A
Ibidem.
B
Ibidem.
loan. j .
lob. j.c
De«f. 24
Ephe.z.
5-
Zach.ÿ.
D
Uä.4*.
j7 g RadulphiFUuiacenßs _______________ -
mmciaretur, difpqfitio eiusfuit. Venit&puer paruulus j Et.poftpaucaiam Ecclefiam alloquitur .dicénS|L4K ^ ccum
co : quiacarnalis ille populus, fenfibus puèr,prophe-
ticis fcriptisadhsefit. Ad quem loquitur Ionathas„dicens:
Vcidt. ér affier mihi fagittas,qtias egoiacio.Cumque puer cucurrijfet,
'tecitaliamfagittam trans puerum. S cripxura prophetica quafi
duas fagitrasiacit,cuniSc hiftoricum Sc myfticumlegénti-
bus intelleéfcum infundier Sed fecunda (àgitta puerum
trafic,' quia my fterijindagatio carnalis Ifrael vires excedic.
Pritnü itaq; iaculum currens apprehendit Secundi veloci-
tate prasuccus.-quiaijJftoriasadhasfitjallégoricisinrerpretationibus
minus idöineus;Vhde 6c [übâkav.Venititaquepuer
ad locum iaculi quoi miferat lonathas, &clattiauit lonathas poft
ter gum pueri,&ait : Ecceibi eftfagittaporro vitra te.Ipla quo.que
icripturalatisinnuitjfi'fic qui aduertat.Scquafi clamore va-
lido humanam rumpére njtitur furditktem, aliud apud fe
inueftigandum elfe praeterquam cjuod lttera fönat. Sed qa
puerifte Moyfen riö tritciligir, necÇhrifto credit. Vnde Sc
Ionath&s poftquauri iaculum fecundum vitra pùerunvcfle
innotuitjiamipfi Dâuidloquens,püëro tame^ion aduer-
tente : Eeftina, inquic, velociter, nefteteris. His qfiippe verbis
odiüm,paternumeiintlotuit. Sicenimôtanteambo-dif-
poiuerant : Sidixero,inqmt,pUèro, eccefagïtta intra téfunt,tollt
tas : tu venï a i mg, quiapax tibi eß. 'S i autem fielocutUsfuero, ecce
fagtttè intra te funt : vade,quia dimifitte Ùominus. Sictgo figit-
tx lonathas intra puerum funt,id aliquis ex ilfo populo
fenfns propheticos in fcriptutiscomprehendit^paxeft
Dauid: quoniam quicunquefiierit qui Icripturas rede in-
tellexerit, à Chrifti fide dilcordare non poterie. Stenirncrederetisfinq\
ik,MoyJi,crederetis&mib'i.Cvim\eToizgittxpxxcrum
tranleunt,Dauid pace non habct.Inde enim eft,quod
populus ille quafimimicum Chriftum perfequitur : quia
legem Prophetafque non intelligens,legi&prophetis có-
traria Chriftum fenfilFe calumniatur. Literamergo folam
tenens, nontiebetasftimarequodferipturas fenfum con-
fummauerit, & vfque ad folum fegetis huius. peruenerit.
