Matth. 6.
Cidaris.
Èxtd. i8 .
Septem -
dona Spi<
ritus fan-
.
if4.11. '
Ördo do
norum.
ïuftitia tripartita.
kitduïphi PUutacenßs ___
tant quicquM ïrati taciuntiighöraht qüicqüldà femetirati
patiuritur. Hutnerale itaqj rationaliapcctur, vt coniundæ
panter virtutes,fibiinuicemfüfFragehtur.$eqüitur:
Cidaritnqüoquetexitcàput, . ,
Non èft noftræ locutiortis vt fie dicatur,texitcaput cida-
rim, vt drei foletj dpeuit me ledionc, feu induit me tunica.
Sed habet Hebræsÿingüalocutiones fuas, quâputo interpres
inhoçlpèo vt requerttur;toinus latineîoquielçeit:&
linguîé qiiam trànsFerebat, proprietatein expremt.Ctflrfriw
er'go (inquit.) fmrcd/>«r.Sciendum^Bullüeftopus virtues,.
q> ho fimihtudineahquapoffitdecipereintüenré. V er-
b igratia* Virtus efteaftitas : multitnhoneftatispræferünt
fpeciêj qiiorümens deliberatibne cortuptiPnis vitiàta eft.
Virtus eft patientiajfi quisiniüriântife aut lf dentijhec vet-
bo nee fado vicèm tependat * in corde vero contra eû odiü
tènéatîvtdidtb.Gregtpoéffi virtus manfuetu^io^,redvelamentum
Furoris. Itéfi quis feculares conuèmus rugiens:
fpiritualibusfetradatlludijs:adhuc in’dubio eÄ, qua inte*-
tionehocagat,neForteadeptionefeientiÇinnari magisap-
pë tat,qu a ædificari.Per o mne etgöoj agi mus, mens potius
difeutienda eft* quam öperis.luperficies.Sienïm oculustuus
'ßmplexfuerit, to tu corpus tuum lucïdu erit. Si autem ntquafuerit,
étiatn corpus tuum tenebrofumerit.Vode&lex poft (ubuculam,
pofttunicam,poft fuperhumerale rationale,cidarimca-
piti pontificis imponit. Cidaris enfin ifta, vt ih Exodo Iegi-
rniis,tiara byfiinaeratin capite vero‘ pontificis,mensintcl-
ligitur.j?pft prçdiàa itaqj ornamenta caput illiustiarâ byf-
ïinadecoratur, vtin exhibitione operum vifibilium, de
cordis mundida conheniatur. Sequitur :
Etfuper earn contra fontein pofüit laminam aurèam ionfecra
tam infanäificationemßcutpraceperat ei Dominus.
Septépoluit örnamenra fecerdotalia,lineam.Ccum bal-
t e p , tunica hyaciiubina, hümeralé cu rationali, poftremo
cidarim, cui & larnina fuperponi præcepit. Septem namq;
fuht Spirituslahdi charifmata, omnibus notiflima,qus e-
humerat I(aias,didèns -.Spiritusfapientia & tntelleäus ,j}>iritus
confilij & for titudinis,fnritus feientia &pietatis, jpiritus timor is
Domini. Hom aucem duo quid 5 lu pre ma, fun t fapientia &
intelledus:vn0veloinfimum‘iideft,timor:8rideovbicun-
que in fcripturis feu verbis, feu figiiris'figqificantur, üla loj-
cü fupremü,hoc vero nouiflimum, teuere folent.Qjiatuor
aüt media,confilium X & fortitudo, feientia & pietas,non
eündc feniant ordinëm : fedqüoniafecuhdo loco poft ti-
tnorem fimulad hominé accedunt,&fimulin eo operätur,
non fingul^tim Vnüpoft aliud.-idcircovarie ordinari (bier,
vt quæ bic primo loco,alibi fecündo ponätur:& nun c duo
ïub yno defighaötur,nunc vero vnü in duo membra parti-
tur, Êt vt euidentiuS-fiat q> dico, manifeftü ellthox vtho*
mo adDeü conueddtür,primo loco cor èi9 occupare timo -
ré.Deinde confiliü luccedit,quo fibi ipfe perfuadet a vitijs
declinandü, n e iudiciü diuinü i ncurrat. Gui fub fequen ter
fortitudo necefiaria eft, vt q>delibëtauit, implerepræua-
}eat.Sed qm ai<ftu,m eft,diligêsproximu tuumfixutteipfum : timor
Dei qui ad fuse falutis curam efi excitauit , e tiä de pro-
ximorü falute fobcitUm eUe compel lit. Accedit igitur pie-
tas, vt etiä aliorum néceflitatibus ebeurrere velit» Huicve-
ro,neerret,fcientiaeftnecefiaria.Namfitemporaliabene-
ficiaerogatjvidendüeft euidêt,& quando,& qua méfura.
