HunsbertUi contra, Latinot.
Philip- $ •
i.Timot.4-,
!
xendo. Roliquiautemvertienmiri ? . libr. inftitutionunv
iuxcafextum decimum caput liquidius dixerunti Scitnuse
nïfa, inqtiit fluid hiqui circa Simonem& cUbbimn & Iudatn,
corifcrip fetuntlibros in nomine Chrifit & dfcipulorum em,circu-
ferurit ad (aliuüonm vefiram,&iorum (pit diUgunt Chripun,&
nos feruosipfius. Ec invetevibus quidam cónfcripferuntIk
bi-os apoehiij'os Moyfi 8 c EnoChj&AdanijEfaiap &Dauid
8c Hcli^&fmum Patriarcharum, corruptiones'facientes
atqj veritatis niimicos libros. Sed & Paulum Domini
pöffohimhjecpr;efaénterii>vta5ftimo,ficadvosafcendif-
ièhuiufmodifedu6kores,dalutexerites vobis,Philippen-^
fibbs fcribit: Videte canes,videte malos operarias, videte abfcifto- J
nèm. Ét Timqtlièö iterum : In vltimis ttmporibm dïfcedtfit
quidam dfidt,amndtntesfpiritïbus&doïtrinisd*monum,ïn by-
pocryji Iqquentïum mendacia,&incedentium propria confcimid,
impedientiumniibere,&abjlinere d cib jt quos Deus creauit. Et ea
qua exiride.Propter quod & Titopracepit; Argue eos , in -
cpk,duritervtfanifint in fide rion attendentés ludaicisfabulis &
pr&ctptis bominum fitbuertentium veritatem.
Q^möbremdiligénffimeinquifmimusdcc*tero cir*
«ia h*c ofratres, rie aïiquando ex his quas dióta funt 8c.
redargutavobis mendacia,died nunc azyma.iabbatorum
ieiunia, nüptiaS (acerdotum,&in ieiuniis oblationes acek
piatiSjied fciétesniiric,quod primum efteorum, ex dmni
a Deo infpirata fcriptura: fugi;é qu« huiufinodi funt a»^i-
t are,cum fitis eccleiïaDei 8c totius orbis Temper fplédidus
Qculiis,aut vhici hobii vefl^isconEratrib.quos per iam dk
öa fcidiftis, cum Tuis corpus Chrifti: réuelatafacie gloria
Domini in conuentu & vnitate curb orthodoxa fide ,con-
fpeculemur, Sc imaginem eius transformemus in nobis,
viua demonftfatiorie, fcipfiusad glqriam fempitemam,
ficut a Domini fpiritu, quohiam ipfe eft caput noftraï Ec-
clefix corpons,‘&in eo licut in vno corpore, omnes nos
coniungimur. . _ .
Hxc vqbisRomanis.Si ergo poflimus vos cum fitis homines
ad credulitatcm nobilcum reducefe per ea qtue Hï-
ximus,& docfehdo vos ex diuina Tcriptura arguimus gratia
Dei, 8c vobis fcientibus bene fpiritui fando credere &
profèqui rationem iam diótainex Icripturis.^Si verpaliter
tenetis , date nobis-teftimonia ex diuina Tcriptura eonfi-
fténtia: in quibus volo berieuplós vos eflè, vt fuper fède s
intelligentie requiefcatis,& nös fcientes obedfce in enar-
rabili rationi fpiritus,dócere bmnia qu$ ad vosfcffpfimns.
Salutamüs vos inChrifto Iefn Domino noftro,cui eftglo-
na & potentia jCUtn Patre 8c fpiritu fanóto ,n u n c& fèm-
p'er, & in fiécula faeculorum, Amen.
finis Belli Weit* Presbyteri & Monachi monafte-
rhStffdii, contra Lamos.
I N;C I P I T R E S P O N S I O
S I V E C O N T R A D I C T I O I N
eandenvlibciium a Fracre Humber-
o to Epifropo Syluje can-
didaè.
