I a]
'?ƒ-*•** I
Mulier vi-
ro fubie-
' *^a*
B
CurDeus
ferpentem
tcrrogaucrit.
Quomo-
do ferpens
j locutus fit c
D
Satan«
j maledixit
Deur.
Ezech.i.
S4vSrZiptatxmote:Bumrir(wq^Dmid)gui»mambula-
«itp»TWWi»p»^»»-C&«vetononhic e am b«C^ -
nemsqueadmulieres fpe (State dicac | rSmimm deovm
nerfona lubentius vtitur Scriptura;, quod vir muliens ca-
âüfpîcatus eft execrationemDeus à Satana? nimirum quia
îlle primus admifit peccatum prima eft merito deteftatio-
ne perculïus. C*terum férpentem exanimarum genere
fuilfe, non autem reptiliuro (quod quidem autumauerc)
cum dicat ; Malediftuspra omni animante ^mcmoronïtaus et-
iam C.XXII. Etfuper ventrem tuumgradieris ; quafi dicat ; a-
mifiurus es pedes tüos quibus ad prauitaté cucurriftiyam-
bulabifque ac repes luper ventrem tuum , quiaventtem
primorum parentum inefcafti.Pedibus igitur Serpens ante
* 4rt«K;^ c o » « * -P 'orf“ s,an^ ft&lnT sf enT h® ^
damidefenfio-, qoippequamimmeprsfefcit dOT.ffum
juimiliatumq; animura , fed miplum quodammodo Deq
culpam auertic, quafi fiicat : Mulle t quant tu apnd pic eue
voiuifti, ea mihieauffafùit tfanfiliendj Legem , iliaque :
arbore vefceiidi. Sed aduerfus hac.multad Deo ad ilium
arguenduradidpotuiflent. Verbrgram: Nan quia mulierem
effO tibi adiunxi i iufta tibi ratio eratvteiaufcultas,
meaiuflaviolares.TumfimeaccufasquiavxorcmtibidedijCuroon
etia'm, quia re condidi > ntfi enim re creaffem
nonpcccaïïcsquia nbi oculos indidi fine quibus non eras
arborent vifurus i quia manus tibi appoful, fine quib.non
decerpfiffès vêtitos fruétusî quia os tibi dedi.fine quonon
ediifes ! fruftra igitur ilia excufas.cum earn mulierem qua
tibifooiamdedi,itadôinparauerimvttibiipfaefletm manu,
atquefubieaa;honautemvttetuafqueaaionesre-
; geret,euberttaretque. His.inquarn.atquchmufcemodl
-Suis verbis éxpoftularecumiUopotuifietiure Deus : veruin
ômnibusabftinuic, quia non acculationibus perter-
rere homiiëm fed pattatifacinorispmnjtenna reuocare
cupiebat, quare max qqæftionem ad mulierem ronuer-
:iiii&cemm{tqmtmpEtaitVommM.adviuUerm,quidboc£ft
quodfecifli 1 JUrfUscummulierequoqUe non acerbe arque
imeundefed fedafeScblande loquitur Deus, ac qua-
yoeatqua
drupedes,
execrationem incedebat» vt cæteraanimantium genera
, poft vero, illis amilfis, prdrerpere caîpit ac ventre promo
ueri Et hæc quidem aperte ad ipsufpeôfcantSerpëtem,
.cæcerum Satan* fiéaccommodètur eadem ifta execra-
t io ' Quoniam fpiritale munus.tuum , quo fupgeba-
ris in coelô vnacum reliquis copijs Angelicis qu* in
fublimiverfantur, deferuiftiatqueamififti ; ad hoc, primos
fi nefeiusinterrogat ot» ealdem rationes quas nuper de A-
damointerrdgato protulimus. Ei air mulicri Serpens deceptt)
me &comedi. Mulierenim omnia Serpentiadfcribit,non
Satan* ; eo quod Serpentem quidem qui fe interpellaué-
rat, nofcerét, at Satanam intra Serpentem occultatum,
d quo omnisxmppfturaprocelïèrat,igqorareMf<wf Dohmnus
ad Serpentem : quiafeafti hoc malediftus espra omm anim ante,&‘
praothhibeftiaagri. Nulla igitur apudSerpentpm hoc
eft, Satanam ;interrogaiione, quaadfe excufan du mille
prouocetur, acitàtandemiudiçetur condemneturque,
ficuti apudAdamum ôtEuam vfus fuerat.Guius han'ç pu-
tamus reddi polfe rationem; quia Adamo vxorique locus
