! A
Itann. I.
Ecclef j.
6 Radntfibi Flamacnjis
periuntur. HabesPaftorumPaftorem, quiagnus Deididuscft.
qui & Pa flores Dodorelque cxteros,agnosVocat:
dicens.-Ercfrgo mit to vosftcutagnos inter lupos.Suttamen agni
mülti in'grege Chrifti, quibus nec pondus regiminis, nec
officium Dodoris imponitur. Hi verofi holocauftum fe
0 eo ofternnt,iubetiir ytanniculi fint,ideft,vniusanni: vt
bon pueriliteraût fmbédnfvlibardnum qursarripiat ker.
nifi prius folfandi defiderij in corde illius complèat cur-
(umfoum,& ad roboris fui perueniat plenitudinem : deliberandum
enim eft diu, vt ait quidam, quod fern el ftatoe-
dum eft: ne forte mittens manufudm in aratrum,retro refiiciat,
& votum non reddat:cum melius vtique fit non vouêre,quant
poftvotuntnon reddsre. Septem autem funtagniifti,quiafermant
vnitatem fpiritusin vinculo pacis.Huiusenim nutne-
rifacramentum, inagnorum holocauftis fcriptüra nobii
commendatin Nftmcrorum libro > cum pene vbicunque
agriiofferunturin folennitatibus,feptem mbentur offerri:
ant cefte quaruordecim, duplicato feptenario jppter duos
populos ex qnibusEcclefiacongregataeft.Repetitur quoque
idem numerus ad maiorem lui corhmendationenr
qaafi ex fuperfluo •* cumpoftquam diduro eft, agnos fe-
prem immolandoseflein libamimbus, diciturvtvnadécima
per agnosfingulosofferatur : & fobditur, qui font fi-
mulagnifeptem j velqui font fimulagni quatuordecim.
Vitnlus vero vnus offertnr; quia licet ad primum gregem
alite ouesaddudxfint, ex vtrifque tamen fadus eft vnus
grex, & in vno gregc Pallor Vnus. Omnesenim in fumrao
Paftore vnum font, quicunq; tradenteipfo curam ouium
fofeeperunt. Quod dicitur,vituhim de armento,telle bca-
to Auguftino,hebrasalocucio eft :ficurcum dicitur, agnus
degrege,hircus caprarum,agni ouium,&li qua fimilia. Vi-
tul o autem vn o arietes duo iuhgùntur, vt faltcm in arieti-
bus populorum diuerfitas intimetur, quorum in vno vitu-
lo fideicharitatifque concordia commendatur. Sed dicet
forte aliquis, hac ratione etiam duos vitulos arietemque
vnum apte poruiftè offerri, cum &invtroquepopulo Pa-
ftorw fint conftituti.&Dodorum omnium catnolicorum
yniformis prxdicatiô valeat reperiri.hJos-quoquehoc c6-
cedimusùmo addimus non tantum fieri pocuifle.-fedetiam
vtfieret, legem alibipraecepifle. In N umeris cpm de his
tradaturfollennitaribus,venituradpentecoften,quçnüc
i in manibus eft, & eius holocaufta decernuntur his verbis:
Diesprimitiuorum quandoofferetisnouasfrugesDomino, expletis
bebdomadibus,venerabilis & faniïa erit. Omm opusferuile nonfa-
| cietisinea: offer etifque bolocauftumin odoremfuautftimum Domino
.Vihilos de or men to duos,amtem vnum, & agnos anniculos im~
maculatosfeptem. Videatitaqueludxus,qualiter liters fus
feifluras relarciat, aperte nanque multisin locisipfafeim-
pugnat, &'fibi contraria eft, vt in prxleriti apparet, cum e-
iufdern diei ceremoniasinftituens,hic vitulum vnUm'fcum
duobus arietib us, illic quafi oblitus quod dixeràt, vitulos
duos cum vno ariete holocauftis aflignat. VideatergQ ( vt
dirij Iudxus, quomodo hancliterx contrarietatemeua-
dat. Chriftianus enim irirelleftusliberuminuenit transit
urn , cumanimaduertitlegislateremobidferiptursfo-
perficiem fràngere •, vt ad imèriorem medullam etiam rebelles
compeilat inrrare.Attende nanque hxc duo décréta,
nefcio vKum literse confonantiam valeas reperirc.T rafi
ad myfterium, videbis iam nil in ter elle, vtrumduo vituli
cum atiete vno-, an yitulus vnus dum duobus arietibüs in
holocauftis efle dicatur : cumtampaftores quam Dodo-
r es,&v n u m fint propterfidei pacifque con cordi am duo
intelliguntur, fiduorum populorum quibus prælati font,.
