de stad liet versterken en de wallen met geschut beplanten. Door
de jachten die hij ter verkenning längs de kust uitzond, vernam
hij dat te Tagal groote hoeveellieden rijst werden bijeengebracht.
De Toemenggoeng beweerde dat die rijst voor Batavia bestemd
was, en lie t, orn dit te staven, door Wargä 13 prauwen met levens-
middelen naar die hoofdstad brengen. Maar toen deze, door een zij-
ner volgelingen verraden, op last van Koen in hechtenis was geno-
men, beleed hij, na belofte van lijfsbehoud erlangd te hebben,
dat hij als verspieder gekomen was , dat een groot leger van
den Soesoehoenan met veel geschut in aantocht was, en dat de
te Tagal voorhanden voorraad voor dat leger bestemd was. On-
middellijk zond Koen eenige jachten onder het bevel van Block
derwaarts, die den geheelen voorraad rijst en-de stad zelve ver-
brandden. Hetzelfde lot weervoer aan een tweeden voorraad rijst,
te Grabang verzameld, en het plan van den Soesoehoenan was
dus reeds half verijdeld eer de uitvoering noch recht was aan-
gevangen.
Maar die vorst liet zieh niet van zijn voornemen afbren-
gen. Onder ongeloofelijke bezwaren en met opoffering van hon-
derden buffels en karren werden drie ä vier maanden zoek gebracht
om het geschut en den legertros van Mataram naar Batavia
te brengen. Den 21sten Augustus vernam men, dat de voorhoede
de Tji Taroem was overgetrokken. De stad was bereid haar te
ontvangen.
Aanvankehjk hadden slechts schermutselingen aan de voorpos-
ten plaats, maar de Javanen verschansten zieh en maakten loop-
graven, en hunne bedekkingen waren zoo sterk, dat het geschut
der stad er geene uitwerking op deed. Den Mden en 15aen September
begonnen zij hunne batterijen op te stellen. Koen gaf
bevel tot een uitval, die door van Diemen met 350 man onder-
nomen werd. Het gelukte hem de voorwerken van den vijand
gedeeltelijk te vernielen, maar nauwelijks waren de onzen binnen
de linien teruggetrokken, of de vijand nam de vorige Stellingen
weder in.
In den nacht van 20 op 21 September leed de stad het groot-
ste verlies dat bij baren benarden toestand denkbaar was. Koen,
döor eene hevige ziekte, misschien de cholera, overvallen, werd
plotseling weggerukt. De keuze van den Raad van Indie, die
het recht had voorloopig in de opvolging te voorzien, viel op
Jacques Specx, die op de terugreis uit het vaderland en wiens
schip in het gezicht was. Inmiddels had de Soesoehoenan zijne
batterijen geopend, maar zij richtten weinig schade aan. Grebrek
ziekte en volksverloop dunden dagelijks de scharen onzer vijan-
den, en het was te voorzien dat toenemende verzwakking ben
weihaast zou dwingen hunne onderneming op te geven. Bij een
nieuwen uitval werden hunne voorwerken in brand gestoken, zon-
der dat zij noemenswaardigen tegenstand boden; den 2(len October
trokken zij zieh terug buiten het bereik van het Nederlandsche
geschut. Weinige dagen later begon de algemeene aftocht, waarbij
de weg met lijken van menschen, buffels en paarden bezaaid
bleef. Vreeselijke executien onder de terugkeerende troepen schij-
nen op last van den Soesoehoenan gevolgd te zijn, en men leest
dat van de 80,000 man, waaruit het tegen Batavia oprukkend leger
bestaan had, hoogstens 14000 aan de eilenden van den tocht en
de woede van den teleurgestelden dwingeland ontsnapten ‘). Die
cijfers zijn welsprekend, ook al acht men ze zeer overdreven.
Aan den Soesoehoenan was een zware slag toegebracht. Aan
het doorzetten zijner plannen tegen Batavia en West-Java viel
vooreerst niet te denken; zijne macht was zoo gebroken dat hij
zieh in jaren niet herstellen kon. Bovendien was aan geheel Java
getoond, dat hij niet onoverwinnelijk was. Batavia daarentegen
had de vuurproef doorgestaan.
In Banten werd nu de Nederlandsche faktorie hersteld. De
vorsten van Balambangan en van Bali gaven den wensch te kennen,
dat de Compagnie kantoren in hunne staten zou oprichten,
waarin men echter niet meende te mögen treden. Mataram zelf
toonde eenige geneigdheid om over den vrede te onderhandelen, maar
de pogingen daartoe stuitten af op het wederzijdsch wantrouwen.
De Soendaneezen van Oekoer en Bandong, die zieh aan het ge-
zag van Mataram onttrokken hadden en voor de wraak van den
Van Goens in Bijdr. t. d. I . T. L. en Vk. IV. 360.