Vßde fie
peccatum
cum pro-
hibica co-
medimus.
;B
D. Mach»
bau. ■<•••-■
■.Macbi 6.
Iuftiria &
Jmiuftiria
huma-ia
D
Exod.i6.
Nur», ii.
Deut. 8.
Peccatum
[primoiü
(Parentum
quäle fue-i
vc vero fimiliorifubfcribiriuls. Credibile enim eft fimnl
atque de ea Arbore ediflènr, pudore correptos, ex eo
quöd proxime ad ihanum erat , (ubligacula fibi compa-
rauifle quibus fua obuelarent pudenda : Eavero éx fi-
culneisfoltjs foiflefada reftacuripfa Stripjura. Neque,
enim fimile,veri poceft exiftimaci, ipfös prascermifTa ea
arbore qua: proximaerac, adaliamlongiufculediflîcam
feftinaffe ; ex euius folijs concinnàtis fubligäcuiis fuam
èonrégerent nuditateth. Erat ergo Ficus Arbor ilia fd-
entixboni&maliy quariohvèfcicum-eflèntiufli, non
paruerunc Ediâo.'Sunc camen qui velinc haudquaquam
ficumfuifle, led potiusarborém quampiamnouigeneris
arque ijuifitati | longe reliquis prxftantiorem; cuius
frudibus interdidum fueric Adamo ;»idque hac col-
ligunC rationé, qüiapeccaric Adam edendo & mulda-
cus fit: Nam vulgari (ioquiunt) frudii, vefeendo, ne-
que peceauiflec ille neque poenam eprameruiflèt. Ve-
rum adhxc refpondemus : Cum res aliqua lege prohi-
bitaeft, nonreivelprxftantiam dignicacemqüe vel veir
tatem arque indigriitatem , dum auc editur aut omicu-,
tur quidquam, çeferre auc. ad peccatum àut ad iuftitiam
velad poenam prxmiumue, fed ipfamfplam hic“ipedari
obedienciam ôç rebellipnem. VerbicauTà: Diui Ma-
chabxi cum à porcina came^fefeàbftinerent, eamque
ob rem plurima colerarenc mala, non. ipfam fpedabahc
fuiljam carnem eaque ceuvili & eontemptibiliciboab-
ftinebant : fed diuinum verlàbanc animo prxcepturri,.
àuodmodis omnibus fibi obferuàndum heque vllo pa-
d ’o cranfiliendura ftatüebanc! Et Martyres tormencà
plurima funt perpefïi qiiia de Hoftijs Deorum guftare
reeufabant y non quod cibtfilius ranonem haberent qui
ex vidimis parabatur,fèd ne luaipforumaduerfus Deiirn
Gohfcientia polluerentur. Sic Diuus Paulus pecmittit
nobis vt cibis nullo cum diferimine-vefeamur, cantilper
dirai quales fine Ignoramus y verum confcios iubec ab-
ftinere, nimirum quia non in ipfis cibis fed in eorum
' qui his vefcunturConfcientiâ^ res ficaëft. Itaque Adam
non ex- Arboris de qua guftaüit,pïecio dignitaceueagno-
uitdelidumfuum, fèd ex ijpfa fua rebelliorie y punituf-
j que éft plane non pro guftati cibiRatura , lcd proptér
1 violatam Legem. Quippe in oblèruanda aut violanda
Lege, bmnisiuftitia confiftit atque iniuftitiaj nonautem
in ea re de qua lex ipfalata eft. Fuit igitqr Ficus arbor ilia
fcientixboni & mali, de quavefeebatur Adamüs. Hic
rurfiis obijciet aliquis : Si mortem attulit Adæ guftata
arbor, merito,pro homicida, habendà, Dèique nolle eft >
