Prxferua-
x i io à labe
Originär
.iavjrgine
Ma ria.' ,
B
Maria, ma
:r gratie.
lemj quiafùeruntintua mente, deuotiohumilitatis,re-
uerentia pudoris, magnitudo credulitatis, 8c Martyrium
cotais. Inuenifti virgo-Maria, gratiam coeleftem ;
quiafueruntinteab originis labç praefèruatio, Angelica
lalutatio, Spiritus fau&ifuperuentiû, 8c Filij DeiConce
ptio» Sed qualiter, 6feliciffima Virgo Maria,iftasgratias
inuenifti ? Cette ( b fuperbenediâa Virgo Maria ) licut
Eua gratiam amifit ner fuperbiam, iriobedientiam, M
curiofitatem vanam ; fie tu ,è diuerfo, gratiam inuenifq,
quam nunqùam araififti, quae futura eras omnium hu-
millima,obedietitifixma,& inDeifcientiafolidiffima. De
tua humilitate feribitur : Quiarejpexit humilitatem ancilla
fua, ecceenimex hoc beatam me diccnt omnes generaùones. De
tuaobedientia: Ecceanciüa Domini, fiat mihi fecvndumver-
bumtuum. Ettam folidæeras fapientiæ, vtDeumfolura
magnificaresi&in eo folo exultares,ficut de te in cuo Can-
ticôfcrîptumeft; Magnificat animameaDominum, efr exul-
tauit jpiritus meus in Deo falutari meo. Has autem gratias, hu-
millimaVirgo Maria, non tantum propter te habuiftijfed
etiàm propter nos, vt multipliciter nos adiuüarés : 8c ideo
adiuuas in vita præfenti tam bonos quam malos. Bonos;
eos in gratia conferuando : vnde de te canimus, Maria mater
gratia. Malos, eos ad mifèricordiam reducendo ; ideo
dicitur•,Mater fnifericordia. Adiuuasetiaminmorte; abin-
fidijs Diaboli protegendo : ideo fubditut; tu nos ab bofiepro-
tege. Adiuuas quoque poft mortem animas fiifcipicndo;
ôc easin caelum deducendo : ôcideo fubinfertur; & hora
mortisfufeipe. Adiuuastribulatos; dando eis patientiam :
tentatos, dando eis viffcoriam : &inDei amore fâmelicos,
dando eis refefkionem iriternàm. O beniguiffima virgo
Maria; ego peruerfus & iniquus peccator, me tentatum
fentio 8cptoftratumab inimicis quibusin multis peccatis
confênfumpræbuij&eundem opérécompleui. Adiuua
ergo me, clementiffima virgo Maria, perditæ.gratiaerepa^
ratrix; 8c da mihi patientiam in tribulationibus, viâoriam
in tentationibus, 8c pcenitentiam de commiflïs. lmpetra
veniam de prateritis, tribue in praefentibus cautionem,
præftainfuturis aduerfus omne malum fortiffimam refi-
ftentiam;vt ficreliquum yitae meæin præfenti fæculo tran-
figam,_ quo tandem adipifear tuas & fiiperlaudabilis Filij
tui perpétuas laudes in vitamæternamrcui, cum Pâtre de
Spiritufan&o, æaualis honor, immenfapoteftas, êcinter-
minata gloria in fæcula façculerum, Amen.
R A D V L P H I
FLAVIACENSIS, ORD
I N S . B E N E D I C T ! , COM-
mentariorum in Leuiticum li-
bri XX.
E x Trithemio de Scriptor.Eccleßaß.
R A d ulphus Flauiacenfis, monachus ordinis fan&i
Benedifti, vir in diuinis ferip turis erudi tilfi mus, Sc
in omnibus litteris humanitatis luo tempore do-
ftiffimus, ingeniofubtilis, iènfu profundus, elo-
quio dulcis, ornatus 8c difertus, in exponendis v olumini-
bus fàcrisacutus,& multum égregius. Scripût duo magna
8c præclara volumina.
In Leuiticum Libr. viginti. Cum aliquando fermo de lu-
da.' ■
In epiftolas Pauli Libr.quatuordecim.
HifioriamPrancorum Libr.I.