Si véro animarü languorib tfs v elit fubuen ire, & ad via ve-
ntatis errantes rcdacerejats eftartiü, medicina animarum.
His igitur gradibus colcenfis, 8c longa exercitatione in co-
fuetudine dudis,pauciifimis &pérfeiftiffimis duo extrema
conferri folent,in tellebtus & fapie n tia. In telleót9 enim bic
aedpitur, non iaqüo difcernamus quid inhacvita m ortali
aütnobisaut his quos diligim us, có d ucib ile fi t ; hpenépe
confiliü aut feientia eft,fed quo adseternorü notitiam per-
tingimus, luminis diuinipercontcmplationem participes
effefti.Sed qm nihil pródeft Deü nolle, nifi & diligaru r:fe-
quitur fapientia quæ hominé confiimmatjfi diuinoxü quæ
inteileélu ctepimps, etiàfaporem & dulcediné fentiamus.
Notandü vero,q> cum omnis humana iùftitiatripartita fit:
nimir ü cum nihil aliud nominipraecipiatür,nifi vtfe fandi-.
beet,proximo cópatiatur,inDeüautem vero afFe&u recur
rat .i. vt fibi ée proximo crcatoriq; fuo, vnicuiqüe çp debet,
nocréddat:quæ diuifip &in Apoftolids literis apparet,vbi
id éApoftolus fobrié & iùftë Sc ple viuendü nos edöcet: fo-
L_: . 7*- J -___ _______ brie.F. ad nosj uifte ad1 proximü, piead Deü: nniinhiill nommnniinnno
prætermiflum eft,quin in his fepté donisS. Spiritus,pmnis
gratia q u i hu manæ faluti neceiTaria eft, comprehenia in-
teliigatur. In timoré .n. fidès eftv Alioqüi pro peeçâtis mis
rimerenon poteft, qui Deum aut e (Te non credit, aut faäa
humana iudicaturum difuedit. Ite,timor ifte fine (pe pro-
defle non potent, faa fi deFpëtauerit, héc falutis fu i coüfir
liü quæfiturus eft.V t ergo aliqstimeat, credere primhm o-
portet diuinäfuper homines e(Te prouidentiä; &C futuram
eius difcuffionc:vtvero per timorem fecorrigat,fperate,fi
co nüèrfus fuerit,ip(ius mifericordiam. Timor ergo ex fide
genitus,&(peiadmixtus,ipfeeftinitiumfapientiæ.Perhüc
igitur homo iâ (àlutisfuæ confilium requfrit,&audit q> ilfe
»Cornelius centurioxqui Deum timuifle & eleemoiynasfe-
cifle perhibetur,audiuit,vtincarnationc diuinamprohu-
mana (alute (Sögnoftat & baptizetur. ^«iehim crediderit&
baptizafusfucritfaiuus etit. Hoe confiliöaccepto,fufcipitfa-
(cramentaeçclefiæ,quæiàluti(ùæauditefle neceflària.*&ac»,
cepta fortitudinc,cun6lis refiftit criminibus, quæ fidei fuæ
docétur contraria efle.Siverq etia pietatisâcfcientiædonû
fucrit confecutuSjin omni proximoru neccifitate &affe<fth
ad fubueniendü mouetur,5eperitia no deftitùitur.Quod W
poft hçc omnia intelle£hix&fapiëntiadoneturjVtDeünof-
fe val eat & amare, nihil eft gratiæ eius amplius addatur,
nifi rorte fiæc omnia quæeomemorauimus, adhucimper-
feâafiht vt perficiantur.Quod fi hçc omnia plenafuerint,
confiimmatus eft homo; neqjenim ei^qui/qua profeâus
fpiritualis ,-qui in his fepte charifmatibûs non inüëniatur.