SIH i diligenter S.Chalcedonenfis %nodi quartumconfi-
dcraflès caput, quie te mohaftica & ieiunjis atque or*-
tionibus in monafteriö tuo ,contentus,nequaqiiamEcele-
fiafticis rebus cqmmunicafïès, necimpqrtunitatemintu-
Quapropterfèxcentommtrigintapatrura,concqr-
di decreiq a commijnione es TufpenTus,nepertenomen
DominiFl.alphenietur. Dëcetenimvnamquamque pro-
feflionèmfe Tub menlura Tui habitus & giadus cohibere:
ëonturbetËcclejSaftici dogmatisojdiqem totum,dum
non Tuo contentusofficio, praeripere qtièrit alienum.Sed
vê tlbi Sarabaita, qUinuUaca^^iJtaRekartiiAafus. diTci-
pliqa, voluhtatê: atque yoluptatb dudus propria, contra
fan&am &Romanam 8c apoftqlicam Ecelefiam & omni-
umfahdtorumPatrum Concilia horribiliter latrafti, ftul
tior alino , frontëm Leonis \ 8c murum adainantinum
ftangerë tchtafli. Ih quo vtique conatu, rion és vistor êr-
i-oris,lcddi^us'ercore: nee presbyter* fèdinueteratüs dierum
rrialórum j& puer centum anriorüra malediiftus. Potins
dicendus Epicurus, quam Moriachus. Necoreden-
dus es degcre in riionafterio Studio, fed in Amp'hitheatro
autLupaiiari. Quictiam veieprænominaris Pedoratus,
quo n iam cum Terpénte antique Tuper pectus tuum gradc-
ris. Qüod ficut quidam Patrum dixfi : Qutcunque vult in-
trat &~foluit afinum : Ex abundantiaenim cordis psloqui-
tur. Deindedëteftabiliqromiïiveneficio,labia mortife-
ri pocuïi melle chantatis & bono odörehumilitatisim-
buens, ex prædiétis virtutibus deledtabile exhibuifti pro-
oemium,vt præguftata dulcedo Taceret incim<ff:anterab-
Torberi feldracorium &reliquum veneficium. Sed væ ei
qui potat amicum Tuumpotione turbulenta. Quam ideo
neçeflàriam duximus fubtiliori lintèo çqlatum ire,vt mo-
^US concinnationis eius, &poteritia aliquateiiüs poffit
deprehehd', 8c dëinceps caueri.qui^ ingreditür bjande,
Tea ïh nouilfimo mordeqif jVt coluber,& ficut regulus ve-
néria diffundet. '
Ecce in ipfo liuoratus^tüi veftibulo tria p f opofuifti : de
azymo,Tciucet,de Sabbato, & de Tacerdöturri nuptiis^ Ex
quibus tot & tanta euomuifti, vt in peruertehdo diuinas
fèritentias non irifériör vid'earis peruërfis & rabiofis cani-
bus Iuliano óë Porphyriq.Deniq-, diuini eloquii Tcalam ad
coelosfiibredam,quantum in te fuit, rétorfifti ad inferos,
necqm angelis Tcandëres ad Gatholicos, fèd cum apofta-
tis defcenderés ad hæreticos.Inde eft,quod S .Romanæ&
apqftolicie TedisTacrificio dètrahens falfifïiinedefiniiiifti
nos menfiim ludasomm comedére.Quodfatisoftenditur
in Tuperiori nóftra narratione^ÉfconimentiScómplicum
tuoinm, Michaelis Tcilicet Cójnftantinopolitani & Leo-
riisAcridanj voluimus obuiare.Nec eft neceflè eadèm nos
totiens repetere. Qüiaftuppæ colle«5tæ & palésë coniè£tæ
zizaniifque col leiftis vriapoteft flammaTumceré.Vnde ea
tantum decreuimüs leuiter TuCcendete, quæ folusvideris
plus illis congeflîflè.
Itaqi quod dixifti conTubftantialem & fupeffiibftatia-
lem idem elle,primino eft fiitile.QuiaDris IeTuS,quamuis
riobis humanitatefit côiiibftàntialis,diuiriïfate tame, qua
eft Patri çonfubftantialis,eft riobis fùperfubftantialis : Sic
& humanæ menfie panes, licet fint conTubftantiales fibi
mënfie, tarnen diuinæ panis TupèrTubftantialis eft éis. Et O
mérite Deo& aperte impiignator S-Eùangeliijvbi&quâ-
do dixit veritas,veracisPattis RlmsiCaueteab azymofef meto
Pharifaorum ? Nunqiiid azymum quolibet rnodopoteft
àicï,fermenta, quandq azy mum d icatur,e o quod abfq} fer-
mênto fitîéc vbicunq-, fermentum fiierit,necefle eft,vt aut
fermentum efficiat, aut fermentû permaneät? Güm' ergo
fermentatum non fit fine fermenrd, nec fermentum àli7
quâridopofliceflefineipTo,quomodofàltéTomniareâii-
fusës, azyitium fèrmentâtiim ? fèdqùamuist|iIiadiçëndo
telas araneæ texueris ,muTcas& culicesfèu vermiculos ab-
èrrarites his irrerire poteris,non aiitem columbas fimpli-
ces & oucs tècognqfcëntés.vocem fùiaudtoris.
