'J
£fi\6\ldi
'i A bb.C lun. I I .
Iudæa igitur citcâ vctitatis: no tit iam èriarn cum feruire vi-
deretui,fient veftïmentum ftetit, qüia per exteriora mandata
fenfire fe Domino oftendit, fed adhærere ei per chari-
tatis in te llige n t iam noluit. Aliter. T or nunc quafi veftib.
fan&aEcclefia induitur,quot fidelium venerationedeco-
ratur. Vnde & ei oftenfis gentil* .à Domino per Prophetâ
E/Z- 49-18. dicitur.Kiao ego,quia his omnïb.v élut ornament 0 regier«.Multis
tarnen quad fidelibus nunc fpecie tenus induitur, fed
puUânte perfecutionis impetu tune eisexuta nudabitur.
Stare veto hoc locoponiturfin pëccato perfiftëfe,vt illud
Inviapeccatorumnonftetit,vc\cetXcficutindutaveftistcndi-
tuf,çxutafra6l;a complicatur :ita ynufquifque qui ab Ec-
clefiareceflërit,confra£tus atque abieéfcusiacebit, qui dû
indueretiir de cor us atqî tenfus fuit; Si y er o ftare intelligi-
raus perdurarë,ficùt yeftimentum ftat quifque reprobus,
quia in hac vita quam difigit,breui durât, vt illud. Omnia
fient yeftimentum veterafcent,8c reli qua. Mqraliter. Lutum
namque noftrum û.cuxveftimetum ftare eft, vfque ad refur-
reétionis rem pus inane exutumque perdùrare. Sequitur.
Aufereturab impiis lux fua..Quia. dum credere veritatem
Iudgi renuunt,cognitionem lègis in perpetuum amittunt,
& dum de accepta lege fùperbiunt, nimirum de feientiæ
fuse gloria cæcantur.Scriptum quippe e&.Obfcurentur oculi
eorum nevtdeant.Ex.Excacacorpopulibum, &aureseius aggra-
ttd. Aliter. Nëqueënim eos nuncDeilumenilluftrat,qui'
iniquitatis lu* malitiam fidei nomine palliant.Sunt vero j
nonnulli qui ætcrqaquæaudiunt veraciter credunt,&ta-
menëidem quam tenentfidei male viucndocontradicüt.
(^iâdmperucrraaguntj&iamende Deo reéfca fentiunt,
ne cèhebrefcant mnditus ex quadam parte fulgorelumi-
nisiUuftrantur. Qui plus terrena quam cæleftia diligunt
pu liante perfecùtionis articulo, quodre&um credere vi-
debantur,amittunt. Quod maxime multiplicius in perfe-
cutione Anti^hrifti agetur.Quamquàm &in fuis operatQrib.
ipfeaudqriniquorumiamappareatjquidum vente,
î.lian.t.ii, ^ jnc; Joannesait.N«cAnti-Cbrïfti multifaâiÇunt. M or a l i-
C ! TER.Mors enim carnis,quç ele&os lucifuç reftituit,lucem
fuam reprobis tollit.Lux namque fupérbicntibuseftglorià'yita:
præfehtis.Quæ ëi lux tun c fubtrahitur, cü per car- I nisintefiramadratipnum fuarum tenebras voeàtur.Scq.
Rm.z.zo. brachium excelfum conteretur.ExceKum quippe brachium
I conteretur,quando prædicata fidei gratia iuperba legis 6-
' I peratidreprobatiïr,cumdicitur. Exoperïbuslegisnoniuftifi-
cabituromnis otro. Aliter. Quid namque excelfum brachiü
accipitur, pifi fuperba Anti-Chrifti cclfîtudo? quæfuper
reprobas mentes homin^rri,faftugloriç fecularis erigitür,
! ita vtDeumfefuperhomin.es mentiatur. Y nde Paulus A-
r poftolus «licit .lfautin templo Deifedeat, oftendensfi tamquam
fitDeùs.QuèmDominuslefusChriftus, ficutidemâit Apofto-
! lus,interficïetftïntü orisfui,&deftruet illuftrat'tone aduentusfui.
