i l l
A
PfimocK'
Birens-ii
Papa Nicolaus.
33*
Lanfrmd Arcbitpifi. Ctnlutr.
B e r bh GARi v s . Quia ficutGoliathproprioBur-
gundus enfe dépérit. - L an f r a | g v | | Tui moris eft
alios deprimere , teefferre § Sc te iadare-, de temagna
lèntire. Te quidem Dauid, JHumberrum veto Goliath
appellas. Equidemredius te nominaflèsGoliath : quia
homo arroganriflimus e s » S e e a fentis, iciibis, #loque-
ris, quibus tiïipfe velut enfe proprio iuguleris : Ilium ver
ro Dauid, quihumiliterVixit, hum&terdocuit, rnem-
Brum Ecelefi* pugnâns pro EccJefiaaflumenffciitum
fidei, &gladiumIpiritus, quodeftYerbun!Dei. B e-
r e n g a r i v s. EratauterftBurgundusinfententia,-
imo væcordia vulgi, Pafchalij atque Lanfranci : minime
lupereflè in altari pûft^onfecràtionem,fubftantiarn panis
&vini.
ferae fenrenriamtprincipiutn eius,medium atque 6nem fi- |
mulhicapponam. Ergo Berengariusindignus Diaconus,
EccfefislanffiMauritijAndegauenfis.cognofcensverain
Catholicam&Apoftolicarnndem,Anatheinatizoomne
hsftefim, pfaecipueeamdequahaélenusinfamatusfum:
qpjeaftruereconatiir, patiém&vinttm qu*inaltaripb*
nuntur, poft confecracionem lblummodo Sacramenmm
& non verum corpus & fanguinem Domini noftri leiu
Chrifti clfe s nec polfe fenfuaYiter pifi in folo Sacramento
manibus Sacerdotum uadari,vel fragi, aut fidelium den-
tibusatteri.Gonfentio autem fanda; Roman* Ecclelia:&
Apoftolicaifedi, &ore&cprde profiteor dé Sacramentis
Pominiese menfie, earn fidem me tenere, quam Dominus
& venerabilis Papa Nicolaus, & hacc fanda fynodusau-
thoritate Euangelica & Apoftólica tenendam tradidit*
L à n f r a n c v s * ,Tfetï!pofelândiLeonisPapæde-
hiihiquèfifmauit: fcilicetpänem&vinumqu« in altar! lata efthærefis tUaad ___ Apoftohcam r .......H _____fedem.H Qui H j H cum R fyverirate
|
ponuntur, poft conftcratiónemnó loliim lacramentum, | nöcj0 profitieret, ftc refidèret fecum non parila multitu-
ledetiam verum corpus Sc fanguinem Domini noftri Ielu j Epifcbporum, Abbatum, diuerfique ordinis a diuer-
Chriftieffe, &fenlualiternonfolum lacramento, led in r :_ ;t -----rr. & i„(fcmAftih
manibus Sacerdotum tradari, fiangi, & fidelium
dentibus atteri,iuiansper faridam Sc homoufionTrinua-
tem , Sc per hæcfacrolanda Chrifti Euangelia. Eos verb
qui contra hanc fidem venerint, cum dogmatibus Sc fe-
datoribus fiais æterno anathematedignós elle pronûcio.
Qupdfi ego ipfealiquando aliquid contra hæc fenrirë ac
prædicàre præfumpfero : fubiaceamÇanonumfeueritati.
Ledo&perledo Iponce lubf criplL
Cum ergo venilfesRomam, fretus iis qui plusjmpen-
fis à te beneficiis,. quam ratione à téaudita opem tibipro-
miferant, non aufusdefenGue quod antea fenferas,poftu-
laftiNicolaum Pontificem êiufque concilium quatenus
fidem quam teneri oporteret verbis tibi traderet , fcriptu-
ra firmaret. Iniundaëfthuiu^rei cura HumbërtoîiEpifcQ^
po.Itaq ue verba fideifuperius qompreheqfa feripnt, reci-
tauit, aflènfu omnium ad legendum 8c confirendum tibi
tradidit. Tu vëro acquielqgns accepiM^legifti, confeffus
es, -te ita credere iureiu^ando confirmafti, tandem manu,
propria fublcripfifti. Nicolaus Papa gaudens de conuer-
lioné tua,iullurandup tuum feriptum mifitper vrbes Ita-
liæ,Galliæ,Germaniæ, 8c ad qusecunq-, loCa fama tuae pra-
uitaris antea potüit peruenire^i vtficut Ecclefiae (candali-
zatae prius dolebant de te auerîq^tque aduerfo Sta po ftea
gauderent, gratiafqueDeo agerént de feuerlb atque con-
uerlb.Curergofcriptum hoc magisaiçribis Humberto E-
pifeopoquam tibi? quam Niçolao Pontifier? quâm eius
conedio ? quam deniqj omnibus Ecclefiis quæ id.cutn débita
reuerentia fufeeperunt, &pro conuerfione tua Ded
gratias retulerunt ?'Giir,ihquam,niiiqdiafaciliusperfiia-
des impends potuiflè vnum hominem errare, quam toi
perfohaSjtot Ecclefias^ibi vero fi afcripfifiès, c umipfu in"
deftrüere moliarisf pcriurumTe elîèvidereri^ftruere.Sed
iamqualibetredarguis Æ/ideartius. B t r .en g.a R;^v s .j
Apparéçqtiialuxinténebrisluçer | &tenebr£ëeamriori:
comptehendunt. L a n f r a n g v s . Hocm^ilk.