Deinde ô fubuerfe Tubuerfor (ubiiertère conatus fentç-
tia ApoftqliloanniSjdicentis : Sidixerimus quia focièfatèhd-
bemus cumeo,& in tenebmambulamus, tnetimùr & nonfàcimus
veritatem9$C cæteris nequius vfus es Koceius teftimonio,
q'uaadulterqculó 8c lacro ferro^quævtiq-,bonaTunt. Illi
enim læderetentant aîiquos: tifpcrdëre cunélos. V'nde 8c
fie cqriciudia^f« ergo azyma comeditjn tenebris legis ambulat.
Sédidçm Ióinnes mtentioriem tuam enàrrans;luce clarius
demonftratjquiddixerit/ubiungensi^riodh/ttM/H fra-
trtm, in tenebris eÛ,&ïn tenebris ambulat. Hicplane liquet,
quod^nQnab Apoftplo Tanéfo.fèd ab Apoftata Angelo ac-
cepifti,vt diqgreS:^«i ergo azy rira comedit,in tenebris legis ambulat,
quia tota epiftola ilia, nec jermentatum neç azy-
mùm commemqrat.fèdTolum charitatetn^t$f
Poft haw: non ini no ri Taailegi oab ufus, alio teftimonio
eiufdé apoftoli dicems;Tresfuntqui tefiifnonium perhtbent in
terrd^itjts.^qua,&:faî^uis,^bi ttlsvnumfunf,pemetCç co-
naris ad pané mer.læ Chrifti tràknsferre,quodijle debapti-
finoeiusvoluit intimare. In bàptifmo liquidem hæc tria
fiint,& vriûbapriTmaefficiunt.ÈtTpiritus quidem fandifi-
càt,aqua abluic,languis redimir.Si quodlibet horüdefue*
1 rit,baptifmus rion erit, ficüt V enerabilis Pâter Augu ftirius
ait:Te/li
Humbert us contra Niceùtm.
ait: Toile aquam,nSetl baptifmus, toile verlium non eft bafiilfmus.
Sed acwdit verb um ad Elément uni, & fit Sueramentum. T nau-
tem riequam Perforate, rié^icer|ntejprepaii4o 8ç dejprâ-
uando lèntentiam recumbentis fuper peçftus le Tu «iixilii:
Et nïbi tresin vno funt, Tcilicet in corpore Chrifti,' qüod di- -
le&useius, nec iienfit née fcripfît, Ted, hi très vnimfunt, Te-
cundum liipétiorem de baptifipo fèrifimi. ‘ ?
Parua fiint hæc.& penç nulla ad cpmparation^ fèqüen-
risblàfphenyæ, qua aflèrere laboras, quçd tempore Dominiez
palfionis 8c crücifikioriis, quandô Tingùis & aqua"
de lateië eius exiuit,Tan«ftus 8cviuincatus Spiritus in deifi-
cata eius carne remanfit.Quod fi cqriftitëriqmortuus non
fuit. Si morcuüs non fuit, neque reTurrexit. Si non refùrre-
xit: inaniseftfideS écprædicâtio'rioftra,' quia nec nos rë-
Turgemus. Et ficut Apoftplus ait : Si ad beftiaspugnaui Epbeji,
quid mihiprodeftji mortuinon refurguntïVt quid enimquoti-
die tanta patimttr?Gomédamus& bibamùsrimo beftiali-
ter viuamus, eraseriimvt beftiæmoriemur. Siinhac vita
cantumin Chriûo fpërantcs fumus, miferabilioreS omnibus
Tumushominibus : Scdablîthqcab omnigenere'hu-
mano. Nam idem præclarus Euangelifta, quihocipfiim
præfèns vidit, atteftatur,çarnem Chrifti vere exànimatam
in crüce fuïflè dicens: Et inclinafo capite emifit Spiritum. Porto
Marcus & Lucas dicunt eum expirajfe. Vnde 8c iriSym-
bolô confi temur mortuum àrfepultum; Alio qui fèpeliririon
debuit, qui mortuus non fuit. O bmurefee canis, linguam
canis'irnprobe morde, ChriftuS enini vere môrtuus eft
propter deliëta noftra & propter iuftificationem rioftram
reTurrexit d mortuis primitif do r mie n ci um.
Ëcce peftifera doëtrinà,ccce Diabolica Tuggeftio,cuius
tu fignifer ëffedlus conaris opiniones 8c adinuentiones
! tuorüm contra traditronemApoftolicam 8c contra mani-
I feftatpyeritatemdefè»dere dicendo : aqùam.calidafn & '
fanguineniïe viuo & calido Chrifti corporeexiflè, ôc*id-
eo Græcos aquam feruentem languine eius iure mi^cere.