Nuncigiturq» fupradiximus,quatuórilla media, qpnfiliu v
& forti tu diné,fcientiam & picrate, dipcrfis in locis ordine
poni diuerfo ; &nunc duo fubvno concludi,huc âüte vnü
in.duo partirijVt valeam^oftédére, pauca pqnamu&exemr'
pla.In prima mündicreàtipne,fciendü eft,q noftrarecrea-
tio ßcrenouatio exptimatur.Prinia ergo die diXitÔens,Fw^
lux. în qua lace / prima ffdeinoftçæ illuminatio defignata.
eft: q u i etiä hominëm côfilîo inftruit,qua tôe (alüte'm qua
perdidi t,valeat reparare,In hocitaq-, vno ¥ Dei opéré, pri-
jxlæduo Spiritüs fanbti charifmata,timor &cônmiü,ct>nti*
nentur. Sed quia quicunq-, faluaridefiderat, neceflèeftvt
carné luam cum vitijs & concupifcepcijs crùcifigat, nec eft
alia vitæfpes.-fecundà die faâtum®ftfirmamentum,ç.diui*
derer aquas (uperiores ab inferioribus. Hæceft quæ fidem
confiliumq; fequitur,conftans &firma mentis deliberâtioi
quæ voluptatesicarnales coculcat & abijcit, fpiritualesàut
appétit & èxtoliit.Tertia die côgregatæfunt aquæ inferib-
res in locum vnum,&appâruitarida:qui &ipfaDeoiubé-
te fruétus fuosprorulit. iâ igitur iUamentisaeliberatio qr
apudle p ropo(uerat,incipjc operari: a confenfus fui terra
falfos fluftus fùbmouens-, in folum appetiéum eos coh-
cludic,vt voluntatisagro iam libero,fruétus germinét pie-
tacis. In fecundo ergo & tertio die fortit udinis virtUs ex?
primitur , cui tarnen in tertia die opiis pietatis anneétitun
Quarto aUté die cumiubente Deo luminaria coel eftia proj
dier un t, feientiæ lumen figurâtum cft:pêf^ ipfius verifolis
Iefu Ghrifti,aut fahéfeorü patrum exemplis illuftrati,ih v i i
huius caligine operis noftri pedem dirigerevaleamus.Hüß*
ordine ex parte feruauitB.Petrus in epiftolafiia,dicens:Mi*
niftrateinfidevefira virtutem.Sed continuo ilium mutauit,cü
virtuti non abftinentiam fubiunxitV per quam fteriî es vô- 1
luptatü aquæ à cordis agro repel lunturt fed virtu ti fcientil
iungens, deinde quis ex vtraqj fniétus fublequatur o (lendit,
fi ceas ord ihansj» virtute autem fcientiam,infeientia abfti*
nentiam, in àbfiinentiApatientiam. Vbi additur ôç'pietas, quæ
beneficib éïüfdem patiëntiæ.fruélUs fiiospbffitafferre.Sfe
enimfequitür : lnpatientiaautempietatem. Séd Vtcertüpro1?
(equamfir dierum numerü, quinto die ex aquarüfubftàn-
tia, volatilia & hatatilia creata funt; In quibus quid aliud
quamintelleâus potentiaexprimitur, qui noniàm moré
feientiæ inextetiôrü operiim difpofitione verfaturifed aut
cogitationü arcana,velut occultas aquaru rimâtur femitas;
aut cófiderata creaturæ vifibilis difpofitione, ad ipfi9 creà-
toris fpeculationé leuatur?In fexto die qui hothinem Deo
plafinante exhibuit, fapientia intelUgitur (ih qua hominis
i virtns omnis CQftetur.Polfimus diîyre, gtiis horumordo
Conue-
faientia fe
peem do-^
noium eu
: Veftibus
1 pontificis.
muh. sÀpoc.
19.
pfidm.75.
