DominiSonnacÿ
A
Flod.Ul>.}..
:xp. io.
S £ £ > V Y N T f R G E S t A £ > Jf O M O -
modo D. Hincmarua villam Tfouilliacnm apudD.
Carolum Imperatorenfilium Ludouici
Imperator it imp et ramt.
D Efun&o Pippino Rege VIII. 'Kafèn&ü&öbrisin
monàfterio {anâiDionyfi[,’ iMeiusCkrol9iBan- ■
hus & Càrolus fecundum difpofitionem patrisfui, 8 £
eôhfîiiùm regni primorum , diuiferuntinter feregnum
Baternom,&: eleuati fünt in reges VH. Id. Oâobris Car-
lqmannus xri Suefïioiiis, & Carolus inNouiomo/icut in
Annalirègumferiptum habemus.' ^ \
AnnoTV. regni füi ihfirmäms eft Carlomannusinfii- ?
nutate ,qua& mörtmis eft in Salmuritiato, & ance obi",
tinrifuum per præceptum Regiæ fuse aüdoritatis , quod
Ràbemus, tempore Tilpini Arclfiepifcopi tradidit villain
Npuilliacum cum omnibus ad fe perrinentibus, pro ani-
m i fuæ rémedio, ôc loco fepulturæ , ad Ecclefiam Re-
menfem S. Mariae, & bafdicam‘fandriRemîgij,inqua
& fepultus eft. Póft cuius obitum Carplus fratér ëius :
pfaecepto, quod habeinus , fus audfcôritatis ipfàm tradi-
tionem corifirmanif. ■
Defuh&o Tilpino Archiepifcopo anno X X I I I . póft-
qUain Càrlomànnus Remenfi Ecclefiæ villam Nouillia-
cumtradidit, tenuitD.RexCarolusRémenfe Epifcp-'-
piuminfuo dominàtu,^c dédit villam nouilliacumin be-
neficio Anfchero Saxonv, quinonàs & decimasàd partem
Remenfis Ecclefiæ deipfa villavvfque ad mortem
fuamperfoluit : & defiin&o Domino Caf olo , fed & ipib
Anfchero, poftquä Cailômannus præfàtamvillameum
pmniintegritate Remenfi Eçclefiæ tradidit, femper ipfà
Ecclefiaindeveftituram, ficutprædi&umeft, per annos'
XXXVII-llabuit. Poft obitum domni Caroli, & de-
fun&o. ipfo Anfchero »domnus Ludouichs Imperator,
dónauitipfam villam NouilhacumDonatp in bèneficio.
<5jü Donatus, ïnteruenienteBigone, per ïubreptionem,
quafi de fifco Regis quafdam colonias de ipfà Villa obti-
nuit in proprietatem per. præcepturô domni Ludouici
Imperatoris. Et qtiando Lóthanus filius domni Ludo-
tùcilmperatoris Cauilïonem véniéns earn expugnauit,
Donatus a villa fiipra Matronam,quæ Pömanüs vocatur,
ablmperatoredefèeit , : & illi menritiis ad Lothariurii
confugit, & veniente hoftfiitef Impéiratore Ludouicoad
villam qiiae C a le ra is dicitur, Lotharius ad éûm cuijifuis-
conftri&us venitj ôdacramentumïpfe & lui ablmpera-
tore quæfitum illi iurauerünt. Inter quos & Donàtus
déinfidelitaté eius cqn^probatus , ipfi Imperator! quæfitum
fàçràmentumiurauit.., & Comitatum Miridunën-
lem, &villamNpuilliacumcuriifuisappendiciislmpe-
ratorab eoàbftùlit, & Athoni ,qui foerat oftiàriusCaroli
Imperätöfis in beneficium dédit. Donàtus âutem in :
vita Imperatoris Ludouici nec Comitatum fècépit, nec
dé proprietate fiia vllamfirmitatempromeruit. Poft o-
bitum domni Ludouici Imperatoris diuifo regiio inter
fràtres ÿ^üpace faétaintereos,& mortuo Atthoné, dédit
Car.ÇMlui9, Carolus Donaro in beneficium N ouilliacum. Proceflu
denique temporiscommendaujt Donàtus filium fiium
Gozelum C arolo Régi, cui in benëfidum dédit Carolus
villam ^ouilliacum cum- appendiciis luis. Deinde
LandradavxorDónari,fed&nlii eorum,; pergenté Ca-
roloRegead obfidendos Normannos,quiin Infulà,quæ
Ofçëllus dicitur, rëfidebant,cum aliis défecerunt. Quó-
rum honores & proprieties à Francis auferri, & fifcum
redigiiudicatæfiint. VndcLandrada, &filiieiuseate-
nus aucloritatem Caroli Regis non obtinuerunt. ' De
quibiTs rebus anno XX. regni fùi'Carôlus villam fiftalem
præcepto fuo, quod habemus, < Orbaccnfi Monàfterio -
dédit.