erat poenitenti* : at in Serpentis Dæmonifque arbitrio nô
èrat'Vtpoenitcrepoflet. Porromultahicqu*rifolent,cu-
iufmodifilht ; præditüfnefandifacukate àDeo, Serpens,
locutus fit-, anSatariasintraSerpentemlatens , cumille
hune fuopte arbitrio fubterfogere nequiret, vt nonipfi
proinftrumento effet.Ad hoc; cqr non qpecratus lit Deus
Satanam,v* Serpentem:Pr*terea,cur Mofes.cum hunçli-
hrum multis poftfæculiscortfcripferit, quando iam tum
fâtis cogni tus erat mortalibüsSatanas; non date dixeritj
Satanam fuiftè quiintraSerpentem loquebatur ?Sed nos
has & huius generis aliâs quæftiones altius inueftigatas
diifoluim us C.XXVIL V erura quando funt qui illam.cut
non execratus fit Deus Satanam ficuti Serpentem, iterum
arque itetum vrgent,nos ptsetereaquaeantèrefpondimus
hot etiam addere hic voluimus, Deum non minus male-
dixiffe Sataîiæ non afpedabili quam Serpenti/qui ocuUs
cernebatur, atque perinde inhaefiffe execrationem myfti-
ce arcanoque modojilli,vt huic aperte & in ipfo corpore;
quod cuifmodi fit yélim te apud tuum aniroum penfitare.
Habëbat enim DeusSetpentem veluti mediuminter -Sa-
tanam primofque Parent^ interuenientem: namficuti hi
per Serpentem fedd<aifunt,itaUle per Serpentem exécra-,
tionc perftridus eft ; & vt (erpens fuit Satan* inftrumen-
turo illiciendiprimos Puentes ad peccandum, ita petfo- ;
nam qüoquc gelfitfiib qua Qeus Satanam eftdcteftatus.
Vtnque igitur, & Satanas&Serpens diuinam execratio-
nemfuntpaffi. Nam,vt/adSerpentem diâum edyMaledi-
ctus espu omm befiia&animante,ex quorum numéro tu es ita ad-
uçrfiisSatanam pronunciatutnelTe exiftimâdum eft- Ma-
lediélus eçpræ omnibus copijsfpiçitualibusatque Ange-
licis ex quatum generetu es. -Animalium enim nomine
vocari inScripturafacra Copias Ângelicasiapertearguût
ea Animalia, qu* vidit Ezechiel : & fiepe alibi Satanam,
animal appellatùm elfe inSactis literis notumeft. Sed eut
Parentes feduxifti : non crit tibi in ccëlo , yt ante,
habitatio -, fed humi incedes, prorepefque *, malis ftudiis
addiétus. Efpa/amm comedes omnibus diebus vita tua. Nem-
p e , in puluerem redegifti primos parentes puluere igitur
vefeeris tota vita. Obficiunt quidam , quipoffitil-
lud confifterc, quod ait j Puluerem comedes; quando yide-
mus, Sèrpentes vermiculisinaquadegentibus pafei, atque
Satan*
myftia
malc4
ftio. ,
palTerculos quoque, columbafquë, & huius generis
alia vorare. Sed etiam fi h*c quoque deuorant, interim
abfquepuluere vitam fuftentare nequeunt. Etverô
licet Adamo dittum fit -, In fudorefaciei tua comedes panem
tuum‘y tamen carne vefbitur etiam-, & tèrræ frugibus,
L frudibufque alijs. Sed hæc ad ipfum Serpentem përti-
nent, eadpmque vero polfunt ad Satanam in hanefen-
i tentiam dida videri : Priufquam delabererisdiuinis ob-
ledabare meditationibus , atqiie coeleftibus i fed poft-
quamte præcipitem dedifti atque defeendifti, totus ter-
renis humilibufque ftudijs deditus eris, atque ad perfi-
ciendam nequitiamtuam cogitation es. tuasfem nés exer-
.cebis. Et inimicitiasponam inter te&mulïèrem, & inter Jemen
tuum & Jemen eius. Quoniam, inquit>aduerlus mulierem
fuifti amicus fraudulentus, atque inimicitias feuifti ei
cum Deo ; ergo inter te ôcipfam , interque tuum femen
ôdpfius femerf, iniuiiciti* quoque vt confient efficiam.