Nee inuideat his qui ex gentibus ad fidèm accedunt;famerilis
qua nonparis,decanta landein &hinni qua nonparicbasyquia
multifilij defer u,magis quameius qua habet virum.Dilatalocum
tentortj tui,&pelles tabernaculorum tuorum éxtende .Ad dexter am
enim&ad Uttampeiietrabis, & fernen tuumgentes hareditabit.I-
temque: Ambulabunt, inquic,gehtes in luminjituo,®es injjpte
dore ortus tui. . Leua in cinuitu oculos tuosip f vide : oipnes iftican-
gregatifunt,ventrant tibi. Tunc vtdebis & afflues, &tnirabitar &
dîlatabitÿr cortuum, quundojonuirfafueritadte multitude maris
, fortitUdo gentium venertt ttbi. Ad ip fum autem Do mi-»
nam conuerfus propheta : Vtinam, ait, dirumpcres cblos &
defcenderes,afacietuamontesdefluerent, vtnotumfaceresnomen
tuum inimicu tuis,afacietuagentis turbamnur. Ieremias'quo-
que poll: longam lui obiurgationem, cir£a quern fruftra (e
laborafle conquttitu^ÿadconfolation^atacdj) fui, gentium
ele&ionem contemplatur, dicens ilntentporeillo, dick
Dominus,ero Deus vniuerßs cogitationibus Ifraeli& ipfieruntmihi
inpopulum. Sedquidmirum hoc? quidnouum eft?Nonne
& ante notus erat in lüdaa Dens,&tn ifr.iel magnüm nomeneius'i
Quis eft crgolfrael, cuius cognationibus feDeufuturuelfe
-promictit ?^equitur& exponit : Hacdicit Dominus : Inuenit
gratiam in defertopopulus quiremifferat kgladio. Populus enim
ille tràditus eft gladio inimici & materialise fpirituali^tfW
foris,inquit, interficttgladitis,&intus morsfimiksefi. Sedabhoc
gladio, reliquiapereleäionemgratia,faluafaäafunt. ï^eliquid
ergoiftae,id eft,parspopUli quægladiüeuafit,inuenit gratiam
in deferto, qUamingentefuänoninuenerat. Aeon*
tribulibus enim fuis repulfi Apoftoli , tranfierunt ad
gentes : apud quas quantam inueoerintgcatiamvceftatur
Micheas Ptopheta, dicens : Eteruntreliquialacob ingentihys
in mediopopttlorum multorum quafirosdDomino, &quafifiitta
fuper herhamquanon expectat virurh, nequeprdfiolaturfiliosbo-
mintnn. I nuen itergo gfatiam ia deferto populus qui re ma-?
leratigladio, vadetadrequiemfuamlfrael. Sed^vbirequiem
inuenturus eftveiUs Ifrael,noti tan turn camis propagatio-
ne, fed etiam fidei imitatio,ne Longe, ifiq jiitDominus appalids
fdlicet, qui iuxralob meflèm cius comedunt, fi legis ruitmihi. Vbilongenifiinnationibüs,vhiÊindacUrçxul-
interna altiusperfcruténtur : imofpicas quaeeo'mittente j tatione vniuerfæterrsemons Sioniftlateribus aquilonis?
remanferunt, veliuxtaDeuteronomium,manipulü quem j In domibusérgo eius cognöfeeturDeus.Vnde & idem fe-
oblitus eft tollere,fine cötradidione gecibus derelinquat: remias poft paUta&biungit : Surgtte,^a(cendamus in Sion
neç ÊéUertatur vt fibi eumaflumat, videlicetvtdiuina elo - j ad Dominum Deum noflrum. Sion Ecclefiam dicit,qu2ßfun-*
quia tanquamiuriluoalfcribèns, àpofiTeflione illofuma- j daturmlateribusaquiloniscügaudiovniuerfererræ.Hoc
lios cxcludat.Iftienim sut pauperes Sc peregrini:pauperes enim deelaratur, cum fûfeditut: QuyàbacDicitDominus,Ex*
vtique Ipiritu, vt humilibus reueletDeus fetreta fua, quæ itltate in latitia ixcoh hinniteContracaputgetium. Quödeft
fuperbisabfcondit: &bvßites-o\imteftamentorumpromißio- j capntgentiam, nifiqUiinPfalmo patriloquitur, dicensj