refpiciamus diftantiam. Notandum au tern , quia ficut die
qua manipulus oblatus eft,cçdi agnum prxeipit Ie^,vt per
agnidoceremur immolationem, quoniam ille mortal is e-
ratfuturus, cuius fecuturam immortalitatem manipulus
defignabat : ficindieplense meffis cum offeruntur panes |
primitiarum, rmmolatui: & diuerfitas hoftiarum : quibus
innuitur, quales inhac vitafuerint, quofq ; gradusiirreli-
gione habuerint hi,quorum per panes confommata refor-
redione iuftu ia defignatur. Nam & hitcus pro pecdato,&
hoftiæ pacifies protinus adiunguntunvt omnis eledorum
multitudojcuiufcunque ordinis fuerit, in vidimis iftis cô-
prehendatur. Sed prius de holocauftis videndum eft,quidfit
quod cumlib^vnentisfoifofferriiubentur. Libament®
enimhsec, liberN'umerorum pleniusexponit, inquofic
legitur,: înfacrificijseorum ftmiht oleoçonjperfe s très décimas pet
Jingulos vitulos, per arietes duos per agHosdecimam décima, quifi- j
mulfuntagnifeptem. Et ante : Ltbatnentaautem vint quaperfin-
gulasfundend| funtvift'mas, ifiaerunt : Mediaparshinper vitulos
fingulosjertiaperarictem^quanaperagnum.Quxi vero &ipfius
olei quo fimila confpergitur, requirenda eft menfura» hoc
totumalibijineodemtamenyôlumine,pleniusinüenitur:
Ojferet, tnquit, quicunqueimmolauent viétimam,faerificiumfi-
mih.Deümam partemepbi conjperfam oleo,quod menfuram habet
quantum partem bin : &vinumadlibafundenda eiufdem metifu-
ra,dabit in holocauftumfine in viâifnam per agnosfittgulos.Et aric-
tis eritfacrifictum fimila duarum decirnarum,qua confterfafitpleo
tert'upartishin :&vinum & libamentumtertUpartishin, eiuf-
dem men fur a offer ct in odoYem fuauitatis Dothino, jQuando vero de
bobusfeceris bolocau(turn authoftiam, dabisperftngulos btyiesfimi-
U très décimas confier fa oleo 1quod habeat mediummenftsrahin,&
vinumadlibafandendaeiufdem menfura, inoblationemfuauifti-
mi odor is Domino.Omnia igitur in labamentishis,perdiucr-
fas vidimaseertisgradibus augmentantur.;Mam fimilaein
vitulis très decimse teperiuntur, in arietibus duse j in agnis
vna.decima,'vel decimàdeeimæ.Sicëtiam oleiyel vini media
pars mçnfurcehin, per vitulos fingulos: minusautem
per arietes, id eft, pars tertia : minus quoque per agnos, id
eft,quarta pars offertur.Quiaigitur longe fuperiuscum de
facrificijs agei'etur, diximus per fimilani quæ purl farina
eft, metis puritatemintelligi agnis fingulis in facrificio décima
fimilaeconiungitur, cum omnes qui per veram inno-
centiam Dominoplacere defiderant,métis perficiuntfan-
ditatem, dum earn nullius criminis confenlu Contaminât.
QuotJ décima decimaein holocauftis plerunque poni iu*
betur, munditia mundorenunciantium, à feculariumpu-
ritate difcernitur.Qfoenim in feculariconuerfatione Deo
deferüiunt,qti&fi perfedi fibi videntur, fi criminalia quæ-
que nonfolum ab adu.fed etiarn à confenfu foo rcpellant.
Hâc denarijfbrmàm,&fui generis perfedionem,yirtütqm
foarum praerogatiua tranfcendunt,qui.proficiendi defide-
rio cun d a quae mundifont,,derelinquunr:&primamde-
cimam quafi iterum décimant, cum pçrfedioftem vulgi
imperfedam reputantes, ad perfediorâfeêxtendurit: &
carnis illecebras-riton folum à conferifu repellere, fedearü
quoquedeledationem, imo & cogitationemprp viribus.
