Gelijk ik mijne beschouwing der Hindoe-periode aanving met
eene schets der Javaansche bevolking zooals zij zieh voör allen
invloed der Hindoe-kolonisten aan ons voordoet '), zoo meende
ik ook, al was het daarbij onvermijdelijk in eenige herhaling
te vallen, de verspreide trekken yan het beeid der Hindoe-
Javanen, d. i. van het Javaansche volk zooals het door den
invloed van en de vermenging met de Hindoe’s geworden is,
vluchtig te moeten bijeenbrengen, als een inleiding tot de be-
schouwing der tweede groote omwenteling, die Java door de
prediking en verbreiding van een nieuwen godsdienst en de
invoering van eenige elementen eener geheel andere beschaving
ondergaan heeft. Zonder de diepe sporen te kunnen uitwisschen
die het Hindoeisme in het Javaansche volksleven had gegroefd
heeft de Islam daar zijn Stempel overheen gedrukt, en dus
bijgedragen tot dat ingewikkeld en moeilijk te ontwarren beeid,
dat ons de Javaansche halfbeschaving te aanschouwen geeft.
Zooveel mogelijk te doen begrijpen hoe de Javaan geworden is
wat hij is , dat is, in tegenstelling met hetgeen door de historie-
schrijvers is beoogd die voornamelijk over de vestiging en uit-
breiding van het Nederlandsch gezag op Java hebben geschreven,
het hoofddoel dezer historische beschouwing.
De berichten omtrent de eerste prediking, verbreiding en
vestiging van den Islam op Java hebben nog weinig beter
historisch karakter, dan die aangaande de lotgevallen der Hin-
doerijken; daar wij hier nog altijd van de controle der berichten
van Europeanen schier geheel verstoken bhjven, moeten wij ons
bij voortduring behelpen met inlandsche legenden, die, wel is
waar, iets minder tegenstrijdig, iets minder buitensporig zijn,
dan die omtrent het afgehandelde tijdvak, maar nog altijd van
ongerijmdheden en onmogelijkheden wemelen. Gelukkig dat wij
ze althans hier en daar aan voorhanden monumenten kunnen toetsen.
Tot de zevende eeuw onzer jaartelling hadden de Ärabieren,
in tal van stammen verdeeld, door erfelijke veeten verscheurd,
*) Boven blz. 18—21.
en door het indringen van joden- en Christendom in godsdienst-
twisten gewikkeld, die hen nog meer van elkander vervreemdden,
in weerwil van de groote gaven waarmede de natuur hen heeft
bevoorrecht, en het hooge standpunt dat zij in sommige opzichten
bereikt hadden, geen belangrijken invloed naar buiten geoefend.
Maar in het begin dier eeuw stond onder hen een profeet en
veroveraar op, die uit de elementen der verschillende godsdiensten
die in Arabie waren doorgedrongen, eene nieuwe godsdienstleer
samenstelde, de verdeelde stammen onder eene heersehappij
vereenigde, en hen tot de onwederstaanbaarste strijders wist te
vormen. Yan dat oogenblik af werden de Arabieren de eerste
natie van Azie en een tijd lang van de geheele wereld.
Niet alleen door verovering verbreidden de Arabieren hunnen
nieuwen godsdienst, ook de handel droeg krachtig daartoe bij.
De energie die Mohammed hun had ingestort, vormde hen ook
tot de eerste kooplieden van het Oosten, en bbezemde hun,
vooral sedert de tiende eeuw, den lust in tot verre tochten en
ontdekkingen, die zieh weihaast ook tot de wateren van den
Archipel uitstrekten. Sumatra, bepaaldelijk de noordkust, schijnen
zij daar het eerst bezocht te hebben; hunne oudste berichten
over Java hebben wij reeds leeren kennen *). De kooplieden die
deze eilanden bezochten en er zieh soms langen tijd ophielden,
hebben de prediking der nieuwe leer waarschijnlijk allengs en
in stilte voorbereid door de bekeering van vrouwen die zij huwden,
en van personen die zij in hunnen dienst namen of waarmede
zij handelsbetrekkingen aanknoopten. Waar de omstandigheden
günstig waren werden echter ook reeds vroeg bekeeringen op
grooter schaal beproefd.
De oudste poging van dien aard op Java waarvan de legende
melding maakt, is die van Hadji. Poerwa in Padjadjaran 2).
Daar zij echter geheel mislukte en zonder gevolg bleef, zij het
genoeg daaraan met een woord te hebben herinnerd. In Oost-
Java is Maulana Malik Ibrahim de eerste der wali’s 3) of predikers
van den Islam, van wien de babads gewag maken. Dat de
*) Boven blz. 11. 2) Boven blz. 148.
J5je over dien paapi Dl. I , bl. 342 noot.