ter te maken van een rijk geladen Nederlandsch schip, dat bij
Poelo Pandjang, een eiland op de reede van Banten, aan lager
wal was geraakt. Twee andere ontsnapten ter nauwer nood aan
hetzelfde lot. Op de vertoogen van Koen werd slechts een mon-
deling antwoord gegeven, zoo schamper en beleedigend mogelijk.
De verlegenheid van Koen was groot; schier alle beschikbare
macht der Compagnie was gebruikt om hare forten in de Molukken
tegen aanslagen te beveiligen; hij had onder zijn bereik
slechts zeven schepen, waarvan twee geheel geladen waren, de
vijf andere onttakeld en ontwapend bij het eiland Onrust lagen.
Naarmate de kansen voor de Nederlanders slechter stonden, open-
baarden zieh ook meer vijandige voornemens bij de Javanen. De
listige regent van Djakarta trachtte Koen met vriendschappelijke
vertoogen en beloften van bij stand te paaien, maar wierp inmid-
dels onderscheidene batterijen op, die de Nederlandsche löge van
alle zijden bedreigden, terwijl hij te geljjker tjjd de rivier met
palen liet afzetten. Maar ook in de Engelsche löge, aan de over-
zijde der rivier, was een batterij tegen de onze opgeworpen. Koen
besloot den aanval zijner vijanden niet af te wachten, maar liet
den 23sten een uitval doen, waarbij het gelukte de batterij in de
Engelsche löge geheel omver te halen. Eene poging, den fo lg en den
dag aangewend, om het paalwerk in de rivier te vernielen,
dat de gemeenschap tusseben het fort en de schepen afsneed,
liep minder günstig af. Door het vuur van het fort werd voor
’t overige in de werken der Djakartanen groote schade aange-
richt, maar niet minder hadden de in haast en met gebrek-
kige middelen opgeworpen verdedigingswerken van hun ge-
schut te lijden. Men werkte echter dag en nacht om de schade
te hersteilen, i maar gebrek aan ammunitie deed voorzien ,
dat de verdediging van het fort niet lang zou zijn vol te
houden.
Den 29sten December kwam de tijding, dat de Engelsche vloot
van Banten was vertrokken en weldra voor Djakarta zou verschonen
om de Nederlandsche löge aan te tasten en te vernielen.
Terwijl men zieh in het fort gereed maakte om eene tweede po-
ging tot vernieling der werken aan den mond der rivier te doen,
zag men eensklaps elf Engelsche schepen den hoek van Oentoeng
Djawa voorbij zeilen. Er was geen tijd voor lang beraad. Koen
besloot met de zeven Nederlandsche schepen de elf Engelsche te
gemoet te gaan en geweld met geweld te keeren. Na het bevel
over het fort gedurende zijn afwezen aan Pieter van den Broeck
te hebben toevertrouwd, ging hij in den nacht scheep. Op den
2den Januari 1619 kwam het tusschen de beide vloten tot een
treffen, dat echter noch zeer moorddadig noch beslissend was.
Met nog drie schepen versterkt wilden de Engelschen den vollenden
dag den strijd hervatten, doch Koen, die schier al zijn
ammunitie verschoten had, besloot oostwaarts naar Amboina te
loopen, om de Nederlandsche macht in de Molukken te verza-
melen en dan zoo spoedig mogelijk terug te keeren. Koen en de
breede raad door hem belegd begrepen .te recht dat men de belangen
der Compagnie niet aan de verdediging van een enkel
fort mocht wagen, en zieh liever den schijn van een lafhartig
verlaten der bezetting dan de werkelijkheid eener onherstelbare
nederlaag moest getroosten. Aan de verdedigers van het fort
werd van dit besluit kennis gegeven, terwijl zij vermaand werden
de plaats zoo lang mogelijk te houden.
De Engelschen, alvorens naar Djakarta op te zeilen, hadden een
verbond met Banten gesloten, waarbij hun tegen betaling een
stuk gronds voor het bouwen eener nieuwe löge was afgestaan
en eenige handelsvoordeelen verzekerd waren, en de Bantensche
vorst had op zieh genomen het Nederlandsche fort te Djakarta
aan de landzijde aan te tasten, terwijl de Engelschen zjjne pogin-
gen met hunne scheepsmacht ondersteunen zouden. Werkelijk
vertoonden zieh reeds den 3 0 ‘™ December eene menigte prau-
wen van Banten, met eenige duizenden Soldaten bemand, in de
Tji Angke. Doch niets wezenlijks werd door de Bantenners on-
dernomen. Daar de rijksbestuurder het bezit eener sterkte te
Djakarta evenmin aan de Engelschen als aan de Nederlanders
gunde, was het hem met het verbond geen ernst geweest. Zij ne
troepen moeten dus slechts beschouwd worden als een observatie-
corps, daar geplaatst om het oogenblik af te wachten waarop
aan de zaken, ten koste der Engelschen en van den gehaten re