Kali Bening, dat hij een oude gehoorzaal noemt, die, zooals het on-
derzoek der puinhoopen heeft geleerd, op 14 pilaren rustte, door
een verandah met 22 pilaren omringd was, en waarbij twee
paren reusachtige gopälä’s *) als Wächters gesteld waren. Bru-
mund zegt, dat hij deze overblijfselen niet bezocht, of liever
niet gevonden heeft; maar ook hij twjjfelt niet of Tjandi Sewoe
is eenmaal het middelpunt geweest van een mächtig Hindoe-
rijk. De Javaansche overleveringen, die hier, zooals wij boven
vernamen 3) , den zetel zoeken van het oude Mendang Kemoelan,
waarvan de naam later in Prambanan zou veranderd zijn, stemmen
met dat alles voortreffelijk samen. Wij maakten vroeger kennis met
eene inscriptie uit Prambanan, die tot het jaar 862 onzer jaartelling
opklimt, terwijl andere inscripties , vermoedelijk uit denzelfden om-
trek afkorastig, tot de jaren 919 en 9'26 n. C. schijnen te behooren.3)
Wij worden hierdoor op de IX d e en X ^ e eeuw als den bloeitijd
van het rijk van Prambanan gewezen, en indien het syncre-
tisme waarvan zijne religieuse gebouwen getuigenis geven, ons
verbiedt veel hooger op te klimmen, het hoog en edel karakter
der kunst waaraan zij het aanzijn danken, verbiedt ons even-
zeer veel lager af te dalen.
Een weinig ten zuiden van de Prambanan-tempels strekt zieh
een laag gebergte van zandsteen u it, dat met het Zuidergebergte samenhangt
, en op welks effen-gemaakten rüg eene kleine geplaveide
vlakte wordt gevonden, ruim 60 voet in ’t vierkant, en door
eene breede gracht omgeven. Van een ringmuur, om de buiten-
zijde van die gracht getrokken, zijn nog hier en daar de fondementen
en eene enkele poort in wezen gebleven. Eene andere
kleine vlakte in de nabijheid vormt een eenigszins diepere kom,
waarin men met trappen afdaalt. Millioenen kubieke steenen,
gedeeltelijk bebeiteld, liggen in den omtrek verspreid. Deze rui-
nen worden door de Javanen beschouwd als de overblijfselen
van een kedaton of vorstenverblijf, dat tot woonplaats verstrekt
heeft aan een reuzenkoning, Ratoe Bäkä geheeten. Ook hier
wederom blijkt, hoe alle geschiedenis zieh voor hen in mythen en
l ) D!t woord beteekent h e r d e r , b e w a k e r . 2) Zie bovea bl. 89.
3) Zie boven bl. 30.
wonderverhalen oplost. Maar misschien mögen wij aannemen,
dat hier het paleis lag der vorsten van deze streben, die van
dit punt de vlakte van Prambanan met al hare dorpen en heiligdommen
konden overzien. Oostwaarts van dat gebergte tot
aan de rivier de Oepak strekt zieh in hoefijzervorm eene vlakte
uit van 10 palen lengte en 6 palen breedte, die wederom met
talrijke tjandi-ruinen bezaaid is. Bij Tjandi Krapjak en Tjandi
Nagä-sari zijn prächtige overblijfselen van oud-Javaansche beeld-
houwkunst gevonden, die thans deel uitmaken van eene rijke
• verzameling, op het naburige landgoed Tandjong Tirto door den
heer Lichte aangelegd. Tjandi Abang, de verst zuidwaarts gelegene
tempel, verrijst op een heuvel van 200 voet hoogte en
was bij uitzondering niet van gehouwen, maar van roode gebak-
ken steenen vervaardigd. Zij waren niet door kalb, maar door
wrijving, met tusschenvoeging van een, zoo men meent, uit
kokoswater en palmwijn samengesteld kleverig vocht, vast op
elkander bevestigd. Tjandi Singä, een Vierkante tempel met uit-
springende hoeken, gelegen op een 15 voet hoog plateau dat
70 schreden in het vierkant heeft, onderscheidde zieh eenmaal
door vier op de achterpooten staande, acht voet hooge en schoon
gebeitelde leeuwen, aan de vier hoeken des gebouws aange-
bracht, waarvan er nog een onbeschadigd op zijne plaats is gebleven,
een tweede, die voor weinige jaren ook nog in goeden
toestand verkeerde, thans zwaar geschonden nederligt. Wat van
de muren van dezen tempel nog is staande gebleven, is met
lijsteu en festoenbanden en vakken met bloemvazen en rozetten
rijk versierd. Hooger, in het gebergte, liggen de overblijfselen
van Tjandi Tindjon, en een halven paal van daar vindt men op
een plateau een Siwabeeld opgerieht, 12 voet hoog, met het
nog een voet hoogere ruggestuk uit een steen gehouwen, waar-
schijnljjk het grootste Siwa-beeld van Java. Het was eenmaal
omringd van talrijke beeiden van Boeddha en Boeddhistische heiligen
van beide geslachten, thans deels nog overeind staande,
deels verbrijzeld en verstrooid. Al deze overblijfselen schijnen in
karakter met die van Prambanan overeen te komen en tot het-
zelfde tijdvak te behooren,