cufnhicAdamumcondidcriçvitaque donârity jlla per-
diderit & vitam-eripuerit. Sed ad hoc facile relponde-
cur,non arborem fed rebellionem attulilïè mortem A darn
o^jNam &c in Lege fcribitUr •, Qui malediäis vfus fuerit in
patremautmatremmoriattir : Nemo tanïen dixcritipfa ma-
lediéta, ei qui ipfisparentem infedtatur, morteminflige-
re'ariimamque ciusàiporpore diuellere : lèd impietatera,
illï elfe mortis caufam. Ad hoc, in Horeb y morspr^fti-
tuebatur populo., quifquis oram montis Sinai contin-
geret?hâüd qûaquamtarnen exiftimandum eft, a mon-
teSinaiquenquam oçcilumelïè, fèd potius à praecepto^
vio lato. DemquefiKex aliquis, ciuitate hac aut ilia, ali-
cüifub fupplicio capitali interdixerit accidat porto yt is
ea ciuitatemon abftineat y ac proindc capite puniatur à
Rege ; quis ilium duxerità ciuitate interfedtum elle, ac
non potius fua ipfum rebellione perijfife î ,Neque yero
Mânnalfrâëlitarum, quod Sabbati nodte feruatum non
putrefeebat , reliquis vero nodibus corrumpebatur 5 vel
ipfaSabbatinox feruabat, velcæteræperdebant ; lèd ex
obferuato viôlatoque præcepto res cota pendebat. N oh
igitur Adamo vel Arbor, vei guftatus frudbus moitem pe-
peritjfedipfa rcbellio. ' ’
? CaeterumPhiloxenus Mabugenfis in ëà eftfententia,
vtputet neque arborem dlam frudiimue guftatum attu-
lilleniortemprimis Parentibus: Sienimj inquic,efcafic
illos cnecaflec v% herbae letales folent incerimere eos à
quibus vorantur : foliillii vel turn cum véfeebantur, vel
poftoppetiuifférit mortem. Neque rurfus ob folam rebellionem
illos mortemincuÂiflç ; quandoquidem DapeccaN
uid crib us modis præuaricatus -, peradùlterhim, per iram,
per homicidium, npn tarnen punit us eft, fed delhftorum
gratiam a Deo coufeçutus : verum diuinicacis affedia-
tioném fiiillè illis ca'uiam mortis. ^. Simulatqüe enim
CinquitjadEuam dixiilet Serpens : Eritisfictif dij, fiientes
boni & mali : fi de ilia arb ote guftauericis : è veftigio ilia y
maxima cum auiditäte, acceptofrudfcu vefeebatur : quare
exiftimandum non eft , cibi illius (apore illedtam Euam
violalfe imperium Dei, fedqùodfpëraret fe D earn fore,
Diuinitatemque affedtarec > ôc ipfam edilTe & viro por*
rexilTe. Sed neque AdamÛm aut frudtu ciboque illo
iuefeatum tranfiliuiflè præceptum'cum eftènt in’Para-
difo plurimæ arbore^ alite quibus cibi libidinem (fi ea j
iplum, tanta t^nuifièt) exfatiarc potuiifet, aut omnino
vlliusefcægracia, fpretoatquenegleéto Deo conditore
fuo, obtemperauiffè infidiolo Daemoni : fed perCulfum
etiam iplum Diùinitatis arabitio.ne praeùaricatum elle y
deque vetita arbore édifié. Nifi eninfulla affedfcione
percurbatum animum-habuiflet, inquit, facile haec at que ^ .