nisßemnonbabentes, & ’fitieDeo inbocmundo nunc autem ci- j Eripies medecontradiâtoftibuspopuli, cohfittues memcaput gen-^
ues lan&orurti 6c domeftici Dêi diimlpicas feu manipu- : ri«w?Cottirahiïnc,dicitexultandüm e ^ & vociferandu
ialxtmalwob:&perf(mate,mqmt,&caMté,Sicvit&cït\$£d"'
mo dicitur, ItèilateinconjpeSfu^egU Domini :oum antciprse-
mifififet, Notum fecit Dominusfalutarefuum ,vn<onße(tugentiu
reuelauit 'mfiitiamfuam. VndéSc hic fêquîair ipEco&egoéddu-
cam eos de terra aquilonis, &cogregabo eosdb éXtïemistérraïQuoi
enimadducetab extrémiste rrae,ntfide quîbusidemïeremias
alibi dicit : Domine fortitudo mea &roktr,tneuoniad tegë'*
tes venient àb extrCniisterra, & dicent vVere mtndaâumpojfede-
runt Vatres noflri, vanitatem qua eis non pro fuit} Quod^c Pfal-
musteftatur,dicens: Omnesgentesiquafcunqmfec'pfli, ventent
& adorabunt coram te Domine. Vn'de '& hiepauio poftfiibdi-
tur : Auditeverbum DommigentésApü(q\ic per quosaudituræ
erant loquens, quorUm^»«5 inomnem terram essiuiï: Eton-
nunciate,ïnqnit,in infulis quapfo'culfunttQvÀs4.à tantam'Oui-
dentiàm oculos claudere p'ofiit, êc contra manifeftam-lu-
cem obftinâtus exiftereî Paüciffima^amen'fünt qtKe pro-
férimus, & quafi de immenlâ lignorumcongérie,;duo’vel
triaaccipiantürvirgulta,ex quibusmodiéus a^endacur i-
gnis adillUfttandft oftendend uq; qnod propofuimus.Pau
ca quidem de feripturis pohimus teftimonia,fed tarnen (v t
credimus j'fttfticiehtià.Âliôquî fi feripturarum’côî?pusiper-
curras, omneshoc habent, omnes hocindicant, Ôtitutam
velortamexIudæisgentiumfalutem , fient ßc^erBalaam
&nâus\oquitai:fphkusïàicens:0rieturfteüaexlaeob,&cbn-
furget virga-de ijrael : &percutiet duces Moab.&eritldumaapof-
féfto eius. Er p oft <pzaca:Heu,inqnk,quisviäiiriueßqua:ndo:ifld
lumfpiritualium fenfuum, quem inagro feripturarumpo-
pulus ille per ignorantiam deferueràt, iftieum auidkate
maxima collîgunt : qûiaiuxtallàiam ,dëfertain bubertittem
verfaaduena comeduntrôc iuxta Zachariam,T yrus& Sidon
multam fibifapientiamaflampferunt.
R A D VL PHI F LAVIACENSIS,
m LEVITIC
VM MO Ï S I ,
L I B E R . XV H.
P R AE F A T I O.
Ocdtionem gentium in confummationé
temporum futuram , Omnes quos prophe-
ticus fpiritus attigit, præuiderunt antequâ
fierec. Præuidebant &pr*mmtiabant, &
donecfierec fiifpirabant. Inlfaia loquens
ipfe filius Dei ex perfo na h o mi nis quem alfiimpturus erat,
Glorifie at us/«»r,inquitjt» Coulis Domini-,& dixit:?arum eft vtfis
mibtferms adfufeitandas tribus Iacob,ér feces Ifrael comertendos.
Dedite in lucemgentium,vtfisfalus mea vfque ad extremum tefra.
De quoidem Propheca poft aliquanta:I/fc, ue,after getgen-
! f
Jfiù. 53.
‘fai. 60.
fa i. «4,
ffal'ns-
F. .
Thre. 1.
ibidem.
SÉ $ 4 7 -
G
ffa lif.
■ erem.}i.
T faim. 9',
Ierem^i,
ierem. iC
ffatm, S
H
Ierem.-,!■
ffalm.1%
Itrerri. }!■
tesmultasfuperipfumcontirtebuntregesosfmm : qutaqutbusnon i f octet Dominus’ Nonpraeteribo Ofee.,-qutcäput gentium
eftnarratumdeeo,videbunt: & qui non audierantcotemplatifinit. ‘ nobis manifèfte eXponit, imolapidem angularemiinquo
m
ibideràï,
B
Matth. 9-
Marc. j.
tue. '8.
p«A.8^,|
Mich. 4. j
’Zach.f.i
Matth.zu
in LèuiHcùm y L ib . XV.
