politie toegevoegd, en door de aanwijzing van Sragen, Klaten,
Bojolali en Karang Pandan als hunne standplaatsen over het geheele
rijk verdeeld. Het gezag van den vierden adsistent-resident strekte
zieh vooral uit over de samenhangende Mangkoe-negäräsche
landen in het Oosten en Zuidoosten der Residentie, waarom in
1874 zijne standplaats van Karang Pandan naar Wänägiri, als
meer in het centrum dier landen gelegen, werd overgebracht *).
In hetzelfde jaar werd ook aan de reeds genoemde kleinere
rechtbanken eene betere organisatie gegeven. Met eenige wijziging
in de indeeling werd het rijk buiten de hoofdstad gesplitst in zes
kaboepatens of regentschappen: Klaten, Ampel, Bojolali, Kar-
tasoera, Sragen en Soekä-ardjä, en in ieder dezer regentschappen
een Pradätä kaboepaten, uit den Boepati of Regent als
voorzitter en eenige mindere hoofden als leden bestaande, inge-
steld. In tegenstelling met deze nieuwe rechthanken heet nu de
burgerlijke rechtbank ter hoofdplaats Pradäta gede of Pradäta
negri. Met uitzondering van eenige zware misdrijven en van de
zoodanige die door amhtenaren en bloedverwanten van den Soe-
soehoenan gepleegd zijn, omvat thans de rechtspraak der kleine
Pradätä’s alle burgerlijke en strafzaken die vroeger door de
Pradätä ter hoofdplaats werden behandeld 2). Yoor de Mangkoe-
negäräsche landen was in 1848, nevens eene geestelijke rechtbank
of Soerambi, ook eene Pradätä Mangkoe-negaran ter hoofdplaats
opgericht, maar thans werd ook nevens deze eene plaatselijke
rechtbank te Wänägiri onder den naam van Pradätä kawedanan
ingesteld 3). Eene belangrijke schrede op den weg der openstel-
ling van de Yorstenlanden voor Eüropeeschen invloed is einde-
lijk gedaan door de van den Soesoehoenan en prins Mangkoe
Negärä verwtftven toestemming, dat door de Pradätä’s de straffen
mögen worden opgelegd die bij het in 1872 vastgestelde, schier
geheel op Europeesche leest geschoeide Strafwetboek voor Inlanders
zijn voorgeschreven 4).
Deze nieuwe organisatie heeft nog te kort gewerkt, om een
gegrond oordeel over hare uitkomsten toe te laten. Yoorloopig
1) Stbl. 1873, n° 136»; 1874, n° 186. 2) Stbl. 1874, n° 209.
3) Stbl. 1848, n° 9; 1874, n° 211. *) Be Louter, Handl. 2 ' dr. 274,
schijnen zij niet ongunstig te wezen, en volgens hetjongste Koloniaal
Yerslag schijnt thans zelfs de veiligheid in Soerakarta beter ver-
zekerd dan in Jogjakarta, waar alles nog bij het oude b le e f1).
Terwijl de Indische Regeering de Yorsten van Soerakarta en
Jogjakarta voor de gedurige inkrimping hunner wezenlijke macht
door ruime inkomsten, ridderkruisen en andere eerbewijzen troostte,
en zoowel hunne weidsche titels als den luister hunner hofhouding
onaangetast liet, werden op de Javaansche Maatschappij in de
Gouvernementslanden beurtelings de beginselen der. strijdige stel-
sels toegepast, die elkander sedert de dagen van Dirk van
Hogendorp en Nederburgh den voorrang betwist hadden, en nog
steeds de weinigen verdeelen die zieh in Nederland aan de
koloniale politiek laten gelegen zjjn. Met du Bus scheen het
economische stelsel over de tegenwrijting van van der Capellen
te hebben gezegevierd, maar de toepassing zijner denkbeeiden
was even onvolledig als kort van duur. Gebonden aan voorwaarden
die bezuiniging in alle takken van bestuur op den voorgrond
stelde'n, de begunstiging der Handelmaatsehappij door consignatie
der Gouvernementsproducten als plicht oplegden, de beseherming
der Nederlandsche nijverheid door differentieele tarieven tot be-
ginsel hadden, en overigens den Commissaris-Generaal wel
vergunden ten aanzien der inlanders de vrijheid van cultuur en
handel te handhaven, maar ten opzichte der toelating of wering
van de particuliere industrie der Europeanen zijne taak tot
onderzoeken en adviseeren beperkten, werd het bestuur van
du Bus, zooals de heer Pierson het kernachtig uitdrukt, be-
langrijker door wat bij voorstelde, dan door wat hij tot stand
bracht ?). Wel werd tegelijk met de publicatie tot wering
der landverhuringen ook die tegen het verblijf der Europeanen
in de binnenlanden ingetrokken 3). Wel werd de koffiecultuur
gehandhaafd op den voet waarop zij door Commissarissen-Ge-
neraal was geregeld, en bood du Bus stand vastig het hoofd aan
den aandrang der amhtenaren om de verplichte levering aller
koffie aan het Gouvernement weder in te voeren 4). Wel bevor-
!) Kol. vsrsl. 1877, bl. 4. s) Kolon! Polit. bl. 70. 3) Stbl. 1827, n°. 55.
*) Du Bus wenschte de meer algemeene toepassing van het zoogenaamde Tjeribonsohe