I R«£.I1.
i.Rcg.l6.
B'
Ç
L cuit. cap.
V.
Dent, 14.
tux ta hex.
D
Presser. 19.
jQnx ftio
nodofa.
| | I V I . ; ; - I
minus peccatumtuum ate, non morier it. Ipfe tarnen poftmo—
düm ob eiüfdcm fceleris perpetratiohém,Deo iudicante,
multa fuftihui t. Vride àfacie fîlii fugiehs , & à feruo male-
diââ (üfcip*iëns>çurn diuiham ad hue erga fein dignat iÖtï6
incelligetet, bono animo flagella quae promerueratfufti-
nens,militisindignatipncm}iumilivoce comprelfit, di-
cens : Dimittt eumvt maledicat mihi. D'bminus enim praece-
pitei^tfhaledice^etDauid.. ïtfxta igitur legis dccrecum,
fangume ouis qu»pro peccató ^fertur, & corona altaris
tangenda !unt,& bafis illiusi,nfiindenda,quiaefiàmvitæ
infiocentia $|uae pro redemptione Veteram deliófcorum
Deocpnfecrantur, {iiaafïKótiöne (feu dumfehomoiri|e
flagellât,feu dumflagellahtem patrem sèquariimiter tolérât
diuihamindiilgcntiam, & humanam debet acqui-
rere coropaflio nem.
De altem peccatifimulatione vel confenfu.
Radulpht Fkuiacenßs
’• '■ ■ m '. - “C a p . IV.
HVmani reatus qua: fitexpiatio, fiueabeo qui omnifi
lalus eft^mntbus prouiia, fiui ab vnoquoque honfi
he ribi prouidenda,qaatuor bis vel quinque capiculis d if
putatum eft. Quae verb ea fintqu® Dominus mandauit
non fieri,quorum transgrelforibus hiccon£ulitur,,in prae-
lenti quidem tacetur.-led in his ipfisMqfaicis voluminibus
diuerfis locis copiofiffime pertra&atur.Nam in Exodo de-
calogum habeSjin quo dicitur tibi.-No« habebis Deosalienos,
Nonaffumesnomen Dei mi in vanum. in fabbato nihil feruilis opensfaciendum.
P afri&matri non maledicendum. Nonoccidei, No
maechaberis. Nonfurtum facies.^Nonfalfum teftimonium dices.
Qujeigiturfintea,quae Domini lege prohibentur, plurib.
(vtdi&um eft) locis a legislatore lancitur. H i c veto don
de morbdrum qualitate, fed de eoruremedio pertrafta-
tur.Ne tamenaJicui videreturiillum folumreum efle, qui
quod lege prohibitum eft facit, non etiam quifacien tem
nonarguit,aut facieuti conffentit.-moclica digreflione, fo-
la alieni peccati diflimulatione aut co niue n tia, rqurri que-
libetficri oftendit.Inde eft qubd fequitur:,
Sipeccauerttanma; & audierit vocem iurantis, teftiscfc fuerit
quod aut ipfe vidit,aut confcius eft-.nifi indicauerit,portabit iniqui-
tatem foam.
crimirfe'fiio,ßde eo conftiteritoccidendo,aliquis qüi co-
feius eft.adiurantem ,%ut éu falfqiurantem audierit : quid
magisdigère debeat,aut prodedo reum nécitradereaut
tacendopoenitentiæ referuare, Si ertim prodiderit,crtide-
!is propterhominis çondeVmationem : fi vèro tàcuérit,
i'tranfgreiTqr propter legis präeuaricationem iudic^itur.
Hànc beatus Aüguftinus in Leüitici quæftiô'nibus prepp;
nit : fed haec ipfa eft, quae Domino à Iudaéis inténtata eft:
Statuerunt liquident àdulçemm coram éo : 8c lègis praece-
pto commbmorato.quæfieruntab ëo quid decerncrët. Si
anim dimittendam,in qui *èenfiient,contra Moj!fendiXifieprôba-
bitur. SiUpidandam ,immi[ericorsab omnibus,qui modo mdnfue-
tudinem illiusampleftuntur, habèbitur. Sed huius ambiguita-
tishodum , dilucide temporum ratio perfpëâa diflbluit.