8c iuddörum gentium talus éonfi'ftit.Poftquam enini pras-'
mifit Deum dicêntém ,'Et erit in loco vbi dïcttureis, nonpopulus
meus vos, dtcetiireis, filij Deïviuehtis .-ilico iubiunxit,Efco»^rr-
gabunturfilij ludd &fHj lftdelparitérf&ponetfibinièt caput vnu,
&âfeéridéntdeterra.PcrlCi:iLelenuti,ço qtiodinSamariavi-
tulus atlrèus fa'brieatüs fît ^gentesidololatras defignauit:
per Iudam atttem, Iudaeos. Ètàfcendeni, inquit, de terra:
quamàfcenfîonem in cordibtis difponunt, iuxtaillud : Si
confurreXiftis curb Cb tifto ,quafurfumfunt quarite, non quafuper
terram. Præterco SophoniariLper quem Dominus fe red-
diturunî promiteitpopulislabiumeleâum, vtvpcenüo-
mnes in nomine Domini, & feruiänt ei humero vno Vitra
enimflumina,i n quit, Aeth iopia,indefupplices mei.filij differ for um
meorum deferent munus mihi. Sed Zächariam non tranfibo,
qui àpplicandas getes multasad Dominum in die ifta præ-
dixit : Vententenim,inqait,populi multi, diçentes, Eamus & de-
precemur facietnpomini,&quaramusfacieDomini exercimum.
Ecpoft pzacmlnfliebus Ulis appfehëden tdecembominei ex ofnrti-
bus UnguisgentiUM,&appréhendentfimbriam viri Iudai, diçentes:
Ibimus Vobifcuth, audiuimus enim quoniam Deasvobifcueft. Hxc
eft focietas Ifrael & Iüdæ, quam pauloante ex Ofeecom-
I memorauimiis.qui pàriterpergunt, Sc pariter de tprra con-
feendunt : ftatuentes fibîméc caputvnum , virum fcilicet
iddæüm,cuius fimbriam apprehendunt,memoriam vidè-
licetilliüsqiiæàcôrporalieiuspræfentia vfquéadnosde-
feendit: Vnde Si mulier hæmorrhoufa taiftu fimbriae huius
fanata eft. Quod autem dixit, decern hominesex.omnibus lin-
guis gentium , gentes fignificat iam legi fubditas, le eu n du m
Tllud Micheae'feuetiam liai*: DeSion egredietur lex, &ver-
bunt Dominide lerufalem:& tuiicabïtinterpopulos multos,&cor-
ripiet gentes fortes vfque m loriginquutii. Item poft pauca
Zac harias : Exulta, in quit, fatisfi lia S ion, eecerex tuus veniet tibi
iuftus &fdluator: ipfepauper & afeendensfuper afinam & fuper
pullumfiliumafina, & loqueturpacemgentibus, &poteftaseius à
manvfqueadmare, &afiuminibus vfque ad fines fmve.Vlcimus
accedat etiam Malachias, qui inducit Dominum facer dotes
increpanteui : Non eft mibi voluntas in vobis, dicit Dominus
exefâtùunti& munus nonfufcï- am de manu veftrd. Ab ortu enim
ftiïisvfqueadoccafum, magnt finomen rneum in gentibus, & in
omnilpeofanctificatur&oV nomini meooblatio manda, quia
magnum eft notnenmeu i f gentibus dicitDominus exercituu. Iam
____ . ............................ V79
cabänt dies iftös,plënitudirtem tenipdrüm: in qua véniret
{alüsyniüetfalis,generis hutharii redemptio. De hac ehiid
lalute i’Vt tfcftäfcur B.PctrüSi eiquifiérunt atq-rerdtiti ihnt
, Prophet*,qui défuturis lift riobiS gätidljs prophetadérunti
ferutantesiriitiö, | illurhqüi a prideipiö cunftä ha*e difpq-
fuit, «5> vél quäle tempus fignificarcc, qüi iri eis ferar fpiritus
Ghriftii prinuncianseas qdae in Chriftö lünt pafiiónes&
pofterioresglorias.C^ubusreüelatü eft,qüod-nori fibiipfis
hobis autem minjftrabant ea qu^ nüc nuheiata funt nobis,
Spiritdfan<ao emiflb decoelis. CJuamöbrem&legislätord
häsc noftra tempora non tam verbis quam lacraméritisex—
prelfic,inter e^teras Iblennitates Ifrael in typum huius noft^
rigaudif,etiam féptimimenfis feftiuitates inftituit.Septimus
nanq-, menfis tempus defignat gratis, in quo iuxta Ä-
ppcalypfim,leptemfpiritus Dei milSfutit in otrinetd terra.
