of onder
andere van Mataram afhankelijke leenvorstjes of regenten, zoo-
*) Zie TÄ’vi N. I . 1871, I I . 356. Br is hier evenwel een zwarigheid; volgens het
geslachtsregister, daar medegedeeld, waren Pangeran Djakarta en de Ratoe Pembajoen
volle neef en nicht, en zulke huwelijken zijn door het recht van den Islam verboden.
Maar desniettemin staat het vast, dat Pangeran Padjadjaran de schoonvader was van Pang6-
ran Djakarta, door den brief van Koen bij v. d. Chys, de Nederlanders te Jakatra, bl.
226. Br zal dus in het geslachtsregister, zooals het is mcegedeeld, een fout zijn.
2) Gebang of Gabang, ongeveer overeenkomende met het tegenwoordige district Losari
(regentschap Tjeribon), was oudtijds een meer zelfstandig landschap. Zie b. v. Valen-
tijn , IV. I. 22.
als men er vermeld vindt voor Tji Asem, Krawang, Soemedang»
Soekapoera enz. Hetzelfde geldt van de westeljjke Preanger-landen,
die men met even weinig grond tot Djakarta heeft gerekend als
de oostelijke tot Tjeribon. Er bestaan kronieken van die Soenda-
landen, waaruit men, hoe verward en tegenstrijdig zij voor het
overige zijn mögen, in het algemeen voldoende bewijzen kan, dat
in het gansche gebied der tegenwoordige Preanger Regentschap-
pen in de eerste helft der XVIIe eeuw ') het oppergezag van
Mataram erkend werd. De uitbreiding van dat gezag in die gewesten
in bijzonderheden te volgen, is, bij den ellendigen toestand der
bronnen, niet wel mogelijk, maar het staat vast dat de vorsten
van Mataram in de Preanger-landen regenten aanstelden en
ontsloegen, regentschappen schiepen en introkken, gronden afston-
den en voorrechten verleenden. Ik merkte reeds vroeger op, dat
de invloed van Mataram er zoo ver ging, dat de Javaansche taal
er de diensttaal werd en de hoofden en regenten in hunne brieven
zieh van die taal bedienden 2).
Men moet zieh evenwel van den anderen kant wachten, de
beteekenis der Tjeribonsche priestervorsten te gering te schatten.
In de Portugeesche berichten komt wel is waar van Tjeribon
niet meer dan de naam voor 3). Maar door de eerste Nederlandsche
bezoekers wordt die plaats, onder den naam Charabaon, vermeld
als „een groote en schoone stad, die zeer fraai met een dikken
muur versterkt en met eene zoete rivier verrijkt is 4).“ En hoe
hoog de geestelijke waardigheid der vorsten van Tjeribon ook door
hunne opperheeren van Mataram werd geschat, blijkt het duidelijkst
uit een bewaard gebleven piagem van den vorst van Mataram, zoo het
schijnt van het jaar 1631, waarin aan zekeren Ki Moekarab,uit
de doekoeh Tjikeroeh in het regentschap Limbangan, vrijstelling,
Uittreksels uit die kronieken gaf Hageman in zijne Gesehiedenis der Soendalanden,
in D. XVI, XVII en XIX van T. v. I. T. L. en Vk. Zie ook K. F. Holle, Bijdragen
tot de Gesehiedenis der Preanger Regentschappen, in hetzelfde Tijdschrift, D. XVII.
Dit laatste stuk is echter vooral van belang voor de latere tijden.
2) D. I , bl. 442.
3) C h a r a b om op het kaartje van Levanha in de Barros, Dec. IV ; C h e rb om bij
Mendez Pinto.
4) Eerste schipvaerd, in D. I. van Begiu en Voortgang, bl. 63. Indramajoe wordt
daar D e rm a y o , en Krawang C r a v a o n genoemd, even als bij de Portugeezen.