à (èereto cordis nicuntur ex-cludere.Nonnunquamtamen
décima indeterminate dicitur, vtcuiufmodiut iHaperfe-
dio,non difcernatur.In agnis tamen holocauftorum décima
décimas fèmper intelligenda eft: quia mos eft fcripturÇ,
vtquatdam lociscompetentibus diligenter exponat,eadc-
qnealijsih loeisprçtermittcns,fubintclligenda relinquat^
In arietibus vero fimila: decimâgéminatur. Qui enîm fibi
viuic, & quafi agnus fpiritualis foa innocencia contentus
eft: fofticit ei ad propriam puritatem,h iniquitati nec aife-
dum,nec cogitatum âppoüit.Cum autem doceftdi officiü
lufeeperit, maiori periculo vrgetur : ne force quiyirtute a-
nimi carnis fine prefleratincétiuum, iamin-multorum no-
titiam delatus, alienis laudibus le præbeat corrumpcdum.
Tutius quippeauditurveritas, Auguftini verbafunth^c,
quam pnedicatur. Cum enimauditur, humilitas cuftodi“
tut:cum autem prædicatur, vix non lubrepit cuiuis homi-
num quantulacunque iadantia , in qua vtique maculattll!
confcientia. Duae ergo decimæ font Dodori,fi& viuendo
nullam prauitatem affedet : & docendo, ab inanis gloriæ
contagione confcientiam mundam feruet.. Qui veronon
folum Dodoris officium , fed ÔC regiminis pondus fiifci-
piunt;tertiam,6c hanc quidem vchementioreni,foi lapfus
occafionem reperiunt.Sufcepta quippe cura regiminis,cor
per diuerfa diuerberat : Sc impar quilque inuenitur ad lingula,
dum con fufa mente diuiditut ad multa. Fit mens in
exteriorum difpofitione folicita, & lui folummodo igna-
ra, feit multa cogitare, fe nelciens. I ta fitvt ab Audio fo»
inquificionisaliena, neipfaquæ patitur damna confide-
ret,&per quanta delinquat ignoret. Sæpe dum multa fup-
petunt, dumque agipolfunt quæfubiedi, quiaadafont
admircntur j in cogitatione le animus eleuat: plencinfe
icam iudicis prouocat,quamuis pcriniqua foras opera non
Stum. 15.
erumpàt. In boüis itaq-, holocaufto düàbusdecimi.siquas.
prjemifimus, tertia iungitur, cum paftoresfandæecclefiæ
poft conuerlàtionisfojepuritatem « poftdodrinæfimpli
citatém, etiam in difpenfatione.fibitradita,per cpr<lis fy n-
ceritatèm Deo placcre cooantur. Sicut autem per hpftias
fopra didas limitas menfuravariè dilhibui tiu,fic& olei vi-
nique per eafdem hoftias diftributio variatur.Media quippe
pars hin per boues lingulos, tertia per arietes, quarta
per agnos offertur. Per oleum autem (piritus vnj^io, per
vinum lastitiadefignatur.Eisigitur qui propter Deum am-
plius laborant,abundantior fine dubio fandi fpiritus con-
folatio miniftratur.Exhu.berioreautem gratia, huberior&
lætiriageneratur. Quiàergofvt diximus) mains eftrpond9
regiminis,quam folius pfasdicationis,qui tamen fox tantü
innocentixcuftodesfunt, minorifolicitudine vrgentur,
quam quibus cum fuorum aduum euftodia, alienx infu-
per inftrudionis labor iniungitur: nonimmerito maior ôt-
lei vinique menfura bobus quam arietibus ^ arietib* quam
agnis tribuitur : vt qui ampliuslaborat, etiam in prxferiti
plus mercedis accipiat:& ditior fiat muneribus, qui ad 1er-
uiendum promptior eft inuentus-Hæc igitur fon tlibam é-1
ta,quæcumholocauftisinfolennitatepentecoftes offerri
iubentunvt quorum in panibus incorruptio futurafigna-
tur-,quando.iam.à carnis fanguinifque infirmitate,Ghiiftô
conformes alienabuntur,eorum quoque in holocauftis&
corum libamentis, qualis in hoc mundofoerit tammens
quamadio,defignetur* Necmoueredebet,fiinilladieq
futuri fcculi typum tenet,holocauftorum immolatio ceie-
bretur:quiaconferuatæiuftitiælabor quamuisibi nonre-
petatur, quafi camé non præterillèt, Domino præfentatur,
vtiuftorum meritis dignaretributio compenfetur. Hinc
enimperIfaiamleriptameft : DicitefiliaSion,Eccefaluator
turn venityccce mer ces eius cum eo, &opuseiusçoram illo. Iam ad
reliquatranfjjsundu m eft.