Chronicam quoque breuem Lib.I.
Alia infuper multa edidit, quaeadnotitiammeamnon j
vénérant. Suntquifcribant eum monachum fuifTe Ful-
denfis coenobij in Germania.
RADVLPHI FLAVIAc
e n s i s , IN LIBROS VI GIN TI
S V P E R L E V I T I C V M
Moyfi,
P R A E F A T 1 0 .
Vm inter focios aliquando fermo de Iudao-
rum contentiönibus haberetur, quibus ve-
ritatem obruere, & fuam nobis conantur
inducere cacitatem : dum nunc pro nobis,
nunc pro illis ratio redderetur.: vifum eil nobis,
inter verba quorundam auditoruma-
nimos fluttüare: & ficut minus erudito-
rumfeflatus habet, tanquamflatibus contraries
, fic diuerßs perfecutionibus aäos: nunc hac, nunc iliac
ajfenfum fuum in partes alterutras dechnare. Licet, igitur hoc
aperte * pronunciqre confunderentur, vultu tarnen ipfo vide-
bantur proteftari, fe quid magis fequendum effet, penitus igno- *ä
rare: nifi quod ecclefiaflica doärina, qqam cum laäe matrit'
biberant,quafiquoddampraiudiciumfuftinebant. Ingemuimus re
vera, & cum dolore coepimus retraäare, quod licet multis.
communis fit ypitas noftra profeßionis, paucis tamen eil con-
ceßaipfiusintelligentiaveritatis. Difficile eit autem vtimmobilem
fideifuaconflantiamferuet, & nonvaciüetaliquantulum, cum
ccepcritcontrariis obieäionibus inquietari: quifquis ideo tantum
credit, quod alios credidijfe cognofcit, fola fcilicetmultitudinis
automate confifus: minus tarnen feripturis imbutus, nondum
intelligit quod credit. Quamuis enim non parum ad credendum
nos mouere debeat, quodfideiprimo contrarius, nunc fidei fubditur
mundus : quodfidesipfatot miraculit declarata , tot mar-
tjrum cruore teßificata efl: fingulare tarnen fidei firmamen- 'Seriptura
tum in feripturis habetur, dum xhoc luce perßncua noftris tem- rummedi
poribus videtur expletum, quod ante millia annorum prafigna- cac‘° “ c"
tum & pranunciatum intelligimus , tum patrum facramentis, 6cf‘aria-
tum oraculis prophetarum. Vnde Beatus Petrus cum ad infinuan-
dam Domini 1ESV diuinitatem vocis pater tu mentionemfe- I
cijfet, quam ipfe audierat de coelo allatam cum effet cum eo in q
monte fantto : quia tarnen etiam per malignos jpiritus fimilia
fieripoffuntadhominum deceptionem, ad feripturas continuo hos
reuocauit, dicens : Sed habemus certiorem propheticum x.Pet. i.
fermonem, cuibenefacitisintendentcs tanquam lucer- •
nselucenti in caliginofo loco, donee dies illucelcat, 8c |
lucifer oriatur in cordibus veftris. ln tabernaculo quoque {
teftimonij poft openmentum cilicinum , faftum eft aliud ope- '
rimentum de peüibus arietum rubricate : & fuper hoc duo ter-
tium de pellibus hjacinthinis. Primum namque ab ira diuina
protegit nospoenitentia , fidei vero noftra munimentum eft in au-
toritate fanäorum martyrum, qui Chriftiana fidei teftes &
fidelium duces, pro eiufdem fidei defenfione vfquead effufionem
ƒui fanguinis certquerunt. Sed quia etiam in harefibüs mar- '
tyres inuenti funt, qui obftinatione diabolica, nec tim ore
mortis veternöfam fui error is impietatem ab ijcere voluerunt:
inter ipfos quoque martyres fcriptura diiudicat, & fanäorum
ab iniquis caufam difeernens, eorum qui pro verafidepaßi funt ,
pietatem commendqt. Habet itaquefides catholica contra ca- H
lumnias perfecutorum , velut contra imbriumvim, inpelü-
bus arietum rubricatis , in morte fcilicet martyrum pretiofa,
operimentutn fuum : fub tfto tarnen fecura non erit omnino ,
miß peües hyacinthtna fuperextendantnr. Hyacinthus ßquidem'
fereni aeris Jpeciem habet: & eorum feriptis qui coeleftia fapue-
runt, pietas martyrum comprobatur. Hoc igitur perpendentes
, cum aduerfus „Iudaorum fubfannationes airman vellemus,
i ad facra legis confiderationem appofuimus animum: cui fubditi
tpfi videri volunt t fed eius intentionem nequaquam intelligunt.