Quod totum longé aliret eft. Nam VerâcesEuangeliftæ
co nco rditer narrantD o minum noftrum hora no lia in cru-
,ce mortuum,& fèro à Iofèph poftulatum, depofitum de li-
gno 8c fèpülçum. Ipfo enim emittente Spiritum1 velum té-
pli & petræ Tcilîæ Tutlt, terra mota, moriumentaaperta, &
milita corporalan 6torumreTurrexemnt.Iutantaitaq;per-
turbatione&quafinaufragio totius Creaturç,non folum
latùs Domini nôfuitapèrtum lancea, fed etiam hi qui pri-
us ei infîiltaueriint, & ad fpeâaculum illud conuenërànt;
viToterræ motu 8c his quæfiebant peétus luuni percutien-
tés.ieuertebantur. ^d to vtiplcCenturioiCui tràjditus fuer
rat adpuniendum, diceret: VereDeifiltus erat ifie. At vbitu-
multus mundi çpnquieuerat, & fècuritas aliqüà rediit,cü
iam fèro effet, PharilçirogaueruntPilatum, vt propterfor
lcniiem diemSab bâti, frangèrent iii’Ctiicifixoï'uiii cfura&
deponerentur.T une quoqrip^ph f ogauitPilatum,vt tôT
leret corpus Icfii. Pilatus yèro mirabatur fi iam obiifIèt.Et
accerfito Genturione, vbi cogriouitlefum iafn mortuum,
douauitcorpus 'blèpli.Porio mihtes ad præceptumPilati •
fregef ünt crura prioris ^alteriuslàtroriis. Adlelüm aucëm
cüm véuiflent, vt viderunt eumiam mortuurtii non frege-
/runteius ërura,fèd vnus militum lancea latuseius aperuit,
& continuo exiuit languis & aquâ qüibus formaretur Ec-
clefià : quemadmodum ex cofta Adce dormiéntisforrriata
eft Ëua. Ecce fi horanona obiit, & fèro iain de cruce de-
ponendus,ianceapercuflusfiiit: Sangiiisfiiit ille, nàtura-
îiter calidus non fuit, toto corpore iam præmortuo 8ç fi:i-
gido Quodfi aliquo rnodo caluit:Ëuangeliûm qugre tantum
miraculum& SacramentumtacuitfVîfde vos noui,
Symmyftæ volümus d^patis, an languis tantaîln, autaqua
tantum, an fiiiiul vtrumque caluèrit ? Si languis tantum,
quare aquaifi'ealefâcitis ; fi aqua tantum, quare ex eaca-
lefaciris fânguinèru Chrifti ? Si vtmmquefimul, quarey-
trumquefimùlnpri calent? Sed cuius vifii vel tadfcUpôtuit
difterrri^ quodlibet hôrum düorurii ex vno vulriere fimul
erumpêntium, calidumautfrigidüm fuiflè ? Praetereafia-
qüa ilia caluit, quare & aqùa baptifmatis, non calcfit,
cumpr^çipüeipfa baptifmum præfigdr^uçnt, fictif fàn-
guis rédemptionem .?• V olumus auté Tcifé,qüa inrentione
coftàm Chrifti immaèulatam dixerit ? Si pro faniftitate &
_____________& r
inribcehtia?0ptimë.SiàUtëiripirPëô quod imperietfàbilis
férro fuitîpclnme:quia de vero vulriere verum non phan-
tafticum fànguinèm prb riobis fudit. Ët non de cofta, fic-
Uttu Tcribis ,lèd de latere-, quia os fanguinera non folët e-
mittere, nec os comminutum fuit ex Dominico cPrpore.