. fime in te retorqueri poteft. Lucet namque lux fidei in
tenebrishuius mundi, quan|umrper ^?eculifm&ænig-
, reuelante-Dea pqliumus'continqri. Vejum hanc
lucemtèncbrolà mens tua nequit, comptehendere , dë-
fpeétis cæteris putans iëjblafh fipiejicem éflè , euanc-
icënsin cogitationibi^fiiis ftultafâda apud Deum. BË-
R é_ n g a r I V s . , Qüia veritatisinimiçusvelit nolit ve-
ritaeem aflèrit. . L a n fa a n c v s; Parum videris at-
tendere quiddicas , tantumvt lêruum Dei illatis oppro-
briis in con rempnim aaducas. Aflèrrorem vêritatis tam
yplentetnquam nolentem , inimiçiun pariter conftituis
veritatis. j Quifqùisautemveritâtemaflèrit, autyolens,
aut no Ifns id agit, nihilenim medij potent reperiri. O-
mDîsigifur aflertor véntatis te authpreinimiciiseft veritatis.
y Scd abfir. Ipfa namque veritas a llertores fu os plu-
rimum diftanti nomine inEuangelio voçat , ;dicens:
Iam non dicam vos feruos fed ami cos meos. Et alibi : V os
amici mei eftis. Eaifum eft ergo aflèrtpremycritatis tam.
M'fifA
fisrégiónibusreligipfarumperfonarum .* iuflumeftino-
mnium audienriareêitari quas inihide corpore & fangui-
ne Dominiliteras tranfinififti. Portitor quippe earum le-
gatüs tuus me in Normanniamon repertp , tradidit eas
quibufdaïh clericis. Qua$ cuni legiflent, & contra vfita-
tilfimam Éccléfite fidem rcripiasänimaduertiflentjtelö
Déiac.cenfi, quibufdam ad legendum'easporreXerUnt:
plurirtiis èarutn fenteiltias verbis expofiierunn Itaque
fadtumeft , Vt Ion detërior de te quaindemêfueritor-
tä fiilpicio , adquem videlicër tales literas deftinaueris:
putaritibus multis me fouere acJauere, qudtète diceren-
tur , vel gratia qua te diligeréftt , vei fide qua reuera ita
efie indubitïuitér ebnerem. Igitur cum a quodam Re-
mcilfi clericö Romam perlatas ?ecitator legeret, Intel-
iedlo quod lóannem Scónim extollëres , Pafchafium
damharès ,v cdmmunide Echariftia rider aduqffa fehtiresj
promiilgata eft in te damhdtionis fententia , pri Uaiis té
coirimunione fand!« Ecclefiae, quam,tu ptiuare fanda
eius commudione fatagebas. Pofthaïc prfeCepit’Papavt
egofiirgerem , praui rumorisa me tnaculam abftërgerem,
fiddn mpam exponerem, expöfitam pips fepris authorir
tatibus quam argumentis probaremi Itaque fiirrexi,
quod fënfi dixi; quod dixiprobdui, quöd probaui o-
mnibus placuit, nulli dilplicuitf; DchinC dëclarata eft iy~
nodiis Vercellenfis , qu* tunc proximo Septernbri eÖ-
dem prxfidente Pontince eft célebrata VerceUis : Ad
quam vocatus non venifti.
