voorover en is zoo diep in den grond gezonken, dat slechts de
oppervlakte zichtbaar is. De afmetingen schijnen met die van
het eerstgenoemde beeid overeen te komen. Bij deze beeiden ligt nog
een Vierkante steen van een voet dik en drie voet in het yier-
kant, met glad gehouwen rand en onder den naam van Boeddha-
spiegel bekend. Misschien is hij een overblijfsel van het altaar
voor de Boeddha-trias opgericht. Op den Boetak zelven kan
men, te midden van alang-alang en dicht struikgewas, ook nog
eenige gladde, vlakke steenen onderscheiden, die echter niet aan
een tempel, maar eerder aan een altaar zullen behoord hebben.
De vereering der Boeddha-trias schijnt dus in de open lucht te
hebben plaats gehad ").
Op zeven palen noordwestwaarts van den pasanggrahan van
Trawas, aan de westelijke helling van den Penanggoengan, liggen,
op een slechts met veel moeite genaakbare open piek in het
donkere woud, de merkwaardige overblijfselen van Djelok (of
Djoeloek?) Toendä. Tegen een ter hoogte van 40 en terbreedte
van ruim 70 voet steil afgekapten bergwand is een muur van
gehouwen trachietblokken tot eene hoogte van 16 voet opgetrok-
ken, die aan het geheel tot achterwand dient. Vöör dien muur
bevond zieh een vijver, waarin juist in het midden een water-
bak van 40 voet in het vierkant eveneens uit groote gehouwen
steenen was opgetrokken, door twee kleinere geflankeerd. In
ieder dezer bakken stortte zieh een waterstraal door eene ope-
ning in den muur, waaromheen fraailofwerk was gebeiteld. De wijze
waarop zieh het water in den middelsten bak stortte, is niet meer
kenbaar; doch boven den rechtschen bak onderscheidt men nog
een monsterachtig grooten slangen- of drakenkop, met lofwerk
en nissen omgeven, terwijl boven den linkschen het water eerst
werd opgevangen door een schelpswijze uitgehouwen, met wa-
terplanten bebeitelde en van onder door een draak omslin-
gerde kom, waaruit zieh het water vervolgens in den vergader-
bak stortte. Uit die drie bakken liep het water in den omrin-
*) Brumund, Indiana. I I , 245; v. Hoëvell, Reia. I. 106, en MS. vandenheer J .
A. B. Wi8elius, die zijne geheele verzameling van nog onuitgegeven aanteekeningen
omtrent de oudheden van Mdäjäpahit welwillend te myner beschikking heeft gesteld.
genden vijver, waar ongetwijfeld jong en oud zieh in het heilige
badwater kwamen verfrisschen of kruiken en vazen met het
kristalheldere vocht kwamen vullen. De achterwand is door
allengs lager wordende zijmuren met den slechts twee voet
hoogen, fijn en keurig met mythologische figuren en groepen
bebeitelden voorwand, of zoo men wil voorrand, vereenigd ge-
weest. Het geheele monument verkeert in zeer vervallen toestand,
waarin het naar alle waarschijnlijkheid door een aardbeving gebracht
is. Alles is uit zijn verband gerukt, de muren zijn ten
deele nedergeworpen, een zware rotssteen is in den vijver neêr-
gestort; van de vierkante, met in- en nitspringende lijsten
opgaande, misschien eenmaal in een lingga eindigende torentjes,
die van afstand tot afstand de muren schijnen versierd te
hebben, is er nog slechts één gedeelteÜjk overgebleven, en van
de beeiden die hier in nissen of op voetstukken zullen geprijkt
hebben, zijn de meeste voorlang naar Trawas of Soerabaja gevoerd,
zoodat er slechts twee overig zijn, te zamen uit één stuk
gehouwen, maar zoo verminkt, dat ze niet zijn te herkennen ').
Men ziet op den achterwand van Djélok Toendä drie kolossale
karakters uitgehouwen, waaruit de Sultan van Soemenep het
jaartal 772, overeenkomende met 850 onzer jaartelling, las. Ik
kan voor de juistheid dier verklaring niet instaan; maar het
verdient opmerking dat de overlevering der Javanen Djélok Toendä
voor eene begraafplaats der vorsten van Djënggâlâ houdt. Ik noem dit
opmerkelijk, niet omdat het eenig steunpunt biedt voor de geschiede-
nis van dit nevelachtig rijk, waarvan de stichting nu eens tot de
9e eeuw wordt opgevoerd, dan eens tot de 13de verschoven;
maar omdat het misschien in verband staat met eene hier ge-
dane vondst, die eenig licht geeft over oude Javaansche gebrui-
ken. De heer Wardenaar heeft namelijk, omstreeks 60 jaren
geleden, bij het graven in de waterbakken van Djélok Toendä,
eene soort van steenen urn opgedolven, vierkant van vorm,
anderhalf voet hoog, uit trachiet gehouwen, op een lotuskus-
*) Zie over Djelok Toendä: Domis, Oosterling. I I . 94; Janghuhn in T«-v. N» I.
VI. 1. 377 > van Hoëvell, lieis. I I . 197} Brumund, Indiana, 11.217.