Anno XXXII. regni fui venit D. Carolus Rex gloriofusin
bafilicam fanéti Rcmigii, vbioftendieilocumfè-
pulcri C arlomanni Regis, &præcep ta ipfius Carloman-
ni & Caroli aui de villa Nouilliaco, & auétores ftcrorum
Canonum,qualiter damnent Spiritus S. iudicio eos>qui
eleemofynas defunélorumrctinent, St Ecclefiis tradere '
demorantur, - qui-vtinfideles ab Ecclefia abïjciendi,&
quafi egentumnecatores, neccredentesiudfciumDei
habendi iudicantur. Etreddidit pracepto fu.-eauétori-
tatis, quod habemus, Remenfi Eccleii* ipfäm villam
cum omnibus, ad fe pertinentibus, quam tune Bernaus
poftfratrem fuum Rothanum in beneficio habebat.
. Pofteaperueriitadeiusnotiriam, quod quidam homines
deipfa villa Nóuiliiaco perfubreprioném, tam apud
patremfiium,quam& apud eum res & mancipiainpro-
prietatem obtentaxenerent Landräda fcilicet vxor
quondam Danati, Günthariiiis,Hugo, & VValtmdis,&
Elampodus filius eius , Rotbertus , Sc Bolo, mifitfuos
millbs adhoc inquirendum, & inquseftione fad^,& veri-
tate, ficut ei diélum fuerat, inuenta, quoniampr^diéli
adrationemnori vënerunt, fievt banniti fuerunt,iufiit vt
prascepta Carlomanni & Carpli, fed & fuum praeceptum
coram fuis fidelibus in generali placito fuo apud Duzia-
cumin caüfis palatinis legerentur. Vnde fideles eius,
tam comités quam Vaifi dpminicijqubrum nomina fcri-
ptahabemusjféd & csteri omnes,qui adfuerunt, releótis
eiifdem prjeceptis iudicaüerunr, vt quicumque de rebus
Sc mancipiis ipfius villxNouilliaci, per cuiufcunque prse-
ceptum,yel quocumque modp,poftdonaüóhem Carlo-
manni,qua cumomnibusappendiciis fuis, velcum o mni
integritate, iplam villam Noüilliacum, fiéut tune in fifco
erat,ad.EceIeïïam Remenfêm tradidit, &ppft confirma-
tioriemfratris eius Caroli in proprietatem obtinuit, fi
commutarionem oftèndere non poflèt , qualirer res Sc
mancipia deipfa cafaDei iufte & rarionabiliter cömmu-
tatafüiflènt, qiiia non de fifco Regis, fed de Ecclefiaftids
rebus & mancipiis per donarionem obtinuit , vt ipfie res
& mancipia, qux de villa Nouillfaco obtentafuerunt,ad
ipfamcaiamDeireftituerentur, ficutin pracept,oreftitu-
tionis ipfius D. Caroli, quod habemus, plenius contiiie-
tur.
Sed quando D. Carolus Romani perrexit,& D.Ludo-
uicus frater eius ad Attiniacum venit,per quofdam ex no-
ftris apud domnam Richildem Reginam ', Sc apud D. Lu-
dóuicum filium D. Caroli Regis obtinuerunt Dónati Sc
LandradxfiliiiVt villa Nouilliacuin cum fuis appendiciis
eis confignaretur, nonatténdentes, quiaficutihCapitu-
lis Auguftorum fcriptura habetur,tales de Regis prpprie-
tate, vtinfidelesiuaicandifunt,' & fecundümlegesEc-
clefiafticas de rébus Ecclefiaftids facrifegii iudicantur.