I t.Cor. 3.
in LeuithunijLtbi Vti
ëtiamin euagelicis beatitudinibus habc^tur :fed prolixio
rihuicdigrefiiohinoftræiamfrena ftringfcndafuntj. ôç ad
propofitum reucrtendum.Qupmodcxigitürh^cS.Spiritus
donainveftib9pohtificis,quas traéiare coepirryas,figütata
intelligantur, aifcutiamuÿ. In linea qüæ extçriore mundi-
tiam fignarj timoré açcipe. Primus eft enim progteiTus ei9,
j(i non affe<ftus,(altem opera corruptionisabijce^e.Sed qm
virtus ip(à caftitatis ,ne difpereari'miinienda eftiaçcedit co-
filiü fenfus cohibcndij&hiceft balteus.In tuftica veço hya-
eiûthina, (peciç hàbes foflïtudihis'dcillius cceleftis drma-
menti,cüanimaproie<ftisaquis inferioribus terrenæ oeçu-
pationisjfpiritualibus ftüdijs taB^aquis fliperiorib?«deco-
racur.iâ in fuper hum e ral i, quid nifi pietas intelligiru r ? Piü
eft namque, düproximo fuccurrere vis, ciufdé vitia donee
corrigatur,æquanimitertolerare. Quintoloco rarionale
manifeftæ feientiæ forma teneu ln cidari qu oq; quæ inte-
riqris müditiætÿpus eft,intelle4lus apparet.Beatienim mu-
do cordeiqùonia ipfiDeurtividebuni. Quæ Dni fententia,& ip(a
in Euangelio fexto loco pofita eft. Reliât lâminæ folius ra-,
hocinferius pér foftfipr^dicatiphis popfiiis ihfuhdit.Huc-
ufque deyeftibus pqhnficalib’uis tradtaftc fufficiat: iam ad
vlteriora, le roqu id em , ficiiimisprolixltatis (vtv e reo r )
arguendijtranfibimus. . '
Vngttur tabernaculuin cum Aaron&fliiseius.
I ' ' C a p^ : i l
a WM &vri&iohis oleum , quo liniuit tabernacultim cum omni
filfdlectilifua.Cimij3fa)ictifican$afcrJifleta!tarefeptew vir
cibus, vnxii illud 0 “ omnia vafa cius,tabrumquecum baft fua fan-
ftificauitolfo. .Quptlfundiens fuper caput Aaron ,vnxit ettm & confe
r autt.
H*comniaMoyfiaDöminopr*ceptafue,raht,cum de
coüftruendo tabernaculp|iandatuilli inmont,e dedilfetj
nondum (amen hierant eXpleta.ï^am de his inÉxodo jDo -
^nopïxcioienteificlcgimmifidciesvnÜionüoleumfatthum,
viigesex eWtabernacuium iejlmioriij,&arcam teftamentfmen-
fatnjs cuthyafisfuis}catitdelabrum & vtenftliaeius,altar iathmia-
I matis & hotocau0;érvniuerfam fupettectilem qua adcuitumpetf
Exod 5 e;
. ° . . . 1 , - -----“I v"ntfrj*7»ju[>cueuuemqu<taacuitumpt
0 0 ,quï^uper cidanmponebatur, vcfapicxiti^ hguraip ea ^ tinet. A a r o n e i m y n o t i , [antUficabüiLeoivtfaccrdouvfu
demonftrartmüs.Ha:cigitudamina au re a e ia t,& n om en V o a iS if t a fu ï fi t .m a n i fe fe d p c c n n A ftib as
pornimceti-ag'ammatön/idcft^uacQörliccrarüJlinrcLil- ApoftolorumB.^efmSjdeDomino loqucns:Ottüwo^o,m-
pcuhabebat.Aurumjdniin^cpntempidtionisclariracéde- quit,vnxit'tumücusSpfritufdllflo &virtute Ecïóannesdifci- i’0”*'1*1
Agnat.Ilbus ergo frons iatniru aureaadornamr.cm» facies f a lisCms:Voiv»toommbabet«kfMao,&ml)ümma Vngimter.
