*}-perueni:-
titjVtrif-
qu e in co-
ma n e pan
t ia cur.
t poftulâ;
tat.
f perondi-
nan:c.
flatetc.
B
t mérita.
fDecurfa*
t Dceftin
*fananda.
*fide* çërtiufq;
clu-
ccrec.
veftro Ponrifice Wttufe «£ miàtuia indifferent,* fimu
* æquum e ft.« fi quid vtiliaris exindc prouddem, b?t t ] fuburbana,
+ vtriuiqüc mmiftri in commune pamamur,' Quibns virum hums negotn peragendi .«mmofc.cottHuqrent,
euidend ratione fatisfkciemes S l i , pbftuiantes t lus allegations (has ofhcio fungi ab vnmerfis acclamatum
communions in hunc modum d iffo Lm t-, dicentes. eft. Gumautem ad e a r n jS É f f .
Antequam Martinas »öfter hue adueniret, veftro hie in g em procmarenvt P « f a b a e o t o ym P n ^ «
pérorai nance | Germano | nulforum .menrio miraeu- dlmus grauam * J R N Martini, « | g mons eft, ora
lorum erar. In aduencu vefo noftri Antiftiris, p i » rums; intram. Ecclefiam. | Ex,cm ^ E c c le fia ,
id obtinentibusméricis, & fignorum f ré q u L ia eui- ab vniuerfiacumgaudioR W m ■* | g » g g | | #
demexhibetur, &eximpenfeper eum falutisrefpedu. honor debqusSe reuerenria defi» k g f e g C g M
huiufmodi liobis benefida prouettium. Vt aufeufexa- eorum confeddfa | tanqjiam a S ç o t o f i f f û o Ç » ^
nimo veftro oranisfuper hoc dubircatis fctupuhsexchi- qltusin hxc verba prompt- Vu1.T w onia
datur, leprofus h isL qui prae oeülis eft, in medio, fi
placet, Præfuiun. fanandus inferatur. Si veto dMar- dem,a g fortitudine polleans
tini latere leptofi latus pofitum Connalueric, & Germa- vehementer obftupefco, cur
nilatericiufdem làiusadiunaumiiilepraperftiterit.vir- patri* [ v e t e ; | ] veftrum ,
- ... . i f • tmumtam longo exiho relegatum,tuds au&ori'Martino miraculum aferibatur. Si autejn e veltra id agentein
conuerfo, a Martini parte -■f leprofi pars pofita non cura*
tur, & Germano parsinhserens fanetus»ad Germani me-
ritum t patefa&avirtus 8c miraculum transferatur. Ad-
quielcunt veique, 8c prolataiudicij fententiaab omnibus
approbatür. ' ; '
In argumentum igitur agtvofce’nd* veritatis, in me-,
dio Praelulum leprofus ppnitur.-Decurfis "f itaque no-
<äe ilia' vigilijsifit [ orationibus, f ] laudibulque ,- ma*
neillucefeente, conuenientibus vtrinque partibus, medietas
hominis, d Martini parte pofita, lana 8c incolu-
mis reperitur. Pars autemaltefa, oeeuito Dei iudicio j
faluanda * dirfertur. Vt^utem per miraculum euiden*
tius fides eluceretdarius, atque * celfior, leprofi ite*-
rum pars fananda verfiis Martinum vertitur. Et manefa-
Äo ,- fub pculis omnium, homo tQtus ex iritegro alte*
ratus in falutem inuenitur. Sopita'igitur eft mutualis
haec contentio & Martini cültoribus ex tune de dein*
ceps infirmantiumi yhiuerfa cefliE in pace oblatio. O
admirabilis. * vrbanitatis Germanum Pontificem , qui
cum tanti meriti efiet, vc mörtuos fufeitaret, in do*
