I ' A
In oration©
in NaAlem
ChxiâL
Gtnef.i.
ExtJ.j. '
B
Lib.dcTrinitate.
Here. st.
GentntfiiiQi.
c
•.T
D
i.Tbejr.4 .
j ^ ^ q ^ ? , T d L g c t o l ^ l | i ^ n a m » m o b f c u - quam videri Deum m&rma.hominis^fecie folendentetn V
^n»& hT to a tam com m u ta fti,& fp k n d id am Um anoe a l fient fui fpkndet ï & f u p m g g
S a - l m l S torn*m * deificafti, E s t e - ' « ■ i .& radio, hirtmisime m ^ tp iffip n e vila .a « n K m, «
um thttnccmmmpntamcum-tuSa luatorvnacamdi- & tp r .lf im o rU g .to .°n f u o ^
f r g S Z naturàminAdaminumbrataiïiï eo.ilïic étant, dicpniem :. .Sic fulgebimr mfty in refurre- - -
g £ r fplendererurfusfecifti, mutanaeamm d ion e ; fie glonficabuntm, a» fianç g lom m .mmuta-
' S b a S g l L m & i p k n d o r e m . Ec ite tum : H o - bunaur, i n W m o i lam cn, m h ,n c .pfam.magan.na,
1 naturam Adam Jmnmu- in hanc fpcciem, ,n e a n t o b c am n ^ em W o rm a -
^ g g ^ l ^ a dna ian it: E t t o n m iQ m m i f ' b an n ir , conformes A çonfeffores fe d i mihi film De..
înafitei^bilibos hominem ad imagin#m.tuam, Erinnsquainhocfcfh.m-.canramur^VtoftendereSs m-
Cluifte forRraflî, pulchritüdinem toi exemplairs in na^ q « i t , immntanonÇmmortab um cam g lq r.a ta a , Salqa-
turadteformataiemonftràftinon tanquam; mimagine, tor,infeçandoadaenmmohornbiUfntnram, mmonte
S t “ ^ i c k s f n b f t a n t i a D e u s | id e m homo. Et transfiguratps Sa. Et Çregorms Theologusan.orptmne
“ fin T o Srm cnm M o y fe inm o n te S in a .p e r fy an b .o Ja ^ ^ U p n U o n u n r « W W ' 1 » ’
I ÔSuSseft Sm d b t it l Ego fum, quifum; hodietransfi- ’ tus celeb tça in .ûnguh, Çlnfih tnyftecu? | f lu o r a ^ o -
euratusin mo nteThab ofcoram difdpulis , oftenditin mmum c ap a ty tm m e ftm e ap e ifed b o .^ i^ aura tio .&ad
! l ip f o naturamhumanam ad eicmplar pulchritudinem primum ^
imaeinis recuperaiïè. E t SanausC ytilhïs libro fepnmo . primo mEçckfiaften . T a te fc tta eft anima, quails rut
eo rmuquo Stio re dialogi fcripfit : Nonne dicinTfisfe- , L p o fte a em un d a ta ap p a reb .t ; tale faflum eft corpus,
b t S u S e i r X m i n e m i n T e t r a fecundum imaginera .quodmanibusDeiforrnatumeft, quale tempore feo re- 4M
Dci* Q u Sh ocneg e t î Quiautemaliuinaraimaginem nor fu r re ijip demonftrabit. Quale emm poft rcfurreaio-
b i r in S i t !& p S c h ^ d in em fu p r a q u am c J e f t em .in - n ,m e ffe v ia e b « ,m le om n .n o ru ltp »n o :n e c e n .« a b u d
^ S g i lum S o b u im p r im it , an non eft fpiritusi ^ tdiui- efttefiiire6ho, quamredttusadaimquum. ^Hincfirma-
T s S Ï Ï T s i n a f i e s in. oratione in Vransfiguratio- , nikum,qubd e ampulchn tu d in emqu amhabu .tA a am
n ë S Hodænatuta liaA d a n » , quie fimilisD?o fafta. i antequamnon.9bedu.etAeumfplenâorem,,nquotfinc
SdefomiesfiSmasidolorumobYcutataerat, transfigu- ! fecimdu*.naturamcreatuseft,,nuncDom.nus.ncorpo-
rataeft in antiquam fuam pulchritudinemad imaginera refuohumanorecupemffenaturamhumanaip.prçfigura-
cataeit m antiqua^ ^ mrtnr£ * , r_ ' uit>CIimi'nmonteThaborplus quamfolfplenduit;pollea
tamen podrefurre&ionem fuam ficut naturam ab inceçi-
tulibetàuit, & inÂiorcalem reddidit i fieei totum fplen- |
