— ------------- -------------------------------- Mofis Bir-ccphfSyri Bpijiöpt,
f tL i a n d u m e f t o p iK c e m D e u m , h o m in e s a b i q u e n u p t i j s l
procrcaturum ffiiTe fient PrimM quoque tllos Patentes
Iqmbnsvniaetfah^cgenettshumantpofen
«^r^onirF.roaùloinFenus:Quidergoîdicitc
QSavoluptatead
I
/■ feat Adam
& Eua in
Paradifo
cum omni
fua poften'
täte fi non
deliqufóét
Voluptati
vnicurque
fua cohæ
ree mole-
ftia.
Deferpi
te qui Euâ
adortos
decepit.
Gen,}.,
D
Itb-U
Cyrilli O
ratio }. co-
tralulianu
perfugam.
Iacobi Sa-
ragenfis •
Commenta
rius de
Adamo
puUb extra
Paradifum
lem!n.iniLfane:qt.ippc,qnl tot anms operam ftu&a
huiedediffenhifee apudDeumyerbis etiam lumyfuseft.
Domine qu id mih i imrùt esqni Mere “ >teo> Igitur vt tune
ex mdrtüo effoetidénis illius corpore çdidit Beus tant
mnlta hominum tnillia: itafi inde abimtioDet pKceptis
acquieuiitent Âdaraus vxorque Eua.atquc ab >rb°K>Ppetenda
ièabftinuiiTem ; non defmffetDeofoecundandi
generis hatninitatio.Conficitutetgo eins quçadhucdr-
L fu n t , homines' in Parailifo abfque vllo noptiali com-
plexureipfa fotificaturos fuiffe,fed eo modo quem foins
opifexDeusnouit.
C à » v T XXVI.
Sicmantem abfque concnbitn fhiffent prognati, au-
Æique numéro homines in Patadifo , ita m veta voluptate,
atqncinfin'itis paftibus mSiore qnameft eaqna-
hodie mottales fruuntur maxima, illic æcatem agiraient,
Ÿtpoteoitinislaboris, perturbation«, molcftiæ, doloris,
morbi denique atqae atgritudinis expertes. Edifient
enfin deParadifiarboribus, & fiiauiffimu«exmaximo
illo dnlciflîmoqnqParadifiHumine potum bibiflent abl-
queomni inter fe dïflidio, tixaue; qualem Angelt ipli,
& quaiem Adamus cum Eua ante faûam Legcm, vitam
viuentesin perfedta pace, Charitate > cbncordia. Quippe
hisquibnsiam mottales frnimut volnptattbus , lua cut-
que, moleftiacohatret i velliti cibo largioti, cruditatts
malumipotiiicopiofiori,nau(ëa;bonaeyaletudim,aduer-
%■ robori, imbecillitas ; bonæformæ, defotmitas i arque
in’alijs quoque. At in Patadifo nulla fflffeteiufcemodi
return vicHEiudo ; mera enfin illic volnptas radier moleftizVero:
prorfüsnulIæ,vtqu*poftviolatumpei mandant
ni tandem enatæfint. Maiôtibus ergo déliais ex cibo
potuque illicadfcSi fui flint, quam guibus hodle morta,
lesdemulcentur.
- ( C a p v . t XXVII.
Porrode Serpente fi cio cutus eft diuns Mofes : Et Serpens
callidior erat omnibus arimantibus agri ,qu& condiderat Do-
minusDeus : dixitque Seifens mulieri : Ven dixit Deus.neve-
feereminideomnibus Paradifi. Hic decemnobis expenden-
dæ-atque examinant!* quaeftipnes occurrunt ;quarum
prima eft fueritne corporate Serpens ica vc oculiseflet
afpedabilisqui cum Muliere colloquebatur,anveroSatan
corporati Serpentis fpeciem pr* fe ferens, îllam ut
affatjis i an denique Satan intra Serpentem latens, verba
ilia ad Midierem fecerit. Sane Dominus Ephræm quo-
dam fdoCommentario ait corporatum Serpentem finf-
fe, qui Muliêremallocutus eft : Satanam enim à Deo pe-
tiuiflè, vt Serpenti, fermonis facultatem çoncederet ad
tentandùm Adamum-, ficut opes IoBi quoque-fibi per-
mitti poftulaûit yquo de eius patientia faceret periculum.