Excelfum quippe brachium tunc confringitur,quia celff-
tudo cordis vitra natuiræ ordinem violenter arrepta diui-
næ iuftitiç modo diflipatur, vt quamfe petuerfe in breùi e-
jrxerat,per pondus iudicij in æternüm fraäa coguoicat.
Sequitur.
Numquid ingrejfus esprofundtim maris} Ac fi dicat,vt ego.Si
enim mate more diuini eloquij fëtulum dgbet intelligi,
nil prohibet profunda maris inferni clauftra setire.Quod
prbfundüm marisDôminus petijt,cum inferni nouiffima :
eledorum fuorum animas erepturus intrauit.Vnde & per
Efa. jo. 10. Prophetam ddcitur.Pô/wj/îi inprofundum maris viam vt tran-
firentßerati. Möraliter. Mare quippe eft mens humana
cuiusprafuhdaDeusingreditur,qüandopriorisyitæne-
quicias admemoria reducit,&fluduantcminconfufione
{u&&aïmiira concutit?Profundum maris Deus intrat,quan-
déetiamdeiperatacordaîjermutat,vél cumcôrfeculare
humiliatjVelquaadovifitare mentes etiamprelfas fceieri;
bus nondedignatur.Seq. Etinrtouifiimisabjfii deambulàfii}
Quod fupra profundum inaris dixerât,hocaliis verbisre-
pli^ns,Abyßinouißmum vocat,quiafîcut aquarum Abyfs9
nulfanoftra vifione comprehéditùr,itaoccultaihferihul-
lo ànobiscogitationisTenfu penetractir,deambulare qp-
pe non conftridi fed liberi cft.Quia igitur Dominus huila;
peccativinculâpertulitjininfernum deambûlauit, libet;
Efift&7ß quippe ad ligatos venit. Vnde ferip tu m eft. Eaâus fumfine
I adiutorio inter mortuos liber;îiinc Petrus ait^itlütfi inferni do-
loribus iuxta quod impofiibile teneri iUumdb eo. Vel cette quia I deambulando nos cum dbloco ad locum ducimur ,hîc
i illicquepraefentesinuçnimur. Ambulalfein infernoDo-
I minus dicitur, vt c^ftis animabus in locif fingulis per di-
uinitatis potentiapraefens fuifle monftrât^r.MoRALXTER.
Quid enim eft Abyffus nifi me"ns humana ^ Quæ dum fe-
metipfàm comprehendere non valet, fefc ih omne quod
ëftvelutobfcura Abyffus latet. Vndc benep^r Prophetâ
dicitur. Dédit Abyßus vocemfyam.ln nouifiimis etgkfAbyfiïDeo
deambulâreeft, etiam nequiffimorum hominùmiçbrd*
conuertere,& defperatas mentes vifitationis fuïe veftigiis
tangendo mirabiliterfeformare,atque poft,immenfafce-
lerâ cor obfcurum vitiifq-,tenebrofum vifitationisiimore
reprimere,&adlamentumcompundionisprouocare.De
his greifibus Prophctaait.Vififuntingrejfus tui Deus, ingref-
fusDeimei.Se quitur.
