eflè & fe- "
funt angeli,
licet habjp
ilia prior
Gin li citas
eft vnifoimum,
cadat: neque feçûndum primas qualitates, quaeitt
infinico infiint.infipitasDei comparanda eft,quiamipfis 1
primum cernitur plus & minus : neq; rurfus infinitum iè-
cundum generationé, & generationis perpetuitasretun-
dit irçfcnitatemDei fimpliciter, & incircülçripte circum-
meantis,& non ad inftar circuli motionem haberitis,quç
folummodo eft cum fit: neq; quidquam quod in ccelo,&
in motueius rotundo acdditfhabet enim hic motus infinitatem
propter infinitam potentiam Dei mouentis ) immobilem
infinitatem Dei excludit: neq; infinitas vniuer-
li temporis,quia ad u s eius, quo metitur pefiodos e«rum
quæ iruemporeiunt.nunquam déficit, & numeriert in-
finirus,infinitatemDei coercer.quç eft fupra omnem nu-
merum , & omrtem periodum : item immutabilem eflè
Smentem &animam (fcilicetàhbertatearbitrij,) Setotam
fimuùnomnftms'fui corporis partibusadeflè, & ob earn
caufam Continua &infinita£a,çultate motus corporis gu-
bcrnare,non progcedietur ad infinitatem Dei,qui has fà-
cultatesanimæ in fcuit, hecinnumeraiüilitasangelorum
(milia enim milium , & decies cencen^a milium ad^anC
throno magnificent!* eius ) neq; perénitas fine dimcfio-
nc , acpe^inde infinitas vit» eorqm & immortàlitatis, infinitatem
Dei,quae omnem numerugi>& omnem cogita-
tionemvitæ contipuæ fuperat, pertranfitgtmec ipfura æ-
uum,& infinitudo eius omnibus nota & Vulgata, quae o-
mném ip^ J b t e m intelledihum cbntiiiet,çque porrigè-
tur vt infiriMs Dei , qui illud pr^^uxit;creacum enima
crèarbre jnfinitis menfuris fiiperarinotum eft.Si igiturin-
finitas Deî fupra'quam infinita nulli ex iftis infinitatibus
fimilis cermtur, folus igitur efiinfinitus^ 6>ns infinitat&0
eftè&or, qui eft vnum tolum fecundum fubftantiam bo-
num & infinitum ,‘ qui omneminfinitatem ex nihilo fè-
cit.Etfi.enjm iîlæpoft Deum infinitates dicunrar,nön tarnen
fum feCundum fubftantiam infinitates ,iè d feçun-’
dum menfurara tantum,& participatiqnep, & infinitam
muititudinem , & fècundum vitam dimenfione, caren-
tem ,& fecunduin totam fuiprçfentiam in to jis ,& id quî-
demàçaufà fo laeftèdrice , & non alio modo ÜaBent.
Confentanee igitur dîdum eft Deum eflè v%4omnetyi
infinitaté/olus enim Deus eft e(rentiainfinitus,& folaef-
(eQtia, fiue fiibftantia Dei eft fimplex, & f vniforqÿs, &*
expers qualitatis,& quieta,&.iècfitione carens,infinita,&
omnipotens,& eftedrix omnium,cui gloria in fæcula fç-
cuicrura. Amen.
Scholia.