orlum.nefpecaktionisdiuinï.petfunditae.-Eèftfjiurergotabernaculüoleo.cumfilijecdefiïvtdomusiyei
namqj Aponolo,tnmjmlta Deia treatuta mundt, fempitérna [ efficiantur, & in Cbrifti membra cranfeant. Spintiifahfio
quoquevirtus eius& H M I M ci«*faa*funt,m'W* confecramur.Tefte enimApoftoloiu«i/iiw#mCfirffiu»i.
fonJptauntur.Sea<\mmmtitccet\}n!q!ittcumcogitouiJfentDeii, babtt.huhSiftew. Vngiturarcainfanaislinaomcolldcan * * *
»»»fti;rDe#i«g/»ri/ce«m(»r,aurgraaasege|:ünf,quib’ n ihd jtaiCumeadéec*fianafnhacperegrinati6nefideifanfti-
profm^eucQgnou'fle.nechouotaire.-ideokminapunu- ficationero.fediamincffileftipatriaiuftit&perfeaipnèm,
fiaseorfeeraradicuur.vtmfanaorÊcordibusfieicogni- circumdataeaomnipa.rteajirvdeMiumiviünnisclari-
oodile&omfocietur perft&confecretur.NDuiinuyero tateilluftrata.pereiurdemipirftusgratiamadipifcitiir.Clmicnpao.
no üb aliud nngulisquibufq; rebus apponuur: j dciabrüquoqi hacipiavruftionefandtificamr, cQluccrna
nifi vcyifo titulo,quxipfafit res,autqdoffici) gerat, dino- j fidelium,bona fc.'ëorum opera,oer qu^coram hominibus .
fcatur.ycrbi gratia;Si fit imago in parfere,(uperfciibis Pe- ‘
trusaut 1 aulus.-vtnomine addito^cuiusperfonaillaimago I gratiam confequuntur.Siemmlinguishominemloquar &An
teneatjinteUigatur.Aliterenim feiri non poflet. Si vero res 1 gelorumftin cibospauperum oninesfacültatesmeasdiftnbuemjtïa
aalliiqqtauapperelrefreipxipamlalmeofleteonfdteatn.ndoapte,nccoßneeecftctiftlucleufatpt iptounliüj lI f/i?tr-a; diderocorpuspeunivtardse atnfroß»r emoquicr qui•d>.a li.u. d’iemger o. -
cura-eiudenaaiplâiib|protitulout.Némpeuquis feonti, ficbarkatenonbakttero,nilemifotyenmpoterit.Mcn(9.au%c;m,
y iuentis hominis inferibat homo,quafi per hoe oftehfurus
homine.eü elfe,meritpiuperfluus iudicabitur; qui hoc voluit
fignis ollendere,q> in rei cernitur veritace. Qupdergo
nominis infcriptio in rebus dubijs, hpcperfeâitis agit rei
euidetiain manifeftis. Ët quia non nunquâ nominis oiHciü,
gerit,nöminis vocabulü aliqn fufeipit. Vndè &de Domino
feriptur? läcraeformam habet. Ipläeft quippe qua: nos ad.
Deum tendentes, ne deli ciamus, feficic. VndePfalmifta:
Pofuißiinconjpkttu meo menftm,aduerfustos qui tnbulant /we.Na
&menfa hazein parte aquilonis llabat: vt dareturin telligi;
quia contraimpet9 aduerlarij nobis ad conloljationern at-
-s.t . . . a. - . -_ u RR I tributaeft.Menfaitaq;oleovngitur,qaferipturafacranon
d^tur^inveftimento&infemorefuoferiptühabeat,Re*j humanofenfu, fedperSpiritumfandlünobisadminiftra-
regu & Dominus dominanuu.GvLQ quippeChrifti,qua pro fe- j tur. Vnde B.Petrus i n epiftola lua:Nö» voluniatednqx,buma-
lute noftra le induit,quae et fempfts nomine defignatur,eo | naaüata eftaliquandoprophetiaJedSpiritufanäo inlbirati, locuti
quoddePatriarcharuftirpedcfcenderit: ^o^iqausnqfzs.ß(ntfanäiDeihömines.Etlez^chiel:Qupcunq^ibatßirifus,illuc
aut elemetauterarü imprefia habuit, per qus Chriftu rege pariter &rotagradiebantur.Spiritus enim vita eratin. rofa.Altarc,
doceret:fed qmanteincarnationemfuägenribusin cogni-
tus erac,quia notus inludaa tantum DeUs : homo aüt fad9 per
came aflumptä,mirkcnlis corufçans, Deü feprobauit : hoc
in ipla carne fcriptum fuit,q>pereandem tanqibi feriptum
etiam thymiamatis hacyndionefacratur, cumhiM noftra
adofteredum Deo orationisincenfum,Spiritus fendi afpi-
racione adiuuaturfjg«idenim oremusficutoportet,nefcimusfed
tpfeßnrituspoßulatpro nobis gemitibus mnarrabilibus. Verba AelfetjCognofcipotüit.