Numquidaperta tibifuntportamortis>& ofiia tehebrofa vidi-
/h?Portæènim mortisjpoteftates funtaduerfæ , quasde-
feendés Dominus aperuit, quia earufn fortitüdinem fflo-
riendo fuperauit,quae appellatione quoquealia tenebro-
faoftia vocantur, quia dum per occultationis fuæinfidias
non videnmr,deceptis mentib.viam mortis aperuit. Quæ
tenebrofa oftia Dominus videt, quia immundorumfpi-
rituum fraudùlentam maliciam & refpicit & premit, quæ
tenebrofaoftiahos etia cernimus,quandofupernæ lucis *
illuftramur.Vndc & per Prophctam dicitur.I)owi»<tf mihi
adiùtoreft, & egovideboinimicos meos. Hoftes igitur noftros
ipfe videt, quiafuo eôs munere nobisvilibilesfacit. Vel
cërte tenebrofaofiia Dominus videt, cum clauftra inferni
penetrans,crudeles fpiritusperculit,&mortis praçppfitos
moriendo damnaùit.M o r a L it e r .- Portæ enim mortis
funt cogitationes,quas Deo pandimus, quado eâs inpoe-
nitenria flendo confitemur. Tüc quippe viam fibiin ppf-
tis mpftis aperit; quando folutisprauis cogitationibusad
nespoft CQnfeffionem yenit. Tenebrofa namque oftia
funt latentia mortis mala, quæ & habere intrinfecus p o f
funt,quæ tarnen Dominus cerhit,quando eaocculto re-
fpeCtu gïatiædeftruif.SCriptum quippe èft. Rex quifedetin
folio iudicij, difiipat omne malum intuitu/tfö.Sequitur.
Numquidconfideraftilatitudinem terra}Dum enim Detmi-
nus anguftias mortis petiit,fidcm fuamingentibus dilata-
üit,atque in innumera corda fanétamEcclefiam ëxtendit.
Gui per prophetam dicitur.Dilatalocum tentorij tui ,_&peUes
tabernaculorumtüorum extende,neparcas. Longosfacfuniculos
tuos,& clauos tuos confolida. Ad dexter am enim,& ad leuampe-*
netrabis,& fernen tuumgentes hoereditabit.V&uçiçaim ex plehe
lfraëliticaipfoprçdicante,çrediderun^inrmmeri vero gétium
populi viam vitæ illo moriente & refurgente fecuti
funt Mo r aLiter. Nifi enim virtutës animüm dilatarent
nèquaquam Paulus Corîhthiisdiceret.Di/i*f4»ïi»fc^vo;,^'
noliteiugum ducerecum infidelib. Intucdum eft quod dicitur,
confideraftiiLztitudo namque bonorum interior eft, & ne-
quaquam comprehenditur,nificaute confideretunNam
plerumq;eos exterius inopia humiliât,poena cruciatusan-
guftat.Sed tamen inter hæcfemper interior fprtitudoyf-
que ad fperanda cæleftia dilatat.Sçriptiim namque eft de
Apöftolis. lbant gaudentes a ïohjpettu concilij, quoniamdigni
habitifuntpro nomine Iefu contumeliampati.Sequimt:..
. indica mihifi nofii omnia? In qua via lux habbiet, &fgnebra-
rumquis locus fit. Quid enini lucisnominënifiiuftitiaacçi-
pitur,& quid per tenebrîts,nifiiliiquitas dejGgnaturîYnde
quibufdam dicitur.Eratis aliquando tenebu,nunc autemlux in
Domino.'Ex. de quibufdam in peccato manentibus raerao-
ratur.j^«» dormiunt,noctedormiUnt. Açfi beato lob dicere-
tur.Si plenam te habere feientiam fufpicaris,die vel in cuius
corde ea quæ nunc eft malitia perfeueret. Sequitur. in
qtiavia habitetlux, id eft, in cuius mentem veniens iuftitia
impleat.Sequitur.
Et tenebrisquis locusfiiïlàéfyin quo iniquitas cæca perdure
t .S e qui cur .Et duc as vnumquodquead terminasfuos, id eft, vt
diiudices fivel is qui nunc ini^uuscernitur in huiusini-
quitate vitam finiac, velis qui îuftus cèrnitur extrèmitàté
vitæfuæ çumiüftitiæperfeâiônc concludat.Sequitùr'.;
Et intelligas femitas Aomus eins. Id eft cöfideres atqjdifceri
u ï in o d i l
BP“ «.