Alia'eftenimlegisfëueri^Sjàlia noui teftamentiremiffio
& indulgentia. InDeo lîqUidetn vtraquë commendatur:
& iuftitia & mifericordia,ucut fc^iptum eü-Mifericordia &
iraab illo. Et Salomon ; l :ndiebonafruerebonis, &malamdiem
pracaue.Sicutenim banc,fie&idamfectpDeus. Quiâigiturdiui-
na iuftitia erga humanadelifta , tanta quandoque Vtitur
lèueritâte,vtnulliusflë<Staturprecibils ficîit fcriptumfeft:
quia talus & furor viri nonparcet in dimwditta,itecâcquiefcet eu
iufquamprecibus,necfisfcipietproredemptionedonaplurifnit:'p\u-
cuit ei propter illos qui niïrtium de ipftus mifericôrdia bla
diuntur,adfeueritatishuius argumèntumYprimitusper
legem abfq-, ëëtraétionepeccatanumânapercutere. Quia
verdi uxta vocemVCz\mi(kx3apudeumfröpitiatio eft,won cô-
tinuitiriirafùamifericordiamfuam : &: temporeàbseter-
no drfpofitô,për înediâtorisaduenturti tigorille legalis la-
xatuseft, &-poenitèntiæ tempus peccâtoribusindultum.
y t igituir ad prôj^ofîtum redeam.û quis tempore veteris te
ftamenti, alieni furp aufhomicidij confcius erat, in iudi^j
cio conuentus, abfque reatulfuo illud occultare non po-
terat.Deoetîim pecçcatorempunire præcipientè# huma-
nâdementia, inobediéntià pbtius'ôècontumacia dieen-
dàeft.Hinc eftqùod Abraam,quiDeoiubentenecdile6fco
filio pepercitjtantamapud ipfum gratiam adeptus eft.Eco
tra vero Saut,quia contra imperiumDomini pepercit pec-
•catöribus Amalech, ad quos delendos milTusftterat .* regê
quo qud%melech viuum adduxi t, de gtegibus quoque o-
pjima quæque quafi hoftias Domino dblaturus referua-
uit:de regno deie«Stüseft,& àSamuëleaudiuitrAfe/iorefïo^
dientia quam viftima.ïSc quoniam quâfi peccamm arioian-
di eft,repugnare : quifî feelus idololacri*,’nolle acquiefcere.
Haec de alien i peccati difftmulatione di cun tar, poll ec-
iajn confenfas argurtur.Hicitaqueprimum locutionota-
da,qua dicitur.-Si peccaueritanima:& deinde,teftisq;fuc-
rit quod aut ipfe vidit,au t con feius eft. Nqdixft, quod aut
ipfa vi dit, au t co nfeia eft, cum de anima loqui ccep iffehPa- ■
rptitaque quod animam hominem vocet: & ideo,ipfe 8c!
cbpfcmSj^ofuit, ad hominem iuxtaintentionem fua vei>
ba conuertens.Hanc in locutionibus f^uteronomij bea-1
tus Auguftinus iicnotatlocutionem,dicens:Sideprehen- Ammon'vrbemregiamexpugna(Iet,tantacrudelicate er-
ditur homofurans animam. Animam,intuit,pro homine! ga pobulum eius vlWeftVvtferrareteos,& fuper eos ferra-
pofuit.Deindefe^uitur:Ef vendiderit. Noluit | tatacarpentacircumageret, cultrisque diuidffret. Cuids.
dicere eam,quod efletmagis confequens, quoniam ani^'j leifcritatis exempla multa in antiquorum patruth geftis
mam dixerat:(ed eum,id eft,hominem, in cuius fignifica- • reperies.Eoitaque temporequo praecipiebarDeus, dicSst
tiohe disferat animam,Quod autem didtm,fipeccauerita- j Si itbi voluwitperfuaderefrater tuus ,aut film turnvelfilia, fine
nima & audierit vdcetn iurantis:in quibufdam exemplaribus, j vxor qua eft infinu tuo,aut amicus quern diligis vt animam tuamt
Dauid quoque, qui tant* manliietudinis fuit.vtini-
mico acerrimodn poteftatém âcëepto parceret, ôimortuü
eumplangeret:fcriptumeft tamepde eo,qüiaapud Açhis
regem Geth conftitUtus, pereufiebat omnem terra'm.nec ;
relinquebatviüénremvirum autmulierem, & quia noej
fuit ei decretum omnibus diebus quibus habitâuit in ter-'-
raPhiliftinorum.Rex autem faduSjCumRabathftliorpm
Ecdi.5.
Ecole. 7.
F )■
trou,y
Pfal.119.
TJâl.