Reuerfus äütem Dj^arolus Imperator Remos veni-
enSjCum tale faéfcum aüdniit, faris grauiter tulit', & mifit
fuos Miflbs;; qui fcilicet diótam villam Remenfi Ecdefix
&aduocatb noftro reftituerunt , ficut plenius feriptüm
habemlis. •
Hie feque batur epiftola hoe titulo: Ioannis VIII JPap«
iuffio de ordinando Epifeopo iriEcclefia Laüdünenfi vacante.
Quam quia fcholiis noftris ad' caput vi^ëfimum
fecunduinTibro tertio inferuimus, hoc loco pretermit-
D E C R E t V M C L E R I L A V-
PI
dunenfis de Hedenulfo eleSlo E -
pifeopo.
Orriino Reuerendiffimo & Sandiffimo Hincmaro
Archiepifcopo, Cæterifque’nôftræ dioecefebsfen-
dispatribus &Epifcopis, Clerus Laudunenfiscumtoti9
paroeciæ plebibus & fibi coniuridis Præfulibus, æfernam
in DomirioIefu Chrifto felutem, Sc pacem. ' Canonicis'
regulis & ApoftplidsinftitutiorlibüS ftatutum! effe reco-
hmuSjVt quotièns quælibet duitas miniflèrió Pöntifica-
lis dignitatis cafuerit,pf oprióquë paftof e vâcâuérit ,‘cum
decretoeledibnis, fingulocum petentiummanibusro-
bprato, Metropolitanum adiré Pontificem debeaht, I ac
dëfùBftituéndb in Idco ëius qui deceffitpaftöf epétitione
fupplici cómmohëré : quacëiius & duitas folucitudine
paftofâlideftitùta proprio recupereturPonrifice, &qui
ordinandus eft grationus poflit accedére. Quia ëüi de-
" * betab
Betab omnibus obediri, vrique debet &ab omnibus eli-
ei : ne düitaisrionoptàtum Epifcopum, aut contemnat,
aut oderitj&fiat minusreligiofa quam Conuènit, cuinori
licuit habere quem volui;. Hivero qüi ordinaturi funt,
in quemviderint omnium Vota propenfius Côncordare,
protinus.liberiufque ilUmanusimponere pofïïnt.
r Quapropter cùm decreto noftræéledionis manibus
fingulorum noftro eorrôboratoad paternitatem veftram
accedentes-, Hedeniilfiim Ecclefiænoftræfilium , & in
Ecclefianoftrafuffragantibusftipendiorummeritis ad onus
vfque fàcèrdotale promotum,vita & moribus ac fen-
daconuerfàtioneidoneumapprobatum , quemperli-
centiàm veftram , fauente Chriftianiflimo Impefatore
Carolo,pari confenfu ac concordi deuotione, atque vna-
nimavoIuntateeligimuSjpermanuS/Veftras , acçætero-
rum veftræ dioecefeos fàndorum Epifcoporumconfe-
1 crari, nobifqüe & Eçclefiæ noftræ dodorem atque Pontificem
inftituiimploramus, precamur,àcpetimus. E-
ligimusautemeumnobis forepaftorem, quem Apo'ftoli-
cæformæ,qua Epifcopum ornatum B. Paulus elfe debere
demonftrat,congruere,& fàçris non obuiare canpnibus,
Chrifti gratta coopérante ,confidimus. Oramusfàn-;
dam paternitatem veftramnunc &femper in Chrifto bene
valerè.
Adum V. Kalend. Aprifis, in bafilica fandæ Mariæ genctricisDei,&
DotnminQftriIefuChrifti , Annoincarnationiseiufdem
Domini noftrilefu Chrifti D C C C LX
XVII. regni domni Caroli Imperatoris XXXVII. ac imperii
primo, Irididione IX.