dAem reftifiuic, multo maipre quan^dici p o u f f , lumine J
circum eam collucens, haberifque fecum qui çonlequan- j
tp r, iudos plus foie fulgentes: quod fin on p lene&p er-
feftehodie , ateertè in communi generis huinanirefurrataciL
iu <«111*^***»»** * î f r a » “ ---- o 9
g1 dmilicudinem Dei. Hodienacura, quæin montibusfr-
rauera t , & id p la coluerac, fine fiii mucatiorie ,^in ni orne
quæfita,fplendoresdiuinitaçjsre£ulgentesymifit. Hodie
quitunicisillistnftibus, ,&moleftistunici»indutusfuit,
veftitumàDeo fa àpm fumpfit, induens lumen tanquam
velUmentum. Immpetiamille aureaelpquentiaTheolo-
gus aus in homilia de feiunio fie ait :; AAmmiiiiiitt AAddaamm yveélftüittuumm rectenotue , H n m p W H W p
r S o r t S h a t i s remhm, pulcheiimum fupra qu^m d id r e d o n e ,cumno sme a .p f,na tura ,mmo rml«&dh , ftatumCluiffifimUem,&
beatiffimumcumC>ftoairfque- Lmmu1.1au1.du4 -, r r ^ T iP—r -----r — 17» •
p o flit, quem quidemin monte transfigurationis Domini
Moyfes & Elias geftaüerunt. Et m^gnusDioaylius ca-
piceprimo dediuinisnominibus,Nuncquidem, inquit,
chantas Dei erga homines in fanées feripturis, Ôfapofto-
licistraditionibysconuenienternobis,ea *.,u* fubintelli-
zeatiam cadüt, facris operimentis fub fenfum cadentibus
velat i &eaquæfupralubftanciamfunt, iisquaeinrerum
natura fu n t, obtegit f , formas & figucas iis quae forma &
figura careht, obduciqôç illud vnum & fimplex,quo^fu-
pra fubftantiam & naturam e f t , &q uod figura ri®on p o
teft, varietate fignorum parribilium multiplicat, &.efnngit
: cumverôimmprtales&&ierimus, &q^illuqj bcatiflimum
datum Chridi fimilem perueiiiemus, tu*c d ra per
, ficut ait vera feriptiira, cumDomino e r ih u s , exple-
ci contemplationibus puriffiuiis aipedabilis quidem ap-
paritionis D e i, quâe nos lucididimisfùlgoribiÊdrcumr
Fundet, vt difcipulos inilla diuiniflima T ransfigitfatioiiei
inafpedabilis vero illuminationis in mente mâteri* experte
& impatibiliparticipes effedi, fimulfc ynionis,quae
mente çoncipi non poted, iniadibus ign otis&beat^ia-
diorum fupra modum clurorum, in imitàtipne diuiniore
cæledium mentium -, erimus enim, ficut ait feriptar^fan-
gelis aequales, ic fiÜjDei ,fa<5Hfilij re furre^onis. Hæc
Sandus Maximus .cumadnotat,San<âi, in q u it,in refur-
edione datum fimilem Chridi cum immôrtalita'te adi-
jifeentur, fplendentes fiipraquamfplfpléndet,ficu|Do
ninus.in monte transfiguratus ed , ficut Apodolns de
^nétisait : Tuncerunt ficut & ip fe ed , &lemp er cum
Domino erimus : & diuirium eius corpus ô^-tvh ovni
faQMeecw i id e d , afpedabilem Dei appantidliemyocat,
vt iam hoc didum fimul qù«adret in Nedor ian os, &
Acephalosv&ineos qui opiriantur;, non eflè nunc cum
carne Dominum. Ed inÇ hrid o afptedabilis quædam ap-
pantioDe i, quæed caro eius animâira ; & ed altera ap-
paritioDei vflijTw, id e d , quæ mente^percipitur, quæàno
reenone, c u i u u u a m —
tumChridi fimilem,& beatiffimum cumChrido afleque
m u r, cuip Chrifto choream çfuccntes .-'finis enim chîyçi-
tatis Saluatoris erga nos maiori« quant v t cogitan polfit,
no ftraperfefho.en, Scinftauratip, «cafiprimumAdam
feditus i Chrifto per hfimanitàtcm fuam fapientifiime
confedus. ' . ' : - '. , .
