heer van Sevenhoven tot commissaris benoemd. Op laatstge-
noemden rustte o. a. de moeilijke taak om de hoofden tevreden
te stellen, die, op grond hunner aan het Gouvernement bewezen
diensten, op belooningen in jaargelden of landerijen aanspraak
maakten. Pangeran Nätä Prädjä werd voor zijn tijdig verlaten
van de zaak des opstands en zijne sedert in den krjjg bewezen
diensten beloond met het landschap Kali Bawang, begroot op
500 tjatjah’s , en aan Wirä Negärä, den bevelhebber van de
troepen des Sultans en naar men zegt een afstammeling van
Soerapati, werd, met den titel van Pangeran Adipati Praboe
Di-ning-Rat en den rang van Kolonel, het landschap Nangoelan
met 100 tjatjah’s toegewezen. Zij oefenden in die gewesten,
wier afstand zieh de Sultan moest laten welgevallen, een soort-
gelijk gezag uit als door Raffles aan Prins Pakoe Alam was toe-
gekend '); maar Wirä Negärä had er kort genot van, daar hij
reeds in 1832 om zijne aanmatigende houding opgevat en naar
Samarang vervoerd werd, vanwaar hij naar Ternate in balling-
schap werd gezonden s). Het landschap Nangoelan werd .toen
beschouwd als vervallen aan het Gouvernement; later rees evenwel
de vraag of het niet in billijkheid aan den Sultan behoorde te
worden teruggegeven, daar het begrepen was in de landen die
bij acte van 3 Nov. 1830 aan dien vorst waren toegekend. Deze
zaak is in 1851 door eene overeenkomst met den Sultan geregeld;
maar hoe is uit de mededeelingen der Regeering niet op
te maken 3). Zeker is het dat het thans onder het bestuur van
den Sultan is teruggekeerd, wat ook met Kali Bawang na den
dood van Nätä Pradjä het geval was 4).
Na 1830 verliezen de inlandsche rijken als. zoodanig voor de
geschiedenis van Java schier alle beteekenis. Er is weinig meer
van te vermelden dan hoe de eene vorst den anderen opvolgde.
*) Böven, bl. 587. 2) Hageman, Java, I. 248.
. 3) Kolon. Verslag over 1851, nitg. Kemink, bl. 2. Men zou uit de woorden daar
gebezigd opraaken dat de afstand bev'estigd was. Doch vgl. de volgende noot.
4) De Louter, Handleiding, 2" nitg. 124| Nätä Prädjä schijht in 1855 gestorven
te zijn, daar in den Regeerings-almanak van 1856 zijn naam niet meer onder de
inlandsche vorsten voorkomt. De eerste Regeerings-almanak die van het gebied des
Sultans eene omschrijving geeft, die van 1865, noemt, even als al de volgende,
Kali Bawang en Nangoelan beide als regentschappen van het Sultans-gebied.
In Soerakarta stierf Pakoe BoewanS, VII in 1858 en werd ver-
vangen door zijn oudsten onechten broeder Pangeran Adipati
Ngabehi als Pakoe Boewana V III, terwijl te gelijker tijd Pa-
ng^ran Praboe Widjaja, de oudste echte zoon van den in 1830
verbannen Pakoe Boewana V I , tot Kroonprins werd verheven.
Toen in December 1861 Pakoe Boewana VIII in 72jarigen
ouderdom overleden was, kreeg deze prins, als Pakoe Boewana
IX , de nog tot heden door hem gehouden teugels van het bestuur
in handen ’).
Wanneer de zoo dikwijls vermelde 2) Pangeran Praboe Prang
Wadana of Mangkoe Negara II overleden is, heb ik niet kun-
nen opsporen, maar wel bleek mij, dat in 1853 Mangkoe NegarS,
IH door den vierden prins van dien naam vervangen werd 3).
De vorsten van dit huis hebben zich steeds door bijzondere
aanhankelijkheid aan het Nederlandsch gezag onderscheiden.
In Jogjakarta overleed Amangkoe Boewana V in 1855 in den
ouderdom van 35 jaren en werd door zijn wettigen broeder
Pangeran Adipati Mangkoe Boemi als Amangkoe Boewana VI
opgevolgd 4). De belangstelling van dien vorst in het welzijn zijner
onderdanen en zijne goede verstandhouding met het Europeesch
bestuur worden zeer geprezen 5). Maar de vraag wie hem zou
opvolgen was voor de Indische Regeering niet zonder moeilijk-
heid, daar hij noch wettige zonen, noch wettige broeders, noch
ooms van wettigen bloede had. In April 1872 werd dit vraagstuk
tot algemeene tevredenheid opgelost, toen de Sultan zijne goendik
Raden Ajoe Sepoeh tot Ratoe of wettige gemalin verhief, en
Pangeran Ngabehi, de oudste zoon dien zij hem geschonken had,
en die den rang van luitenant-kolonel en adjudant in buiten-
gewonen dienst van den Gouverneur-Generaal bekleedde, als
Pangeran Adipati Anom of Kroonprins werd erkend '). Toen
J) Hand, en Geschr. v. h. Ind. Gen. VI. 374 v. Kol. Verslag 1858, bl. 6; 1861
bl. 11 j 1862, bl. 12.
2) Zie bl. 507, 510, 511, 562^ 585, 645, 647.
3) Regeerings-alm. 1877, bl. 255.
4) Kol. versl. over 1855, bl. 13.
6) Kol, versl. 1862, bl. 12; 1865, bl. 9 ; 1866, bl. 8 ; 1870, bl. 6.
6) Kol. versl. 1872, bl. 5.