derites, in iplatertiam fextamque paritër cöfuiumatärri'
repuïant. Qùotièsigïtur ldemddiijerfis conftitutiîin ter
pcritur, intelligi de&pt* qübd pö'Äetior ëoriftïtutuin vel’
obfefuatiim à pn on b u s , vel inrtouaüit & aiiclloriiaûiti’
vel emèhdàiiiç, deèlârauit, publieauit,àut quid limite récit;
Ecçèdèépiftqlis.ôCpVarigëbj'slbgitüf, quod lîiçiceflp-*
r^Apriftplorurh, epiftolas& èuângëlia iégiftatùeruht.
Vnde pticipiturjn çarionibus Apoftölorarn & riönitüt
de eqnf.dift.i. Ö nines Ytfideles ad racramérira folenniter
cônùehienteSjfëriptmâsÀpqftolorüin &èüàngelium a£u-
dlant,&iiiqratipne; vfqiie irifînem Miffie perfeuerent. A-
Iibi & eiiarigë(lqn{ Alexander
P a jfe a d ^ p u n ieei.cqftlKtüit. Item B. IdierdnymuS plre^
sbyter Cafâiqalis epifioias &'èuàçgeliâ^yt hôdïe habei
ecclèfia,eqlle^r'& brdinaüit, yt in libroipiiCqmës dicitur,
hàpètujr, & iplèâit rciibensâdÇonftatitiumëpifcd-
pum. Et Dàmafus Papa,vtriuricmoris eft,lègi Cenluit. Iri
Ambrôfiàrio auterii officiel copiofeKabèritur peir toturii
annum Hpifltplaé &euàngëliâj fiepe ciim Romano officio
(c#ncor4àntës,& fiepë' difTerentes.fdem eüâm öfficiurn iri
feftiuicatib us ''6c D o mini cis pulchrùm feruat ordinem :
NäadMilßm'pöftgipri^m^ & Kyrie eleiloh ter;
Deinde k'gftur prima léerio dé veteri teftamento ciimrè-
fpönfiorio, quod Plàlrrielùrh vpcat ,& nos'Giadûàle.Se-
cùndàdè'riqtto Teftamèiito cum'Allëluiâ & ÿërlu,vtRô-
mani. TTe'rdâ de lanéto Euagelio,ante quod &j>ôftquod
cantkntürantiphonæ, quædicuntur antesEua'ngelium &
pofteuarigéËum, quibus çârerit Romani. Officium au-
tem Ambrofianum longe p r^ e flît Roraânuiri'i Vt luprà
Propbßnone i i . E t q àryia ec Âmbrofîanùm, apërte eq-
griolCiÉ quod captus Mifli,epifto l^d e eua rige lia ,&p lu-
res orâtïbriës, refponlbrià & antiphon»^ ôscaetêfa oflfbià,
recéptà fuhr ab illoy Et huîus lignum eft>qùiâ caxitus con-
currentes vrrolfique finit eiufdemtonfivt iritroitus,Gaudeamus,
vtrobique eftpritni tohi. Sednqtâ'ÂmbnDlîaha
crèdehdùnï qùod’plürês nôtaê' lècülariüirr fuper illis fine
dWthbrita'tèexlllarit; Idèohümilir^ilö'corum velnorum
côri^uere vidëtûf j vt liipér illis' fequèremim Garthu-
fienlès.