*
C a p v t V I I I .
* ,JM>d fit fecundum èjfentiam futurum lumen refurreftumis, cjr
"quodfitregnum Dei nobis priparatum, & qtuciuitas ule-
4 Jlis^qudadregnumDeipertmet.
M Agnus Bafijius in homilia fextaHexaemeri : Ne c,
ego,inquit, dico poffe te aut me lumen àcorpore foils
fecerneré , fed quod ea quae à nobis cbgitatione fepara-
çipofiimt-ipofluntaduabaudorenaturaefeparari: fi^ui-
dem & cuvim v ftn d i, quaein igneined, ab fplendofe eius
feparar&i»n p o te siftP eus cum velletfemulum fuumad-
iniraèili mjraeulo conuertere,ignemimecit rubo,quid fo-
5ofpl#ndoreefficientiamhabéret, facultammverovren-
divacuam, & n ih il agentem-, fîcùt Daiiid tellatur, cum
ait : V o x Domini diuidentis flammam ignis : vnde fermo
quidam fertur arcfnü s, qui nos docet in remuneratio-
nibus operum,vita: huius diuidendam elle natüram ignis*,
& lumen cfhidfem iudis ad fruendum , partem vero vren-
di ad dolorefn #reis corquendis fecürnendam eflè. E t rur-
fus idem Plàlmo vigefimopdauo ift homilia moralium:
Ignis,inquit,diabolo & angelis eius ad tormen^um præpa-
ratus diuiditur voce Domini, vt quia d ip le x vis inedigni,
vnavrend i, alterailluminandi, illud acre&vrensdignis
cruciatu relinquatur,qu6d,vero ilftminat,ôç Iplendlaum
e d , hilaritati lætantium attribuatur. Vox,igiturDomini
diuidentis flammam ighis, Sc partientiS j^vt ignis tormen-
>aritioDeivfliîT*î,ided,quæmentcDercipitur, quæano- tni nnoonn ifppileenadaeeaatt *4 oÔaduummecniu rceufuurtr^eduivonisnon viat. Et
»i? tune perfedius participabitur, quando conuerfi ad nyluslib ro primoHexaemen : Erat, inquit, quidemita-
T r i • ,■ . ; . ' . tus antintlh.
iS.
B
tus antiquipr ortu mundi, qui poJêdates fiipra munda-
nas decebat, fiipra tempus, jeternus & perpetuus: in ep
autem d am creaturas a u d o r& fabricator vniuesfi effe-
cit; 1 urnen intelledilc,quod beatitudini diiigentium D o-
minüm cónueniebat; rationis compotes, &-inalpedabi-
les naturas , omnemque ordinem earum. E t Gregorius
Nylïènus libro primo cönfutationu?n in Eunomium cap.
16. Ömnibiis, inquit, arbitrornotumeflc,eosdico,qui
mediodritèr eaqu^funt,confiderauerunt, q u o d au d o r .
vniuem,qui fecula,fiue zitum, & locunrineis,tamquam
'receptaculum-eorunigusineisfadafunt, effecit, inhis
creat omina,nec enim poted quidquameorum qua: cröa-
ta funt, vel creantur, non eflc vel in loco vel in tempore.
Et magnus Ajthanafius libro fecundo contra Arianos: Igi-
tur multo magis Petrus non creaturam eflè iignificabar,
cum hoe aiebat: fciebat enim eflè filium D e i, qüem coh-
feflïis erat.inquiens: T u es ChridusfiliusDeiviui: fèdpo-
tiusfignificabat, rfeghum Scdominatum eius innobis per
gratiam creatum elfe, &exidere. Etdiuinus C hiyfodo-
musin Oratione, quaminfcripfitcontra haueticös, & in
peti.tiónemfiliortiniZebeda:i, q usinc ip it: Heri exbel-
loreuerfi fumüsrCpnfidera, inquit, etiam hic multam
generis noAri pröcuraüonèm j cum loquitur ijs quos ep-
ronadonat:Veniteiinquit,benedidipatris,polIid.etepa-
ratum vobis regnum ante eónditurionem mundi: ijs vér
ro qui torquenruL^.non dixit jRecedite a me maledidi in
ignem paratum v o b js , fed paratum diabolo* & angelis
eius , regnum enim höminibus prasparauit, geheiïnam
verq non höminibus, inquit, fed diabolo & angelis eius.
