hem gekoesterd hadden; en daar hij het verbond met de Compagnie
behoorlijk onderhield, wordt hij in de brieven der Gouverneurs-
Generaal van der Lijn en Reiniersz, die zieh weinig bekommerden
om hetgeen in Mataram voorviel, meermalen met eenigen lof
vermeld. De gezantschappen, volgens de gesloten overeenkomst
door de Hooge Regeering, doorgaans met rijke geschenken, naar
Mataram gezonden, werden, van 1649 a f 1), herhaaldelijk toever-
trouwd aan den Opperkoopman Rijklof van Goens, die zoo behendig
met den Sultan wist om te gaan, dat hij steeds hooger in zijne
gunst werd aangeschreven, en zelfs in 1652 de intrekking wist
te verwerven van het verbod van den uitvoer van rijst uit de
havens van Java, — een verbod dat Batavia met gebrek bedreigde.
Van Goens wist met veel beleid den grilligen smaak van een
vorst te vleien, die de Europeanen vooral waardeerde, wanneer
zij hem met de vertooning van wat vreemds wisten te vermaken.
Ru eens bracht hij hem in goeden luim door de tonen eener
groote speeldoos, dan weder maakte hij hem aan ’t lachen door
de potsen en goocheltoeren van een paar Soldaten, die misschien
vroeger hunne kunsten op boerenkermissen vertoond hadden 2) ,
en „de lange kapitein,“ zooals van Goens door de Javanen
genoemd werd, wist het zoover te brengen, dat de Vorst zelfs
eenmaal van zijn zetel opstond om zieh naast hem te zetten,
en dat hem gelijke eerbewijzen als aan den Pangeran troonsop-
volger werden toegekend.
De goede verhouding tot den Sultan bleef echter niet lang
ongestoord. Van Gendt, in 1653 door den Gouv.-Gen. Maetsuyker
naar Mataram gezonden, werd niet met dezelfde onderscheiding
ontvangen, en nauwelijks had hij het hof verlaten , of de uitvoer
van rijst en hout uit de Javaansche havens werd op nieuw belem-
merd. Zelfs van Goens werd in 1654 eenigszins koel ontvangen,
en ofschoon door zijn invloed die belemmeringen werden opgeheven,
slaagde hij niet in het tweede doel zijner zending, om voor de
Compagnie hulp van Mataram in hären strijd tegen Makasser te
*) Van der Lijn bij de Jonge, VI. 11.
2) Van Goens bij de Jonge, VI. 32.
verwerven. De band des geloofs was te sterk om den Sultan te
veroorloven ook daarin der Compagnie ter wille te zijn ').
Intusschen was in 1651 de oude Sultan van Banten gestor ven,
en zijn kleinzoon, die hem als mederegent had ter zijde gestaan,
had alleen de regeering aanvaard. Deze vorst droeg den naam
van Aboe’l-Fath Abdoe’l-fattáh, maar wordt gewoonlijk Sultan
Ageng Tirtajasa genoemd. Hij betoonde zieh een ijveraar voor
het geloof, een bitter vijand der Compagnie en een vorst van
veel bekwaamheid en geestkracht, die zieh de moeielijkheden
waarin de Hooge Regeering in de eerste jaren van zijn bestuur
verkeerde, meesterlijk wist ten nutte te maken om den handel
van Banten ten koste van dien van Batavia tot een hoogen graad
van bloei te brengen. Nauwelijks had hij het bestuur alleen in
handen gekregen, of hij liet de oude strooptochten tegen
Batavia, zoo te land als te water, hervatten; en ofschoon hij in
1655 den vrede op de voorwaarden van 1645 vernieuwde, bleef
het stelen en moorden voortduren, en kwamen noch de géroofde
ljjfeigenen, wier uitlevering was toegezegd, noch het beloofde
gezantschap opdagen. In 1656 werden twee Compagnie’s schepen
in de nabijheid van Banten afgeloopen, de suikerplantages ten
westen der Tji Angké door Bantensche benden vernield, en een
brief van den Gouverneur-Generaal aan den Sultan met smaad
afgewezen, zoodat ook de in Banten gevestigde vertegenwoordi-
gers der Compagnie zieh niet langer veilig achtten en de stad
in den nacht ontvluchtten. De Sultan schijnt echter bij zijne
vijandelijkheden tegen de Nederlanders wat al te veel op den
steun der Engelschen, of op de vrees die zij der Nederlandsehe
Compagnie inboezemden, gerekend te hebben De Hooge Regeering,
het misnoegen der Engelschen trotseerende,. liet de haven van
Banten zoo gestreng blokkeeren, dat de Sultan zieh genoodzaakt
vond haar in het laatst van 1657 herhaaldelijk om het herstel
van den vrede te verzoeken. Nu volgden lange onderhandelingen,
waarbij vooral het specerij-monopolie der Compagnie, waarvan zij
ook om den wille des vredes geen duimbreed wilde afwijken,
l) Van Goens bij de Jonge, VI. 52.