mp fiia hofpiti fuo tantum detulit honorem , vt in fignorum
exhibitione eo fe videri vellet inferiorem 1 O
iignipocentis Martini attollenda prsconia, qui Pon-
tificalis minifterij dignitatem vbique in omnibus, licet,
e-xul, obferuans, Öc ci,uitatem exilij fififüiceptcicem mi*
raculorum gräti^iUuftrauit fuis iequacibös beni
gnöan, largum, dcaffluentemfe fern per exhib.uit l Elap^s
poftm odum quampluxibus an nis, pace: Ecclefias reddjta,
Rpllönefideireftituto, Turonici viri Dqminum & Pa-
tronum fuum requirendi gratia Antifliodorum proficii*
1 cuntur« *' a b
Conueniunt igitur Armarium"^ eiuiHem vrl^s Epi-
fcopum, vrgis fus liccntia permiffionis, -propriüm reduce
ndi Pontificem bopia tribuatur. Quibus ille tale
1 ferturdedifld^efponfum. Nolp EccIefiam meam tanto
defraudari thefauro 5 quia Epifcopus fa&us eo vefli*
tarn *inueniijj&yidentes itaque Turonid^ fe ppr eun-
dem Epifcopumnihilproficere j ad Regem Francorum,
_ qui tunc temporis erat? meliora fperantes refiliunt: huj
, mili prece eum roganfes ae * ]} obiecrantes ihterpel-
cSiu ia! ^ant> vt Turoni * & Martinum fuum reftitui iubeat, &
npn I vrbemPaftoris abfentiäi eo rec^pto, in gaudium con*
Turoiiis. tiertar. Ad quos Rex ait. Cum vtraque ciuitas regij fit
iuris, 6c ab ytraqde nobis indifferenter (eruiatur, indi-
gnum ducimus, yt Antifliodorum , qu«e de theiauri
huius poifcflione föifira efl:, prsiudicij violentia-ipolip-
mus, & Turonum*veftram, qutehue vfqufrillius.ve*
VI
* Ianua-
dom. h
fticuram'* artiifirfhnueftiamus. DeCedcntcs * itaque Be armi| velle libi vendicare. Hoaic omrei. a-u...
i'nucftitu Tdronia, * ad propria fruftrari lyiiertuncur, Cogunt parientcr fuftine , Sc quid fuper hoc aflurus lim, era
im. ^igitur Concilium cum Adalando * Turon'enfi Archie- ftinatibi dies declarabit. Communicatp interim cum
D.ecidcn'pifcopo, Raimone Aurelianenfi, & Mainoldp Ceno- Coepifcopis, qui tunc forte aderant, cqnliiio, quis
■ imannenfi, *&cleriplebifque cleriplcl'ifque mulcitudinccoaaa,mulcitudinecoada, con- aaiomshuiusexitus aftionishuiusexitus vclEnls v d in is elle effe vaieat,valeat, pcu.pcriuuttatur,uuc,«Ln.
. ...in . mm ^dpr. f n'rpmnnre vir iU' Cui Siaertus Educnfis i vna cum Dotnnolo 1 trealcnmannenfi,
filEim incunt quid fafto opus eifet.Eo'tcmpore gjfl Siagrius Educ.nfis | Dorqpolo 1 ncalcn
w W jlluufiilrriiss GGaaffttiinneennfliissCCdommeessllunggeellggeerniuuss ,, HHuuggoonntissJJIJuucciiss fui ,,. ff aada iipplluirmm flaappiieenmcccrr rrccirppodnnodiind,; Non decerhpi-
( Burgundix nepos, Lochiar'Se AmbaaiæDominu#, ftre- fcopum aliéna tapete , v e l cuiuslibet depontum trau;
v&(ao.jnuUsarniis,emis, fummaporeltace fummapoteftace & prebitarepfxdicuserar,"prebitare prxditus erar, ae de vervioientiaveueiurripere.velvlólentiavéllefurriperei ucainiqv.Beati fiqviidemjylarti.uw... , -..-..