( r a d i is . )
P/i/.in.i
K m
3t $
vei cnj bona aftio perleiierans, æternam manfioncm iU*i>‘ ttriamiomd&atnmclcfiaqu4il'almffitnfoljmis,ù-o. E
1 laiftct inrëgnôy vel quemvfque adterminümfuum a- m . . . . ï . ...... ^ -
1
à io ptaua conftringens, in attetnum damnet fupplicium.;
Domus quippe pro manfioneponitut, fcmitaproaûione
Semitaigituraddomumducit,quiaa£tioadmanfiô-
nemperttahit,fedquishommumiftadifcuffusdicat!quis
ifta faltem imperterricus audiat î Multolenimvidemus
iuftitiïluce reîplendere, & ad finem nequitiæ fuæ obfcu-
ritarè tenebrati,8£ multos peccatotü tenebtis obuolutos,
8c tamen iuxta vitæfuæ terpijnum repente reddilU'ce iu-
fiiti* liberos, 8c multos viam iuftitiae vlque àd obitum tenere.
ëcplerofque confpeximusvfqucadexitum coepta feé
mnesdtjperfifuntper regiones ludaa& Samaria. Alitcr. Perlu-
cisnbmen iuftitia defignatur, de qua feriptum eft. Populus ' vr
quifedebatintenebrisviditlucemmflgnam. Omne autequod * 9 i
fpargitur,non continue,fed quadam mtermiflioneia&a-
tur.Lux ergo in hac vita fpargitur,quia ad omnes tghhtcl-
ligentiacontinuanon habetur. Dum enim aliudUcut eft
comprchendimus, & aliud ignoramus , quafi fparfa luce,
&ex parte cernimus,&in obfeuritateex parte remanem9.
Tunc ver0 lux nobis fparfaiam non erit,quando mes no-
ftra ad Deum funditus rapta fulgefeit. Ac fi ergo ei aperte
diceretur. Die quo ordine iuftitia mea occultisfenfib. cor
infundo,cum&per acceffiim non videor,&tamen Vifibi-
lia opera homftifi inuifibiliter immu to. Sequitur. Diüidi‘
turafiusfuperterra. Hoftis nanq; callidus quos luce iuftiti*
enitefeere confpicit, corum mentes inlieftis defideriis in-
flammare conteridit. Vnde 8i Ifraelitx poftq vocati funt,
contra Moyfen, deexcrefcente labore conqueruntur di-
cenxes.V'tdcatDominus&iud%et,quoniafaferefeciftisddoreno- Ex„ i , 4ti
ftrum coram Ebaraonc&feruiseius,&pr*buiftiseigladiu vt inter-
mel crimina fine ceflationè cumülaffe. Sequitur.
1. Scitbas tunequoinafeittiruieffes, autmmertimdiinm t*o-
rum muras. Acfiilli apette dicetet.Quid mitum, fi ietmi-
num tuum non intelligis, qui nec initium comprehédis!
Aliter. Homines quippe tuncefle incipiu'nt, cum in ma-
trum fuarum ventre nafeuntur. Namipfa conceptio nati-
üitas dicitur,ïuxtahoc quod feriptum c&.Quaiinianamm
eft,de Spiritufitnfto eft.Ex iccirco fe nafciturçs nefciunt,quia
■ H H B n H evifinur V\a>lie inafA mit fitlP 1 fil—
; priufquam creentur, exiftqnt. Deus vero qui fine ini- fiatetnos.VoAlüccm vero çftus fèqtur,quia poftillumina-
tio temper exiftir, præfciuit dë fe hoc quodin vterum vir- tioncm diuini muneris, tcntationibus certameh augetun
ginis perinitium fumpfit,&quia præfciuit ,difpofuit, quia R ed e ergo ctdiuidi æftus dicitur, qa nimirtlm nonfingu-
difpofuit, nil profeóto in humana formafine fuavolun^r j Ü omnibus,fed quibufdam vi cinis ac iuxta pofitis vitijs fa-
tatetolerauit. Sequitur. ' | tigantur.Prius enimepfperfionem vhiufcuiufqi antiquus
mmquidingrejfus es thefaurosmuis, & tbefaurosgrandinis a- aduerferiusperfpicit,&tunçtentationülaqueosopponit
Jpexiftt}Qqid aliud in niue vel grandine,nifi frigida ac du- Lçtis enim morib. luxuriam, triftibus poculum diteordiæ
ra intelligendafunt corda prauorum ? Sicutenimferuore ; porrigit. Huftc autem zftum llirer ftiuidit callidus fup-
chatitas, fief olet in facr o eloquio frigore malitia defigna- j plantator,aliter mifcricorscôditor. Ille diuidit vt p ilium
ri.Scriptumquippecft.Stcutfrigïdamfacitcifternaaquamfic : citiusintcrimat,iftcvteumtolerabiliterreddat.Sequitur.
