genooten uit Soerabaja te verdrijven en het sedert lang belegerde
Pasoeroean te ontzetten, maar bij het vervolgen der vijandelijke
troepen tweemaal een gevoelig verlies leed, nog zeer verzwaard
door de verwoestingen die koortsen en andere ziekten onder
zijne scharen aanrichtten. Echter werd een der zonen van Soe-
rapati gevangen gemaakt en naar Batavia gevoerd, vanwaar hij in
1719 naar de Kaap de Goede Hoop werd verbannen. Onder-
scheidene andere hoofden trof een dergelijk lot, terwijl Djäjä
Poespitä, een der Soerabajasche regenten, zjjn natuurlijken dood
stierf. Doch een andere zoon van Soerapati, AYirä Negärä gehee-
ten, bleef gespaard en wist zieh nog eenige jaren in het bezit
van Malang te handhaven *).
Inmiddels waren aan het hof te Kartasoera, in weerwil van
de in 1 7 1 2 geregelde troonsopvolging, de kuiperijen der prinsen
die elkander des Soesoehoenans gunst betwistten, weder in vollen
gang. De zeventigjarige en geheel versufte vorst liet zieh als
een riet heen en weer slingeren, en het baatte niet veel dat
de Regeering Gobius naar Kartasoera zond om hem van raad
te dienen en hären kandidaat te handhaven, want deze wist
zelf zoo weinig het roer in handen te houden, dat hij, zonder
verlof, de hofplaats verliet, om met den aan het hoofd van het
leger naar Soerabaja getogen Rijksbestuurder te raadplegen, die
zelf den erkenden troonsopvolger vijandig en de partij van zijn
broeder Pangeran Poerbäjä toegedaan was s). Te midden dier
verwarringen overleed Pakoe Boewänä, den 2 2 s to n Eebr. 1 7 1 9 .
Onder bescherming van de dienaren en de pas versterkte bezetting
der Compagnie aanvaardde haar kandidaat, de lOjarige Pangeran
Praboe, zonder tegenstand de regeering. Hij nam den naam aan
van Amangkoe-Rat, dien v6ör hem Tagal AYangi en diens op-
volger, alsmede de van den troon gestooten Soenan Mas gedra-
gen hadden 3) ; maar wordt gewoonlijk Soenan Praboe geheeten,
*) Hageman, Handleiding I. 185. J&\ Zwaardecroon bij de Jonge, IX. 37.
3) Zie bl. 341, 368, 419. Evenwel noemen de geschiedschrijvers den in 1719 opge-
treden vorst gewoonlijk Amangkoe-Rat I I . Het is begrjjpelijk dat zij Soenan Mas niet
mederekenen, maar ook zoo blijft bij Amangkoe-Rat I I I . Nu is het waar dat men
Tagal Wangi veelal Mangkoe-Rat noemt; maar dat verändert niets aan de zaak, daar
men dien voorslag o naar willekenr bijvoegen of weglaten kan.
bij welken naam, tot vermijding van verwarring, hij ook hier in
het vervolg zal genoemd worden.
De nieuwe Soesoehoenan trachtte zijne mededingers door ge-
schenken en eertitels te verzoenen; maar zijne pogingen bleken
ijdel. Twee oudere, uit goendiks geboren breeders des Soesoehoenans
, Dipä Negärä en Dipä Santa, waren reeds bij het leven
van Pakoe Boewänä tot de rebellen overgeloopen '). Nu verlieten
ook zijne twee wettige breeders, de Pangörans Poerbäjä en Elitär
, alsmede zijn oom Aq'ä Mataram het hof en voerden zelfs den
zoon des vorsten, Mangkoe Negärä, met zieh. Een groot deel van
Java was nu weder in rep en roer, en de hoop die men tegen
het einde van 1718 een oogenblik te Batavia gekoesterd had,
dat men er in slagen zou den opstand rondom Soerabaja te on-
derdrukken, was op nieuw in rook vervlogen. Dipä Säntä werd wel
is waar gevat en op last van Soenan Praboe geworgd; maar
den 25sten Juni 1719 deden de Pangerans Poerbäjä en Blitar
een woedenden aanval op den kraton te Kartasoera, met het
plan om zieh van den persoon des Soesoehoenans meester te
maken. Alleen door de dapperheid der Nederlandsche bezetting,
die de aanvallers met groot verlies afsloeg, werd Soenan Praboe
gered, die nu natuurlijk, door den nood gedwongen, zieh geheel
in de armen van de Compagnie wierp. Deze maakte van de
gelegenheid gebruik om hare vesting te Kartasoera zoo in te
richten en te versterken, dat zij de hofplaats geheel in bedwang
hield 2).
Om de uitgeweken prinsen had zieh een groote aanhang verzameld
en onderscheidene bovenlandsche regenten hadden zieh bij hen ge-
voegd. Maar gelukkig voor Soenan Praboe werden zjjne vijanden
door hunne onderlinge tweedracht verzwakt. Terwijl Arjä Mataram
zieh Soesoehoenan Panoetoep liet noemen, maakte ook Blitar op
den titel van Soesoehoenan aanspraak en nam Poerbäjä dien
van Panembahan aan 3). Eene geheele scheiding tusschen den
oom en de neven was daarvan het gevolg. Ook de rebellen in
’) Zwaardecroon bij de Jonge, IX. 23, 38, 46.
sj Zwaardecroon bij de Jonge, IX. 48. 3) Zwaardecroon bij de Jonge , IX. 49.