ïóLupO' 1 gr P^nàc—. miwinoirrrr, tu.npr ni Cornus, bnftili.vrvenre; ffladio. - à TuronfCis biic ai
L“P° | & Andegaueulim Confulaium ex regio umnerc nuper corpus,hbftili-vrgente gladio, Turoqjds Imc éi-
c T ’ ! fibümpScitum projsurabat. In AntijEodorenfi etiam latufii, Sfab pis peues. tgtepofiinnvnouirqus. Quod
m
f f ab t# i,
Jlmprj
t i,htan.
tUHp. ■.
p|%öuc
renc.
LlUUUUftUi lu u g u vA iu u iv iv g »— - - 1 ■ -T--— -----o _ ;
curia, teducere neglexiftis* Guiillicumlachrymisaiuqt.
Gratias vobis a g im u s 3c primum diuinitati», quae tuo
id imperauit ^ cordi , vt de talibus nobifcum diflereres,
& nobis in defiderio p o fit isd e ld e rij noftri dcfidei?a*
tumcommpniiöriumfaceres. Non eftj inquinnt, Do-^
mine miy no fir s , Vt putas, ineurias: fed RegisFran-
cis pigra fegnities nos impediuit, & Antifliodorenfis
Antiftitis peruicax viplcntiä nobis Martinum noftrum
cummulto labore & inftantia requirentibiis denegauitvf
Qupniam igitur obfiinati illius Antiftitis cor indura-
tum eft, Sc qitäfi alter Pharao fadus eft : non vult di*
mittereVirumE)ei- > nifi inmanuforti. Proinde.eeDomine
^ cui nobilitas Sc ftrenuitas , & probitas etiam Sc
poteftas fuppeditant communi 6c humili fupplicatio*
ne [rogamus Sc j*]^ obfecramus, vt zelo Dei, Öc^Bea-
ti Martini amoredudus, huicte conforinesallegarlorii,-
& ipfum 6c cum ipfo gaudium huic luduofe reftituas
regioni. gj t «•. ;sw#-- 'S k ; •
Videns Igitur vir illüftris IngelgeriüSI vniuerfitans
illius pöft Deum (pern in fe penitus poni ,_.lachfy.mas
l'upplicantium miferatus 8c vora , promittit & iniun-
dum fibi negocium pro viribus .excqüuturui^. , Col-
leda igitur tarn peregrini exercirus quam proprij mul--
citudine non minima , . fex fere millibus tarn militum
quam, equicum fecum eledis , Antifliodorum venits
Continuant interim Turonici ex fui praecepto Pqntifi-
cis vnius hebdomads ieiunia, 8c fuum fibi red di Mar--
tinumDeo fiipplicant iügi oratione, Sc pfecum ihftan-
ria. Stupet Antifliodorum '^ ciuitas armato nlilite Sc
infperatö fe repleri. Diei igitur eraftinae aurora illuce-
feente, peregrinus*Cönies impiger, poftquam in Ec*
clefia’ ante diledi Arehiprsfulis^ Martini eorpüs eum
kchrymis prans ■, ^eregrinacionis iu s p^ces Sc vota
perfoluitconuenit Epifcopum fiiper Depofiti teftitu-
trone; diceri^Potitificis nomeneüm te 8c honor .de-
ledet^cuy huius pr*nomiriis t ■ etymologia perditaj
'virtutu m pontem non facis, fed fubuettis, 8c gregi tuo
fadus forma deceptionis 8c doli, yeftigijsvt: inhärentem
a fublimi veritatis viadeijeis, 6Cin perditionis1 prs*
cipitium ire compellis ?,.C)ur neceffitatis tempore the-
faurum fidei tuae commiftum , ' dilationis f idnedens
ni'oras , reddere contemnis? Vnum ergo tibi ex duo-
bus elige : autTuronicis fuum Martinum, dilationis
ceflantc mora, reftitui) äut te nullatenus redditurum
refpondei Cui Epifcopus in his verbis ftomachatus ita
remoriditi Norf decet peregtuium. cuin armata rpanu
loca fanda inuiferev, ncc Sandorum, pignora viribus
5c armis veile fibi vendicare. Hodie tarnen cum tuis
treeft iß]
m
Jdencgat
t abfuni
ft*c‘ ab
^Antidio
dorcnlis.