Facietis & hircum propeccato, duofqueagnos anniculos, hoftias
pacificorutn.
cedent in vfom eius j qaliberati ôccupationfe terrertaj lau-
dibuseiusin xternüm vacabuntidéilliuslbcietate læ tâtes,
Sc mutuam illi lxtiriam de fua faïüte prxbehtes ficut feri-
ptdm eft :. Gaudebit ftronfusfuperfionfam gaudebit fupèrte Dttis
tuus. Quod vero agni ifti anniculi elfe dicütur, necifte pâ-
cificorum ritus eft. Soli nanque holocauftorum agni an-
niculielïè lolepr, non pacificorum. Séd*de hoc illius vit*
perfedioniaptifiïmecongruit j de quain pfàlmocanitilr,
chmloquentep.atreifeimode Chrifto habetnrfubperfo-
na DàuidÆf tbronus ,in(\\m,eiusftèutfolmçonfieâumeo,&ftc-
utlunaperfeiïainaternum. Thronus quippe Chrifti omnes
illi funtjjp qiiorum mentibus eius fpiritus requiefeit : qiiia
anima iuftii fedesfapientix eft.Qmnes igitur in çiuitate ilia
anniculi erunt : quia iux^a Ifaiam , fion eritibiamplius infans
dierum, nec fenexqui nonimpleat aies fuos,qtiando thronus Dduid
ficutfoi in confiettuDei,&fecutlunaperfeiïa inaternum.Nec hoc
prxtereundumeft, quodinhacdie duo pro pacificis offeruntur
Hircus pro peccato qui Dornirioimmolatur, quodeos
defignet,quî vitia fuamortificant, & per dignôs poeniten-
tixfrudus veniam merentur,fuperius in libro duodecimo
tradàtum eft. Pacific* verohoftix, mediocrisconueifa-
tionis typum tèncntj eorüm fcilicet qui nec in flagitiorum
gurgitem lapfi font, nec tamen ad perfedionis culmen tér
dunt.Gum ergo holocauftis hircus pro peccato & agni pa-
cificorumadduntur, omnis eledorum numerus, qui in.
cælefti pâtria congregandus eft,adimplètur.Omnes hç vi-
dimænoüoilli facrificio, panibus videlicet primitiarum,
fubiunguntur : quia iuftis omnibus & in mente virtutüm
perfedioÿ&in carne dabitur inebrtuptio. Offeren t igitur
facrificiu nouum,offerent quo d accipient. Innouati enim
tam mente quam corpore,.illius infempuernum vacabunt
-lau dibus cuius inçftimabilibus fruentur muneribus.Inde
eft quod de his agnis pacificorum ftatim fubiungi tur.-.
Cumque eleuauerit eos facer dos cumpanïbusprimitiazum coram
Domino,codent in vfum eius. '
Silegem vniuerfam percurras putoquod autvix , aut
nunquam amplius fuper pacificis hoftijs hoc decretum re-
perias. Superiusnanq; pluribusin locishxc pacificorum
lexfueratconftituta, vtmadatisvidimis,earumfanguis
funderetur,adipes cremarentur, ar mus dexter cum pedu-
fculo in partem lacerdotis fequeftearetur. Dicat igitur mi-
hiludæus , cur inhoc loco conftitutio iliafoluaruricur q>
generaliter decretum eft, nóft vbiqueferuetur. Non enim
agni iftuufetntur occidi, non corum languis effondinon
cremanturadipes, neclàcerdoti portiones ahqux lèque-
ftran tur:fed in tegros corâDno leuare prxcipitur,intcgros
fois y fibusàpplicare. Vt igiturnouitatis huius myfterium
inueftigemus,in die liquidem noui fa crificijdignum eft,vt
veteris confoetudinis frangatur lex : facer dos nofter Chri-
ftus eft,& facerd os maximus interfiratres fuos,ficut iam fu-
pra tradatum eft.Hic hoftiis pacificas panibus primitiarü
apponit,cu m eos qui in mundana' con uerf^tione fide illius
& diledionë fandificati sût,in xternitate ratura, ad eandc
quç perfedis tribuitur, vit* nouitatem perdueit.Quos etiam
eleuare coram Dno dicitur, quia faùente pâtre, de p-
lenti miferiaad honores xternos foftollit. . Hîigitur tuûc
Pjâlm. 88:
i
agni.Duo nanqvagni,ficutinemundationelepro-
fiplenius ^jjputatumeft, duplicemlignant innocentiam: F
qudndo non folüm ad u* fed Scalfedu proximorum Ixfio
declinatunnecfolafacie, fed & mente manfuetudo ferua-^
tUr. QUaminnocétixplenitudinemhicalTcqui nequaquâ
poflîint, quicunquetemporalibus oeçupati, perfedionis
faftigium non apprehendunt:quia magnum eft eis, licet i-
racundiam penitusnon excludant, fi timorediüino ligati>
iracundiam fufeitatam frenare fufficiant.In çiuitateaUtem Pfil. 147.
