In het geheel sohijnt bij al deze overeenkomsten eene hoofdbe-
doeling der Compagnie geweest te zijn, de ook voor haren handel
schadelijke knevelarijen en bedriegerijen te beteugelen| waaraan
zieh de Bantensche vorsten bij de levering der peper door hunne
onderdanen schuldig maakten *).
Omtrent Tjeribon vernemen wij in dit tijdvak weinig, dan dat
in 1 7 1 5 , en wederom in 1733, ten gevolge van den dood van den
oudsten vorst, Panembahan Sepoeh, eene opschuiving der titels en
rangen plaats had, zooals wij die ook in 1699 en 1704 opmerkten a).
De nadere bijzonderheden dier regeling zijn mij niet bekend en
kunnen o n s ook tamelijk onverschillig zijn, maar in 1752 vond men
zieh door de hezwaren van deze wijze van opvolging genoopt een
nieuw stelsel in te voeren, waarbij de gewone erfopvolging van vader
op zoon voor elk der vorsten, steeds echter onder goedkeuring der
Compagnie, in de plaats der opschuiving werd gesteld. Tevens wer-
den toen bepalingen gemaakt omtrent de wijze waarop, bij overlij-
den van een der vorsten zonder mannelijk oir, zijn aandeel in de
regeering en in de inkomsten onder de anderen zou verdeeld worden.
ledere vorst bleef overigens in het genot der opbrengsten
van de hem toegekende tjatjah’s 3) en van een vast aandeel in de
opbrengst der pachten, terwijl de levering van a lle artikelen van
uitvoer aan de Compagnie en de" uitsluiting van alle vreemde
handelaars bevestigd en nader omschreven werd. Ik vermoed dat
bij dit contract ook de titels der prinsen geregeld zijn en het
aan de twee voornaamsten weder vergund is dien van Sultan
te voeren 4). Zooveel is zeker dat van dien tijd af de vier Tje-
ribonsche vorsten gewoonlijk bij de namen van Sultan Sepoeh,
Sultan Anom, Pangeran Adipati Tjeribon of ookRadja Tjeribon,
en Panembahan Tjeribon genoemd werden, en dat in 1773 hun
getal tot drie werd verminderd, omdat de duizend tjatjahs van
*) Yan Cloon bij de JoDge, IX. 232.
• f 2) Zie bovea b iz /425. Vgl. ook den tekst van het contract van 1708 bij de Jonge,
v m . 328. - A r . 'Ä 1 , , I I
3) Het veelvuldig vooral in oudere stukken voorkomende woord t j a t j a h beteekent
eigenlijk a a n t a l , meer bepaaldelijk a a n t a l bouws of a a n t a l z i e l e n . Doch in de
bedoelde stukken wordt door tjatjah gewoonlijk of een bouw g r o n d , hf een h ui sge -
z in aangednid. Vgl. hierbij D. I . bl. 492.
*) Vgl. boven. bl. 371, 397, 414.
den kinderloos overleden Panembahan Tjeribon toen tusschen
Sultan Sepoeh en Sultan Anom werden verdeeld *).
Maar wij moeten tot het jaar 1740 terugtreden, gebrandmerkt
door de afschuwelijkste gebeurtenis die de jaarboeken van het
bestuur der Compagnie op Java ontsiert. Het geheele tijdvak
sedert het herstel van den vrede in 1723 verloopen, behoort lang
niet tot hare glansrijkste perioden, en zoo die jaren arm waren
in belaDgrijke gebeurtenissen, de zaden van misnoegen en toeko-
mende eilende werden in rijken overvloed uitgestrooid. Na de
aftreding van Zwaardecroon in 1725 , volgden eene reeks van
zwakke of althans tot wering der misbruiken onvermogende re-
genten elkander op in de betrekking van Gouverneur-Generaal,
en terwijl zjj soms zelven het voorbeeld gaven van traagheid,
inhaligheid en zedeloosheid, greep het bederf steeds verder om
zieh, en schenen alle gevoelens van plicht en eer schier geheel
uit de harten der dienaren van de Compagnie geweken. De af-
persingen en knevelarijen die de ambtenaren zieh veroorloofden,
drukten misschien het zwaarst op een deel der bevolking dat
tot nog toe boven alle andere ingezetenen bevoorrecht en ver-
troeteld was. Sedert de stichting van Batavia waren de nijvere
zonen van het Hemelsche Rijk in steeds toenemend aantal
derwaarts gelokt. Zij leefden er volgens eigen wetten en ge-
bruiken, onder hoofden hunner eigen natie, en hadden zieh,
door buigzaamheid en naarstigheid, in het algemeen tot grooten
invloed en welstand weten te verheffen. De Chinees werd een
goed ingezeten en onderdaan geacht en meer met de Europeanen
dan met de inlanders gelijk gesteld 2). Yalentijn zegt dat te zij-
nen tijde het aantal der Chineezen in en om Batavia door som-
migen op wel 100,000 geschat werd. Zeker is het, dus gaathij
voort, dat hunne huizen in en vooral buiten de stad met volk
opgepropt zjjn, en dat zij ook overal in de stad de beste plaatsen
bewonen. En als hij er ten slotte bijvoegt, dat hem dit dikwijls
voor onheil had doen vreezen, dan heeft de uitkomst maar
*) Hagemas, Ilandl. I . 246; Meinsma, Gescb. I. 195.
’) »Batavia’s beroerte,» HS. aangehaald door v. Hoevell, »Batavia ia 1740», in
T. v. N. I I I I . 1. 456.