„fifTOnO'
[ttUis.].
S-Trccciii
. ! ergoa fifithbavfidelirertibiéommiftaràéft, tliquand»-' (iis baculïïYub vtraque afcclla', teptando potlus quim
** j quëtn^hsreftiÉùe^&fideuætedàmna'wlâKâeqsi-çxa- -grattiendo,fuglmaràptunt« Sed Martinipernix poten*
fperato Comiti, yerbrseuan lenibus, 8C officiisdemuleési ■ tiapfofequiturfijgientes, èomprehendic refugas, com-
1 poftOlata'coneede. Nifi enini lpontaneè,8tpito reddide-, ’ pfehenfos & inuentos inuitos réparât fanitati. Quod illi
riSjadtuidedêcusScignotî^iamablatumpfotinus tibif anfefe|xperientes, nec diflimul^repoterant, nec aude*
videbis. Fac ig'tur de necélutate virtiitem iSç- antequam ^baqt filere; Nimiriim non neféij ilium pbténtem perde-
immmens extqrqueatnecelfitas, palUata tprndens prie- retingracof, qui&nolentibitî.fubuenf(ret. Exclamant
ftechbe«hras.Acqu|cfcicEptfeopus,& Andegauenfial- hgitur,. ptatdicantes mftactthimt, & homines lôdilUas,
loctftiorie aelituco op^atümexponitthelaurum:. qu,oidcdntigerat,.adlaudeminuitantMartini. Nee fibi
fj-teinoito
B I
+Heibe«
[ t
(juifque.]
t beneuo-j
Jeötia.:.,l
t ndërèt.-’
D
tMendica e
Atfuic etiamöc diuins mertiöriae Abbas Herbenusfco-
rarh Epifcopl^nacumlngelgcnö.iiäm fine fociis. Di-
uina liquidem prouidentia, ÔC beatf Martini oratione al •
fidua median te, iam promoti erant per vniuerfie Burgun-
dise Prouinciam omnes 8c finguli in Epifcopatibus6cAb-
batiis : fcilicet vt qui cum exulato't exules aduenerant,
abipfoexulato, in ipfo auxilij fölö diuitiis Sc ho.noribus
fublimarentur.Deniqueipfismandauirtperveredatios
fiepefatus Abbas Herbenusf, vtinterelTènt ducatui).8c ad
euehendum corpus fæpenominandi f Antiftitis: v t quem
fimplicês Moriachi 8c exules àloCo proprio in exiliun} ad-
duxerantjiam Epifcopi 8c Abbates conftttuci ipfum folum
exulem in loco proprio reftituerenr. Quod'8c fadum eft. j
Celebräta igitiif propria de farido Marrino MiflafolenJ
nirer, Ingelgerius Andegauenfis 8c Abriarius Antiflio-
dorenfis aflTumptum onus illud nobile fuis imponentes
humeris,repatriandi aggrediunturiter. Dedueunt Pontifices
cumhymnis Sclaudibüs landi Antiftitisreliquias,
neenon 8c Clerusdeitotus, 8c vulgi vndequaque décur-
rensfrequentia.Reuerfis veto dedudoribusillis Martini,
exercitus aggreflum capit iter, Sc optaco'poticur trium4|
pho. Debicurri feruitij penfum ab Abbate Sc Monachis,
neenon 8c Cleiricis Deo indies deuotilîînie extiibeba-
tür i _ Sc Miflä quotidie celebrabarur. In nobili illo ex*
ercitu nu|lus mollis-veleffeminatus: nemo ibifeminam,
nemo rapinam noüerat ; fed f ex tnercaco competenti
viuebat.