Ex qudconfequicur, ita illicorporeo Serpenti lermopis
yfuro fuiflè datum, vt A fin* Balaam -, imo vero non fo-
lamelocutionem, verum etiarn intelleiftum illi Serpenti
inditum fuiflè affirmât Ephraem, cum Deus ipfum vt in-
telligentem fit affatus,his maledidis perftringens : Pul-
uerem edes, & fuperventremtuumambulabis. Cyrillusve-
rô Oratione tertia aduerfiis lulianum perfugam ait ipfum
Satanam fe in Serpentem ttansformafle , atque ita cüm
muliere collocutumeflc ; ac proinde ipfum quoque fub
Serpentis perfona diuinis malcdidis elfe perculfum.
Exiftitnat enim Cyrillus, daemonem poffepro arbitrio,
aut Serpentis auc aliusanimalis fpeciem .qtôm voluerit,
fumere: At Dominus Iacobus Satugenfis Commentario
fuo de pulfo Adamo extra Paradifum, dicit, Satanam fe
in corporatum atque afpeâabilem Anguem infinuaffe,
& inde cum muliere efle collocucum ; quam opinionem
-nosetiamadprobamus atque ampleäimur. Hancenim
veram efie vel id arguit » qüod Earadifüs duplex éi?at;
corporeus &Tpiritalis , vi: magnis ratiönibus eft à nobis
demonftratum : Adam item Euaque duplicis Sc córii-
pofitae fuêre naturae , quippe qui ex corpore conftarent
& anima; qiiare Serpentem quoque duplicem fuiffe exi-
ftimandum eft f corporeum quidem , fi ipfum afpèóla-
bilem Anguem ; fpiritalem verojfi fêrifum omnem effu-
gientem Satanam qüi intra ilium latebatatque indc verba
faciebat, confideres. Altera quaeftioeft. Ex genere
ne Reptiliiim, an vero caete^örum animantium fuerit il-
le Serpens, ip quem fe Satanam infinoaflè , atque ita
'cum muliere collocutumdiximus.-Exiftimamus verpex
beftiarum non repentium numero fuifle , idquehis du-
ófci argumentis. Primo Moles ait Serpentem fuiffe aftu-*
tiórem omnibus beftiisjnon autem d,ixit, omnibus repti-
libus. Etpaulo poft iplc Deus adSerpeutem verba rur-
fus faciens ; Malediftus (inquit J pr<tomni bejiia agri, &$rt,
omnianimali:8c3j>r<tomnibus reptilibus, diiftum non eft. Ad
hoe ; Adamus in ipfo iniri^nomina bellijs auibufque
indiderat, vt téftatur Scriptura , pdn ctiam Reptilibus
ac ptoinde Eua à viro edoâraEèftiarümnbmineSerpen
tem,quod ex beftiariim généré elfe' , Heuio ; hoc'eft, be-
? fti* nominp appellauit ; quod nomen ab Adamo didi-
j cerat-fcilicet. Erat igitur Serpens ex beftiarum genere,
I non autem eotum animantium quae reptïlia dicuntur.