Quatenus t fam)id eftinon cognofclt alia quatcnus funt in fe ipfis.f^
in telûfo.id eft, in fua elfentia.kn qua omnes fpecies rernm funt ciOipre-
hcnfæ, Se multo ercellentius in c d , quam m le ipfis fuut, fed gloria circa
cum )Non d iä t gloria in eo,qu* eft ihcteita, id eft,ipfa effentia.led circa ;
cum fu n t, qu* abeö creatalunt, eit quibusà nobw glonficajju & laqda
rurjneq; diuinitas i fubftantiam Dei ügnificat.neq; lnbftantia Dei jp,lci ,
licet vt nos diuinitatem cognurcimiis , cognofcimus enlmdininitatem
créât am in lis quipcrpameipatión'em dij dïcuntut, uue angeli, liue’liq--
mines finimuiufmodiauttm diuinitas creata,nec eft, neq; ugniiicat diui
nitatem Dei,qu* efleiiria.fiue'fntftantia eius eft;fed potii
nitas,fapieiuia;&t cetera.vtnos cOgn ofeimus ifta, gloria funt circa Oeum,
quia db bis qme'ab eo creata funr, glorificatur 8c celebratur, per a djfci-
plinam) cam ex maeift©> difeitnus ; per doftrinam, clim noftro Radio St
inUuftria fine magittrodocémus ; per illuminationem, cum Deus-reue
lat,fecundum rationem 5 fubftantiæ eorumjqiua ipfa d i^ n a eflenrraeft
propria ratio fubftari ti* cuiufqiiç creatuwininfinituirtpetfeftiorquam
proprid tano fubftantia: in ipla creatura. Caufas 6 dicit propter perfonMJ
diuinas, qu a funt alioqui vna caula créat urarum.ficut vna euentia, fuprar
omnem ttinititem 7 excbgitatam,vel aftimüatam ) Obferuauit Manuji
Calcchas in librd <le Tiinitate imagidés.qaas patres excogit^rtnMd a^: •
nulandum'eas vtcumÇaeTrinitati Gregoriiis Nazianzenuscum oculo
fonds, 8cfonte. Scfluuiocomparât: itçni cum foie, radio, lumine5 item
cum mente,V»5 t>/*i}v«»id èft dçnfiderâtîbne, anima.in quifeus non eft di-
' uifio,veileftiO;iteriienm triplicifole, 8c vnaluminis commixtione.Gte
gorius Nyflenus in libro dq. Spiritd fanfto contra Macedonium cum tri'
bus lampadibus, quaruin vna aamina,ïdem mepriusNyffeaus in UBo
de Trinitaie hzetria didtélte'in iiobis , qu* fimt,
Mens,inquit,parit rationem;ratio moiiet mentem ; & neq; mens fine ra-
tione eft,neq; rado'Gnc mente;fimiliterfine fpiritu,quTeft in nobis, non
exit ex mente, hzc,inquit, funtxqualia, & fepararii feviciflim non pof-.
funt>lic,inquit,intelligendum eft:inTrinitate,alij cum fonte,filmio.Scla-
' cu;cum igne,flamma,Scliimine Gyrillus cum radicp,râmo,6cfrutïa;idem
i cum digitb,manu,8c biacKio;8c alias cUm rdfa,flofe., & odore’ tn his oin-
’ nibus reperiuntur quxdaui infeparabilia à fe mutuo, qu* aflumuntijj id
deqlaraiiitum vtcumq; efle très perfonas infeparabiles proprietatibus di-
ftinftai.Sc ynius fubfta;*tia, ita vt-abalio fumamrT«%«»es5»»,id eft .in -
leparabilitas perfinarumjab alio vs affgova^et, id eft.Confubftantialitas.
e DECIMAE ET VLTIM.AE DE-
cadis Finis.
' C M I C H A S L I S P S E L L I
IN C AN TIC VM
C A N T I C O R V M S A L O MO
N I S
P A R A P H R A S I S .
O AND. SC H O T T V S
a n t v e r p .
S O C I E . T A I I S I B S V
P io L e tto ri.