Certe fados à Deo nobis inimicos Serpentes, res ipfa
docet: neque enim Anguem vllum afpicere fuftinemus,
vt nobis non caueamus ab ipfo, cëunoftenoftrô ; n'of-
que non comparemus ad pùgnam vtilium perimamus,
tanquam eunffqui nos kedere cupiat. Hæc eadem ad Satanam
fie ttansferantut : T;ç, SatanaadhuG ea cura ftu-
diumque exercuit, vt^primosPatentes vnacum iplo-
rum pofteritate amicos facere tu tibi polfes .* egoi vero
iamefficio, vt perpetuo hoftilia omnia fintinter te atque
illos. Et ipfum conteretcaputtuum. Quia per lupetbiamd a tum
fuit caput tuum, 8cimproba locutum eft : femen foe-
min* (hoc eft,qui exëanafcetur) côçulcabit caput tuum,
teque perdet.- Prætereaquiatu Adamum atque Euam
de gradu dignitatis quem quafi principes obtinebant,
deiecifti : femen ppfteritafqiie iplorum, tuum caput vi-
cilfim conculcabic, &teinterficiet. Sedcur caput iliius
pr* reliquis membrisattritum iri dicit ^Nimirun^quia
contrito mortuoque capite in Anguiüm genere , to-
tum corpus extindum cftv Et tu iüud fériés in calce ipfms.
Quia calcibus fuis propefarunt primi Parentes ad ar-
borem prohibitam , tu feminis ipforum calces fériés.
Sed&ideodieit, Ânguesperculfuroscalces hominum,
quia quum pedibus careant & fqper ventrem ferpant*
neque fe iubrigere dum cæduntur aliafque füpëriores
corporis partes inuadere pofluntiplàcalcanea lancinant:
Sed de fatana interpretari polfurit verba ad hun'c mo-
dum. Homines dumper virtutes vitam agitant , facile
difcutiunFirtitofque reddunt vafros tuos conatus, quos
tu primatlos atque infuperabiles elfe putabas. Obfer-
uabis tu quidem illorum calces , vtipfosfubuertere atque
in peccata præcipit^r^poflis: yerum nihil efficies,
nififùaipfi fpOnte atque luapte voluntate letibipro-
dant. Sed &hoc fenfurede accipiantur ea verba : Tu,
Dæmon, obferuas calcanea hominum ; hoc eft, ipforum
didafadaque : ve in peccata deij cere,atque àDeo prbcul
F
Serpent«
yefcipul.