! Quaeftip tertia eft , An pedes habiuerit Serpens : & , fi
I habuit pedes ; bipesne, an veroTquadrupes fuerif. Ad
i hanc quæftionem refpondemus , quadrupedem fuifle,
i cüm ex beftiarum genere ( Mqfc telle ) fuerit ; èafque
; animantes quas beftias folemus vocare, quadrupèdes ef-
; le videamus. Et vero Dominus Epfiræm dum haec in
I fuis Commentarijsexplicat, inter alia àit:Itane volebas,
vt Adam amitteret gloriam fuam; Serpensvero,ne pe-
dibus quidem mulélareturîEratefgo quadr^pes Anguis:
ledquiafuitSatan*ôrganum,&inhîéfit ipfi diuinae^e-
I cratio; ex beftia fadlus eft reptile animal : ôcciim ante
I pedibus gmdiretijr.deinceps prono Ventre prorepfit : ficut
££-Satan, quia praeuaricatus fuerat, ex Angelo eua-
ferat daemonium:& vt vxorLoth,quiarefpexit,cx mülie-
re qu* ante erat,transformata eft inftatuam falis.Quarta
quxftio eft , fiSatanas in anguen fe infinuauit,atque ex
eoipfeadEuamverbafecitj curid à Mofe Icriptum non
fitjfedfolius Anguis faéla mentio. Hie refpondemus.
Mofemrei geft* feriptorem, noninterpretem egiflféiac
Îjroinde qualis quæquæ res vilàeft,talem ab ipfoeflede-
criptam;non itern explicatum qui fereUeràhaberet. E-
ua autem Serpentem videbat, ferpéntem fecum lpquen-
teraaudiebat: hoc igitur ipfum Mofësluófcripto pródi-
dit; quemadmodum alibi tresillos quos videbat AUra--
hamusjviros appellauit,cum viri non eflènt. Ad hoc,fldi-
uusPaulus.quitantotemporisinterualloMofem ft cutus
efticum res iam turn explicate elftnt i Serpenti npriSata-
naeimpofturam^ttribuit, inquiens ; VereorficutStrpens
decepitEuam, &c. cur nonmeriro Mofes, qui tammultis
ætatibus Paulum prxeeflit, fraudem Serpenti adfcripfilTe
videatur ? Scriptbris enim eft, res geftàs narrarejat lnter-
pretis munus, à feriptore ptodita explicare:ac proinde
Mofes,quifcriptor,no^ iflterpres efle voluit , reéle riarra-
uit Serpentem cum Eua eollocutum efle non autem dixit
Satanam intra Serpentem Éjjiflè occultatum. Quae-
ftio quinta eft,quamobrem Satanas Adamum cum V-
xore feduxerii^ Nosexiftimamus , caulam Satan* fuifle
Inuidiam quafllos profequebatur. Nam cum illefublimi
fua dignitate gloriaque excidiflèt.videretque porró Adi-
mum ex Into confbrmatum, ad imaginem tarnen fimili-
tudinemqueDei fadumefle, atque omnium return qux
in terris eflènt, imperio potitùm ; præterea Paradifum
deliciis omnibus plenum incolencem , atque Angelica-
rum copiarum fruentem focietate ; feyero.contra detur-
batum atque dcieâum : marrima permotus aduerfus A-
damum & Euaminuidia, ipfos feduxit. Nimirumhuiuf-
cemodi eogitationibus exagitatus eft : Ego quifpiritalis
fijm,, èxulo : at Adam qui corporeus eft, intro eft recept
us: ego profligatus,omnique gloria exutus:ille gloria
indutus veftitufque:ego in imo , ille infummo:ego apüd
beftias,
Pfirnotam
patentmi
nataradtt.
plcr.
t-Qu«*«
aepnino.
Serpente,
F
.Commun- tariaDoni
lEphiçm
4-Quiftio
curMofes
foliusSer-
pencis,n
auc dçmô-
nis njerai-
nttic.
j,Q3*lKo
curd*®»
Icatauerit
0*moni*
&Adaini
primo
|ani,Côparatio,
Qnçft*0, .