Ifcanti,efca ad hamum adhibitâ,
captura pifeium moræ pätientia
înterdum obuenit. Venarori quo-
que feras inueftteanti fiepe fucce-
d i t , vtea in praedam verrat. Huic'
cjüidem laborum eft, cùrfu%fo -
latiumriHi vero tædium leuat qua-
lifcunq; merees. Adeuudemmo-
dum mihi vfuvenilïè gaudeo, dum làcras feru cor Seriptu-
ras, SÄn Canticum Cd«fifor«wlucemfubfidiumque expe- _
to :>quod fit iucundilïimum Chfifti Iponfi cum fponfa
EcclefiaEpithalamuên myftiçum, carmenque nuptiale:
vel,fig)lacet,Animæpiæ cum Deo colloquium: ^1 deni-
que,vr {andfcis aliquot Patribus vifu m}Deipara Virginis çn- ^
comium. L edisigiturp aulo accurâtius,adilluftrandam
S cripturæ illam partem, Homîl'.X V ^.Gregorij Nyfièni,
Bafilij M agnifratris, dummeas excuiiofchedasèpulue-
"re,incidit forte in manus, qui penes me eft calamo Græce
exaratus M i -chaohl P s e l l v s , verfibus politicis
civ £x;«l 0T0« f ,Paraphrafi concifa Cantuum explicans, & q u i-
dem.vt obferuaui.magnam partem defiimptaaNyfleno:
ytloçaànobisadoramiamindicataôftendent. Ccrpii-
caq.ue legere paullo atcentius.placditqUe vtillius temporis
ferebat genius,e locutio rytnmôs apta.quod metrum ea
erat cempeftate,æuô fèquiore vfitatum. Latine itaq; meo
vfui vercer^inftitui, tandemque aninium induxi,ad alios
quoque,fiforas darerur intefpretAio, vtilitatemproma-
M p oflfc. Primum iam capuc#arine vtcunque conuer- I
ceram, ac Dialógiftnö fponfi aclponfæ,vel Animæ,miri-
^.ce recreatus, perduxiflèm làne ovvÿtÿad exitum, fi vira
fupp'editaflètmifi turn forte in P .Marti nüm peltium,So -
cietatisnoftræ Theologum. in fignem incidiftèm ,-quife
P s e LLI,quædam!in Cantica legiflè eûm<ruoc<rfacirieimihi
cohfirmauitin Theodoren Cyrenfis Epifc. Commentariis,
acTrium Patrutn, jftjita beatörum Gregorij Nyjfeni, Nili, &
Maximi. I$e6m o ra ,# lu o lo in bibliothecàm fktis laute
inftrud^m: v id i, legiq; Ps e l l i quædam infperfa,
eaque Latine reddita à Franc. Z in o , Veronenfi Cano-
nico,nomine eruditilfimp.Quare nihil amplius cunâan-
dum racus,ne adfum ,quod àiunr,agere viderer; ea pocius
quam mea defcribenda curaui.P erfpi eue etenim illemul-
ta de SS . Patribus Latina pndem ciùitate donauit. A fç-
cundo itaqù%câ gjte eius füm vfiisinterpretatione hic
repræfencandagi pptaui.Geterum Pofyicos j»w/#î(fic enim
diftos opinor, qiiafi ciuiles,ac populäres rythmos)quin-
deçimfingulos conftare fyllabis ôbferuatum,vt cuiufque
ramen verfiis pars prior integra didtione odtauàm fylla-
bam abfoluat,more lambic! dimetri. Fiuiftj^ue hic ctwar
ftvtiç non ra ro ,& »contra àtqùe Grægj folent antiquitus,
iora%pe confonantis obtinet vicem. H o c autem flé tr i
genere Conftantinus Manafiès ^nnales fuos Byzantines
fcripfir, loanncsquoque T ïetzeshiftoricaslufitChilia-
das, islperfis <pKu*^lotiç non paucis : vertitq; idem mcçy-
(pop&HUf verfibus id genus Politicis Homeri Iliade, quæ
in antiques adhuc Bibliothccis ltaliæ cflm blattis rixando
e e I __________déjidelitefcit.
Sic & M 1 c h a e l . P s e l ;l v-s lim ite r çodem
metro in Cantica p r o lu f ic quo modo & ’ recei?tiores aliquot
Heroico carmine bæcipfà Cantica Gantico rumge va-
tisRegij Pfalniorum /^/»«willuftrarunr. Hiç Pfellus,ytuo-
erac, varie varia conlcripfir, Poèfica, Mathemati-
çà,Philofôp bica,,Medicaatque acleo Theologica. Certe
Iambicis de Virturibus ac Vitijs Gnomas compofuic,quç
cum Heraclidis Pontici Aliegorijs Homericis hodie le-
guncur De quatuor aurem artÉbu&Ma.thematicis quæ di-
fertc ab eo confcriptatexftant,ea Latine Xylanderln Germania,
& in Gallia Vinecus transfcripfir. A ldus verB Ma-
nutiusin Ariftotelem tk^). t^velaç Commentarium ty-
pis oliin Græcis euulgaui r : larèntque eiufdem Pfelli Peri-
pateticiPhilofophi plurima-in eiufdem Ariftotelis Pbyfi-
cam, primant% Philofophiam in Cæfaris Augufti Viepnæbii-
; bliotheca. Hæc vero, vt diximuSie^U^gorij Nyfièni Homilijs
X \ ( . eolledfa in compendium Michael contraxitî
vthinc ad.foncemfe conferre pretium fitoperæ Ledtori
futurum : qùo etiam confilioadoram adfcripta Nyfièni ,
loca iüdicauimns. Infcripfit autem hoc opufculum N i« - !
phoro Botoniata Conftantinop. Imperatori, ad annum !