1 Poftquam igitur dioecefis fusr fines amgerât'faciatiffi-
miPrslulis Martini corpus,mirum in mödü 8c ouesmor-
bidæPaftorisprsfentiam, 8cPaftpf recognouitquantam
ouibus deberet inteljigentiam. Quamuis enim peregri-
rius inter extraneos miraculorum Boruilfet copia : inter
fuos tarnen,vepote fibi a Deo ^ommendatos, 8c copiofibr
eifuitlanitatum gratia ,8c^ fi dici fas eft, propenfior beni-
gnouolentia f . Quicunque ergo qualicumque iucom-
modôçgritiidinislaborabant,etiam nonapporcati,etiam
non rogàntes,dexcra læuaque per totam Prouinciam mi*
rificè (ànabantür. Quam f vera promilfio Saluatoris di-
céntisl Opera, in quit ; qua ego facto, qui credittn me^&ipfé
factet, &maiora horum faciet. In fignis enîm 8c fimicati-
bus, quæ triple Dominus per le dignafeuseft exhibere.,
fidemetiam pofcerttium cooperari volùic,-?yt crebro Eu-
angéliaprobant. Vndeeftillad, Vides tua te falüüm fecit.
Per Martinüm vero etiam non petenribus, 'etiam nonac-
currcntibus?8C'quodma!orisclementiaeefl:,etiamho'len-
tibus fubueniebat. Dumenim talia, taritaquevirtutum
infignia àgerentur, quæ etfi nonviderintv f oecultarefa-
ma nonpotuit, Ea percürrente duo pâtalycici , qui in villa
cui nomen de Hederaeftjàprætereuntibüs elé'cmolÿnam
petentes, viditabant} dixerunt alter ad alterum. Ecte
fraterfub molli ocio.viuimus , nemo nôs inquietat, o-
mnes miferentur : 1bIlls nobis labor eft petèrequod opta-
mus. Licet, cum libuerit>.lbmnoindulgere, quieti veto
iugiter: 8c vt-breiiiter dicam, ducimnsin bonis dies no-
ftros.fïoè lautem] rotum nqbis vindicatinfirmitas hæc, :
qua iacemus. Quæ fi curàta fuerit , quod abfit, ncceflario.
nobis inCumbet labor manuum infolitus ï quippè iam
mendicaret inutile er it. Etecce audiuimus de Martino
ifto ,in cuiüs dioeccfi degimus; quod teuertensab exilio
intoto fuo Epifcopàtu neminem decümbentempræterit
noti fanatuiir. Nnncérgo,f^ater,acquiefee confilijs meis,
8cdidbeitius fugiâmviis Martinum ,' ab eius dioecefi ex*
eüntcs : né forte nos famtatum eius copia comprehen*
dar. Nouum fane cofifilium, vota prori’us eaten us inau-
dita, tanto nolle carere incotfimodo., lejfibireddî.effu-
gerc. Quidmororî Placetvtrique conlultum, ôcapea-
Btbliotb.Vif.Fan\Tàm.ioù .
integrum for éarbitrât!, don,ec baculos fui languoris indices
ad Martini matricem Ecclefiam dctulerunr: palam
omnibus exponentes 3c fuæ perfidiæ fugam > Sc Martini
etiam circainuitos clementiâm. Porro accolæ manfionis,
in quafigniTmhoc lanitacis çelebratum éftj in nomitie fi-
gnipqtentis Martini Ecclefiam condidere, quæ vfqué hodie
Capella alba hominarun, ÿ-
Ingteflo itaque beato Arcbipræfûle Martino propriæ
parochiæ fines, mirum in mod'um rés inanimatæSc infen*
fibilés, Paftoris luifen tienres aduen turn, grata congratU*
lati o nis luæ ligna prætendunt. Ÿaiuerfx fiquidem arbor
e s ^ fruâeta tempore brumali, repugnantclicetnatura,
rediuiuisveftitafblijs,8cflbribüsvernanc,8c infui ornacu,
quantæ tneritotum excellentiæ fit pater patriæ repatriate
demonftratunt. Itidem dexteralæuaqueinEççlefijseiuf-
dem parochiæ fine humanô adminïéulb figha diuinir-à-
t is t pulfabantur. Luminaria tam cereoruiri-quamllam-
padarum dinihitus accendebantur : in duabus maxime
Eecleliis,quienominieiusdicat£ funtnbræ.f In priore,
quæ Maius-Monafterium nuncupatury in qua viuensîn
cOrpore leÀioniiraeditationijVigiliiSjieiunijs, 8c bratia-
nibus, diehoélaque Deoincumbebac. In altéra, quæ S.