Legaîis igitur gontifexin fronte Dei poilolifiint. Hæc omniaintra tabernaculum erant, &hiç
nomélaminainfculptüportabat.-noftri veropontificesnô breuitercomprehenduntur','gumdicitur: Tulit&vnâionü
nome quatuor literis deforftiatü, fed rem tanti nominis in oleum,quo liniuit tabernaculum cum omni fupèüettiiifua. Moxqf
vulcupræferunt,cümentisverticemàrerrenarüçôgitatio- adexterioratranfiensyCumquy.nq^t,fan£lificansaJperfijfet
nü erigences cali gin e,radios iq fe folis æter ni fufcipiuntx vt | altare feptem viàbusjnxü illud &omnia vafa eiuslHoc eft altare
finôpernaturâjtnpergratiâDeoiamvnitijdiuinitatisipfi9 j holocauftiantcfbres rabérnaculificum, quod fidei typum
partiripiu m fumât. Vnde B. Apoftolus de le fuiq; lîmilibus tenereiam fiippa diximus. Hoc igitur feptem vicibus alper-
teftatur,dicens:NosreuelatafaciegloriamDominiJj>eculantes,in - - ‘---fej*-- --à.»-
eandem imaginent transforwamur.Magnarum itaq; mentium
eft,puritatis beneficioin alta fuftolli : vt æterno lumini fpü
coniundijtantâ foris proxi mis virtutç lànditatis eXhibeât,
.quatenustanqdiuini noministitulüin fronte praferrent,
qüicunq) eos perfpexefint, Deüin.eishabitaré np dubitét.
Pallor quippe (’vtaitB.preg.) iiqn Iblü debet elfe fingulis
per compaluoné proxim9, fed etiagrtecundiscontemplatione
fulpehfus: yt eo verius comillbrum fibi tedificationi
fufficiat, quo fpiritu leuatus, intus audit- q> exteriuS d i cat.
Vnde & pontifex ille legalis,cuius frons lamina ornabatür
aurea,inferiusin extremocunicaemarginéaureaportabat
tintinnabula.-nobili imagine nos inllr uens, quia Ipiri tualis
quifq}; dodor q> in alto per lum^n contemplarionis haurit,
gitur: quiæfides noftirà, feptiformis fpiritus operatione ab
omni errore purgatuisHoc oleo ypgitur ,'tum fidei integri-
tas, expulfiserroribus, eiulHjem fpiritus dodrina nobis
confecratur. Vafeyçrq eiusquæ fint,in Exodo apertelegi-
tur : Fecit, inquit, altare holocaufti, & invfus eïusparauit ex are
vafadïuerfa: lebetas ^foretpm .fiffifnulas, vnemos & igmumrece-
ptacula, craticulamqueeius in modum refis fecit aneam : & fub-
ttream, inaltaris medto arulam,fufis quatuor annulisper tot idem
retiaculifimmitates, adimmittendosjreâesad portandum. Hæc
funt va la altaris.Sed quoniam grandem &laboriofam*exi-
gunt difputarionem ,n e c in præfentinifi de fola ebrum
vndione agiturmos ab hac farcina ceruicc leuam9,hoc fo-
lam fuper vndione iplàihterprètànteS, quia nec Sides, hee
quicquid ad fidépertinet, ablque chari taris adiutorio fen-
G 4 dificarë
Pfd. Z2.