Chrifti, opin o r, M .L X X V I iI . creatp,queraçtQyi<pô(ov,
quafi cororiatu m ,& diadema g e f t a n t e a icasfcum in li- i
bello fiepius cum principio ,hifce verfibus nominet :
Esrd7riç1o<pi\o/aoiB-£t la aiv 00 & <p>j(pôçe
Efpwtvbyv*} rnvfyvlwiijtroïKiKw
T»?v tûiv xr/AccTuv cpTfAxut v Jt| yvucnvi%
llovoviTâShrvriff/actTiireicô-ivnsciv'mKçp'TBçgfri
Kailas' èAmêaç B-ifatvoi irçoç iijy SnuitTW TravraW
EV x7r\iS9t(joiçitj xoâK/aai’HJfiivxityffcç.
»
- Botgniata yero Nîcephorus Michaelem Ducam C o-
mnenum, eognomento etaam Parapinaciurn ( tefte Z o -
nara T omo III. Annalium ) eiqfque coniugem Mariam
Auguftam, filiumq; CönftanrinumPorphyrogennitum
in Blachernis captos, in monaftçrium detrufosablegauit:
quemMichaelemDucamConftantini Ducæfilium, de
tribusRegiisliberis natu maximum pfellus nofterbonas
actes præcep tor docuerac, eidemque dedicarar, qui G ræ-
ceetiamnum exftat, DeTrinitatet &Chriftiperfona libel-
lum: & vlque eo literarumftudiofum reddidic, vc Regni
ac Reip. cura Eunuch is duobus commiflà per alios gu-
bernarit,& à Boconiaca^poft annos fex cotidemque men-
fes,regno fit exutus. Fallitur itaque làcræ Princeps hifto-
riæ , qui in Ecdefiafticis Annalibus & fibi & alijs per-
fuafiim cup it, floruiflè Pfellum noftrum Chrifti Anno
D. C C C L IX . quo Conftantinopoli Imperator Leo
lofophusfuic, quem Sc Pfellus quidam (tefte Ioanne Cm
ropalata•,)■ literi's infotmauit. Verum quia ducenti am'*
pliusanniinceifiintjhoceftfeculaduo, fieri nonpdteft,
vt idem fir PfellussCed eiufdem nominis alter : vc itaque in
luniagente Brucos; in Rorcia Gatones; in MuçiaScæuu-
las; in Cornelia Qr^cchos varijs claruiflè-èciam eloquen-
tià temporibus accepimus : fic & verifiaiile fit duos Pfellos
ætatibus diftindosnoruiflè, cætet#ftudijs üc i^ominib us
pares: vnde qrrand.i, yannorainum affinieatefiâi amat,
pronafit anlà obieda . Q r in & ab hoc noftro Philo, Si-
meoncm Metaphraften recensyita fuuètum fuuebri ilia
laadatione eelebracum arbirror, quaynLaur.Sunj Fa'ftis
die X X V II. Nouembrislegicur>poÄus quam ab illo pric»
re Pßllo, Leonis æquali, vrille inEcçlefiafticis afièric Annalibus
: propterea quod Marryrum ^m ç lm ium , qui
poft viræ innocent^ martyripqüeclar^eijint,:,c;ertamina
T omis aliquoc Metaphraftes cpllegerjic :n p n , yc ille pur-
gareconatur, adieèta ab d i js , fèdabhoepptiusPfelloin
liicem euulgapa. E t vero hæc de Pfelli zute indicaftè fuf-
fecerit. Vqnoem eruant pqfteri reliqua Pfeâi è tensbris,
quæ adhuo iàcenc, commodo, vt equidem opto,
publico. Nunc iponfi Iponfeque diaJo-
gifmum Angelisinternuntijsaii-
... t ’ diamus.