S9%
A P P E N D I X H I S T Ö R I A E
Flodoardt tn c e r t i, f e d an tiq u e fe r ip to r 'u , eiufdem
R e m i t s Eccleßa Ca n on ic i, q u i F lo d o a r-
d um b reuiau era t. \ ,
HAdenus de Remenfibus Archiepifcopis fecundum
traditionem Flodoardi, quomodo vnus poft alium
furrexit, narrationemdigeffinius. Nunc vero de ceteris,
qui pöft Flodoardi deceffumextiterunt % fecundum
quodamaioribus audiuimüs, feu qiiod in antiquis char-
risreperimuSjOpitulanteDeo, pradibato operi adnede-
mus, Pnefktus Artoldus, de cuius deceffu in Hbro Flodoardi
nihil habetur , Abbariam fendi Timothei, qu«
vfque adillud tempus Remenfium Epifeoporum extite-
rat,fando Remigio, de cuius ccenobio afliimptus fuerat,
contulit. Hie autem, cum per triginta annos in multa
aduerfitaffe, &aliquandoin tranquillitate, Remenfem
dioscefim gubernaflet, vniuerfie carnisviäm fine bono in
greffuseft. Quo defund,o,domnusOdalricus,virno-
bilis & honeftuSjPontificale onus fufeepit: de cuius ope-
ribuspauca apud nos monumenta habetur. Liquet tarnen,
quiaipfe Ecclefia: Remenfi villam V indeniflam de-
dit: Pro cuius lärgitione beneficii in conueritu Remenfi
memoriaeiusanhuatimrecolitur. Ipfoetiamdie, pro
animaseiusremedio , vigintiquatuorpauperibusfinguli
panes, totidemque vini metretx,finguli eitiam denarii di-
ftribuuntur. Prcedida vero villa in terra Comitis Regi-
, fteftenfisfitaeft,quammodo Comes, Guiterusnomine,
I fub trecenfutriginta folidorum tenet. Porro antecef*
fnrum fuorum tempore,pro commutatione eiufdem vil-
lae,plurima bon^ Ecclefia: Remenfi collatafuerunt:quod
m mbfequentibus plenius exponemus. At vero prarfä-
tusAntiftesOdalricus pro vtilitate corAmifla: fibiEccle-
fiaefideliterlaborauit,maximeque proreftitutione vallis
Rodigionis, quam Hugo filius Rogeri Comitis Ecclefise
Remenfidonalierat: fed qüidam malefadores de ftirpe
ciusillamperuaferant, & hiereditatisiureillamfibiven-
dicare volebant. Quorumnifuivenerabilis Archipra:-
ful Odalricus,vtvir notilis & potens, viriliterreftitit, &
prxdidam vallam ad/ ius Ecclefia Remenfis libe-
ramreuocauit. , Quodvt pofterorumnotkis manife-
ftiusfiatj pradidjevafiisdonationem , &reigefhefcri-
ptum memoriale huic pagina: aflignemus.
Sï S pene to tint fraticiaprimatibusliquet, Hugo-
ne)n nobiliprofapiagenitum, inprimo flore iuuentutis, turn feiret
fibifuperueniffeab hocfuulo diem egrefiionis, licetfua conditionis
plurimosinuenirepoflet heredtpetas, Deunt toto mentis conamine,
eituquefanttos ex patrimonio fecijfe bare des. Qui in primofitd
dijpofitionis exordio beau Dei Genitricis femperque Virginis Ma-
ru tDominaac Dominatricis noftr&prajidium inuocans, tradidit
ad menfldmfratrum, Deo eiusfe internerata Matri in Eàlejia Re-
inenfi deuotefamulantium ypoteftatem quamdam vallis Rodigionis
driuuloper medium decurrente vulgo nuncupatam , vt in ea-
dem Ecclefia ipfius bon&indolis vïrï baberetur memoria. Vnde
&pofi eius exitumgrandis altercatio habita eft inter ipfam Eccle-
fixam &quofdam prafatt illuftris viri parent urn. Qutbus vehe-
metxter refiftentedomino ac venerabiliOdalruo Antijfite,eoruni
controtierfiaadnihilumredattain nullopotuitproficere. Qua*
propter non immerito fieri debet cenferi, ft illius cuiusquampropa-
ginispetitionibus accommodâtur auris.