Q u o d fi vos.ficvitam egeritis, vtdigniiupplicio & cruciatu
fitis, teqiium eflr-v.t vobis ipfiignem pr®paraflèexi-
diinemini. Ac vide quanta fit Dei ad charitatem erga ho-
C A p v T IX.
Quód omne lumenfuieƒenfile£ fiue intellect He, ex vero &fupra
fubjiantifim liimine refulget: & quod lumen
tntelleftile Deus eft.
MA gnus Dionyfius capite primo coeleflis hierarckiæ:
Ompe,inquit,da turn botram,& omne donum per-
fedum delurfumeddefeendensà patre luminum. Sed Sc
omnis emanatio luminis à patre proficifcentis, quæ ad
nos tarn quam bonum donum venit, rurfiis tamquam vis
quædam vnifiea nps furfum eleuatos, fimplices reddit, &
ad vnitatem patris congregatis, & x ad| fimplicitatemdei-
ficam cdhuerririfiqiudem exipfo omnia,& inipfum,ficut
ait facrafcriptura. lefum igitur inuocantes, q ui edlumen
paternum i lumen verum, quod illuminât omnem hominem
venientem inhunc mun^um, pèr qqém habui-
mus acceflum ad patrem, prin cipium luminis, in iliu mf-
nationes fandarum feripturarum àpatribus traditaspro
viribus intueamur. Et rurfixs idetn, cap. 7 . eiufdem hic-
rarchiæ coeledis : C onteniplatrices autem fubdàntias, in-
quit,non tamquam fymbolorum,quæ vel fenfii,velmcn-
te percipiantur, fjpedatrices, ncque varietate contempla-
tionis fecrarum feripturarum ad Deum eleuatasjfed tam-
quain omni cognitiSne fimplid altjoris luminis expieras,
& contemplatione illiuspulchritudinis, quæ efiejfe-
d r ix & origo pulchritudinis, &quæ fiipra fiibdanuam
e d ,& in tribus fplendet, quatenus fas ed j refertasx, com-
munionisyero lefix fimniter participes fadas non in ima-?
ginibusfàndeinformaris, quæveluti formæin eisdeifi-
Ci^n fimilitudinem exprimant,fed tamquam vere adeum
. , . „ ^ppiopinquaniés mtpfejprima participatione cognitiominespropenfioihondumerantquicertarent,&
iamco- { nis luminum eius, quæ deificafunt & c . Acfurlusideir,
cap. 4 . de diuinis nominibus. Nuncaurem celebrandum
nobislaud^bus ed nomen luminis,quo fiimmum bonun
nöminatur, ;fummum enim bonuin dicitur lumen intel-
le d i le , quia orhnem menrem fupra cceledem implet lu-
mineintëllediii ; omnem autem ignorantiam & errbreni
ex omnibus animis, in quibus ed j eijcïf, ôCipfis omnibtxS
_UX££
ronæ&^ræmiapræparataerant: Poflidete, ehim,inquit,
regnum paratuni vobis ante conditutionem munm. I-
demitemm: Nonfolum nos atormentis liberauit Chri-
duSy fed etiam vitara nobis donauit multo fplendidio-
rem,quameratprior; in âliumnosintroduxitmundum,
aliamcreâtu ram effecitf Et fendus Ifeac: T im e , inquit,
D eum , Sc fenries qui te finxit, & ro b o fa t, & cudoclit, & - lumen fendum impertitj earumque bculos mentis à call
qui propter te duplicem mundum fecit,- vnum quidem j gine ex ignorantiacircumfuferepurgat & liberate Scexcitamquam
magidrum &in dituto rem, vemmtamen ca-
ducum; alterum verb tamquam domum paternam, &
hereditatem tuam aternam. Et magnus Bafilius in He-
xaemero: Qu id , inquit, ilia beatitudine dignum cogita-
requis poted, quam l*tificat flumen D ei ? & eius arti-
fex &: fabricator ed D eus, quam Paulus ciuitatem casle-
dem vocat illis prxparatam, qui propter fidemDeiciui-