Ego verb prsecepto ac precibüs praefeti Pontificis-vf-
que ad ipfem lynodum fecum remanfi. In qua in au-
dientia omnium qui de diuerfis huius mundi paribus il-
lueconuenerant, loannisScoti liber deEucnariftia le-
d useft, ac daninatus, fententia tuaexpofita ac dam-
nata : fidesfandtsEcclefiai, quain égo teneo ae tenendam
aftruo, audita, Sc concordiömnium aftènfu confir-
Ioanati
Scorns.
Synod« I
Vctcclleif
fis.
Duo clerici qui legatós tuos te elle dixerünt, vblentes
te deféndere, in primo, ftatim aditu defecerunt Sc capri
furc. Abhac fententia nunquam difceflit fimdusLcoin
omnibus fuis’concilifs, feu quibuslple præfentiam fiiam
exhibuit,, feu quæ per legatosTuos in diperfis prouin'ciiS
congregariinftituic. Quæ fententia norieffiigit fuccep
forem quoque fuum foelicismemoriæ Papam Vidtorem.
Sedquiequid de hac re feu cæteris ipie ftatuic, ' ftatuivè
præccpit : hoceriam ifte fiiaarque ouiniuin cpnciliortim
fuorum authoritate firmauii. Denique in concilio Tii-
ronënfi, cutipfius interfuere ac ^cfuere fegati, data eft
tibi optio dérenden di partem tuam. Quam cumdefen-
dendam fufciperenpnauderes : confeAuseoram omnibus
com^ühem Ecclefiæ^deiuiurafti te ab illa hp^aita
crediturum, ficur in Romqnp copcifiote-iuraife eff fupe1
rius comprehenfum. Pprro qm<?\lehaft^emporcNic,o-
laigeftumfit, brcuiterfupfafeiçraui. Digrèqiéndpau-
tefn hæcidep dipj quia dixifti : Eiatautem Burgundus in
volentem, quam nolentem, inimicum conftituere ve- | fententia vtilgi, Pafchafij atqne L anfrahei. Nam cum ca-
iratis. ^ I tholicaEccleliadiuidanuin clericalemordinem , atque
InEccjcfl
.cnrholit**
duofuü'I
ördiaesj
m
, A i
I b«|A
■ jioka
ffuoftot
■ o»,n*s .•
IidineslaiCaleiü
: clerical«vero oido connltatin-£pilcopis7at re- j hadenus infem^tus fum s quæ aftruëre coitótur panem &
ï ; o ri fH. G r (» rd nr ibii s . flliifniipdiiieHarnm dif»nita- f vinum'^uæ liquis Chrifti fecerdoribüs, aliifque diueriarum dignita-in altari ponuntur, poft eonfecrafioném fbtum
EdclefiafticisperfoniSjhos autemomnes præter pau-
eiflimos fchifinaticös hanc fidem teneré manitèftiffimiinl
fitiredius dixifies i Erat autém Burgundus in fèn tentia ca-
tholicæ Ecclefiæ,fed non in meamebrurnque fequaciiim i
quimaluimusnosabeafuperbefeparare j & contra earn
ad noftram pernicie fchifiria facere, quam hümilitcr mé-
braeius ëfle, Sc communèni cumeafidérn falubriter reti-
nerc. Hoc réueradixiftès, fi àmator veritaris & feruatof
iuftitiæextitiffes: fiabiedoihanis glorire appetitu, pëc-
catatua confiteri qüam tueri maluifles. 'Quod vero fen-
tènpiam,quapanèminveram Ghrifti carncm,& vinumin
verum Çhrifti fangüirieitl conuerti ctedimus, væcofdiata
nominas:de haexe oportunius tunc tibi relpondebo,cum
fidem hanc authorcDeo dipinis àitthoritacibus Sc mani-
feftisrationibusveram elfe iriSftraue'ro. Porrbäute quod
dicis:Erat autemBurgundus infententîà vulgi, Pafchafij,
atque Länfranci: ine enail cunï vulgo députas? Certilli-
mum habet© tu,indubitanterque credant amici mei,‘atq-,
Ecclefia Chrifti : quia fiétiam deëfièt mihi authoritas am ,
que ratio, quibus fidem meam tueri polfem,mallem tarne
ciini Vulgo eile rufticus &idiota cathoiicus : quam tecum
exiftérc curialisatquefacecushæreticus. SedfiDominus
Deus te atque mekiaudientia fàndiconciliidignaretur
coniungere : de pietate eius confido,quia mutares verba,
mutares fententiam. Be R f. n g a r iv s. Qua.m fentenciam
fuperioribus fuis verbisfile ipfe deiecit,u|c attédit. L an-
:r'An c. , Duminfàriabili odio ilium in(equeris,.teipfum
urpiter infàmare minime erubefeis. Quifquis enim contraria
iiirat neceflé eftin alcerutro periuru crimeincurrat.