Ierufalem,c-uiu;s ponit Deus omnes fines pacem,etiam pa-
cifica ad duorum agnorum menforam p^rtingunt : quando
poll: innocentia operis,q hic contra commotionü fua-
ru m impetus non finefolicitudinelèruauerunt, interiora
quqqj iuftorumiam pacificata,Dno bencdicunt.Sequitur:
Et vocabitis bücdiemceleberrimumatquejaniïiftimum: Omne
opusferuile non-f acietis in ee : legitimum fempiternum eut in cuniïu
habitaculis &generatiombus veftris.
Aptilfime in typum illius verxlibertatisnoftrx dicitur
eis,vein haçdie nullum feruilefacianc opus.quia qudfcun-
que filiustunc liberauerit, nec.cupiditas iniquitatiferuire
coropelletjhec çèrruptio necelEtati.- Quia vero de meffis G
tempore lèfmô coepir haberi, legem metendi quam & ante
pofuerat, repetit, dicens: .
P oftquam autem mejfueritüfegetem terra veftra,non fecabitisea
yfqueadfolum: née rémanentesfiicas colligetisfiedpauperibus&pc-
regrinis dmittite eos.Ego Dominas Deus vefter.
Si feges v fqj ad folum fe cetur,qui cunqj deinceps accef-
ferit,materiaîaborisexhaufta, non inuenitvbioperetüj*
GumigiE Ifcges lâcra Icriptùra dicaturjlicuç pleni^libro ter*
tiodecimo difputatüeft,quicunq; acumine intelligentix
fenfus illius penetrans , alienointelleduipiudiciumfaçit, I
ytiam nemine ibi capere polfeexiftimet,vitra q ipf&com- j
prehenderepdtuitîhicquantûopinioncfuamdegeréciiuinam
vfq;,ad folum fecuit,qui oés feripturç fenfus exhaufif-'
fcfé credidit. Ab hacautopinione carnalis Ifrael maxime
fùerat repellendus, ne fibi legis jpfunda penetrafle videre-
tur.cum lenfu inualido vix liter* fuperficié decerpfillèc, Sc
fpiritus foliditatem penitusignoraret.Hinc.n.habesin hi-
ftoria veteri; qa eu Dauid in agrolateret,fugiens a facie Saul, lo- ]
nathasftlius'Saül venit in dgrum iuxtd'placitum Dauid,&puerpa- ! **
ruulus f«co.Notum e fl. nanq;per Dauid, Chriftü fignificari. l R^ 1<9'
Saulaüt illius populi typfigeritjCuiusetiafuis temporibus
princepsfuit.Abhui9facie Chrift9fugir,cüàperfcquentiü
Iudxorünotitia fe abfcôdit.Latetaütîriagro,&Vtlcriptu- j
radicit, latetinlo.coqui vergitinauftrum,qâoccultaair i
Chrifthsin fcripturis,locovtiq; verbifegeti.b-abundanti, i
Sc luminofam plagamyllicorum fenfuü>refpicienti. Iona- j-
thas.qjnterpretatur colübx donum, pleeutionfsfilius
contra patris voluntatç Dauid per amicitiâ copulat9, cho-
ruProphetarü defignat:qa IpiritufaudoProphetiæmun9 j
;açcepit,ex cacnali Iûrael ortus,fed noftro Dauid licet parié j
perlèquente, diledionis foederè'coniundus. Venit ergo 1
Ionathas inagruin in quo latet Dauid: venitquilibet pro- t.kég.to
phetaruminagrumfcripturarum, venir mente & bpere,
adu i5c.intelledu. Ad u namquè venitj qui Icribere potuit, 1
ôçlabore foo feripturis aliquidaddidit. Inrelledu venit,
qui ab aliis feripca rede intellexit: Venit iuxta placitum
Dauid.-quiavtfilius DeiperPiophetas incarnandus prx