Satanam' j
yefcipal-
iiere.my- : ;
ftice qnii 5
iSerpcmü |
■i'ûimicitiit :
|cam ho-
piinibiu, I
pyftice fi
ntjaid. (j fÇ
' G II
Serpente
ïofidiari
■ çajeaneis:
fiominu®
id fitmeiu,
Sata
îbfo's àbducere queas : verum Chriftus vbi aducnit,nqbis
exemithunctuimetum, fecundumillaipfiusverba-, dedï
■ pobispoteftatem calcanâi Serpentes, & Storpiones, omnequerobur
aduerfariUm.CxtetneTi his verbis intelligere eft,non ad lo-
lum corporatum lerpentëm , verum etiam'ad fatanam
pertinuilfé diuinam execrationem ^quando non fola ca-
pita. lèrpèntum ferimus dum perimere ipfos volumus,fed
rëliquum etiam corpus : neque rurfus Anguis, lolos cal-
cès hominum percutit, led alias etiam quas poteft corporis
ixfiinulôt
betpenti - I
jnaledifit.
efpe&us
-Ulietit
'dyirum.
Cut Deos
terra, oob
lûtAdamumfît
*Kcratus.
partes. Si vèro quis denique qu*r at, curDeus Serpeh -
tifimulôi Satan* maledixetit, refpondebimus j quiav-
terque execratione dignus erat>prô maximo, quod parra-
tantambo.maleficio : dëinde vt primi Parentes, audita ea
tamduradeteftationediuina , adpoenitudinemreu»ca-
rentur namfiposnituillènj veniamque imploralfent, licet
ea re neque mortemeftugiflent neque Patadifum re-
tinuiflent, tamen diras illas Dei euitäfteht quas memo-
ratMofes j Per dolores atque angoresparietis, per dolores & Ju do
fis faciei panes comedetis. Poftquamveroiam Serpentem
gc Satanam, malédidio perftcinxit, Deus conuertit fer-
monem ad mujierem his verbis: Etadmùlieremait : multiplicande
multiplicabo dolores tuos & cou cep tus tuos, &ip ango-.
ribus partesfilios. • Non iam dicit, eos foetus quos aut
concipiét autëdét mulieri'fore maledidos. Nam pridem
bene precaths illis fuerat,dixeratque ; Crefcite& multipli-
camini : led feres,incpiit, vterum non fine dolbre, produ- |
cèfque ipfos tuos foetus per ærumnaS. Videre eft enim
foêminas varijs doloribus affici quando vterum gerunt,& |
rurfus duris torqueri angoribus dum pariuqt ; id quod
etiam mêmoratDominus nofter, dicenS : Mulier cum pa- <
rit, dolorem habet. Neq;enim quifquam mortaliûfatisexi- i
ftimare poteft, quam difficiles durofque luftinêat mulier
dolores atque ærumnas inpattu, præter ipfas foeminas.
Et quidem audiui mulierèm quum diceret, carum qu*
pariünt, pupîllafoculorum pr* nimio doloris lènfu ad-
eo obfufeari, vt nihil cernant.Et hæc quidem de ea anxie-
tiidine quatri dum vterum getunt, dumquepariunt, tolerant
feemin* , dida funt : quod fi verovniuerlum illud
tempus reputes quod àconceptofcetuad morientem vf-
que hominem extenditur j tumfa ne intelligas,mulierem
multis dilficultatibus , doloribus, ærumnis fubiedam
elïè pro îpfa Dei execratione : nameditum infamem la-
botiofilfima cura excipit , deinde per fummam mole-
ftiam atque angotem educat, adpoftremum anxio vlu-
latu morierftem deflet. Igitur quia nolüiftiiinquit,ô mulier
, inParadilo liberosparere immortales ab (que bmni
dolore *, iam ipfos paricuraes pef maxtmos cruciatus at-
qùe miferias ,'pofteaquam peccatum admififti. Etquia
diuino quodam modo Deos edere cupiuifti abfque vl?
lo doloris fenfu ] Serpentis aulcultans verbis ; iam huma-
no more homines procreabis per acerbiifimum dolorem.