' Caetefumquodpa'riis.fit, .&dicaturetiam azymus, &
quod nön cümTheüpäfchitis in facra bblatiône erremus,
8c quod non azyirium veteris legis, fèdfinceritatis & veri-
taris comedanius, quodqj vetera tranfierunt, & faëlafunt
noiia,-faris;bfteriditür in alia noftra Epiftola*
Tu veromalediéte &malediâus fèrmo.oriS tü i fâ n -
âamlegem,ficüt Séuerianus,malediél:am dixifti.I^çc mi-
ruiïi, cum etiam panem tuurii, laudare fiipfamodum cu-
piens,nimium vituperafti ilium dicens.-modicum fermentum
tot am maffam çorrumpit, & punis tandem nonazymumeffici-
tur. Deo gratias quia azymum nonefficicur de malïà fermen
to corrupta, ficut tüus panis. Nam corruptioriun-
quam &nuTqüarn iq bonum âçcipitur: quia vbicumqué
çorruptio, ibietiamfubftantiædetcriorâtio. Quinetiam
cum éxpôneres fèntentiam beati Pauli, quam poft totof-
thodoxos patres ,-nbbis nolumus ab hæreticis exponi,
quamuis nolens azy-mum laudafti dicens i Sicut efiis bapti-
fati, id efl,azymi &puri.Si ergo fècündum tuam confëffio-
nem baprifàti fiint azymi, quid Tünt non baptifàti,nifi fer-
mentati, ideft, corrupri ? ’
- Die tarnen vb i& quortiodo Paulus cum vndeçimA-
poftolisGanories iïlps cum exîommunicatione expofuit,
quorum tu nobis Septuâgefimum càput obiieis î omnino
nefeiens quidloquaris? Siquis, inquiens: Epifcopus aut Presbyter
dut Diaconus,aut omnino ex numeroClericorum ieiunauerit
cum Hebrais, aut epulatusfuerit cumeis, & acceperitfefiiuitatum
eqrtnn munera,vtfuntaiyma, aut aliud huiufmodi, deponatur:
làicus autemfequeflretur.É tiamfi hoc capitulum ex libris au-
thenticis prolatum effet, nullo modo nos tangeret, quia
nec cum Hebrçis ieiunamus,nec cumeisepulamurautfe-
ftiuitatumeorum munera aliquà accipimus.Qjiod autem
tu veTanefubiungis: Stue ab illis accipiatis,fiüe donufaciatis, a-
'"'xymafunt. Id iaculum tibi rëto'rquemus dicentes; S me cum
Hebrais Sabbato epulemini,fiue domi epulatio eft. Sane hoc di-
gnius contra voS dirigeretur,quia vos nihil aliud inSâbba-
to quam Tolennitâté ludæoru, nos autem in azym o longe
aliud Sacramétü retinemus &le6timut.Si enim intqr-
rogemus Iud^os^quid celebret in fàbbato?Refpôdebünt:,
Requiem DominiSi Grçcosîidé &nonaliuddicét.Ergo fub-
fèruitutë legis furit.In cuius vmbrà & tenebris eonfederut.
Deinde poft inanes latratus Tupérvoçabulo panis, re-
duxifti nobis annos abiriirip mundi, y fque.ad pailionem
Chrifti:qüando fècundym teCyîclus fôlaris erat X VIII. &
Lunæ V: vt hocfàltemfigmento,poffiseuadere cumfet-
■ 'mento' tup, qüafi iuxta ha ne fiipputationem tuam, oc-
cùrratin cænaDorninilünaXIII. iri quanpndumfîitmen-
tum abieceratplcbs Hebræa. Sed nos clioronogi aphis 8c
calculatöribus talia relinquerites,maxime cum apüdGrç-
COS& Latinps atque Hebræos diuerfie de teinporibus ha--
beantur ratio nés ; H oc tant iimdicimus ,qui^!Dhriftus ne c
vriumiota aut apkem veteris legis refoluit. Vnde & XIV.
'Lünaa4vefperun#quinta SabbatiPafcba celebrauit, &
mox eadem no etc comprcbenfiis, crucifixus eft quinta
décima Luna, ideftfïèxtaSabbari, quæfpecialiterdicc?
batur prima dies azymorum. Qp.^tmuis & in tota præce-
déhte die, ideft, quartadecim.i LünaferiTient.itum non
appareret in omnibus'finibus Ifraël. Nam^ißc agiiüstüm a-
zymis comedebatür. Quod fi iuxta tuam afîcrtioiiem
Chriftüs Pàfcha fècït tcrtiadécima Luna cum fcrniènto,
dupliciter reus, fuit : iufte puniendus fècûdüm legèiri,quia
? Pàfcha fècït i n temp ore npn Tuo, & qitià cum rermentato.
Qua prop ter mors eius nihilnobisçpnferet, qui non pro
npftris fedpro fuis peccâtis inceriit,fcilicec quiafiiit frans-
greflor Tandæ legis/ S ed deftiis alias copiofe difïèruimus.
Deinde fi exceptis fèptem diebus Iudæitoto anno fer»-
mentarum vtaflèris comedüntquis conuenientiusdebet
arguijllle qui minime rempote eosimitatur in aZymîs; an
illë qui toto aririo in fermen taris ? Abfittameri vt ëorum
càfnalem'ritum inüliquo imitertiür.
v'VerariiquoniamLabyrintheo errorc diicëris, Vt hunç