de aloen-aloen v66r het kasteel stonden eenige steenen gebouwen,
zooals de pasiban, het besmjdenishuis, de boeien en eenige pak-
liuizen; het merkwaardigste was de moskee, met een afzonderlij-
ken, een paar honderd voet hoogen toren. Binnen de sterkte was
het verblijf des konings en van zijne vrouwen; geen man kon
er zieh zonder levensgevaar in wagen. De eigenlijke dalam was
nog door driedubbele muren van den omtrek der vesting ge-
scheiden, en de woningen der vrouwen en bijzitten waren, naar
men zeide, onregelmatig op het binnenplein gebouwd. Het kasteel
werd van water voorzien door eene in 1701 aangelegde leiding,
die het aanvoerde uit eene omstreeks anderhalf uur dieper land-
waarts gelegen lustplaats des Sultans, Tasakardi geheeten en
bestaande uit een steenen gebouw van twee verdiepingen op
een kunstmatig eiland, door een gracht van 20 roeden breedte
omgeven. De brug die eenmaal den toegang verleend had, was
sedert lang vervallen en niet vernieuwd; een klein platboomd
vaartuig, waarin men door vrouwen werd overgezet, was daarvoor
in de plaats getreden.
De Compagnie bezat te Banten het fort Speelwijk, waarvan
de aanleg in 1783 was aangevangen. Het lag niet ver van het
strand, op een plaats waar, wegens den modderigen bodem, vijan-
delijke sehepen het niet genoeg konden naderen om het met
hun geschut te bereiken, en was met vier boiwerken versterkt
en goed bewapend. Het gärnizoen was, met inbegrip derciviele
dienaren, op 372 man bepaald, doch bedroeg gewoonlijk slechts
a Van dat .getal, daar Banten te dicht bij Batavia was gelegen
om in vredestijd een groot gärnizoen te behoeven. Te Anjer,
Tjarita en Tjikoening waren kleine posten, uit een korporaal
en twee manschappen bestaande, bestemd om op de sehepen
die straat Soenda binnen kwamen, een wakend oog te houden.
Het fortje Valkenoog te Toelang Bawang, in 1755 vernieuwd,
was met 20 man bezet. In 1763 was ook een fortje aangelegd
te Samangka in de Lampongs, met hef doel om het indringen
der te Silebar gevestigde Engelsehen te weren. In 1781, na het
uitbreken van den oorlog met Engeland, was dat fortje, toen
het door den vijand bedreigd werd, als onverdedigbaar verlaten;
maar in 1782 is deze post door de sehepen der Compagnie,
ondersteund door gewapende vaartuigen van Banten, op de En-
gelschen heroverd en daarna op nieuw door een sergeant met
twaalf man bezet '). Deze geringe bezettingen mögen intusschen
wel als een bewijs van het onvermogen der Compagnie beschouwd
worden; want zoowel de Lampongsche als de Bantensche kusten
waren in die dagen ten prooi aan gedurige aanvallen der zee-
roovers, die dikwijls tot in de bocht van Banten zelve en onder
het oog der bezetting van het fort Speelwijk prauwen vermees-
terden, ja zelfs des nachts landden om weerlooze menschen op
te lichten. Yan tijd tot tijd werden wel eens kleine expedities
tegen die roovers ondernomen, maar doorgaans met verkeerd
overleg of als het te laat was, en met onwillig volk dat van de
straten geprest was 2).
Onder de voortbrengselen van Banten stond destijds de peper
bovenaan. Zij werd vooral nabij de "Westkust en in de boven-
landen gekweekt, in tuinen die deels onder het beheer waren
van de ter hoofdplaats wonende Grooten, deels onder dat van
verspreid wonende of wel in de tuinen zelve gevestigde'par-
ticulieren. Ieder inwoner boven de 16 jaren oud had volgens
de bepalingen 500 peperranken te onderhouden, en er waren
meest overal mandoors aangesteld om daarop toezicht te houden.
De Rovere van Breugel meent, dat, zoo aan die bepalingen de
hand was gehouden, Banten alleen, zonder de Lampongsche dis-
tricten, jaarlijks 3£ millioen ponden peper had kunnen opleveren,
terwijl het in werkelijkheid niet het vijfde van dat bedrag op-
bracht. Yoor iedere bahar peper 3) ontvingen de mandoors een
halve spaansche mat. Aan de bevolking werd het plantloon door
de ondernemers uitbetaald in kleedjes, opium, zout, aardewerk
en andere behoeften, die haar zoo hoog werden aangerekend,
dat de gezamenlijke kosten van een bahar peper nauw vier
Spaansche matten bedroegen. Handel in peper was aan ieder
*) De Rovere van Breugel. 159, 841. Van dien tocht naar Samangka sebijnt van
elders niets bekend te zijn.
2) De Rovere van Breugel, 150 ; Huysers, Beschrijving der O.-Ind. etablissementen. 188.
3) Zie over dat gewicht D. I , bl. 496.