Ergo cum Verba ad iurandum tibi traditainter fe contraria
efïè aftruasimanifefta voce peijurum te eflè impuden-
terproclamas.Oinfelixhomb-,b miferrimaanima:curtc
credere iurabas quæ tantopereinter fe diflidere inteliige-
bas ? Nonne præftabat,fi vexam fidem te habere putabas,
vitam honefta morte finire:quam periurium facere, perfi-
diam iurare, fidem abiurare ? Sea abfit vt fcriptara fandi |
concilii aliqua interfecontrarietätis oppofitione dilfide-
atifiremotö calumniandi ftudio diligens ledoradintelli-
gendum citram iinpendat. Et hoc ppfterius patebit. B e-
-RENGAR. -Qui enim dicit, panis Sc vinum altaris folum-
modo funt verum corpiis Chrifti SC languis: modisömni-
bus panem Sc vinum fiiperefte conftituit. L anpranc.
Nfifil hbrum Romana lynbdus crëdendum elfe decreuit:
necHumbermsEpifcopus ad confitendum vel iurandum,
horum tibi aliquid tradidit. Prior qüidem fi^nrentiaper
quam dicitur , ' panis& vinumaltaris folummodo lacra-
■ înëntafunt: tüa eftyiuorumque fequacium«. Pqffcerior
vero quæ enun ciat, panis & vinum altaris folummodo
fünf Verum Chrifti corpus Sc languis : nullius hominum
eft. Nam& tuveritatem carnisSc fanguinisriegas, & Ec-
clelia Chrifti fiepanem in carnem, vinum credit conuerti
in fanguinem^-Vt tarnen lalubriter credat» & veraciter re-.
cognofcatSädcimentüm elfe Dominicaèpaflibnis,diuinæ
propitiationis, concordiæ 8 c Vnitatis, poftremo afTum-
ptæ de Virgine carnis & fanguinis, lingula luis diftindifq;
modiste qiiibusiiio loco ac tempore euidentius dilferc-
tür. In præfentia tancura lufcepi oftendere verba Romani
concfiihquæ te fcruàturiïm iureiurando firmafti,nullaàfe
inuicemcontrarietate differre.Arguentibus enim te ami-
cis ac ncéelTariis tuis, quod aut non feruarida iurare non
debueris,auc iuratä feruare: infiimare foies NicolauntPö-
tificem,reliquofqv patres Romani concilii videlicet quod
docentesac fcribentescontraria,tui fiierint cauf%periurii.
Id quoque in hoc opufeulo, quod deftniendum lufeepi,
vbique fere läb'oras eftcere. Propterea ccÄferenda Hint
vérba nia yerbis eorura. NicolaiisPapa cpmperiens te
do cere panem vinumque äl taris po ft confecrationem fi-
ne materiali mutatione in priftinis elfentiis reiiiànere :côcelîàtibi,
fîcuçfuperiui|ii(ftum eft j.reQjondendi licentia,
cum non auderes pro tuæpartis.defenfione, aliqiiidre-
Ipondere: pietate motus âapreces tuas præcepit tra^îfori-
•pturam tibi,quam fîlperiuspolui. Eiusprincipiumhoce-
rat: EgoBerengariusanathematizo eamhærefiifi,dequa
Biblioih. Vet. Pidt. Tom. u
lumtnodo Sacramentum,&non verum corpus 8c langui-
nem Domini noftri IeluChrifti eflè.Reélilfime id quidem
6c ipfe præcepit,&ly nodus allênfit,& tu executus eS, find
labio dolofo in corde & corde locutus fuilfes : fiadprifti-
num vomicum, 8c advolutabmm luti inféliciter periu-
ruspofteanonrediiflès. Sacrorum namque canonumaü-
thbritate inftruimur, vt nefiio ab hærefi reuertens, Eccle-
fiafticæ commuiiionis particeps elfe permictatür, quoad-
ufque peruerfum .dogma vinculo anathematis damnare
compbllatur. Verum in his verbis nec verba tua fuperius
pofîta, nécëôrum fèntenriasqûifquam poteritinuenire.