Non enim intuentur claritatem vultus Moyfi. Quod ex eorum ;
libris facile probari poteft. Ham cum perprophetam teftetur ipfe
legislator , quod dederit eis pracepta non bona; quis non videat
quod in prttceptisMü nonipfam iuftitia bonitatem, fed iußitia
folam die at effe imaginem ? Quod enim maxime nunc verbis
agitur , hoc in illo populo prophetico , etiam vißbilibus fignis
tune exhibebatur: vt non fola pronuntiatione vocis 4 f l i etiam
) return '
A
last. n .
leze. j.
Ifa. zo.
B
ïerem.\\.
I .Par. 18.
+inftruur
CUE.
c
£xod. îj.
Zxtd. 34.
D
Yirum fàcramentis fieretftgnificàtio veritatis. Hoc in multis
eorum operibus tam manifefle apparet, vt contradiftionis nullus
locus fit. Iezecbiel Propheta perfodit fibi parietem , incali-
gine effertur -, in humetis portatur in conffeftu eorum : & qua
intentioneifta egerit ; docet dicens: Egoportentum vèftrum :
quomodôfeci, fie fieteis. Item pracipiente Domino, gla-
dio acuto radit pilos > ducens eum per caput fuum & barbant:
&■ tertiam partem eorum igné comburit in medio ciuitatis,
& tertiam concidit gladio in circuitu eius , tertiam vero diffièr-
git in ventum : & quod figuraliter ifia faciat, mox oflen-
dit, experfona Domini dicens Pró eo quod lân&um meura
violaftis in omnibus pffenfionibus veftris, ego quo*-*
que confringam,, & non pareet oculus meus : tertia
pars tui pefte raorietur, Se fame confumetur in medio
tui .• Se tertia tüi pars gladio cadet in circuitu tuo. Ter-
tiam vero partem tuam in omnem ventum difpergam ;
Sc gladium euaginabo poft eos. Multa fimilia in hoc propheta
reperies. Ifaias autem ad imperium Domini foluit fac-
cumdelumbisfuis, & calceamentafoluitdepedibusfuis:& quid
hac nuditas illius portender et, Dominas ipfe docet, dicens : Sic-
ut ambulauit feruus meus Ifaias nudus ôc difcalceatus,
ficminabit rex Aflyriorum captiuitatem Ægypti nudam
I ôedifcalceatam. Nonergofatiseratfihoc verbispranunciaretur,
nifietiam imagine quadam vifibili, in propheta habitu captiuitas'
àftaprafiguraretur.
Recole leremiam : pofiidet lumbare iuxta praceptum Dorrii-
* ni, ponensillud fuper lumbos fitos: & poftea tollit ipfum, &
abfcondit in flumine Euphrate : quod abfconditum computre-
feit,, ita vt nulli vjui aptum effe pofiit. Item accipit laguri-
culam tefteam a fenioribus populi & egrediens ad vadem fi-
• lij.Ennon, conterit illam in oculiseorum. facit fibi vincula &
catenas, & mittit ad reges gentium vteinarum : & in omnibus
his quidfignificare velit, fuis verbis exponit. Rex Dauid
cumfilio fuo Salomoni tradit expenfas t empli, & quid agendum
fit infiituit eum : quantum myfterium in his lateat, qua
vifibilitet * conftruunturdocet mens : Omnia venerunt
feripta manu Dominiad me, vt iritelligerem omnia o-
1 pera exemplaris. Opera igitur qua non folum v}dtntur, fed
etiam intelliguntur, prater jpeciem quam corporeis oculis offe-
rebant, vtique figna erant : & aliud quod a prudentibàs tantum
caperetur, figuraliter çontinébant. N on enim credendum
eft, quod exemplar cuius ifia dicuntur opera , cuius vi-
I delicet trahunt imaginem, alicubi Dauid corporaliter oftenfum
fuerit, cui fimile conftruendum diftaret : fed Spiritu fanfto \
docente , & quafi in corde illius feribente : intellexerat quid
homini credendum -, quid ffierandum, qualiterque effet viuen-
dùm : quave conuerfationis hum an a, Jpei, fidei, in rebus ma-
terialibus congrua poffet imago formari. Inde & Moyfes ipfe
cum de bis qua ad tabernaculumpertinent, Deo fecumloquen-
tedocetur:Infpice , aitDominus, 5efacfecundumexemplar
quod tibiin monte oftenfum eft.
