schitterender eerbewijs. Hij had in 1825 aan het hoofd zijner
troepen groote diensten bewezen in den veldtocht tegen Boni,
en toen later in dat jaar de door Dipä Negärä verwekte onlusten
op Java uitbraken, verseheen hij, na Celebes den 25stel> Augustus
verlaten te hebben, reeds den 8sten September met zjjne troepen
te Samarang, om ook hier zijne hulp aan het Gouvernement aan te
bieden. De Gouverneur-Generaal van der Capellen meende terecht
dat de trouwe vazal minstens aanspraak had op denzelfden titel, die
aan den Begent van Bangkalang als belooning, zoo het scheen, van
zijn verraad was geschonken. Op een prächtig gastmaal, waaraan
de Landvoogd den 30sten November een aanzienlijk gezelschap
vereenigd had, deelde hij den Panembahan mede, dat hem de
persoonlijke titel van Sultan van Soemenep, onder den naam van
Pakoe Nata-ning-Rat, als erkenning zijner hooge Verdiensten
was toegedacht. De Panembahan ontving deze gunst met tränen
in de oogen en verklaarde, diep getroffen, dat zijn trouw aan
het Gouvernement er niet door kon vermeerderd worden, omdat
zij reeds volkomen was, maar dat hij er naar streven zou om
den Sultan niet minder aangenaam aan het Gouvernement te doen
zijn, dan de Panembahan geweest was. De brave vorst heeft woord
gehouden totdat hij, den 31sten Maart 1854, in 73jarigen ouderdom
in zijn kraton overleed ').
De uitbreiding van het rechtstreeksch gezag van het Europeesch
Gouvernement was een voorname oorzaak van de vermeerdering
van het aantal prefecturen of landdrostambten, die nu weder den
naam van residentien ontvingen. Op het einde van het tusschen-
bestuur bedroeg hun aantal achttien, in geene van welke echter de
stad Batavia met hare Ommelanden westwaarts tot aan de Tji Djani,
later tot aan de Tji Kandi, en oostwaarts tot aan de Tji Ta-
roem begrepen was. Maar de zuidelijke helft der Ommelanden,
hoofdzakeljjk uit het regentschap Bogor bestaande, werd ge-
heel van Batavia gescheiden, en onder den naam van Buiten-
zorg, ontleend aan het landgoed dat door den Gouverneur-Generaal
werd bewoond, tot eene afzonderlijke residentie verheven. De
>) Van Hoevell, Reis, B . 53— 6 4 e nT . v. N .I . 1854 , I I . 7 4 ;M ije rin T . v . N .
I . V II. 3. 85.
door Daendels gevormde prefectuur Krawang, waartoe ook de
ten westen der Tji Manoek gelegen deelen van Tjeribon behoor-
den, werd weder ingetrokken en hereenigd met de Bataviasche
regentschappen, van nu af gewoonlijk Preanger Regentschappen
genoemd. De residentie Banten werd vergroot door de opheffing
van het laatste overblijfsel van het Sultanaat, terwijl de residentie
Tjeribon de grenzen behield haar laatstelijk door Daendels
toegekend'). In Midden-Java werden Tagal, Pekalongan, Samarang
en het laatstelijk door Daendeis met Djewana vergrootte Djapara s)
behouden; uit een deel der gewesten door de Torsten afgestaan de
nieuwe residentie Kadoe gevormd; Rembang, na met Toeban
hereenigd te zijn, als residentie hersteld. Ook werden van toen
af de tot grooter afhankelijkheid gebrachte rijken Soerakarta en
Jogjakarta, aan wier hoven politieke agenten met den titel van
resident geplaatst waren, onder de residentien medegeteld.
Patjitan, schoon aan het Europeesch gezag afgestaan, schijnt
onder den resident van Soerakarta te zijn gebleven. De insge-
ljjks afgestane landschappen Grobogan en Djipang, eerst als een op
zieh zelf staand gewest bestuurd 3) , moeten later bij Samarang
en Rembang zijn ingedeeld. Nog gewichtiger waren de verande-
ringen in de indeeling van Oost-Java. Hier werden in den Oost-
hoek drie geheel nieuwe residentien gevormd: Pasoeroean, Pro-
bolinggo met Basoeki, Panaroekan met Banjoewangi. Gresik,
onder Daendels reeds een onder-prefectuur, werd nu een residentie,
ofschoon door de afscheiding van Toeban tot de regentschappen
Gresik, Sidajoe en Lamongan beperkt. Wat daarna
nog van de voormalige prefectuur „Java’s Oosthoek“ overbleef,
vermeerderd met de door de Torsten afgestane distrieten Djapan en
Wiräsäbä, vormde de residentie Soerabaja, waartoe ook Bangkalang
en Pamakasan op Madoera gebracht werden, terwijl
Soemenep een eigen resident erlangde 4).
>) Zie blz. 574. 3) Zie blz. 571.
s) Zooais blijkt uit de tabellen bij Raffles, Java. I I . 298; vgl. van Deventer, Bij-
dragen, 1.167, 240. Omtrent Patjitan zie men dezelfde tabellen, t. a. p. 332. Vreemd
is het dat Blora in die tabellen nergens genoemd wordt.
4) Volgens Levysshon Norman. 130 en Meinsma I I . 110 waren er 16 residentien,
Geen van beide telt daaronder Soemenep mede; maar toch blijven er bij eerstgenoem-
38*