Et advirum tuum refpictes. Quafi dicat; quia cupiuifti vc
vit tuus te obféruaret, atque ex te penderet, perinde ac
fi in tua manu pofita elïènt quibus illead vit* vfum o-
pus haberet, eoqueillumin frudu guftando anteueni-
fti, ideo tuviritui obleruans eris, vttuis ipfe neceflitu-
diuibus faciatfatis. Etipfedominabiturtut : Optauifti quidem
caputefie viritui ,imperioquein ilium potin, atque
ideo de arbore pro Serpentis confilio edifti ; at ille contra,
in te imperium exercebit tibique pro capite erit. Er
ad Adamdixit -y quia aufcultafii voci vxoris tua& edifti de arbore
de qua iufti tibi dixique ne eder es j male dicta terra propter
te. Dominus Ephræm cum fuis , vult idcÎFCo Légem A-,
damo ïeüocarinicin rhemotiami quia ei vni àDeo fue-
rat præfcripta; ab ipfp vero deinde , vxori expofita. Verum,
vt iam aliquoties memorauim us, ali j exiftirnare raa-
luqt %iUb Ad * perfôna Jd Euam quoque Legis vetba
fieri. IgitUt quia, inquit, non me* voci lèd feemin*au-
feukafti; maledibtaterrapropterte. Nimirîim non eft
execratus Deus Adamum iplum,quo fu* ipfe hnaginrho-
norem cônïètuaret ; tum etiltn quia.ex Adamo nafeitu-
ri étant multi mortalësprpbiiuftique , vt Prophet* atque
Apoftoli, ne per ilium hi quoque execrabiles atque
deteftabiles haberen tur : lèd maledixit terræ propter il-
lum, quippe ex qua iplè effet ptocreatus. Itaque conferbata
éfthuma^ogenérilllibata exeabenedi£Ho qu* atv
te peccatum faâra fuerat, quarouis dojorës atque calami-
tates plurim* accefièrint. Per dolores comedeseam omnibus]
diebusvita tua. Quia exïftimafti te Dcotu'm mote in ter
ra manfurum, perque quietem ^ocium vitamagitatu-
rum: tu contra, pet dolores »iaborès, ærumnas , pcrqüe
culturam difticilem vcfeerisfiigibus terr*. Nam ne Reges
quidem abfque moleftia ÔC cültura, j^rr* muneribuS
rruipoflunt : atquehociplunj eft quod Ecclefiaftes ai
-ftéx agrumcolit: quippe fi non fuis, at aliorqm cçrte oea-
nibus agrosfublguntReges. Obferuandum pottpeft,
térr* vocâbulum hic pro ijs qu*ëx terranafeuntur j acce-
ptumelTe. Spinas & car duos profekt tibi-. quos, nifitu pec-
' càlfes, ilia produ^ura non fuerat : conn citur ergo, n*c
poft deteftationem pitaelfe , yëlfortafiè fpinas Si cat-
duos vocatlâboriofumterr*cultum, quem"ipfaflagitat:
quafi dicat-, magnis durifque laboribus conftabunt tibi
tetr* frudus : velhocdicit, fiepeeuenturum vt norl ea
qu* excepitfemina,reddat; fed,pro illis, fentes tribal oP
que. Etcomedesherbasagri. Progratifiimisarborum Para-
difi frudtibus quos tibi edendos concclfèram , velccris
herbis pecudum more, eo quod aduerfus Legem meam
feceris: Et'cumfudorefaciei tuacomedespanem. Tu qui Deus
elfe voluifti, Serpentis confilio aufcultans , cum ludpre
faciei tu* : hoc eft, afpero & difhcili labore duraque cul-
tura quæres viiftum. Etfienim quis Rex fit aut alioqai
opibus magnis pollens, dum alios in cultura exercet, ipfa
quoque non fine fudore faciei fu* vefeitur pane : Donee