Quid igitur fuccenfet mihi ludaus, fi dicam Mofaicas tra-
ditiones vmbraticas effe, & folam veritatis imaginem contine-
re : cum.& ipfe teftetur iuxta exeinplaris fibi propofiti formam
hac omnia fe confiituiffe : & dum hac or dinar et, aliud inten-
diffe : & cateros quoque fapientes illius temporis, qui per Spiri-
tum fanftum agebantur , hune tenuiffe morem ? vt maxime
per parabolas populo loquerentur : & plerumque verbis non contenu
, locutionis formam vifibïlibus fignis imitarentur ? Hinc
eft quod Moyfes ifte cum populum alio quit ttr, faciei fua velum
fuperducit, eo quod rejpicere non poffent claritatem ivulttts eius
filij lfrdel. Per hoc enim fat is indicat, quod ea qua traders
intendit, ipfe non intelligunt : lucem quippe tanta fapientia
mentes infirmanon capiunt. Vnde opponitdr eis quadam craf-
fetudo carnalium factamentorum, in quibus faltem retineant veritatis
imaginem, quorum agra nondum fuftinet actes verita-
tem. ' ■ '
Hinc iterum eft, qftod quoties egreditur ad tabernaculum,
id eft, ad diuina traftanda feconfert: plebs vniuerfa con fur-
gens, & flans in oftijspapilionum fuorum, quando fcilicet maxime
iuxta vires fe. erigtt, & vt legislators ditta vel facta in-
telligat, exit quantum poteft ab occupations rerum domefiu-
carum , non nifi dorfum illius affiicere poteft : & hoct donee
ingrediatuf tentorium. Ingreffb autem eo tabernaculum foede-
ris, & intus cum Deo agente * co Intima nubisinoftiotabernacuü
flans, cernentiumaculosexcipit, ipfum vero in interioribusprorfüs
Errant ergo qui Moyfi tetgum attendentes, putant quod hu-
mana facie eareat : & quafi mentis impos, tam multa inuti-
■ liter ér fine rations décernât. At ipfi vera rationis inualidi funt,
qui in oftio tabernaculi , in prima, fcilicet, fronte fecretorum
cceleftium conjpiciehtes caliginem fdcramentorum , illam pene-
trare non poffunt : nec Moyfen ilium cum quo loquitur Deus -,
interius inueftigare fufficiunt. Putant quod carnalibus hoftijs
deleäetur Deus, cum manifefte dicat et Dauid : - Si voluilfes
fâtrificium, dedidem : vtique holocauftis non deleiäa-
beris. Item ipfe Dominus : Nunquid manducabo carncs
taurorum, aut fanguinem hitcorum potabo ? Oftendens
autem, quasacceptetboftias: Immola, inquit, Deo.facrifi-
cium laudis. Ef, lacrificium Deo fpiritus contribula-
tus-. Et ad ipfum, Tu aeceptabis, inquit, facrificium iu-
ftitiie. Non igitur Deus carnales boftias amat, fed taltbus ho-
ftiis, quid amet, defignat. Sicut ergo fupra diäum eft, non
funt bona huiufmodi pracepta, fed tarnen boniipfius ac religio-»
w» formam habentia. Indicabo tibi homo, Micheas loquitur
, quid fit bonurn. Quid dignumofferam Dominol Nun-
quid offeram et holocauftomata & vitulos annicuïosî Nunquid
placaripoteft Dominus in.millibus arietum, aut m multis mil-
libus hircorumpinguium} Nequaquam: fed indicabo tibi homo
quid fit bonum , 5e quid Dominas requirat a tev
Facere iudicium , ôc diligere mifcricordiam, Sc fölici-
tum am bulare cum Deo tuo. Itemper leremiam Dominus :
Holocauftomata , inquit , veftra addite vi&imis veftris,
Ôc comcdite carnes : quia non fum locutus cum patri-
bus veftris : Ôc non præcepi eis in die qua eduxi eös de
terra Ægypti, de verbo holocauftomatum Sc vidfcima-
rum: Jed hoc verbumpræcepi éis, dicens. Audité vo-
cemmeam, ScerovobisDeus, 8c vos eritis mihi popu-
lus. Ipfis itaquefuis autoribus conuincmtur Iudai, quia cum figna
pro rebus accipiunt, legislatoris intentionem ignorant : nec
quidper eademfigna docerevelit,intelligunt.