eft fortiop, duript 8â magis éxtçftla. Rcuértamm%itùt ad'
inittùm Miliz. Sanftüs Üamaliis Papa nàtibne ÎHilpamrô,
qui cospit anno Dom/ni Ç C C L X X i ’præifèmt y t prè^by-
ter confémpnerri fâcerèt aiitequam accédât adaltare. Sà^
cerdbsigitui'paratusyeqjérisad àltâirë, Romano .'offline
dicitÉitipborianl Jn trp ip b , cUm PlalAlo^ruaicàj &ra çit
côrifèffioneriiVquàni Microlôgüs ë«iî.*fireuiter fie pofuti
CortfîteorDëo omnxpptétLilfislàhOT^&bmi^büslân^
bfis,&tibî ïratér, quia pecçaui cbgitàtibne?lpcutibnë,ifi
opere,inpoilutione mentis p£|jorjS oris.Iaçq breçor te orâ
pro’me^Mifereatdr tui bmriipbtens D çùs,^qimittaÉ tibi
orfinjaffeccâtafliberet reap omniritélo,ctcörifefuetreiri,
Omni bpere bonti perqueat nos I e ^ 'OE n l f i j s fihus
Dèiviui jri vitam æternaip,Âmeri.indiiléénu^ & rëhïif:
llonem dmniuni pëccaéprum âo firb füm , ttibuat dbb'ià
omriipbteqs‘& milèncqKDominus.Âmçri;Hiuç corifefi
fibrii’éôficbrdaîÂprædî catbre^,& dicûnt: Abfo|ütiiîné*m
&remflfiqnem&c!qu^yer^4.exeuange «
Q ^ d c d n q a è fo lu e n s ^ c .C ^
Rbhiànb qmqb.u^ôtç iu c^jtdtiu vertu
U f^ l t^ à ^ '^ x è p e â t iô p è 4 quod nàn fi t de ingrèlïa Aiq-
brofiattdilti Grafdali.B.Grégprij ad îritroitus âhriotantuï
.fi;m^.dfi6 ry n ^ d é ^ 0 ^ ç ù c nqdie oqi^uamus’d eR f-
'qiiférri. Àliqùi fi^p^rüny,qbôdexftMdtq Çoelefiiriiÿtô^
tftfs^plalmiis ojim eanud^ctif.Sjb^^^pa'H.Ore^0Hçf arcii-'
bifUr, ^druRgmit întelligeri^ ■
d ü ^ ^ q ü o c r a i i î t o sm ^ ex plâlnamddiderib^uiâ
vftldé niuiti ab Ämorofid: iupi; zècënù<àtàrjaj>âfrl^^
wiîôqus çÔpofîiit dè cofiteeid-nde hymnis.SedDàmaliTy
Tänk âd plamï^banf an benluit R y viè;eléij(bn.^luèli:erl?a-
p àw ô rÇ c îs mmplifle Icd b îtu r.Q ^d ô të g .P ap a ad M if 1 ,
Gra cî & Ambro^
fiàdimùitii'm ad Horas'fiequent'anfKyne eleiibn/Et in
ßiiÖaA^bôrbfiàtia dicitur^ter Kynèëïéilor iini^
polVôio)^4^ » e y ^ ^ ?&pÔftèuarigeiiuny^.irifiné^ij(fé'.
In fêq^nd'diatdcnqm,es iii^ynqlocOj' çuni Chrifte eleif
rori^dübaGtêci StAmbroliariiilbri cucuàtlliem Âmpto^
fikn iadéqra^jK^ëèië ifô 'ii, ad GÎôridmÆèip,,àd Credo?
’ad ^ ^ j ^ c a i ä l e ^ ^ u ö i ä m ^ t d e GTorid'inexfè0s,Sc
Sanctm^in giaduali B.Gregorij Romæpauca;luntriotæ.Et
£)ê lâude ângëlicà dibtuni e fifiip râ propöfitiörie ij.
Microlo.. Ci i,'Bcci 4 j ; dicii* qnoacapYtUr inomni feftoj
<^üod plénum hàbèt officiiim, htyéèltyiiôuem Ibâ-iones,
nilîih Aduentu, die Innocentüm, & L X X ; Iri his tamen
diebuslècuridrimMicrolo.*Ci45- ùatalitia Apdftblorûm
& fefta làndtæ Marix,Gloria in excelfis, recipiunt iuxtaR o-
mànam conluetiidéiiemjSedii^hÔe leeundum pruden-
rioresjltatiir coriliietudirii regibriis jüêc p o il mëridiem Je-
gitur diceridüm j nili in ccëria Domini 4 vbi chrifma confi-
citur,df in labbatis Pàfchæ Sc Pencecoftes.Sacerdos deinde
ad populüm verfus, dicit ^ Bômtwsvobifcum, qùod-eft
liimptum de veteri teltànientO, fcilicët de libro Ruth. Et
fax vobis, de ho ho teftameto & de Eüangelio accepta Re-
Iponlio. Et cum Jpiritu tuo, de epiftolis Pauli; Amen vëro,de
ApoCalyplî jquæ Apbftôli eus ordo,traden te Dômino,di-
ci do cuit j 8c Clefneris Papa lèil Anacletüs d id corifiituit.