huiufmodi alia oppofuifiet vxori argumenta : Cur non
Serpens qui nobis Diuinitatem ex arbore-guftata^pro-
miteit, ipfefirioredite Deufque euafîc î iam yero|ieqüe
te , vtedifti, Deamfadtam video : quipoflim ergo ipfe
DiuinitatemIperarè fiedamî E t,,quî yaieat arbor qu^
etiam fpiritu caret, Dços efticere qui fe velcantur ? quafi
vero luum ipla fuperet effedtorem ! Verum nihil taie
refponditille Vxorit- nequp cumiplà, eftpa de çe argumentât
usr nimirum qui etiam ipfe diuinitatiÿ cüpidine
vidt^sper.yedirdiàm tenebatur. Eflÿcituritàquè,neqiÂ
Arborem arborifiie frudtumve.l efcarrf^-nequeTrëbellio-
ne.m attulilfe primis noftris Parentibus^exitium J fed
ipfum eorum aniraum quo præuaricabmtur , hoc.eft,
ipfam Diùinitatis ambitionem. . Nam eadem ambitione
Diabolus quoque cum fuiscopijs deliqui^: dicebat enipi,
Ponamftdem meam*fui>rdfiettaef)ei, & ero fiifiiUs Altißimo : /Ah-j
açqueobhocipfumpeccarun#ccelo deturbàti præcipita- j
tique funt illit • .
HadtenusPhiloxenus. Sed nos dieimus , ipfam præ-i *3
ü^ricationem fuifie' caufam mortis Adamo j idqtiedua-j
bus ratiohibus cqmprobamus , quarum ex Dei.yerbq
fumpta haec eft : Dicebat enim Deus Adamo : quo aie
iomederis tude<arbore, mortem oppetes. Altera haec eft: Si D i- 1
uinicatisfpe oblata, daemon non quiüiflef 4 ^amUrP a*?" i
que Euam fêducere, proculdubio immortalitate pro mil- i
faimpulifle^dprâbuaricanduih: âtque ità^quouis tandem
modo ,‘ illiincidifient in mortem violate Deiimpetio,
quam ipfe fuerat éis comminatus ; Fregifle ergo præce-
ptum Dei, fuit ipfis exiti j caufa.„Sed cur, ihquiunr, impo-
fuit Deus Adamo Lebern, quam praefeiebat ipfurn h on ; Ç“
elfeobferuaturum ? Profedfconifilexillifuifletdata,
multo maius malum iq,çidifiet, quam incidif Satan : pfæ- ^ dm^
fertim cüm in tam regali verfaretur palätio, ipfoParadifo [fita fuoenl
omnibus deütiis affluence', imperata eft ergb iui le i cUi
non erac obfecundacurus, ne in maius malum prölabe-
retur, quam data Legetuit. Sunt veepaliae compl ires ra-
tiones præfcribendæillius Legis : quas,Yolente Dt o,^)oft
fumusexplicaturi.
Verum éhim vero qbzerat aKqtiis,eur Adami peccatum
quod quiden! hon videbàtur grauiflimujn, düriflima fit
poenaconfecuta, ipla mors. Huic primo relpöridemuS,
maius ilium admifilfe fiagitium , quam pependîflè pee-
nam: multiplici enim noxarum genere Eebellipillacoh-
ftabat,infcientiajeia:ore,fuperbia,incrediilitate,calumtnai
contempiu denique; Infcîëhtiaquidem,quiaiumehtis,
belfijfquefimiliieuafic•y'quialioquilàpiëntia-atquë rtf- P?®1 J*'
tionepollebat. Erroré vero, quippe infîdiofilmppltoris
fui verbis fedudtuseft. Süperbia qüoque , nam Diuini-Ijiiiinfliflj
tacfcm affcëtabat. Infuper incredulitace', non cçedebat I
enimeuentura ea quæ fibi fuus Conditor Deus erat irr-j
terujinatus. Calumniis d eus que, vt quibus ille fuum eft
ihfeëkaAisPareriÂm. Poftrërao etiam contemptu • nam f ue ^
imperafam fibi legem vilipendit,fpréüit,ncglexit.Nequè * muk
'enimSceleris illius exiftimatione fpeétandhs eft cibus' tipl«*
quernfumpfit, fedquodJfpretoIStiefféâidréDeo,huius I
iufla violarit: contra vero infidiofiHoftjsTüiverbartia-
' &hl fe“ ,1 -
i Ga>.t- J
I Qu* fiie-
"it Arbor
[ilia vit* «n
I medio P»t
I radifo, & , ^
I car vit* At
I bor fit vo-
I Atborvir*.