Curdarmo
poti/fimü
(erpentis
forma
Gommentâriorum dc Paradiß, Pars t 7
beftiasjilleapud Angelos : ego in vafta Sôfitudine,-ill!e
inter amoeniflîmasPàradifi arborçs verfatur. Huiufce-
modi f inquam cogitationes, ad profequendos illpsin-
uidia, fallendosque, ipfum impuîerunt: quippeintelli-
gebat ex eo quod fibi àccidetar, fi peccaret Adam * futurum
vt rüerec. ficut ipfîuS prior cecidcrat : arque ex
peccatojhorumplane alterüm Adamo euetyiutumefle,
vt vel moreretur, pro lata iam ante fèntentia, qilo die co-
tnederis de ilia, fhottew oppetés ; vel Paradilb expelleretur,
atque deinde fobole probreata multipliearetur fecun-
dümfauftam illafti apprecationem quaDeusad illos v-
fus dixerat, Çïefcite & multiplicamini : ;lioc vero fi illi con-
tingeretntumfore vtipfe&ilium ipfum, & in illiusom-
nem po'ftçritatehi imperium exerceret. Igitur ad ilium
fallendum percitüs eft mera inuidia. Sexta quxftio eft,
cqr non apparuerit Satan primis Pare'ntibiis humana
fpecie, vel diuihaCquali Dortiinus nofterin monte) aüt
figura maiorum beftiarum, quales func caméli,èlephan-
EulS>a‘ t*s> & eiufce generis ali*: aut denique cur non fuoïpfius
ruerir,nQ?nj proprio atque natiuo habitü, fed organo opus habuerit.
autem ho- Sane humana fpecie non apparuit,quod fcir’et ËUam non
ign'orare aiium, prxter fcfuumquemaritum hominem
nullum efle ; neque veto Deus ipfi permittebat vt hominem
fimulàret, ne iuftam haberet Ëua erroris fiii ex-
cufaciqnçm,confpica:tahominemfibi fimilemà quofal-
lere.tùr.Porrô'Diuina, vel maiorum beftiarum figura non
apparuit, quod hxfpecies nimio metji conCuffilènt per-
turbaflentque Mulierem, nedum adaufcultandum veN
bis fuisinduxiflent. Sua denique ipfîus natüràli fpecie
non eftillam âdortuS ,quiamagis etiam Cohfternataipfa
^ f l 1** videndifenfümfalleret,verbaâudiffèt;
eoque minus obfecuta fuiflèt diétis. Igitur vtfuxfraudi
locüs eflèt^rbifque fides, induit cotporâtuttt illud or-
ganuth, Serpehtem, eoque habitu vifendum fé exhibuit.
Septimaquxftio eft, cur pr* exteris beftiis, Anguem fibi
Satanas in organum delegerit. Huiusrei càuflas multas
efledicimus : Primo enim nullum erat, Angue,animal
ad fallendumaftutius ; Id quod diuüs Mofes quoque-his
Verbis fignificat;E^«pc»s erat caüidiot omni befiia am
& animaUtiUm alia, yafritie excellunt, vt Vulpes; alia,
rudi fimplicitate funt', vt Ones. Deinde cum Anguis le-
talivenenoplenum animal{ confentaneurù erat, vt vel
propter naturxcongruçntiam » mortjferum fuum toxicum
commifeeret Satanas enm Serpentis venenoi Tertio
vtidem vfuueniret Satan* quod Filioilliprodigo.'is
enim poftquam fummo honore excidifîèt, in eaS reda-
eftus eft vitx miferias vt pbreos pafeere cogeretur : fic
fciiic|t Satai\ ex fua delapfus gloria, in Anguem fe infinuauit.
Quarto, vt cüm eflet aliquandt^ Anguis fuper
ventrem fuum profepturus fidipfutq, humi ferpere.Dia-
boliqhiin Anguelatuerat, nobis cafum ob oculös po-
rieret. Denique ita natùrà compàratum eft Sërpentûm
tuc.i},
Cautefei.
e,namfi.j *‘ cu denique natura Serpentûm
lilicudo j g ^ v t occultaquxdamveluti — —> , o .'. J ' ----T ---- 1“— ■ wiiururdataenrnuaminuduolmisc touniiuuitut-r
'lucclam i ipfi eu ni dxmonibas intercédât, etfi ca nos lateat.