Ambrofiani in Miflàfiépius dicurit j D o minus vobileum,
& cum Ipiritu tuo,abfq; verfione,& Oremus.Notandum
leeundum Miçrologum ca.-i. quod h z c verba pluies exi-
guntrelpondenteSj&vnumlalucantem.Sicutenimplu-
ribus lalutaritibus inepte relpondetur. Et cum jpiritu tuo.
it a iricorigriie lâlutatur per D ominust/obifeum nullo vel
vrio tantum adftantd;
Y tiq; beatilfimi Pâtres A ^o fto lid , Àriacletus quidem
àbeato Petro quiritùs ,& S ô t e r ,.de quo Tupra, inordirie
dedmusterrms', ëôfùtn decretisfirmauerurit, v t làcerdos
fèmpervèl tërtius elïèt,dum Milïds celebrarét4 de confie,
dift.i. c.Hoc qiiçque ftatutum eiL
Nonenim IblusprésbyterMilTariurilblennia, velalia
dïuiria ôffidà'potëftliriè miniftri-lüffràgio cëïebrare , de
fîlypresb.in fin.ZHqhâriâs vir apoftolicu'Sjin orÆlrip nona-
gélimùs tértiu’#, coriftitiiit ne làdbrdotês ad Celebranda
liiiflk'umlbléfeftïqichmbaculbïritrarént* nee velatdiea-4
pire altariâdftarérit'jdëcorifid.i.Nullus ëpifiopüs. fiâribti
q^aôq; Pàtlcs^in Aürèliàqehfi cbnei'libvc.^. conftitûerunt,
vtâd lalüCatióJriësficerdöüsriÖfiföiïirii elefit!‘& Deo a l-
b ^ ifed& b r iin isp lèb s confond vôcë relpôndëàt4 fecuri-
^Miërolog. d.; p ^Flèdramus gériüâ?iri iëiunijs ^üat'hor
témponlm, prætèr Pentëcôftè s j iri férià quanta âd prio-
rëiri oratidriërii: iriftria fexta ad priridpalem, & iri labba-
tbfàd-qùâtübr’priorès oïatiöries dicitur. Iriillâ dë cà'mi-
riö,gëriÜflcxio rrlbïê tniimpuèroruni prætèrriiïttitur j qui
ftatuamgétfinimadbrare'nbfâërünt.Et iuxta Rdmanurri
ÔrdTrtéirijin Milfis quadmgéllmàlibüs poft lalu tationem
gèriuafledimüis.Idèm fitfti vtràque oratione feria quarta
pbftpalmas.SèdhàsgçnufièXibnëtfratrésdmittuntjqiifa
irt capelk Papae nori ffurif. Sequitur oratio , qtia; Ipedâli-
tè f, collebfcâ Vbtan vidètur. llîabânVqùe apud Romanos
fît lùperpdpulf çbJlebH^Mvëm durti colligitur , v t procédât
dé vnaecélefiàŸnàliairiâd'ftarfbriemracieriaum.vt iri
Ô fâ tid , Côncçdè,
qiiattdd ftatid eft ad f in ^3Sâbiriàm,ËtapridïàriÔEum
Adrïàriïnri iti die Almmptiôhïs,C^àtid,Vëriëïàridi. Etin
diei^atwitarisMan^OratiôiShpphcâtionerrileruorum*
q^apj^d Papa:,lîtâriia ëxit
à lari&ö; A d tfa ridw S. M Æ la ô iü ^ ièm .E th a s aôâs coU
lèdfcas, quia ritM capèllà'réis'FmrYes fihe ëàùlà ümficunr.