6
.Reg.ij*
& %6.
l:Reg.i?f
turaritis:a\idàbi vezQ, adiUrantàlegi+$tmmque congrue &
vtiliferintelligi potëft. Nam iûrantis, & in quæftionibus
Leukicibeatus Auguftinus,de hocïpfo traétanscapitulo,
pOfuit-.Si ergo iûrantis legerevoluerimuS, hiceritin litera
lenfus.-Si quisfurti reus aut homicidii aut adulterij , falfo
lèinnocentem eltèiurauerif.qûicunque tfcftiseftiniquita-
tis ipftus, per hooquodautviditjaut quoquo modocon-
fciuseftrftpeccauerit vt eo iurantetaceat, & non ihdicet
qubd nouir,portabitiniquitatemfuam. Adinrantis auté,
quod alibi legi,non multum cüraffèm,mfi„qaod Sâlômo-
nis verba in parabolîs hoc niagis apptobare-videntur. Ait
enim.^d cumfurepartïtuQodit animam fuam: adturantem au-
dit,C?nonindicat.bAa.n\fe{ias eft itaque fenfus ,infad:ofur-
to feu quolibet alio crimine perpetrato, ft fada fuerit ad-
iuratio,vt prodat qai nouit:quilquis confcius eft,û tacue-
rît,reus erit.N ulla eft hic allegoric^ figurai profunda tame
moueturquæftic.Slaliquomrti aut homicidij reo,&pro
clam dices,Eamus &feruiamus dijs ahenis-.nbparcatei oculus mus.
vt miferearis & occultes eum,fedfiatim interficies:uec iudiçi,nec
teftii in hûiufmodi caufts contra diuinum imperium tels
parècrelicebat. Plaeebatenim difpofitioni diuinæ, tune
temporisdelidahominumnon folum corrigere, fed etia
îudicare.Pôftquamverb ipfe qui legem dederat,diftri£tio .
nem fuàm temperauir,dicens.-Nonvemtfiliüshominisvt iü* ]
âicetmundum,fedvtfalloir mundusper ipfum: fol a amodoin j
iudicandis reis vtilitatis humanaBTatio hapenda eft , yt
quod vtilius homini iudicaueris, au t accufare fcilicet eum
de reatum eiusproderc, aut çerte ad tempus dilTimulare, ]
ôt aegritudinem eius pia longanimitatc portare,hoc facias.
Quodfialienumpeccatumea intentlone dillîmulaüeris, '
quaftfaucas illi, non vt correptipni eius congrnum tem-
pusinquirasjomni tempore reprehenfibilis es. Inde eft e-
nim quod lèquitur;
Anima qua tetigerit aliquid immundum, fiue quod occtfum d
beftid
in Leuiticum Lib. i î L
hibidem
befiiaefi,autper Çemortuum, vel quodlibet dliud reptile,&oblita
fuerit immunditufua : reaeft,&deliquit.
Immundain lege dicebantur, immunditiæ humanæ ligna,
in rebus fenfibilibus varie conftituta. Alioqui apud
Deum nihil eft immundum,præter peccatum. Per;morti-
cinaergo & occifa,_figuraliterlex de vitiis fpiritualibus a-
git:vnd'e congrue proponit, dicens.' Anima qua tetigerit aliquid
immundum. Si enim de ßqrporälibus immunditiisâ-
geret, nec anima cùm inçorpoçea fit,per fe tangere pqreft;
nechomoobhuiüfmoditaëèum , quantum adfuprame-
moratam infitmitatis denotation cm, anima dicendus eft.
Quod-enirn quasfo vrtiumeft , mortuum tëtigilfeVfeu.et-
iam fepelillè ? Sed per mortuum fignifteatur peccatum, eo
quodpeecandoanimampriatuti yndeferiptum efti Qui
baptizaturk mortuo^iterum tangit mortuum,quidprofiêitla-
uatio eiusi Anima imquejmmunduîh tangit, quandopec-
catô alieno confenfum iungit,id eft,quando'alieno exem-
placorruptamütum vpluncatis ad culpaminfleëiit.Huîuf
modi tâdui,&iuxca naturam & iuxta infirmitatem.ânimç
vocabulum4:ongruk.ôccifumauternàbeftia,euminte.l-'
ligimus,quiiniihicifuggeftione 6c lëdu6tione in peccatu
labitur^ Hæeeft enimpeftia> de qua in lande Chrifti, qui
via nobis fados eft,per Ifaîam dicitur : Hueritvobis direct a
via>& mala beftia nonafeendetper eam, nec inuenieturibi. Per le
autem moricur, quifquis propria-deliberatione iniquitati
ful>iicitur.Horuhiigicur*ômniü ta(Skus,immunduseft.Séd
quia nullus moritur,qui prius noa vixeritrnec à iuftitia àli-
quiscorruille dicipôteft , quiprius iaiuftitianonftecerit:
font auïem multi qui m vftiis nati,&in vi^is€nutriti,iufti-
tiævitamnunquam experti, quanvmaxime^ykandifuni,
per reptilium taétueosexpreflîc. Hæcenimîquæob id fö-
lum immundadicuatur, quia aûc p %mortua,aucà*fceftia.