ffygtdamfacit animam malitia fua. Et rurfum. Abundauit ini- | Quisdedit vehementibus imbribus curfunn Ac fi diceret,nifi
quitas,refrigefcet charitas multorum. In frigore enim niuïs.vel i eg0 j Diuifoënim æftu,curfum interipfas perfecutionis
anguftias, prædicationis impetum roboraffe,vt tantoma-
gis Virtus prædicatium cfefceret, quanto magis perfequé-
tiumcrudelitas obuiaret, quatenus arentia coma audien-
tium pluuiæ guttis infunderét,vt ficciratem perfidiæ vbe-
ribusimgareht.Hunc perfecutionis æftum Paulus toléra-
bat, &irrigäbat‘cumdiceret. Laboro vfque ad vincula quafi
maleoperanSyfedverbumDei nonéftalligatum.Dch.ocimbte a-
lias dicitur .Mandabo nubibusnepluantfuper terraimbrem. Sed
notandum quod eundemimbremnpn vehementem, fed
vehementißimum vocat. Imber vehemés,eft vis magna,imber
vero vchëmentiffimus, vis &immenfitas prædicationis.
Vehemens namq-, imber eft,cum prædicatores fa illi
credi æternafuadebant. Imber autem vehementiffimüs,
cum propter fpem admonebant rem deferi, cun6tavifibi-
lia propter inùifibilia contèmni. Sequitur. Et viamfpnantis
[ tenitrui. ’Qmd enim per tonitrüüm,nifi prædicatio fuper»
ni terroris accipitur ? quem terrorem dum percipiunt humana
corda quatiuntur. Aliquando vero in tonitruô ipfe
incarnatusDominus figuratur. Quiaantiquorü Patrum
Prophetâ adnôftramnotitiamquafiexnubiu concufîioinduritiagrandinis,
quidaccipipotius poteft, quam vita
prauorum, quæ & torpore frigefeit, &perduritiæmalir
tiam percutitur?Sequitur.
Qtupr¶uUntempushoftis, indiemptigna&belli} Cum
eo|kn aduerfarius nofter diàbolus tentare noshititur, pra-
uorum motibus quafi fuis cotra nos armis vtitur,per ipfos
quippe nps fæuiëns cruciat, fed nefeiehs purgat. Çeccatis
namque noftris ipfis flagellum fiunt. De quorum tali vita
dum percutimur,ab æçerna morte liberamur. Aliter in niue
vel grandine frigida vel dura accipimus corda prauo-:
rum,fed quia omnipotens Deus fandtos fuos de talibus e-
ligit, quia multos eleélos adhuc inter prauorum vitam
repofitos habeât,nouit:apte in niue vel grandine thefauros
haberefè perhibet.Thefaurus quippe, apo tis thefauros,id
eft, à pofitione nominantur.In niue ergo vel grandine ha-
bentur thefauri,quiaplerique iniquitatis torpore frigidi,
ad fupernam gratiam aflumpti, in faridtaEcclefia iuftitiæ
lhee mlgefcunt, & prauam aduerfariorum feientiam do-
«ftrinæ fuæ idtibus tundüt,quod ad diem belli pugnæ præ-
paratos diu in fuæfcientiæ finu tegit. Sed cum repente eos
eduxerit, refiftentia aduerfariorum peâora, illorum ver- J neprolatus eft, qui inter nosyifibiliter apparens, eà quæ
bis ac redargùtionibus, quafi quibufdam grandinib.per- ; fuper nos erat,tëfribiliterfonuit.Vnde ApoftoliBoanar-
cütit. Vnde alias feriptum eft. Vrafulgorein conjpeâu eius, de ! ges,id cft,fiiij tonitrui vocàti funt. Aliquado ipfa cius præ-
M
reliqua.Gr ado .n. veniés per cu tit,li quata rigat. Sanftiau-
tem viti cordaaudientium&blandientes rigant&feriunt.