rnxta Romarirififafttèm ;Ordifîcni'^Vt'<îfdt’ c-i-
rioh riifî vnâm Óranöriéni/dnfëléiftföriem diëèrd deBe-
müs, vt Àiriâlfâhs a ttj iüf^^ôlâSèijs
lê àb ipfis
tudoofficionji^ëxigére videtÜir ÿÿfîéut àd vifôlViiflàm^
vriarri tariturn I'ëSbbnem & vriüfiTÉüarigëiiurri 'légiriiiisi
8i ynum îrittbiriïril Imrridyiiürrf ’dfficiumc^ritarrmÿy-ità
^yriamôrâtidriftmbcàmus'iSédblhrf^illàS âdëdmiiltiJ
pliCTfit i v t ait dito rés Jrigrâïoebfflmhtf. Sëd Êpfetttiörés
qDlerùai^ybift;Mf|^âtill
^epténl dicàntif vrfahl pfÔp'tér'Rb&âriariî Trâ^ô'driëriî :
très, quia Üominù§varitë paifioiiërirtëi* oràuïf( q’uiriqüe
Wdptër^^ul^aücpâlyïtâm éfetóftÏOTïémrfe'pt^ïiY^hjh
lah'â i Âpbftônfipteria riumDômîriïiçor^^i^âd^Cbnficrationem
eor undëm myfteriorum,frequentalfi legun-
tur.Vlufieodienlî vitra quinque non dicuntur.
InNatiiiiate Domini,Romani ad Milïam feciindamo-
rationem de S . Anaftafia àdiidunt: quia tunc ftationem in
Ecciefiâ eiuldemMartyris aguntiEt in hoc illosïmitamur,
licet noneandé adie<âionis,occaûoriemhaberevidean\ur.
SedRabanus Moguntiuus Archiepilcopusin libro facra-
mentorum à miniftrisEcclefiæ.S. Pétri in R o n ia feifeita-
tum f i refert , quando in Miflà- plures orationes dccur-
runt, v t in didla tyfiflà feçunda, & in Dominicis quibus
fefta recoluntur, quo t orationes loliti elfint celebrare ante
epiftolam.
Etrelponfum fibi dicit vnam tantum, vnde dicità feri-
pto S. Ambrofij & S;xAuguftinifi didicilïè de ordine ora-
tionum in Milia: In d id a fcilicët Miflà,in loco vb i corpus
S.Martyris requiefeit, dicatur oratio de S . Anaftafia iuxta
Romanummorem. Et vbi hoc nonreperitur, dicantur de
Incatnatione. Eodem modo in cz teris feftiuitatibus,& iri
omnibus ali&diebus, quibus celebramus Miflàs perannü;
fecundum eùm. Inde èft quocl in antiquioribus libris eodem
die Milfiè fiint duplicatæ. V t in inuentione S.Cru cis,
in die S . Augiiftini, Decollationisloannis, omniumSan-
(ftorum,& cætérorum. /
E x vnitate ergo Miflæ quotquot fint orationes, prima
femper per f i eft diceqda 4 ëriamfi finçtantum duæ ficun-
dum Romanurii ordmern & vlus approbatiores. S cimus
etiam quodAmbroflànum officium inMilfii dicit: quatuor
orationes:Primam,fuperpopulùm poftingreflàm:$ecun-
dam,poftEuangelium jfuper findorienr.T ertiam,ante prç-
fationem,fient nos: fed illam alte dicit:Quartam,poft co-
munionèm : & h u n c riumerum feruamusin Quadragefi-
ma,licetnonhoc ordine.Et poftprimamorationem dicit,
Gloria in excelfis, dein Kyrie eïcifon : fed nos ordinem con-
uerfiim firuamus ,p o ft introitum, Kyrie eleifon 8c Gloria,
deinde ora^ones dicentes.O rationes autemMilTæ copiq-
feB.Ambrofius o rdinauit,&S.Gelafiuspofteumauxit.
. Deipfàrumauthoritate dixi fupra propofitione xj. In
Eüangelio præcipitur, vtpatrem in nomine filij petamus,
dcaccipiemus. Iaeopeneomnes orationes, Per Dominum
concludimus. Pauciffimzprocompetentiafenfus, alia
coriclufione finiuntur. In qhalibet conclufione memo-
riam S .Trinitatis obfiruare folemus. Romanus ordo &
antiquiflimaexemplarianomenDeilîc in terponunt, vbi
dicitur: Quicecum viuit & régnât Deus in vnitate Spiritus
iari<fti.Et Ambrofiani adhuc lèruant.