oceilà funt:dum viuerenr,muhdafucrunt. Reptilia vero
omniaimmunda funt. Nade vcrfltj; in lequentibus hoc
modo fanci tur<5 i mortuum fuerit animal quod licet vobis, come-
dere,qui cadauer eius tetigerit,immunduserit. De&eptilibus ve-
roc Qwne, inquitj^Kod reptatfuper terraabominabileerit. In rc-
ptilibusergoilliexprimuntur, non quialiquafubrepcio-
nein.terrenorum concupifcentiam labuncur : fed quj toto
corpore, terraç adhérentes,tota yita,tota intentionèferre-
nifequuntur. Animaïtzqac.quatetigeritaliquidimmundum,
fine quod occifiôn abefiiaefi, aut per fe mortuum, vel quodlibet a-
liud reptileoblitafuertt immunditia fuatrea efl,&deliquit. No
fine caulainterpofitum exiftimo, &oblitafuerit immunditu
fu<&i Quid enim ftbi vult hæc conditio, vt dicatur,yî oblita
fuerit immunditia fua, rea eft & deliquit: Si igitur tètigeric immundum
, dsimmunditia: fiue oblita nonfuerit,nunquid
non immunda crit? Sed nota quia parcitur humanæ fragi-
IfiatûQuiséftenim qui nefciat,quiseft quem non ipfaex-
perientiadoceat,humanorumaffe<ä-uum,inuitononnun-c
quam etiam iplb qui patitur,labilem difeurfumî Siigitur
repente affeâ:us tuus ad aliquà illi cita le infleâ:at,quodeft
quafi mortuum tangere;fitu lèntiens ftatim repugnaueris,
fi temeçipfum vehementius reprehenderis, nequaquam-
propter huncta<ftum iudicaberisimraundus:imo fi de te—
iplb fibi celïerifcviétôriajcorona donaberis.Si vero huiul-
m o.di cpgitati ope illeftus nfeglexerisi fi liben ter in ea m or-
tuus fueris,etiam fi opéré non expleas.nefandaq; atfedtes:
pollueris,eo quodimmundumcOrde tangens, témecipsü
non arguis,HæC eftobliuio,dequalfexloquitur. Obhuifci
etenimeftparuipendere, & in haccaufa hominem incu-
ri'ôfu m exiliere. Si ergo oblita fuérit ,rèaeft ÔC deliquit j
quia hoc prb eulpa eiimputatur,ü prauo afFeâ:u.illeâ:a>^
minime reluâatur. Sequitui^: - .
Jy Etfitetigerit quiequam de immunditia hominis, iuxta omnem
itnpuritatem qua poüuifolet, oblitaque cognouerit poftea, fubiace-
bitdelïâo. ' , ’V
Inlegalibus vmbrismültædêfigtlabantut hominisim-
mUndiyae,ficutpollutiodormienciss fluxus menfttuatæ,
leu eiüs quifluxum feminis patiebatur.Si vero ad fpiritua- (
lem reeurras intelligentiam, omné peccâtum, magnum:
mnerninipuritaiem qudpoäüifoUt, oblitaq, cognouerit poftea, fub~
iacebiideliäo.Si cognouerit,tune fubiacebit, id eft,fi torporeex-
pulföjfemetipfam difcul&rmfi malocogitationum fuafuj
pciilos fe cpnditoris offendere imellexerit, tune fubiace-
bit deliclo.quod enim fubiace^.t,fic apparebit. Haec locu-
tio frequenseft.Elias in libro Regum Qtü exaudieritper i-
gnem,ipfeerit Deus:qaod elliipCe habebitur Deus^ Et Dominus
ludxi$:fieaciej[etit,nonhaberetispeccatum, id eftifi exeos
vos cognofeeretis, Sc hoc humiliter co^ireremini, dpec-
catis veArkrtiberzy poffciKNuncautemiicitis, inquit, quia
videmus.psccafum veftrum mdnet. Non dixir,nuöc autem vi-
detg:fcd,vosdnitü,inquit, quia vtdemusquomodo c*cos
eos iuxta opinionemfuamnegaflet, aperiens.
Qui vatum non reddident $ quomodo fatis* ’ ■
■ki; * factat.