Nam quemadmodum feriunt, Prophetateftatur dicens.
Virtutemterribiliumtuorumdicent, &reliqua. Et quemadmodum
blandienter rigant fecutusadiunxic. Memoriam
abundantiafuauitatis tua eruttabunt, 8c reliqua. Sequitur,g '
s Ter quam viamfpargiturlux. Ipfe quippe via cft,qui ait.È-
go fum via,veritas & vita. Per hanc ergo viam lux fpargitur,
quia per eius prsefentiam cunóta gé til i tas illuftratur. Spar-
girMrautc conüenicter dixit,quia per Apoftolofum voces
non angufta atque coartata, fed latéfulgens lux praedica-
tionis emicuit. Sequitur.Diuiditursftusjuperterram. Quod
per sftum perfecutio defignatur, Dominusteftatur deia-
ö u teminis fupra petram,dicens; Sole orto sftuauerut omnia,
.& reliqua.Quod paulo poftöum expofuit ?ftum perfecu-
RCmefn vocauit. Sparfa igitu r luce a ftus fuper terram di-
uifus eft,quia clarefcente vita fidelium, accen fa eft crude-
litas perfidorum .Diuifus namque ^ftfis crat, quand o nunc
Hièrofólymis, nunje Damafco, nuncin alijs longe regio-
nibus perfecutio fazuiebat.Scriptum quippe eft. Faftaeftin
Bibliath.Vet.Tatr.Tom.io.
dicatio accipitur,, per quam fiipernorum iudiciorum terH
ror auditfir. Incaflum quippe prædicatio audientis aure
pcipitur, quæ peruenire ad intimafurdo corde ^phibetur.
SedquiaDominusviam fonantis tonitrui dareanerit,qui
cum prædicationis verba tribute , p terrorem corda com-
pungif.hin c Paulus ait .Drantesfiimul &pro nobis,vi Deus ape-
r'tdt nobis oftium verbifui,ad loquendum mjfierium Çhrifti.Se q.
Et plu&etfiuper terram abfque bominein defer to,vbi nuUus mor-<
talium commoratur. Super terram abfque homine in defèr-
to pluere eft , verbum Dei |Gëntilitate prædicare ,
quæ dum nullum cultum diuinitatistenùit, nullamin
fefpeciemboni operis oftendit, Videlicetdefertum fuit,
in qua quia legislator non fuit, & quia rationabiliter Deu
quærer e noh fuit,quafi hominum nullus fuiti & velut fo-
lis beftiîs* occupatàvacua à mortalibus extitit, .D ehac
defertatèrra alias dicitur. Tofuttfiumina indefertum. Bene
autem poftquamæftùs'fuper terram diuifus eft, curfiim,
vchementifli mum imber accepte, vt in defertum plue ret
quia poftquâin Iudteaafperitas perfecutionis .inhorruit,
adlfrael miflus quifque prædicàtor ad vocandas gentes
^ " K k 3 ....... de»
TpdtdS.ft