tijd niet recht weg te hebben geweten, zoodat men soms bij de
levering van koffie en peper daaraan de voorwaarde verbond
dat de kooper ook eene zekere hoeveelheid suiker tegen lagen prijs
moest aannemen; maar daarentegen ging de toenemende productie
van de koffie met het stijgen van de prijzen gepaard. Enkele
malen gelukte het een Amerikaansch scheepje met koffie of
specerijen naar het Moederland te bevrachten, en zoo längs een
omweg nog iets bij te dragen tot stijving der kas van den Staat,
in wiens handen de overzeesche bezittingen der Compagnie waren
overgegaan *).
Maar de medaille had ook bare keerzijde. Aan de groote op-
offeringen die het Moederland zieh getroost had om door het
zenden eener aanzienlijke zeemacht den eenbied voor de Neder-
landscbe vlag in de Indische wateren te bandhaven, werd door
den Schout bij Nacht Dekker en den Yice-Admiraal Hartsinck al
zeer siecht beantwoord. De eerste, na zijne verrichtingen tot een
kruistocht längs Java’s Noordkust tot verdrijving der zeeroovers
bepaald te hebben, verliet, in weerwil xan Siberg’s dringende
vertoogen, de Indische wateren juist op het oogenblik toen de
oorlog op nieuw was uitgebroken, en keerde niet terug zelfs
toen hij op Mauritius de zekerheid gekregen had dat ook aan
de Bataafsche republiek de oorlog verklaard was. Hartsinck, bij
het weder uitbreken van den krijg naar Indie gezonden, zag
zieh daar weldra aan het hoofd eener aanzienlijke zeemacht,
maar toonde zieh even weinig voor zijne taak berekend, daar
hij, deels wegens bekrompen opvatting zijner instructien, deels
omdat een ziekelijk lichaam alle veerkracht bij hem had uitge-
doofd, de günstige gelegenheden om eenig voordeel op de En-
gelschen te behalen ongebruikt liet voorbijgaan, en langzamer-
hand al zijne schepen, voor zoo ver ze niet door schipbreuk
vernield werden, in handen der Engelschen zag vallen. Een
Engelsch eskader, onder Sir Edward Pellew, opzettelijk naar
Java gezonden om de Nederlandsche scheepsmacht te vernielen
en alzoo hare samenwerking met den Franschen Schout bij nacht
') Lauts, V. 213, 282; v. Kämpen, Ned. .buiten Europa, I I I . 443.
Linois te verhinderen, verbrandde of vermeesterde in November
1806 het grootste deel onzer vloot op de reede van Batavia,
terwijl de magazijnen op Onrust geplunderd of aan de vlammen
prijs gegeven werden, en voltooide in December 1807 de ge-
heele vernieling onzer zeemacht door een aanval op Gtresik,
waarbij het overschot onzer schepen deels door de Britten ver-
brand, deels, ten gevolge der capitulatie, waardoor menalthans
den vijand van verdere ondernemingen op Java hoopte terug te
houden, door ons zelven vernield werd1). Toen in het jaar 1808
de schout bij nacht Buyskes met een onzijdig vaartuig op Java
kwam, in afwachting van het onder zijne bevelen gesteld eskader
, dat maar niet kwam opdagen, vond hij van de schepen onder
het bevel van Hartsinck geen enkel meer aanwezig, daar
allen door den vijand veroverd of vernield waren. Men zegt dat
het onderhoud der vloot van Hartsinck aan de koloniale kas 4
millioen gulden had gekost, die geheel te hären laste gebleven zijns).
De Tjeribonsche onlusten geven eene andere proeve van de
zwarigheden waarmede de Regeering te kampen had en van het
gemis aan veerkracht dat hare maatregel en kenmerkte. In 1802
steeg de verbittering des volks tegen zijne Chineesche ver-
drukkers zoo hoog, dat men hen overal verjaagde of vermoordde.
De Regeering, die tot nog toe zieh van alle bemoeiing met de
Tjeribonsche aangelegenheden, gelijk in het algemeen met alles
wat enkel de Javaansche bevolking betrof, zorgvuldig had ont-
houden, werd nu door vrees voor de vermindering der produeten
tot een onderzoek bewogen. Het volk verklaarde zieh met wärmte
voor Raden Kanoman en zijne broeders 3) , en de Sultans , die na-
tuurlijk de populariteit dezer prinsen met leede oogen zagen, gaven
hun de schuld van al de beroeringen. Zij werden diensvolgens
in 1804 naar Batavia opgezonden. De bevolking wendde zieh nu
eerst tot den Resident om hunne terugkomst te verzoeken, en
toen zij daar met barsch bescheid was afgewezen en de aanleggers
zelfs met geeseling gestraft waren, begaven zieh een duizendtal
*) Zie de Jonge, Gesch. v. h . Ned. Zeewezen, VI. 2. 611. Volgens anderen
waren de schepen verlaten en dien ten gevolge reeds voor de capitulatie door de Engelschen
genomen. Lauts, V. 250; Meinsma, 11. 14.
2) Van Alphen, t. a. p. 202. 3) Zie boven, blz. 520 v.
II. 35