ldcirco notumfit omnibus prafentifrus fcilicet ac futur is fanftd
Remenfis Ecclefia Canonicis, Monacbis, Lateis, vel Nobihbus,quia
I ipfius venerandi Epifcopineptis,nomine Emma,adiensprafentiam
I pradiftorum fratrum, petijt fibi dan eamdempoteftatemfub cenfu
I decernfolidorum denar iprum in AjfumptioneJanóta Mar taperfcl-
I uendorum, duobus neinSfiliis Arnulfo & Odalrico,vt quifquis eo-
I rum affeftu dilecltonis ilit^micabilius obtemperauerit diebusvita
1 fua,in hareditatefuccederedebeat, his ad in dominât urn pradiftorum
fratrum retentis , mahfionile Seuiualdi Curtis nuncupato,
cumfylua&dimidio brolio ad ipfum ufticiente : it a dunt ax at,vt
j poreiin eodem marfionile dedent turn, & tlh qui cum porcis Cano-
nicorum Remenfium , qui funt tamenfamiliarium eorum, illuc
duftifuerint,fruftusfjluadepafcant, horn imbus quoque extra po-
\ teftatemdegentibus : dereliquoverolicenterfaluapoteftatefaee-
retvelutideproprio. , Cuius voluntas cum tn nullo rationabili-
terrefragaripoffet,quodpofiulabat obtinuit, factum vero litteris
memoriatradidit. AftumRemis, anno xtiij.Lothario Rege,Epi-
fcopatus domni Odalrtci Archiepifcopifexto. S. Odalrici Archi-
epifeopi,cuius licentia attfe confenfu hocferiptumfaftum eft, quod
&~tpfe manu propriafirmauit, m ambus % nob ilium virorum cor-
roborartfecit.
PræfàtoOdalficopoftfeptem fufeepti regiminis
nos adpatres fiios appofito, domnus Adelbero Henrici
Comitis frater de terra Lotharienfium, ad Pontificalem
Cathedram , fauore & prouidentia Lotharii Regis,af-
j fumptuseft. Quifiquidemvtrnobilis, honeftatemo-
j rum confpicuus,& Ecclefiafticis difeiplinis inftitutus, re-
ligionem Remenfis Ecclefiænimis tepefa&amin bonum
* reparauitftatum,&vtilitatibusinibiDeo feruientium in-
ftantem operam dédit & impenfam. Hie etiam Mofo-
menfe Coenobium à priori dignitate prolapfum in mo-
nafticumordinem reformauit, eiufdemque reformatio-
nistenorem, neperfuccedentiatempora immutaretur,
huiufhiodiaudoiitatis fuæpriuilegio confirtnauit.
Adelbero dtuina propitiahte dementiafan ft a Remenfis Ecdefia
Archtepifcopus. HJotum fiat vniuerfis,cum prafentibus, turn et-
iatnfuturisfidelibus, quondam nobis Epifcopiogratia Dei ac beni-
gnitate regia contradito ,fanftorum quoque loca quadam honore
integro reperifieplurimum valentia, quadam veropriftinadigni-
tatis ftatu deficienteprorfus neglefta. Inter qua etiam ilUMofo-
miccenobialis locus, antiquitatuftudio certatim conftruftus,ab eX
ordio.fcilicet fan ftimonialium vita aptatus, poftmodum vero Ca-
nonicorum ordmeab Ueriueo pradecefforenoftro melius informa-
tus, atque in honore fantia Dei genitricis Maria digne confiera-
tusfedtiefandis vfibus , ' vtrobique neghgemer incultus , rebus
quidempartim fubtraftis, partim vero intercurrentibusmalisft-
niftracefiitfor tuna. Quo igitur comperto, manusnoftra, ad-
bibitofideltumnoftrorum diligenti confilio , liquidoperpendens
eumdem locum, pro mundi inf die it ate ,in Canonicaliordinefta-
renon pofte, aternorum Jpe,proutopportunum extitit, ibidem mo-
nafticardigionisvitam, ordinato AbbateLedaldo ,conftuutx vt
eiusdem loci Religiofi cultores tam rebus delegatis , quam etiam
forte delegandis vtentes, continua vota Deo foluentes,fint pro nobis,
propoftcrtsnojiriSyCaterifqueordinibusiugiteroranteSi
Quo cinapaternitatem loco noftrifubrogandorum in ifia cari-
tdte Dei enixtus imploramus,quo fubdiuinx amorts rejpeftu, buius