Vnde apparetperuerlorem âc fiibüerforem te elfe diuina-
rum liter arum: & exdeprauatis fi<ftifque lententiis ërro-
ris nebulas Ipargerc imperiris: falfumque elfe quod ex fal-
foprincipio conftiteritemahare.BERE Ng;Sicutenim qui
dkir, Chiiftus eft fummus angularis lapis, Chriftum non
aufert, fed Chtiftàm elfe omnino conftituit : ita qui diëit,
panis altaris folummodo eft làcr^njentum;vel,panis alta-
(ris foliimiïjodo eft verum corpus Çhriftf,.panem in altari
elle non negàt, panem &; vinum eflè confirmât in menlà
Dominica. L anfr. Y crum anneéteres, fijgnar us veritatis
priorem propofitionis partem quifquâftarüeret,riifi forte
nguratolocutionis modo verbü illud proferret. Solenius
enimaliquas res,filàmm rerum ex quibus effiemntur, no-
minibus apoellare: quamuis in aliam naturam trahslatæ
iam nô pdilent elfe illud quod funt res illæex quibus pro-
bantur effedæ,fiçutB.Augullnus in extrêmoPlàlmorum
explanationis opéré ,'cryftallura .yocat niuem multorum
annôrum duratam tempore, & lerie fecolorum : cum nix
fit liquida# humida, cryftalfi Vèto natura exiftat dura Sc
ficca. Acperhoccuin tam diuerlæ naturæfint in vtrifque,
non rede quis cryftallum niuem vocauent : nifieo locu-
tionismodo quo re&affeda, materiali folet nomine ap-
pefiari. Et creator ex terra creato primo hominiin Genefi
dicit:Terra es,8c interram ibis.Quafi diceret:Qiua fadûs
es ex terra: quandoiq; fies terré# reuerterisin terram. Ye-
runtamenvt dixi,ha^fentenrias nemo carholicusrecipit,
Ghriftianaeos religio non admktit. Nam priorem raam
elfe tantum, tuæque fedæ, nemoeftqui ambigat : Pô*
fterioremvero'nequetu recipis , qui carnis &lànguinis
negatorexiftis: nequenosquifîcvtrumquefateraur , Vt
tamerimultarum&excelfarum rerum figuram, ac lacra-
mentum elfe minime abnegemus.Porrolimilitudo quatn
de Domino IëfiiÇhrifto # lapide aiigulari pofuifti, te
impedit, nos expedit, Sicut enim qui dicit, Chriftus eft
lapis .angularis., non reuera Chriftum lapidem eflè conftituit
, fed propter-aliquam fimilitudiRem quam adfeinui-
cem gerunt, talc einomen impônit : ebdem modo cum
diuina.pagiria corpus Domini panem vocat, facrata. ac
myfticàfocutioné idagit, feu quoniam ex pane confici-
tur,eiulquinonnullas retinet qualitates, lèuquia anima
incomprehenfibiliterpafcendofiatiat, eique æternævitæ
fub ftantiam fubminiftrat: vcl quod corpus eft Filii Dpi,
quieftpanis Angelorum,# in quem, ficu tait princeps Apoftôlorum,
defiderant Angeli profpicerefièu aliquo alïo
modo, qùi à dodoribuskomprehendi poteft, a nobis
non poteft. B e A e n g a r i v siNon enimeonftare poterie
affirmatioomnis , parte fubruta, # hoc ficut dicit
Beatüs Auguftirius in libro de dodrina Chriftiana | in ipfa
æternitatis veriratequæDeuseft, indifl'olubiliterconfiant.
L a n f r aNc v s. Relidis facris aüthoritatibus
addialedicâm confogium fads. Etquidciu demyfterio
fidei auditurusac refponfurusquæadremdebeant perte-
nere:mallem audire acrefponderc facras authoritates qu5
dialedicas rariones. Verum contra hæc quôque noftri e-
rit ftudii refpondere: ne ipfius arcis inopia,rae putes in hac
tibi pane deelfe. Fortafleiadantiaquibuldam videbinir,
#oftentatioiii magisquamneceffitatideputabitur. Sed
teftismihi Deus éft, & confcienriamea, qüiaintradatu
diuinarümliterarumnecproponere,necadpropofita refponde'recuperem
dialedicas quæftiones, vélcarum fo-
lutioncs. Etfiquando materiadifputanditaliseft, vt hu-
ius arris regülis valeat enudeatius explicari, in quantum
S ■■■ Ff i 1 poflui
HæreHci
quando
rccipian-
tur in com
munio-
nem.
I ; F
Brrengarii
argumencum.
If». i8.
Efhe/.x.
InPfalMy
G
Genefyà.
Author in-
uitus Dia-
Icdticedi-
Iputan
B Ê m