M i c h a e l i s p s e l l i
IN CAN TIC VM
C A N T I C O R V M S A L c J -
M O N I S
P A R A P H R A S I S
Politicifkterfibus, e Gregorio Nyßlno; ad Nicepho-
j rumBotomatamImp CP.
. • „ .Interpretibus .
A n d . S ch ,o t täf<v'-S. I. Antuerp., _
- i x ' 4
F r a n c i s c o Z i n o , Veronenfi.
Varidöquidtm Ingens difeendi tuum-
ftudium , Imperator, explicari a me"
cx;optac, atqué enarrari reconditum
i l lu d , mirequeyariiim CanticiCanti-
cottim opufcülum; eri tibi di<äo au- i
diens, Impetarör, ae fpe 4 v'tus.fum nji
omniüm Gonditoris , mprem gero.
Sed &inregram püe.Q Canticoru enarrationedamus, fim.
plicioribus tarnen verbis, ac protritis. Sapientifiimuse-
^improph,eta Salomon, Dauidis filiu?, ex ea quas fuit V-
*lris,tria h^cviJus cohferipfit öpufcüla.Primum omnibus
gehètalè cöhfiliuih Froüérbiafcripfit,qu^ morum continent
dodlrinam, yitiorumque caftigacionem, officij de-
nique penpetua diuinaque prxcepta. Deinde Eccleßaßes
nominatur., v ir * hominis vanitatem mortales docens,
Tertium vero opus, quödeontinenter fiibiicitur, hoei-
p{um eft Cantkum Canticorunt, valde varie form am often-
den^perfedtionis A nim * , alias fub fpecie venuftaIponfi
&fponfié. Clare ènitn.proponic Chtiftum vti iponlum:
Animam Wcilfim vr fponfam, iponfi fuicaptamamore,
acvelutialfs amoris fubuolantem, Scgrarijs illius fubni-
xam.-Continetcriam didta qu*dam congrüentia Eccle-
fias: fed, cum Deo, interpretationem nunc aggrediar. ÄI-
loquitut enim fic fponia AngeloS, quos hrc S'tonis filias
appellauit.
C A N T I C O R V M C A P . I.
Nigfhfutn yfedformofa, filüzHierufalènt tficttt tabernaciiUt Cedar
, ßcutpeües Salomonis, .
a Ngdo s his verbis iponiâ àffatur, quàe ipfis étant ver-
bis apponerida, non carminis legrbus adftringenda.
Auditg, air, verba mëafiliæ coeleftis Hieruiàlem ( fic tri-
umphautis: ) Equidemfîmul& pulcraexifto& nigra^Nigra
quldem, vt tentorium Cedar appaream: quia rtanfîliui
inquam eius mandacum. Cedar enim Hebræisïbnatob-
f<*urùm,& ténias cenébras : Paiera vero film vicifiîm, pce-
IMtens f a â i : commoftua Clirifto Iefii vere pacifico. Salom
o n enim mérifb'aùditpadfîcuÿ. Tuvèroyïieftupore
porcèllar^ diCente ipoià, iè Sc nigratn eflè & pulcram.O-
mnispnim animaàd virturemproceflixtri faciiais, adlu-
cem accedit, fugicque cenebras : ficlucida fimul & mun-
da euadic. Siquidem quantum ad virturem laborarido
a£:edit, tantum à fraudulentis diicedic Cènebris, clarior-
que fit ac iplendidior.
N o lit e me confiderare quodfnfcafwi, quia decolorauit mefol.
Caue igitur puces me icà condicam,obicuram, fuicam,
açteneoricoiam., T ô ta enim lucidaium fadtaab opifice
Deo : verum tentationum fol æftuans exficcando vifit
m*,& valde aipedlu fuo me colorauit.Deinde quomdo à
Iuftiriæ Sole deipedla fit, explicat.
Ftlij marris mea pugnauerunt Contra me.
M e , inquir ipon(a , oppugnarunc, ac tranigredi de-
mura coegèrunt ipiritus illi præuaricationis. Hos enim
filios quo q; matris/w<«nomihac, quan do qu idem ô^angeli
il
■ i ' ù
G i
" f
' ‘1
Vprf.V I
" 0
Ex Horn.
II. Creg.
VtJTemi»
Canin*.