I &S^eti*,||
I Mtdeficapj
I pellatafit.
I Numyfius
I Philolq-:J
I phus.
I Gw-3*...
C '
0
I Atborvite.
Lc&i». duo
I munuaina
'gnifecerit;idvero in rationem,vocandumeft,ihde flagi-
;tium. Ulud magnum fuit ôcgcauiflima poena piahdum
non in Ad* caput folum , fed omnera prorfuspofterita-
tem pr,opagata.Sicut&E/^«,qui ( vt ait ApoftolusJ non iu-
tienit locum poenitentihnon fane, quia rem quampiam inu-
fitatam cômedilTet ( lentes enim modo ederac ) fed quod
effet fuse obfecundatus cupiditati, autftoremquc mum
Deum contempfiflet.
É G a p v t XX.
Scriptum eft in libro Genefeos ; Et procreauirat Dominas
Deus è terra omnetj} arborem vifu àppetibïlem> & incibum pul-
ebram-yipfam etiam arborem vit Ain medio Paradifoy&arborem
fcientU boni& mail, &c. Dcàrbore fcientiæboni &mali
fatisà nobisiamdiétum eftjfupereft igitur vtde Arbore
vit* nunc difiçramusy de qua duo hæc.veniunt dilqui-
renda : cut vitæ Arbor vocetur, & cuiufmodi arbor ipfa
fit. Suptàutem qui idëo V it* Àrborèm àppellatàmbutent
quodea_elfetipfius conditio atque naturà vt vitam
immortalemi js cpnciliàret qui fe vefcérehtur : enim vero
hi Arborem Sciènti* boni & mali ; pàri qûoqùé fationë
di&am volunt, quia côgnitionem boni mâliqùaï/s pa-
reret qui ipfam edecent, cibunique ex ea capèrentjnam
Deum,per e'um cibum qui éx ilia arbore eflèti m animas'
eorum qui illo alerentür y vîm quaridàm efScàciamqùe
indere7piuînamy àcæteris ànimæ vffibusdiùetfamj ficut
carnisacvini alia eft ih humano côrporéefficientia^alia
leguminumîquaèvfsdiuiha efficâcitafque Èonùm à malo
fecernat.’ Eadeift igitur etiam ratione Arborem vit* vo-
cacam, quia vitam imnvortàlemluppëditàretijsqui èxi-
pfasçibu'm nutE|mencùmquecaperent; itTquèdiuinaqua-
ipiam efficfencià. Han|: lènténtiam firmat Numyfius
Philofophus Chriftianùs fie feribéhs^? En Adam euàfit
quàlis vnus è nobis ad cognofcindum bonum & malum ; Ne igitur
extendatmanum fuam ôfumat de Arbore Vita,vèfcàturquet
&viuatpefpàùo. Non hase dicebàfpeusper odium atque
inùidiam; fed quia indignas clfet Àdamus qui vitanl
fempkecnàm conlequerecur, qtiippë contra quem iam
ante lata fuerat fenteütia; lnpuluerem reuertêris. Sémouit
itaque ilium àb ArBote vit*, ne 3e ilia cibum fumeret :
qui cibus Diuino decreed illi eflèt aduerfus. H*c ille
P hilofpphiis, quibus fatis innuit exiftimaré fe, èiufmôdi
fuiflc èam Arborem vt vitam daret ijs qui j>fam gufta-
rent^ Dominus vero Iacobus SarügënfisOratione fua
de eieifto Adamo ex Paradifo, dieit fieri polie vt Àrbor.
