troffen, die tot dusverre aan de hovelingen en hofbeambten
tot hun onderhoud waren toegekend1), het bezwaar dat zij ’s
Torsten vermögen beperkten om deze personen in land te be-
loonen, en hg hen betalen moest in geld, dat den lichtzinnigen
en ljdelen Javaan gewoonlijk zoo spoedig door de vingers slipt.
Het aantal der ontevredenen was daardoor niet weinig toege-
nomen *). ö
Hu de Hooge Regeering zelve, zooals vele harer maatrege-
len bewezen, vrees voor den toenemenden invloed der Europe-
anen begon te koesteren, is het niet te verwonderen dat de
sporen der reactie zieh ook vertoonden in de regeling van het
nieuwe regentschap, dat door het optreden van een slechts twee-
jarigen Sultan gevorderd werd. Prins Pakoe Alam werd daarbij ge-
heel ter zijde gesteld. Er werd bepaald dat het rijkszegel zou blijven
in de handen van den Resident, tot welke waardigheid thans de
heer Smissaert, in plaats van den met verlof vertrekkenden Ko-
lond Hahuys, benoemd werd. Het bestuur des lands werd, on-
der toezicht van den Resident, aan den Rijksbestuurder opge-
dragen, en de voogdij over den persoon des jongen Sultans,
nevens het beheer der inkomsten, hem volgens de bestaande
contracten van Gouvernementswege toegekend, aan de Ratoe
Ageng, ’s Torsten grootmoeder, en aan de Pangeräns Mangkoe
Boemi en Dipä Negärä. Minstens bevreemdend is het dat men
geen bezwaar maakte om den invloed te versterken van laatst-
genoemden prins, die bij het lijk van zijn broeder, te midden
‘) Ik heb kortheidshalve bovenl bl. 621, in geene nadere bijzonderheden over de verschil-
lende kategor,en yan landen in het gebied der voreten willen tre d en , en bespaar dit voor het
derde deel yan drt werk; doeh de dnidelijkheid vordert reeds nu aan te teekenen, dat een
deel van het grondgeb.ed, de Mäntjä-negärä genoemd, onder h e t beheer van regenten
stond en aan de vorsten alleen eenige belasting in arbeid of geld opbracht; dat een
: der de inkomsten leverde
het onderhond van wegen en gebonwen en voor de voorziening in alle op het Riik
rostende lasten en verpliehtingen; dat met een derde de prlnsen et vordere Id e n d £ .
vorstehjke famihe beleend waren, die deze landen naar willekenr konden verhören en
dat emdelijk een vierde het eigenlijke land der vorsten zelven nitmaakte, dat zij echter
g e . weder aan hnnne volgelingen, officieren eil hofbeambten beleenden maar
waarover - toeh in zooverre de beschikking behielden, dat de verhuring daarvan al-
leen door henzelven kon plaats hebben. Zij die dan door zulke verhuring hnn inkomen
verloren, moesten op andere wijze worden sehadeloosgesteld.
Van Nes in T. v. N. I. V I .,4. 1 3 2 -1 4 5 . Vgl v. d. Wijck, da Bus 125.
der algemeene jammerklachten, moet hebben uitgeroepen: „God
dank! nu zullen de zaken beter gaan“ , en die aan het hofdoor
velen verdacht werd, vergift aan den overleden Torst te hebben
toegediend.
Tijf maanden na het optreden dezer nieuwe regeering volgde
de intrekking der landverhuringen, die aanvankelijk de nu
boven drijvende partij met vreugde vervulde, maar een geheel
anderen indruk begon te maken, toen de Resident, na den
voordeeligen toestand geschilderd te hebben waarin de huurders
de door hen beheerde landen gebracht hadden, aan de voogden
van den Sultan de billijkheid betoogde, dat aan de huurders
van Sultanslanden, wegens het verbreken der contracten voor
het einde van den huurtijd, aanzienlijke sehadeloosstellingen in
geld zouden verleend worden. Alleen voor het land Bedäjä,
dat aan Nahuys was verpacht geweest, vorderde hij 40,000
Spaansche matten. Men bood hem 800. Ten laatste bewilligde
de Ratoe Ageng in de betaling van 26,000 Spaansche matten,
waarvan 6000 in mindering voldaan, de overige op de maande-
lijk8che toelage der Regeering aan den Sultan ingehouden zouden
worden. De andere voogden verklaarden later dit aanbod wel
op verzoek der Ratoe te hebben geteekend, maar met den inhoud
niet te zijn bekend geweest ’).
Doch dit was slechts het begin der moeilijkheden die uit de
sehadeloosstellingen sproten. Een nieuwe eisch werd spoedig
ten behoeve van het land Rädjä Winangon ingesteld, en zoo
volgde de eene na de andere. Er heerschte aan het hof van Jogjakarta
weihaast algemeene verslagenheid en nijpend gebrek. In deze
moeilijke omstandigheden bleek het maar al te duidelijk, hoe
ellendig daar het Gouvernement vertegenwoordigd was. De
Resident en Assistent-resident en hun onmisbaar werktuig, de
translateur Ditre, stapelden de eene onhandigheid op de andere,
voedden de aanmatiging van den Rijksbestuurder, die zieh om
Van der Wijck, du Bus, 130. Van Nes, door den naam van het land Bedäjüt te
verzwijgen, doet het blz. 148 voorkomen, dat 40,000 Spaansche matten de vordering
was ten behoeve der gezamenlijke huurders van Sultanslanden, wat reeds blz. 151
logenstraft. De naam is ingelascht door Mijer, waar hij, T. v. N. I . V II. 8. 51, de
Woorden van van Nes overneemt.