24
aagteekening: voorzien > en «oorgaans op zoodanige plaatsen die
ook door andere overblijfselen als oude middelpunten van Hin-
doe-vestigmg erkerid worden, te midden der puinhoopen en vaak
zelfs onder den grond gevonden. Nu en dan vindt men ook opschriften
op de gebouwen zelven of op het ruggestuk dat aan
eemg godenbeeld tot achtergrond dient, en wij zullen er zelfs leeren
kennen die m den levenden steen gebeiteld of met eene zwarte verw-
stof op de rots zelve geteekend zijn. De karakters voor deze opschriften
gebezigd heeft reeds Raffles gepoogd tot eenige klassen te
rengen waar hjj tusschen opschriften in Dewanagari-schrift,
opschriften m het Oud-Javaansch of Kawi-karakter, o p «
ten tot in het meuw-Javaansch naderende karaktörs, die in de
Soenda-landen m gebruik waren, en ononteijferbare opschriften
m karakters die noch met de Sanskrietsche, noch met de Javaansche
schijnen samen te hangen, onderscheidt >)• Wat de laatstge-
oemde klasse betreft, mag men hopen dat zij allengs geheel zal
1 f T T “ etr dere W00rden> dat het ^ n voortgezette Studie
za gelukken de karakters, wier ontcijfering men vroeger onmoleZm
d°°r hUn SamenhanS met de bekende
erkkeenntT 0^dat^ de1 and* er°eP ge*n oe8mP°dree nk- laEss“e n door ovmeregna nMgs vot ervmeenns
verbanden zijn, zal men het, geloof ik, veiliger a ch ln fm e td en
heer Levyssohn Norman slechts in het algemeen te spreken van
„de alrijke verscheidenheden, die zieh uit het Indisch letterschnft
op Java ontwikkeld hebben“ , _ verscheidenheden waarvan
„de naspormg en verklaring nog altijd een ruim veld aan
meest belangwekkend onderzoek biedt.“ 2)
“ T n , “ h6‘ groo,e werl ™» orer Java de
ernte afb.eld.ngen van Javaaneche ineeripüin zijn medegedeeld ■
e.j laten echter i» nanwt.nrigheld nog veel te ™ . h e n e v .,
en de yertlanngen deatljde en „og , eel later van „ommige dier
msenpben gegeven, door geleerden die, bij gebrek .an genoeg-
') Raffles Java. I I . 60.
zame taalkennis, zieh op inlichtingen van zoogenaamd „kundige“
Javanen moesten verlaten, hebben zeer geringe waarde. Doch
reeds in 1843 vatte het Bataviaasch Genootschap het plan op
om eene getrouwe afteekening van alle opschriften van Java die
men kon meester worden, in een „Corpus inscriptionum Java-
narum“ te vereenigen. De ontijdige dood echter van de heeren
van der Ylis en van den Ham, op wier samenwerking het Genootschap
voor de vervulling dezer gewichtige taak had gerekend,
heeft dit plan doen in duigen vallen.
Gelukkiger was een jonge Duitscher, de heer Rudolph Friederich,
die, na zieh te Berlijn eil Bonn op de Semietische talen en
het Sanskriet te hebben toegelegd, ten einde aan zijn zucht naar
wetenschappelijk onderzoek te voldoen zieh den soldatenrok liet
welgevallen, als het eenige middel dat zieh hem aanbood om tot de
reis naar Java te geräken. Gelukkig werden zijne Verdiensten in
Indie spoedig erkend en gewaardeerd. Hij werd tot adjunct-biblio-
thecaris van het Bataviaasch Genootschap aangesteld en ver-
vulde met roem eene wetenschappeljjke zending naar Bali. Later
heeft hij van de Javaansche inscriptien het hoofdvoorwerp van
zijn onderzoek gemaakt. Een aantal opschriften van dat eiland en
enkele van Sumatra zijn door hem meer of min volledig ver-
klaard, in eene menigte losse opstellen, die in de Verhandelingen en
het Tijdschrift van het Bataviaasch Genootschap en in het Tijd-
schrift van de „Deutsche Morgenländische Gesellschaft“ zijn
opgenomen.
Ofschoon met de Studien van den heer Friederich een beter
tijdvak voor de kennis der Javaansche opschriften is aangebroken,
blijft toch altijd groote behoedzaämheid in het gebruik der door
hem gewonnen resultaten de plicht van den geschiedschrijver.
Een leerzaam voorbeeld geeft zijne verklaring der opschriften van
Batoe-beragoeng en Pager-roejoeng, opschriften die, schoon op
Sumatra te huis behoorende, ook voor de geschiedenis van het
Hindoeisme op Java van veel gewicht zijn. Friederich, die op het
eerste geen jaartal vond, maar op het tweede het Javaansche jaar
578, dat met 656 onzer tijdrekening overeenkomt, meende te
lezen, maakte uit deze inscriptien op, dat reeds in de zevende