ilia vitam allatjira fuerit immortalent Adamo fi de ea
édifiée, propterea quod myfterium Ghrifti ih illàlateret,
ac proinde occulta quadam elficiêntia ipfius fruétus ra-
mique pollerent, curfi Chriftus iplé fiiapté nàtura vita
f it , ac vbicumque ille adeft in pjopinquoyillincionge
al^fit mors. Eif vero hanc ièntentiam ait Phiioxenus
Mabugenfis fe nolle oppugnare, cum crèdat Deo omnia
efié fadtu fa ci lia. C*cerum alijDodfcores quos nos
libentius fequimur, aiunt, haud ideo quod vitam ipû
„ , ....... ..... .-m
en tibi Arborem vit* de qua édes » Viuefque ih perpe-
tuùm. Pro cohortandö igitur Adamo ad ôbfequendurh
L eg i, vocata eft Arbpr ilia, Vit* Arbor j vt quantum
^norhs nomine à rebellando deterreretur, rantum vit*-
vocabulo ad parendum i m pel lcre tur; eaque gratia, pr*-
mium quoque plane ex aduerfo poen* refponderec, &
vita morti. Hanc fententiath probat etiam diùus Seue-
■ rus Oratione X X X I I I . de Epithronio , vbi de Crucè
Ghrifti loquens^t) Altéra veto ilia (S^it* Arborem diglbriam
Ad * paritùrà eràt, hifi ille intempeftiui cupi-
dinecibi viûus, non paruiflètediâp, &c. At enim qu*-
ret aliquis} cur non potius regnuro àut incorrapta im-
mutabilifque çpnditio vit* promiflafit Àd*,'fi foret nio-
rigerus. Sed réfpondemüs, capàcem ilium perfeO* di-
fcipÜn*,fimulatque conditus eràt, efié non potùifle.Si
«um poft vnluerfam ïllàm Legis & Prophetarum do-
étrinam -, Iud*ornm quidam In Saddücæorum, vt vo-
cantjfeiâamçrolapfîfunt, mortuornmque Refurreâio-
nem & alia fana dogma|à,negârunt ^quanto niagis exiftimandum
fuërit , Adamum in ipfo ftatim Creatiphis
fùæ rudfmento incapacem fuifié àbfolut* illius doâiri-
n * qua perluaderi quiuiflèt, manere aliqu0<ifublime
præmium eos^qui Deum amarent » prkceptoruraquç
eiusobléruantès effènt ; iplum nempe ccélefte regnüm?
Profebto vt filiosnoftros qups tenellos adludpm litte-5*
fàrium mittimus erudiendos, quia ingenio ad hue tudi
funt, & nondum abfolutö, non huiufçeraodi verbis
proléquimùr:I , da opcramlitterisyyt in virümprudent
tem atque doâ:um , &popularium tuorurn primatem
euadas : fed mens Mandirijs ad frequentandüm lùduçi
difcendafquelitteras cbhôrtamur y & inducimus : ità À-
damoqüoque, Deus,recens à fe conditio Lcgëm pr*fcri-
bebàï, perquamfereuereri difeeret; carnqueLegemfi
tranfilirec,mortem denunciabar: fin obfcruar et, côcefluà
rumfe ipfi promittebar Arborem V it*; de qua vbi gu-
ftaflét,adeptus immortalitem vidurus eflèt yftam fempi-
ternam.Non ergo rudi adhüc & indocili hbmini dicebat:
Datums fum tibi iuilib us meis pàrçnti y cdslefte regnum;
fed Arborem veluti digito oftendetat amoena Ipecic àp,-
petibileha,frudumquc comptant ïub, quam vit*Àrbo-
rem vocabar,morigeroqüe ijli proihittebat fore vc ëa vë.-
fceretür & euaderet imj^oriaiis. Neque eft quod qufè
hæcmirètut in Adamo y quando ipfis etiam îudxis poft
omnifatia Legis prxcêpta atque in ftitutàyhon cèélefte re*.