l^ a g iO é k a u a quæftio e ft, cur permiferit Deus Satan* & Serpenti
in Paradifumirttroirerimb veto Satan*, Adamum
curnvxore fallere? Ad hanc qüxftionem refpondemus;
Varias ob res,permifla illa efle. Pêrmifit enim,dum Sata-
n * libertatem non impediuit quominus fuôpte arbitrio
vteretur j ficut neque Oziam prohibuit à fanâiflx-
mis Adÿtis, ne pro voluntâte in eâpenetçaret. Prxtereà
fiuit Deus ilia euenire,quo oftenderet, quemadmodum
fieri potuit vt Adamum fiai imaginem fimilitudinemque
de terra abOleretj itarurfus fe huicipfi permififle vt^poflèt
per fuperbiam atque faftum affeétare diuinam maie*
ftateol. Irffiiper vt ne nihil eflet cum quo Adami libertas
arbitrij poflèt decertareîdenique vt periculum fieret de
Adamo obferuânfiie mandati ,diuini effet ; an minime.
Erantigitur cum arboripfa, tum Satanas atque Serpens
ad explorandam.4.d*arbitrij libertatem accbmmodata
mflrumenta. . Nona quxftio huiufmodieft ; cür Angui
maledixcrit Deus , qui nullum fcelus patrârat, Satanàe
Veto flagitij rqo noxioque nihil mali imprecatuà fit / ne-
que.enim libero vtebatur Anguis arbitrio , vt poflèt fè
S^ n a e pio inftrumèntb non praflare. Adhæc dicimus.
ratffaV;
c,jumftio
jinéftcôlit
^Qciiai-v,
abolp“-^
CurSata-
"îP«mif‘,
lumfittèn.
«rcAda-
G«,«. ^
jWamili.
’«tasatbi
&
QSaft.ÿ.'
Eibliotbe Vet,PattJ'om4o.
dereftatum efle Aiignem,vthoc ipifun S jtao * mole-
ftuin isÇcidütet, qui.illovtebattlxinftmmento;ïdiiti fl
quis Muficum inftramemum confringat, qqo euxn qui
illo canebat,excruciet f Equum nimirumgrauitér pro-
flrauit, vt.feflopm fimul cohftemeret ; Naueipque fixb-
’ .VC nauc,am muldiarct. Serpentem ergo maledi-
tlis ferijt Deus , vt Satanam doloreangeretquiin Serpente
loquebâtur; ficur & Legionemnmixit perdendo
Porros, ; lîmnlatque enim Satanas conipexit Anguem
amiffis pedibus humi volntari, acerbo angâre exern-
aatus eft. Præterea ideo quoque ulaledixir'Seepenti,
quodAdamo arque EU* peecandi cauffa emitiflètr fie- f i a Æ
ut lumetîtum lapidibus pbraefeatur cum quo corpus *
mifeuerat homo ; eo qUod caufa mali fuilTet : feriptum I
eft enim ; En malum ventt, fed v , illi per quan penit. Ad OAatt.ii
h ic ira maledixit Serpenti propter Satanam , vt terra;
prjiptel« Adarhum. Infuper hac etiam de caufa maledi- |
xic Serpenti,quo Adam EQâque ( vbi vidèrent quantam i c
iuftineret Serpens ex diuina malèdidtione mulaam, pe- 1 F
dibus orbus atque fuper ventrem proreptans ) animad-
nerterent atque intelligerent in quam grauem modifient
errorenv, quantumqtte flàgitium admififfent Ser-
penn obtempérantes : ac proinde in poftetûm magno
metu conttnerentor. Sed iuuot apnd eos quihanc ma.
lient quæftionembac mumum quaïftionevti Ijtane Vos . ßmitäob
Serpentis vindicandi gratia qnæritis cut execrarione’ Ilo," i° is
perftriftus fit qui Arbitrio libero minime donatus mali E T " 1
mhiIpatraratïdicite,qu*fo,vtciirrmmihi;curferçiiimenta?
v©lucres dilunioperiere.qua; no deliqueru titrant quid g«j.S. \
meruere oues, boueique& auesqui quotidie infontes
adfacrificia dedebantur i quid commiferantpecota I o b f
quæinnoxia,cumeircnt,ignifuntttaditadenotanda?Cut !