Sedmodernipofteafùbiungunt, & hæc lù biun âio a-
pud Romanos ôînationes alias hodie tantum inualuit,vt-
antiqua traditio fine Icandalo locum habere qon poflit.
Sëcundum Romanamauthoritatenr,iiulla oia.tioyPereum
qui venturus efï ,'concluditur, nifi per quam diabolus adiu-
ratur. Quando oratio dicitur,o.mnesadftantesfecundum
antiquàm lan&orumPatrum tradirionem,in fignum con-
fîrmationis, Amen, lubiungere debent, v t communem o-
rationem quant làcerdos pro omnibus,Domino dbtulit,
confirment. Vnde & in iplà feeféta, Per omnia ftcula faculo-
rum, altius d icit, vtprzmiflà oratio, per Amen, àpopulo
confirmai! polfit. De lebtione&Euangelio fupra di<ftum
fuit.Romani ex ordine Ambrofiano folam lebtioqem ad-
mlttunt i nunc de veteri, nunc de nouo T eftafnen to cum
Relponforio & Alleluia.Et hodic,vt dicunt,Eccléfi2plures
ciuitatis Mcdiolanenfis ex more Romano fola lectio-
ne cum Alleluia contend lunt. In Ecclelîa tamen maiore
femper fetuatur ante diélus decor,quem in Romano officio
in quatuor Milfis Natiuitatis Dpmini duntaxatrece-
ptû videmus.Vnde aliquæ Ecclefizltalianæin yibus Mife
fis ipfius dieiGradualejJoft primam interponunt leâioné,
morem B. Ambrofij imitantes.Et in vigilia^raduale diui-
d u n t, primam partem poll: primam leétionem, & verfum
p o ll le&ionem fecundam decantando. Fratres tamënno-
ftri has primas leéllbnes à Romano officio amouerunt in
fex feriis quartis ante S^bbat^ ordinationum. In Romano
d u z fun t le&iones cum duobus relponldriis. Et Micrdlo.
mano fffic io impofuit. Abbas Nokerusjfequétias aliquas
proncumis de Alleluia côpofuiflè d ic itu rq u a s Nicolaus
Papa ad Miflàm can tari coccflir. In antiquis libris R om anis
vidi aliquas fequentias , multi autem multas intro-
duxerunt. Qiÿlibetgaudetdefuisnouitatibus. Securius
vide tu r, in illis fequi Carrhulienlcs &c Çiftertienfes. Iubdi
autemfeu neumatagradualium Äs de Alleluia, relccandi
non fiint,nifi cuiriillorum loco feqüentiæ decantareritur;
SolisfubdiaconibusRomanaauthoritas eoncedit, vt là-
cris veftibusinduti,epiftolam legat,vtdicitMicrol0g.c.8;
34.dift. Sifiibdiaconos.Nam BiHormildaa B.Petro Papa
quinquagefimus tertius j cap.j.illum depdnit, quicunque
non ordinatus, officium ordinati vfurpauerit : quod vtiqj
nec ex ecclefialitica conluetudine vnquam bromentit.Ca-
nones etiam aliosjnili ad hocordiriatos,in Ecclefia legcrej
ve l in publico plàllercjVel Àlleluia dicere, vel aliqriem ex-
orcizare indiueriis Coneiliis prohibuerit. Sed de epiftola
[con.De 6. & h o .] didti cap. vt elerici dicurit,vtibi. Nihil
autem obftat,quin làcerdos iri Miflà inferiorum ordinum
officia,fi neceflefueritjéxpleat: qüem & ömries inferiores
obtinere conftat, qui & in Miflà facris veftibus eil; indu t us,
fine quibus altari,iuxtaRomanü ordinem,miniftrarc non
deberüus. Vnde congruentius ipfe epiftölam & Euângç-
lium légat, quamhocperinordinatumexpleripermittat.