gnum à Deopromiflum tftfi di&is èius obfecuhdarcnt;
fed tetralàde melleqüe àffluens y&àrborüm Fruduum-
que ferax,quales funt mali pûnic*,ole*,palm*,&c.Quid
igitùt mirum fi Adamb, cui nuperadeolegémimpptue^
rat,edulem Arborem oftendir, qùam Vir*appellâwityeà
promiïfiorib adieda,vt fi iji ob fequio du taré t, hac guftatà
cuaderetimmortalisî Igitur e^: ijs quæiam didà fuhr, darum
efty ideo vit* nomend Deo Arbori illi efié ihditum
Vt eo non m :nus Adamum àd obléruffidam iam tum prç-
feriptam a leLegem anïmaret atque propenfum reddercty
quappauloàntethottis notaine à rebellàndbdeterrue-
Fallitor
l'Barcephài !
Nam vcra:
|TheoIo- -
gia docet
AdamUm
condicum
à D eo iû;
i i . ftacuper- !
reâamnl j
feientiard
& cognici- ^
,onùm card
naciifaliûj
quam lu- J
pernacura-!
iium,qu* I
principem :
& cap uc
humaui
geùetij di-
cebac S.
Th-.ï.p»4J
H arc.j.
.Premium
'oblèruaci-
baisPr«-
; cepcorum
Deiï
j G
jPuèriqüô-
jmodo a d , .
Iftudiaim-V1
rpciieadi. .*
Exo'd. j.ij, i
I0*3î- .. -î
jJVBlJJ.ô’ltf:
Leutt.z o.
corfciliaret yefcenflbus y voyatam efié vit* Arborem | htt^eà hæc.de hominis ration* lans lunto. QüodporrÔ
(perindexninirudisac ftulti ingenij elfe i exiftim^ear- ieftatycùiuSeàArborgenerisfderiignëminehShùtDoborem
vllam boni malique cognitionem largiri pbfié
ijs à quibus ederétur : & efié Arborem, qua fi vefcàre,
euadas ira mot tàhs) lèd obid, fioc illi nomen à Deo datum
efié y quo Adamus ad parendum prxfctiptæ fibi Legt
ànimaretur., Nàm cum loleac qii*uis lex duabus fere
müniri rebus : poen* fcilicet denuntiationç y & præmij
quarum ilia præuaricationem y hæc ob-
ieruationem comitecur ( neque enim minus deberi-vi-
detur præmium ijs qui obtempérant, quam rhulda ijs
qui rebellant^ lataque a Deo lex éffèt, ne Adam de èa
arbore qu* feientix boni & mali dicebacur, guftarct,
& praèharic^nci pcèna pröftitüta iplà mots : qua enim die,
inquit,de ilia ederisjnortemobity : rcliquumerat,vc pr*-
mium etiampromittetetur y ob|éruanti%egem; Itaque
Deus commonftrata aliâ arbore qu* in meditüilio Pa-
radififatay magno extabac ih^gniS décote: vit*eamap-
gellauit, quafi diceret * Si ab ilia Arbore fcienci* boni
dcmglitetecontinueris y Legiqüe me*obtehiperauerisy
Btblietb.Vet.Pdtr.Tomno.
dorUm omnium legimus qui qiialis reipfa atque adeo
corpbrishabitu fuerit, explicarit; nam quimyfticcintei:-
pretafentur,ihuenimus complures: & nos qubquedeo
Fceti, quando inOperishuiusprogrefluParadifumfigu-
rate explicabimus , ea qu* ad arcana huius Atboris fehfa
fpedant, expohemiis. Ingenue igituf fatetnur nohduni
didiciflc nos qualifnam arbor fuerit qh* Vit* yocaba-
tur y interim edrporatam reuera extitifle certo'perfuafi
fumusy ipfumque vbcabulum ex Creatioriislibro didi-
feimus v quod pro incitando Adamo ad obedientiam
illi efle iam demonftrauiihus : verum Ipeciem
ipfam y & firudus quales focrinc y quibufque com- *
pta fuerit frondibus y nondum di-
feendo fumus afle- .
H
Arbor Vitç
qualisvel
quç fueric;
nondum
conftar.