Ad hac autem figna difeutienda dedintui animum, at que ad
Leuiticum contulimus nos, qui in Moyfi libris obfeurior habe-
tur, quique legentibus faftidium potius quam adificafionem fo-
let offene,, quod eorum à fe, acumen craßiore quadam vmbta
repetiere videatur. De cacitate vero Iudaorum teWiporibus noftris
quicumque dubitat, feripturas fair a? dut non legit, aut
Pfalm.w.
Pftlm.jo.
Mich. 6.
legensnequaquam intelligit. Ÿt enim omnis huntana ceffet dif-
ceptatio, quomodofieri poteft vtmentiatur Deus, qui per legem,
perprophetas hoc eis minatus eft, quod fua cognitione priuandi
effent : & ficut fine rege, fine principe, flute facrificio, quod
manifefte videmus impletum, fie & fine Deo vero futurii Nam
-ad Moyfen bquens Dominus: Ecce, inquitK tudormicscum
patribus mis: Sc populus ifte confurgens, fbrnicabitur
poftDeos alienos in terra ad quam ingredietur. Ibi de-
relinqùet me, Ôcirritum faciet feedus quod pepigi cum
eo : Sc irafeetur furor meus contra eum in die illo , Sc
derelinquameum, Sc abfeondam faciem meam ab eo,
Sc erit in deuorationem., Vnde & ifaias : Expe&abo, ait,
Dominum quiabftoridit faciem fuam à domo Iacob, Sc ß*-
præftplabor eum. Ideo fepraftolaridicit, quia poftquam multitude
Deut.ft.
gentium intraüerit, tunclfraelfaluuserit. 'Mam& I
Ë
pet Öfee Dominus ipfefiopulumadoquens: Dies, irtquit, multos xjfte j.
expetftabis me : nonfornicaberis, ÔC noneris viro : led ôc j
ego expe&abo te, quia dies multos fedebunt filij Ifracl j ^
fine rege, ôc fine principe, 8c fine facrificio j Sc fine altari.
Et poft hæcreuertentur filij Iftael, öc quaerent Dominum
D eum fuum, & Dauid regem fuum. Manifeftumeft, quia j
dies multos & pranunciauerunt & expeäaueruntludaiCbriftum
venturumexfeminebduid: fed quoniam veniehs non eftrecepfus I
ab eis,nunc expeäantur ab eo donee veniant & quarant eum. Quod
igitur nunc Cbriftum non hdbéntei,fine Deo veto (int,in Parahpos-
menon reperies. Sub Afa quipperege, AvariasfiliiisObed,faäo infé j
jpiriiu Domini, egréffusin occuifumexerciius: Dominds, ait-, |
vobifeum eftqquiafuiftiscumèo. Siquifîeritiseum, in1 !i.pàr,ij
uehietis: fi autem derfeliqücritis, derélinquet vos. Tran-
fibunt autem multi diesin Ifràel abfque Deo vero,8c abfi.
que facerdot« do flore, ôc abfque lege. Gumque reuérfi
fuèrintinanguftia fua ad Dominum Deum fuum Ifrael,
ôc èxquifierint eum -, inuenient. Hoc.eft fine dubio n\yr
c . 4 J f ie e iu m ,