r euer tare infer ram ex qua accept us es, qui a pu luis es, &inpulue-
i rem redibis : -Quafi dicat : poftquam ærumnofàm laborio-
Tamque ipleraueris vitam, ficut prædixi, motitutus de-
. inde es* atque in id dilfoluetis quod ante fixeras. A nim-
| aduertendum hic eft Adamum ante hoc or^culum : Quia
puluis es : nefciuilfe, ex puluere fe elfe conformatum, ge-
nufque fuum vnde eilet, ignotallè. Igitur hifee verbis
multarumrerum commonefacit Adamum Deus: Primo
enim docet, ipfius corpus ex puluere fi6tum elfe : & fimul
redarguit etiattfquafi dicat; Quipotuifti afFeébJfe diuP
nitatern, vtpluerès,vtfonresàilpenlai;es, vcpelagisim-
perares ^ ,totus ex puluere compofitus cum fis î Rurfus
nein; conditionem Adamimirince extulerat dum ipfum
crèaret, vt quem lè ad fuam ipfius imaginem fimilitudi-
nemque fingere diceret ; ita, vt affëârauit diuinitàtem
pro fallacisSerpentis confilio, illameandem,adterram
vfque deprimit, demonftransex puluere conftare.Pr**
terea often dit, quæ, cum quibus, xlle commutant. Infu-
per doCet, quanti-, ipfum malisimplicaueritpeccatum,
atqüe ideo hoc profeqûèndum odio elïè fiigiendumque
merito. Denique monet lïimperatam^lle ooferuaflèj:
Legem,non abtumpendam fixilïe ipfius vitam fed immor-
talitatc donandum ex Dei Iiberalitate , fièutait Gregorius
Theologus : Siperduraftèmus, idquodnon fixera-
Ecclefy
rcrf8 . eft
advcrbuin.y
Rexagro J
feruithue, 1
mu eft fa- I
(ftus:Vul- j
gatatamé l
lEditio Ion '
fe alliofcn
ilegic^in-
mpervnU
luerlàtn
mus,faâ:i fui film us ; nunc vero pofteaquam Legem tran-
filiuic, morti obnoxium eftèfaâum dilfoluendumque
in cerramvnde traxic originem.Et vocauit Adam,nomenvxo- \
risfuaEuam , eoquodipfa effet mater omnis viuentis. Oblèrua-
uit quidèm diuus Moles adhuc iri rerum geftarum narra-
cione, ordinem lèricmque temporum quibus quæque
adæfunr: ar quod hic iam narrat , num ordine fuo narret
dubitati poteft. Quippe eft, vbx tes fuis quafque locis dc-
feribat: eft etiam vbi hocilli mpdo cutæeft vt idquod ge-
ftumeft, commémorée neque per filentium tranfmictat:
cætero qui in tempore quo aiftum eft , obferuando nihil
lollicitus. Enimuero,aut quando coftafibifubtrahebaEur
atque in mulierem conpinnabatut, appellabar Adamus
vxorem per yaticinium duobusnominious : Itto ,'Fcilicet
(hoceft, mulierem ,fiue vxorem) & Euam :illp , quiavi-
to cohæreret per legirimum connubium , vt ante eft à
nobis explicatum : hoc, quia mater eflèt futura omnis viuentis
;.aut hocioco nomen E u * , ipfi earn pb caufiam in-
didit poftquam à Deo prolàp fa damnacaq; perlen tentiam
effet dolorum in partu ferendorum,aut deniq; poftquam
eie6ti funt amboe Parad ifo , Euam appellate ccepit quia
viuentium marrera videret. Iam vero fi vel primaveipo-
; ftremo tempore hoc nomen ab Adamo datum eft vxo-
F
/ terra Rex '
[imperac j
ifemieati J
qaodoift |
Me diuina j
'jProUidctia
di(ftu,meo j
:iadicio,in>.
Celiigi non
poteft.
Ho c Gre-
gorij di-
&u,lapra
explicatius
I’- H
pora&prmne.
anon
knipcrobleraatMofcS;
ri,ne