tatesterrenas reliquerUnt; cuius, in q u it, artifex & afe*
d o r Deus. Ex quibus fit manifedum, quod futurum lumen
reiurledionis fecundum eflentiam iplendor ed i l
gnis,Splendor inquam feparatus ab igne,ao eo q ui ignem
creauit, qui fplendorem quidem iudis ad illuminatio-
nem attribuit j vim vero vtendi ijs qui deliquerunt, ad
dolorem* Sicut enim laetitia iudis ante conditutionem
mundi parata e d , fic item ijs qui pe^auerunt, fiippli-
c ium: & ficut noua & inufitata eftfllius ign » ^ lio ( non
enim confitmit ea q u^ineuminieda fiint, adindarna-
tu r x it f^ q u i a nobis nunc cernimr; fed potius dolorem
quidem fequalem, aut maiorem infert iniedis fti eum,
aconfiimendo ve roalienused) fife etiam illiuninatio i l ia
inmeliorem mutata e fl, quam % nodrailluminatio;,
edque cceleflis &infeparabilis, & oculisimmortalibus
immortale lumen. Ad fimilitudinem igdur^lluminatio-
nis regnum paratumiudis, edefledum ocf reatum a Deo
vniuerfi, qui munaos duos effecit, vnum quidem hunc
nodram caducum & fragil.em, alterum vero«terriam
domum,& cceledem atque immobilem ciuitatem,
Sc sternum eius regnum,&dominatum, 1 '
8c cit^is ipfe Vere rex & do-
. • minus ed.
ta&atque aperitmulta grauitate tenebrarum compreflos
Sc clainos; datque primum quidem mediocrem fplendo-
rem, deinde tamquamdegudato lumine, & o culis iam
magispoddegudationemlumen appetentibus, magis fe
imperrit, & copiofius fulget, quia dilexerunt m ultum; ac
fempèr eas vlterius prouehit proportione dudii j earum ad
a<j)iciendum fiirfinn. Lumen igitiir iiitelledile dicitur illud
bîhum ,-qiiod ed fiipra omne lumen, tamquam fons
radiorum, & effufio liiminis inundâns omnem meritem
zfiwrani(*ndanam,& circum mundanam, Sc mundanam,
expitnitudinefuailluminans, & totas earum facultates
intelligcnmreriouans, & omneS continens, quatenuis fupra
omnes tendicur; & omnibus antecellens, quatenus
uipra omriesdat:& vt femel dicam, omnem principatum
illumtiandi tamquam princeps lumims, & fupraquam
lumçn,infe comprehenfum habet, &lupraquamhabet,
Sc præhabet^acque omnia ratione l ^ e n t e ytenria ebu-
gr*gat,& in vnum Copulac,etenim ficutignorantia errantes
dirimit; ficaduentuslùminis C0ngiegat& copulatil-
luipiriltoSjpeficitquceos, & ad id quod vere ed, conuer-
tit, a nmlris opinationibus eos reuocan?, ac varios alpe-
fetuSjVel vt niagis proprie dicam,varia vifein vnam veram
Sc puram ac fimplicein cognirionem contrahir,& vno lu-
mjfie vnifico implet. Iirimo & Gregorius Theologus, Æ -
ternis quidem ipfe j inquit, Deus ed lumen, & non alius.
Quid enim opus erat fecundo lumine ijs qui maximum
habent ? ijs autem qui fiint infra, & circum n o s, primam-
huius luiflinis vimeffulgerefecit. Rurfusidem infecun-
do deThèqlogialibro:Qüantum,inquit,edillud lumen,
fi hoc ebrifideradi ? H o c fol ed in ijs quæ fenfupercipiun-
tur, quod edille in ijs quæ fiib ihfelligentiam caduht, dixit
quidam ex exijgiis. Solenim afpefelum illuminât, ficut I
ille métem;fol ett pulchèrrimus ex omnibus quæ cernun- !
r,ficut ille ex omnibus quçinrèlligütur.Et beatus Cftry-< J
Bibliotb. Fet.pat.Tom.il. X x fod omiis J