Martini diuitis Cafttinoui dicitur : dequaprinio Rollo*
nemfugiens fublatusfueraty in qua etiam'ab Vniuerfis
Epifcopis dioecefislhæ,àCleroetiam 8c populo fufeeptus,
ihlbcqiquo^nuncadoratürihuçvlqüèleruaturîDomno
igitur,vt diximus,Turonenfi.Martino,Turonùi-n ffuam
in millibhsfuisingrediènte, totaobuiamruit, Scab Ada-
laudb •f Archtpræl'uleTurohenfiy 8c fratre eiusRaimone
Aurelianenfi , 8c Mainbldo Cenomannenfi ,, 8cSanâo
Lupo Andegauenfij&dfùffiaganeistotiusPrquinciæ Epi-
Icop i s éis co ngtatulan ter occurritur , 8c o ni nis Lexus m*
diffcrentëï'defideratb diu Domino fuolætabundusoc-
currèns,lâchrymis,quaÿgâudiumex:tqrfetat, perfundi*
tu r. Ab Epifcopis fiquidem Sc Abbatibus, d Clero 5c vir-
ginibus, à pepulis 8c batonibus, à piieris e.’iam8f fenibus
in Ecclefiam iuam cura cereis Ôc crucibus,cum hymnis Sc
laudibus gloriolûs Anfiftes gloriole deducitùr, ‘8cin pro* !
priæ ledis priftinô gradu cum deoicb'honore 8c fumma
reuereptia collocatqr.’’ Hæc eft igitur glorio fa, iblemnifi*-:
que Exceptio, qua Archiprælul Tqropenfis Martinus âb
exilio reüertensabalumnisfuis officiolè%deo excipiçur,
Sc in prbpria, vt di 61:um eft,lède refidens, omnipetentife,
vtfuimoriséft, plurimuri5*fuffragatur. Hod eicéptionis
celebre.féftum, anno ab Incarnationc Domini oâingeo-
tefimo oétogefimo feptimo.,' d franfireââbtîe tricefimo
primo Id.Deccmbr.celebriteragi ab Adalaudof Archie*
pifeopb Turonenfijôcà corn proui uciali bus Epil copis ce-
lebràtâ;Syhodalis'fanciuit auâoritas : quæ quando rc-
colitur, à Danis faéta deftruSHo, Sc Martini repatriântis
Celebris 8c iqcundad fuis memorlalis Exceptio memora-
tur. Tè igiturLt ôbone Martine, pie Pater, Pallor, 8c Pa*
trônénofter,nobis[-obfecro.]:fili}s8c alumhis,necnon (
Sc veneratoribus tuis, moretuo bond'Cohfér, noxfa fiib-
m oue, 8c orationum iugi inftan tia gaudia nobis .vit« in*
térrainabilisobtiné.Præftante Dpminonoftro IefuChri*
Ho; Qui cum Pâtre 8c SpiritU fanâ:o viüit ôc régnât
Deus, per omnialeculalèculorum> , -
Amen.-
t proderet
P
itdiuioitâl
f digno-
feuntur,
fvt>î»
5fTure. -
nim.G
t Adalaa»
dei- %
fAdalafia
do.
H
•fèrgo.