Ad hpc enimSÊ illud refpicit,quodfeptem annis&fepterrf
mcnfibustemplüaSalomonecönftrü(ftum eft.Siqufdenl
quarto arihörtegttiipftus*roéfelécundö éoêpiraedificari:8C
vndecimoanno,menfeo(äauocdfummatütn eft. Totoé-
nim hoc tempore aCfirifti aduentu vfq;ad réditumjpef fej
ptiformem fpiritus graciamcóhftruirhr ècclefia, donécüi
fine temporum confummetur. Septérn menfib. in regioné
Philiftinorü area Dei fuit,& in loco qui Priticipi Gögolim
nominatus fueratjezechiel fepulehrumlfrael futurdm,&
feptem menfibus ibi fepeliendum elFe pradidt. Ad menfis
ergo féptimifeftiuuateslegislator äccedensi ficincipit:
Deprima diefept'mi menfis.
C A P. I. . Vf ■
E Ocütus eft Dominus ad Moffen,dicens:Uquerèfilijs lfrael,Me-
fefeptitno, prima diemenfisy erit vobisfabbatummimorialé
clangentibus tubiii&vocabiturfanüuib.
< Simsnfis feptimuvytdiäum eft^empus fideigentiurtl
intelligitur: qus ent prima dies menfii huiusj,nifi fub prs&i
dicatiöne Apoftolörum j quldo ik omnerti terram dilperfi
vfqj infinesorbis ,tanquam tubas cosleftes, GhriftiËuan-
gelium fonuerut ? Eides énim ex auditu,auditus autem per vér*
bum Chrifii. Quttmodo autemaudientfinepradicante} In rubai-
gitur pr*dieationis, nöftrre fidei prima diesëft. Menfis ér-
go feptimi diem priinam feftiuamlegislator celebrari pr§-
cépit: vt prsfiguraretur,quac eiïècfuturalaecitiain reditu fi-
Reg. 6.
itxach.jp. :
figuras li requiramus,qu«inhuiusreimyfterium pr^cdTe-“ li j adolefcen|tis,qui poft difiipatam fubftanti^ parte m ,q
rune, plurim^quidem funt: fed nos paueas commemora-| patre diftribuete iuri illius cefietat, ad pattern teuerlus eft.