Anaftalius primus narioneRomanus,qui ccepic annoDo-
; mini 3 o 4-mandauit, vt cum landta Euangelia in Ecclefia
leguntur,nullus fedeat: fed omnes D ominica verba intente
audiant, & fideliteradorgpt de conf.dift. i. Äpoftolica.
Quæreuerctia,vt aiunt,& Apoftolicæleëtioni apud Græ-
cos exhibetur,vt dicit Microlog c.,j> .Diaconus autem cum
Eua^gelium legit iuxtaRomanum ordinem, in amboné
verritur ad meridiem,yb i & malculi conueniunt. Sacer-
dos vero in-altari ad finiftrum cornu legit,vt in ckxtrapar-
te expeditiör fit ad oblationes lufeipiendas & lacrificium
perficiéndurr# Sed vt diaconus fimilitet ad Aquilonem fe
vertat, vfiirpatioiarii;ho4ieinoleuit, vtqualiproordirie
ceiteatur.De hoc Micrologus. latius d.,c.t). Oraoquoque
przcipit, v t Euangelium ledturus, in fronte & in pedtprë
ubiçrucemfaciat. Item præcipitRomanqs ordo , vtin-
cenfiim cum luminaribusprzeedat Euangelium, cum ad
altare feu äd Amboriem portatur. In Euangeliis Donfiui-
cabbus&plurium feftorum', Izpius adinuicem difcor-
dant Ambrofiani, R om ani, & aliz nationes. In quibus '
librosnoftrosantiquosimitamur, non vtiqueSedi Apo- :
ftolicæ, fi aliteriûflèrit, prziudicantes, Symbolum Nice-
nriiri, id eft, Credo in vnumDeum, S. Marcus nationej
Romanris, lucceflor Sylueftri, qui coepitannô Domini I
cccxxxix.vel xi..ftatuit, vtpoft'Euängelium iri Ecclefia ai- ;
ta voce dicatur. Deinde enilHem lymboli fo rma, quam ;
Grzcorum ScLatinorum confelfio przdicat,& quam p o ll j
•Nice^um Concilium fan<âi patres tfàdiderunt in fantfta j
& vniuerfali fynodo fecundaapudConftantinopolim c e -1
lebrata tempore bead Damafi Papzëirca annum Domini
387.idem faridfcusPapa in ldlennibus4iebus adMiflàm
cantariiiutituit & iuxta Canottem cantàri debet in omni-
busDomiriicisper tptum annum in omnibusfeftiuitati- •
busDomini, & S.Crucis", S.Mariæ, làndomm Apoftolo-
rum,omnium SVndorum, dedicationis Ecclefiz,necim-
merito, quiade his fingulisin eodem lymboloaliqriare-
peritur commemoratio. Item per o'&auas Pafqhz & Pen-
teco lie s ,q u z cum diepriricipali ,pro vnafeftiuitate com- ;
putant;ur. E t vc dicit fe lic is memoriz Inn'ocentius tertius |
de celeb.Milfic.Confilium.In profeftis diebus cumMiflà-:
rum folennia in hönorem beatç Virginis celebrantur.hoc,
lymbpluinRomanaEcclcfianon cantatur.vtintrafolen-1-^
nitaté & çômemorationé differentia oftendatur. Ex quo
fequitur,quod per alias ojStauas maiores cqntari no deberr\
An autetriindie oftauarum in diebus S. Michaelis, Nati-1
uitatis IoannisBaptiftz, M arizMagdalenz,'Marci, L iiez
8c Martini', fit cantandum, opinfones funt & argrimerita.
Et quidem Angelus & Virgo , Martyr, przfiil fine Credo.
c.jx. dicit, quod feriaTecunda & quarta poll Palmas, d u z ’ | In primaafit & fecunda M i^ n o '6 b sP o im n i, no c2tatur;
le d i ones corinuatim yv t in Natiuitate Domini, leguntur. j etiamfi do£him fit, vt feftiuius in M i f la t t^ r ir i^ ip k o ir .
Gradualia 5c Alleluia Ambcofius in fuo offi&o multa or- Genuflexio, quamquidamad verba, Defcenditd e coelisi
Btblioth.Vet. Pat.Tom.n. inch oaritt