Chtiftus1, Legioni petmifit potcos in mari fiiffocandSs, W.t.
qutndnpeccarahtypnrfacrificabantur,offctebanturqu=
columbæactuttutespro eXpiandispeccatisquomm ipise
expertes étant ? Cut ouïs pro populi redemptioneimmo-
labatut, àut bosdus maefabatur pro Ecclcfiaî impiefate,
vel bosprofacetdoteimptoboj cum neque ouis, neque
hoedus, neque bosneliquiilent ? Cur contumelijs,immd
ytâm motteadfedtiiuntpro populo Propbetiinnocen-
tiflimi ! QqidChtiftus! nonnefupplicium Crucis fnfti-
nuit pro noftris peccàtis ! Cur ergo Serpentis multftam
fuggiilaris ! Nunquidæquiuseiïè duceretis fi1.Adamum
BeusmalediaipnemulaalTet; Serpentem veto interim
ab omni noxa|iberumatqne inïjmnem habuiifet ! Deftitnendufinetibi
videbaturA;damus tanta gloria, tanroque
honore s Anglais vero nepedibns quidem mutilandus! Car D c a .
Sediamdicenr: Cur fairem non etiam Satanam iîmul eft] oonmalë.
execratus cum Serpente? vel unireipondem us,Dettm id- dirent Stu
circononmaiedixiiTeSatanæ.nïAdamus'Euaqneânim. S “* ’ t i
aduerterenr Spiritual aliquem non afpedabilem intra fta adtaif
Serpentemeiie,eoque in multo majores raperenturerro- Bar-Ce,- l
res:Neq;enimadhnciçiebantaIiquideiïcprærerDeum,sphà cam
quodoculiscernipoifetiadhæcpropter Hebræorüquo- |cetm'ni:t !
queirabccillitaremnôluitMofesSpiritû, intra Anguem p a r “
larememjprodere; nelcilicetiUiaduerfariamDcoPote- e S l i d
ftatemdrevllaiiiopina'rentur, quæmaioribüsfietaviri- | . H
buspoiïetaliquidinuito agere Deo*Nam ideo etiam An- Iqnadâco-
gelorum nulla eftàMofe fabta mentio ad Agaris vfque Rü'nonc
ætarem, neludæifufpicarenturpiureseil'epeôs. Infii- p jB ïp
per quamuis non apene maledixerit Satanæ Deus; ta-
inen occulreatque àbfcondite idab illomaxime iûurn ideftAa-’
eileamrmamns. BumertimexprefleAnguem execraba- gelosS.
turr»raciteSatanammalediiftis perftnngebat; qüodpoft Tlloniasf
probabiilius, Deoiuuante. ■ HancemmSaratKe maledi-
aïoncm clare arguant ilia Chrifti verba in Euangelio,
corporis
S & ‘* timctpsMundilimusiammdiMuseß: EtalibrjDejcedC
ârr.
te i me nu le im in ignent sternum quipautuspfl D in bolo & An-
Gen. i j . f
getùeiui.: Becima quæftio eft, curMofesSerpcnrem'fcri-
Ioun.16,
pferit afturiorem fuiflèbeftijs agri, non autem pruderie
Q3«ft.it3L
tiorem. Ad hancreipondçmus, prudentiam virtutiaffi-
de Serpen»
nenveilèjaftum vefo, virijs, Erfilntinterbeftiasaliiehe-
:is callidù
betiores,aliæcaltidiores: riequehicMoiès Anguem,ho*
minum comparatione, callidlifimumpro'nunciàiiir, ied
i cum caereris collamffl beftijsV bominibus vero proprie'
Q o 5 iàpicn- '