bimus, vt fic quo tendimus perueniamus. Hinc eft quodl A quo cum tanta beniguitate fufeipitur, vt icdurresih oc-
omnis generis animandacongreganturinarca, 'in typum 1 curium eius,&corruens in illius amplexus,iubeat projferri
omnium gentium, quxinEccleua congregari habebant. j {f.o\*v&$timzm:&indMte,mq\\\t,tum&dateanmUtm inrnaf'
Vnde ScPctrusia^temporeimminente, quo figuratum nueiusy&calciamentainpedesi&adducitevitultimfaginatupi &
vmbra in veritatCnitranfiret, viiifra/«mapertum, &velut J occidite: &manducemus,&epulemur,quiahicfiliusmeusmortuus
Unteummagnum de carlo in terram fummitti, in quo e-ant omnia j erat,^reaixit:perierat&inUetuseft.t>emde feniorfrater no-
quadrupedia&ferpemiaterra & voldtiliacali,&difitueftei: Stir-1, fter quo ties appro pinquatdo mui huic, i n qua coele fte ce-
geFetre,mafia, &manduca. Qdicum refpondifieefe nihil lebraturconuiuiu,audifFymphoniam8echorumjecclefia-
immundum vnquamcomedifie, audiuit iterum, neinirT fticaSVidelicetfblennitates,&lastitiamin Ghriftocreden-
mundum diceret quod Deus mundaffet. Quod quia de ; tium : fcd nonincelligens tantorqmcaufam gaudiorutp,
hominibusfidi(ftumintellexerit,ofteditip(epoftea,Got- jaiucerteinuidens, adhucintraredetreiStat, donccinftne
nelio loquens, Mihi, inquit, oftendit Deus , neminem comma- j feculi pater ad eum exear,id efti'ad cognofcendum prgbeat
nem out immundum dicere hominem. In typum Ecclefiae quas
ex gentibus colligenda erat,Sc legem diuinam fufeeptura, j
Moyles adhuepuer a filia Pharaonis nutritur:Sc iam vir fa-
£tus,^Ethiopiffe coniugio fociatur.In typum Ecclefi?,Ra-
hab meretrixlericho pereüte faluatur ,cOccineofuniculo
per feneftram e milTo; vt confelfio fanguinis Ghrifti,in ore
credentium exprimeret ur .Dei nde fubGedeone forma ec-
clefi*eft,cum liccatur vellus,8carearorecompletur. Item,
fub Dauid,cum adplacandam animaduerfionem fuperna
in area Oman Iebiif^i conftruitur ara,holocauftaolFerun-
tilr, Scpacifica: figuris exprimitutiqj verbis per<Mailachiam
poftea prsenunciacum eft j ficut pauloante commempraui-
mus,dicente D omino: Ab ortu foils Vfquead occafunt magnum
eft nomen meum ingehtibus,&in omm loco fanchficatur&offertur
nominimeo oblatio mundta.Typus fuif ecclefias,cumin matri-
mOniumSalomoniiumfta eft filia Pharaonis.Typus eecle--
fi^fuit, fecundum Auguftinum, etiam tranfmigratio Babylonia.
Sed nimisin longum pnefationem iftam protra-
ximus: iam quo tendimus,accedendum eft. Omries ergo
(Vtdiximus)anciqui Prophetas Scprseuidebaftt, Scdefide
fe illi?& blanda fualatis&élione hanc eius indignacionem
reprimens,intromilTum ad nos, huius noftrx menlas fociu
reddar. Solennitatis ergo noftr«principium, quafiprima
dies feptimiméfis, témporibus(vc diximits) Appftolorum
fuit, quando prima gentiüm fadaëft vöcatio, clangentlb.
tubis, mundum Icilicet perluftrante tonirruo diuins pr*-
dicationis. * Qupd labbatum cum per legem themoriale
nominatur, ad hoe referendum videcur, quiaadolelcens
ille pro cuius redicufeftiuicas celebratur , poftlöngain pé
»regrinationis famenvtadem in fe reuerfusjin patris memo-,
riatn lerècepit,& cumge.mitu proclamauit, ditèns.-_Q«<«;fi
mercenarj in domopatrismeiabüddntpdmbus,egoaut hiefameps-
reoiQuód-8c in Pfalmo manifefte declaratur,cum dicirur:
Rmimfcentur& toimrtentur ad Dominum vniuerfi fines terti.
Quia vero lub hac recordationeadolefeesifte iugüm pri-
ftin® fcruitutis cxcu lfit,alieno quippe Domino adh^ferar,
Scporcos illus diu pauérat, iti figuram prim# huius noftr*
libcrKttis,etiam dehacfeftiuitate lubiungitur: S i
Omne opusferuile non facietisïneo, & offeretü holocduftutn Domino.
Pfalm. ti;