bepaald te hebben, trachtten de ontevredenen de opvolging van
Pangeran Dipati, den tweeden zoon van Sultan Hadji, door te
drjjven, in de hoop hem als werktuig te gebruiken om Dipa-
ning-Rat ten val te brengen. Werkelijk werd de Rijksbestuurder
gevangen genomen, en toen hij kort daarna, niet zonder ver-
moeden van gepleegd geweld, gestorven was, werden zijne goe-
deren verbeurd verklaard. Men zag daarin te Batavia reeds een
voorbode van de zegepraal der aan de Compagnie vjjandige en
met de Engelschen heulende partij; doch de Regeering wist met
veel beleid het verloren terrein te herwinnen. Kort nadat Pangeran
Dipati, onder den naam van Sultan. Aboe’l-Mahasin Mohammed
Zeinoe’l-’abedln, den troon had besiegen, bekrachtigde
ook hij zonder voorbehoud de contracten door zijn vader met de
Compagnie gesloten, en koos een rjjksbestuurder die haar niet
ongenegen was, terwijl tot verderen waarborg tegen alle gevaar
de bezetting der Compagnie te Banten tot 560 man werd op-
gevoerd ').
Wij moeten thans tot Soerapati terugkeeren, die zieh na zijn
vlucht uit Kartasoera in Pasoeroean had genesteld. Hier verza-
melde hij een steeds aangroeiend getal van gevluchte slaven en
vagebonden van allerlei natien om zieh, en wist, als een andere
Spartacus, uit den woesten hoop een schaar van helden te vor-
men, en met de gebrekkigste middelen een rijk te stichten, dat
zieh ten laatste längs de Zuidzee van Pänärägä tot Poeger 2) en
noordwaarts tot Banggil uitstrekte, en de Compagnie zoowel als den
Soesoehoenan trotseerde. Te Batavia hield men zieh steeds over-
tuigd dat de Soesoehoenan met Soerapati samenspande, en be-
schouwde men alle aanzoeken van den vorst van Mataram om
gezamenlijk tegen den slavenhoofdman te yelde te trekken, als
pogingen om de troepen der Compagnie naar het binnenland te
lokken en het aan Tak gepleegde verraad teherhalen. Dieover-
tuiging werd zelfs niet geschokt toen het bleek dat de rijksbe-
Camphuys en van Outhoorn bij de Jonge, V I I I . 73, 78.
2) Zie de aanwijzing der onder Soerapati staande landschappen op de kaart van
Valentijn. Het landschap Loedäjä, welks naam thans geheel van de kaarten verdwenen
is , moet, volgeii8 die aanwijzing, ongeveer de zuidelijke helft van Kediri beslagen
hebben.
stuurder Sindä Redjä, wiens leger men te Batavia geloofde dat
slechts in schijn tot bestrijding van Soerapati, maar inderdaad
tot overrompeling van Samarang was uitgerust, werkelijk naar
Pasoeroean was op marsch gegaan, maar, niet opgewassen tegen
de geoefende soldaten van Soerapati, een geduchte nederlaag had
geleden. Men achtte misschien zulk een Javaanschen tyran in staat
om des noods aan het behoud van den schijn, door zijne poli-
tiek gevorderd, een geheel leger op te offeren. Echter ging de
argwaan der Hooge Regeering in dit geval te ver. De zwakke
Soesoehoenan had waarschijnlijk geen vast plan, maar was een
speelbal der partij en; de rijksbestuurder Sindä Redjä en de Pangeran
van Sampang meenden het, zij het dan ook in hun eigen
belang, eerlijk met het Gouvernement en gaven daarvan het be-
wijs, toen zij het heimelijk tegen de plannen van Adipati Anom,
den oudsten zoon des Soesoehoenans, waarschuwden. De groote
vriend van Soerapati was de genoemde prins, die reeds lang met
vlammende oogen op den troon van zijn afgeleefden vader had ge-
staard en hoopte met de hulp van den Balinees zieh op den troon
van Mataram te plaatsen en de Hollanders van Java te verjagen.
Intusschen werd de Compagnie in 1691 ook van eene andere
zijde tot hulp tegen Soerapati aangezocht. De oude Soesoehoenan
van Balambangan, die veel van zjjn gevaarlijken nabuur te lijden
had, zond nu zelf een gezantschap tot de Regeering te Batavia,
van welke hij zes jaren vroeger nog niets had willen weten ‘).
Zijn aanbod werd gretig aangenomen en een afgevaardigde naar
Balambangan gezonden, maar de onderhandeling liep weldra te
niet door den dood van den ouden vorst, naar Javaansche wijze
gevolgd door een krijg over de successie tusschen de drie zonen
die hij naliet. Eerst plaatste zieh de oudste zoon op den troon,
maar daar hij der Compagnie niet genegen was, hielp deze den
tweeden zoon aan de regeering, op de belofte dat hij Soerapati
te Pasoeroean of Banggil zou aantasten. Dit plan was echter nog
niet uitgevoerd toen deze prins van kant gemaakt en de jongste
zoon op den troon geplaatst werd. Dadelijk werd nu alle betrekl)
Zie boven, biz. 408.
ii.
^