Cymiguur hum^notum deli<ftoruni lex fuperius ex-
-piatipnemipfimairet, breuiter .quafi ex latere vnu-
quemquenoftrumjyc non ftilum reacu proprio,led etiam.
altetius participatipue ppjlui timeretadmonere curauic.
C^p expletofiam ad prdinemi:edit,dic^ps :
Animaquaiurauerit i&.pptuUritlabijsfuis^vt velmalequid
faceretvel bene,& idipfumiuramento &femonefirmauerit,obli-
toafintellexent peccatum fuum: agat pcenitentiam prapeccato' & ;
ojferatagnamdegregibusfiuecdpram. Orabittfepro eofitterdos & ■
propeccatofuo. - • ; ,
* Quod dicitur, anima qua iurauerit &pmulerit labtjsfuis: i-
temqu e ,& idipfumiuramento&fermonefirmduertt, eiufdem
vfirbi repetitio eft. Noj:andusautem in Vtroque conqerlus
ordodicendi. Magisenim congrae di6tumvideretur,A-
nima^quas protulerit labiis fuis & iuraueririmrfumque, &
idipfum fcnnone&iuramento firmauerit. Namad verbi
confirmationem, poftquamiuramentum prsmilfumeft,
fermo fuperfluit.Idem tamen fenfus habetur. Sed mpdus
(vtdiximus) locutionisell.quem in libro {udicum beams
Auguftinus ,vbidelaheiqu*Silaramintcrfccitifcriptuca
loquicur,lic notat,dicens: Perforauit caput eius ^percufiii^ id
eft,percuflit Sc perforauit. Sed & bic'ordo conftnS£tionis
|e Anima qua iur auerit &protulerit labijsfit is. i. qua: labiis fin's
promlerit & iurauerit,e^ rdipfum iurament o&fermonefirma-
'«erif,ideft,priuslermone,&pofteaiuramento.Namiura-
mento (yt diximus) pf*millp, fermo nil cpnferret. Aut-
forte in iuramento mentis propbfitum^ quod intus coram 1
Deo confilij deliberatione ftatuitur: in fermone ver6, fo-
n us qui labijs prpfertur, & ho mi nibus ape rit quod delibe
ratum eft, noaincongrueaccipitur.Scd iam videamus qd
fit ^quodab anima cum deliberationis iuramento ftatuitur,
vt aut male aliquid facia t, aut bene! Quifquismalea-
gerepraponitjCertum eftquiaipfo nutu quo iniquitatem
affedat, delin quit. Sed & hoc certum efle debet,qUod fi
malum animi propofi tu m vfque ad opus;perduxerit,peius
facit. Nam fimaham eft illud yelprdpolqilleyipeius eft
vtique et am operc confummafle, Hincdominici interfe-
dores in plalmo vehementius arguuntur,cum dicitur.S«- .
bito fagittabunt eum i & non timebunt i firmauerunt^fibi fermo-
nemnequam. Hoc eft enim prauum lexmonem peflime j
confiimafle, donee Chriftum ( vt deftinauerant) lagit- j
tarent, a propofito non deftitifle. Econtra vero Dauid
pro interticiendis qu* erant Nabal , Sc iniuria fua vin- ;
dicanda intrauerat ; ‘led ad preees Abigailflexus ^ non ;
tantum doluic quia male iurallet »quantum gauifus eft 1
quia male iurata.opere nonexpleflet. Adeo perfeueran- J
tia in malo , non conftantia, fed pertinacia: ncc iides,1
fed incorrigibilis.perfidia^dicendaefti Hictamen.vifc- j
mus , quia feu bonum feu malum fit quod cumduta-1
men to proponitur, do.minico prxeepto confummari,
* 0 prje^pitur : fi quis vero illud fmftrauerit * reus clecerautp9ruum,
capitaleleuvenjalevhominisimmuhditiacft;) nitii'f. - Scigndum itaque quod malum,nonfolumpec-
ui quicunquelibensaffedum iungit, iuxta peccati men eatum quo anima cortumpitur, fed etiammolfftia qu*-
: urampQlluitur. Etideo vniuerfaliterconcludens:-4«iw4 libet, qua temporaliter corpusaffligitur,nominatur.Vn-
lnquic,quatetigerttquicquamdeimmunditiahominis, iuxta0- dellaias, loquente Domino^ E^,inqUitjDominus,& non
-__________________ , . E 4 ' '- eftalter
l-RegiS.
E
G
R H
Pfal. 6}.
\.Reg.i^.
¥**• 45-