
liseftHicenoi-dtnegatiompluris anmiaratn , autlllufio“ j
nibusfonuiiotümidutdeaqoes&fpeculisrefultantiumi-
(nasinarionumtquialljifine periçülô fallitur, hlcCTm de^
ramehtoâtreciip'erâbiti,nifi relipifcatur, eçratur. Expetgï-
« m.rt«;»!EtrefpoBàebït tibi;ApoftolicaC9nCülauo^
CntuDeifirlcfumCbrillumBmimmmftnm. Quo“ « #
’Aèdimos verumefle non Hberati Hominem, non 1019111 a
moteftia^tiàlB'pügnx/Cquamhoemtoco-moirfap-
Pcllat) fednccàmiicaacn-ouunniiigratiaiX-ipçricIum
Chriftürn:Dondriünoftmni:meTitwtaipêidintéiligidiuSsfihumanæ
Quod ad :
'clC-ntiaiîi "*1
gKttiæiu-
Ttifieantis
dutitaxar
atuijetjHöquoad
ali-
as exco- |
, D
' lcnns eiuS
I fclicis fta-
tusquali-
taces»
naturae concretionrem & vim, quee nimirumm
renfucorpons&animiintelledutqtaçonftatjdiligentcr
' infpïei^»K:&quidpervtroi^e,qtûdveperalteruti^m:
valcat,breiutej:perftringéinus. Suntnâmque mplta, qu*
foiofenruccÄpo^isagirnuSjftiüit^idite&yidcrejpleraquc
ficùtlegere&fcribere,qua2communiterfenfuscammtel-,
r leétu adminiftrat .Plurima vero,ad quae fenfui nullüs pror
fus acceflusëfïe potef^ficutad rationemhumeroram, *d
proporçiones fonorani,& omnino adnopones reçum în-
corporearum,quæ omniâ quilibet injelledus, led purus
arque etiam vfu limatus perdperemeretur. N ecine higic
' ilia prhtf a,qüæ duas îftaspotentias praecédit»led ad noltru
inftitutiim nihilvifa eftatunere: & curandumeftne lö h ^
giorequamoportetycamuïdigreflione. Conàmur enne
adiuuante diilina gratia oftendere quod nulla Humana.
&cultas,qua* pfene & ipfa eft draina largitas,nequaquam
tamen fufficiens fit (quamübet fe extendâtj ad comprc-
Hend'endatôaltitudinem facramentorum quitus înitiaf
mttr éc perficimUr ad çternam falutèm quae eftin Çhriffo
ïefix pqmirió rioftro. ■ prôponamusitaqüe Bapfifirium i-ç,
pfum*& quidibi fenfus,quid ratio deprehédat,videamus..
Liquorem elle aliquem, intèfrogatustadus pronundat:
vifusjfi forte in vafe eft, qqifnam liquoijfitaddubitatried
guftus tan quam terriùs teilis adhibitus ,aquam ëflëipcun-
danter explorât. Vlterius fnifi fidlor, ) hacinrè officium
luum fenfus non pollicprurt At ratio longe lateque perte-
trat interîus,hàturarh<pie infenfibilem perfjncaciter intue
turihoc eft, mobilem atque obtq&m elle ? humidam fub-
ftantialiter,frigidam naturalicer, inaerem fiue.in terram
contierti eam poffibile eflè : & fi quid adhuc aliud quod,
nouimus aut ignoramus, de naturaaquarumi^a^qpor
È uteft. Qùomodo au I temper aquam 3£Spiricum anima te- &êner^r,peccatoramqueremiffio ^uatur;ficut fepfu^
H 'carnis paulo ante docebatur non polie ad ràtionis excc-1-
5 ' ientiamafcendere,itaprofedo & m.musforfitân valetra-
' tipadhocinferutabile arcanum afpiraré:& tarnen firmiter
tenemuSjVeriltime conficemm,animamincprporeamper
aquam corpoream renafei,atque ineumftamm, quo fué-
râï Adam nondum prseuaricans,reparari. Dëüm qrtoque
ipfum',cuius ænigirta omnem fuperat intelledum , non
1 ôlum nouimusefie quo'dinfidelfcs fateaptur : verumem
vnum èimdemque iriumperfonarum inclrcunifcriptüm,
Vbi ;ueillocalitertotum : neque tâmen feafiiautratiprie
habemus hoc comprehenfum» > ‘ —
I Videnlür mdta deejfe.** ÉjÊ
g v i tmv n d i v i t a ï
/ a n n è f r i t e M 10 .1
IO ^
exmùnàcho
Vitmundut Ârehiepifeopus Auerfànus, e
ifa n cît L eu fred i, ordinis[aerattjß-
' J coembuDie cracefaneti ordini
m p atrüB en ed iSiiyvir m dm ntsfiripturisßudidfus, &
ty4 deperitns,[èiulàriitm qùoqueliterarum non ignàftls,
ferip fit ad R ^ frium menachum contra, error es Berengar
ii Turoneffi>dècorpoïe&fanguine G hrijti L fy o stfc s,
Q uorum w itium efoA drim hktem p opbus: E tqu ada
a lu nobis inu ifa, C laruitfubH enrico Imperatore tertio,
Anno D omini ioóó.
* txBellarrpin.de Scripton
S Vitmimdus Epifcopus Auerfamis, vixit ;|Gregorio
VII. fiirnmo Pontihée ?vtipfe teftatür initib primi
lïbrideEuchariftia.S cxipütiïbros msdetorpore,&fau
guine Domini in Eucbarijtia SaiTAtnetitoiNec (blumveritaté
confirmauit, feddiamargumentacbntr«iria.doae , foli-
dequedèftruxit. Scdpfit etiam toriftfiionétndefanttaTript-
tate, Chriftihumanitate, &'mfwUbmmveritatet^\i»^x--
tant vnum eft.in qu'oGuitmundus reprehendi rolei,quod
lib. z.timuerit cÖncedere,fpecies SaefamerttaleS vere poft
lèeorrrumpi,&piitrefiëri,q.uae p'ötuifletadinittere/ine vl-
la iniuria corporis Domimci fieri.
GVITMVNDI AR«1,
C H 1 E P IS C O P I A V E R S A N I , DE|
jCO R T .Ö R IS ,E T ;S A N G Y IN I S O H R I S T i j
V ER 1T A T E‘ IN J VC H AKI STlA,iJ..I BERE R. I4
mus: Interlocutoribus ipfo Guipnundo &
Kogerio, Berietfidtini inftituti
. Gonfratribus. !
G V I T M'V N D V Sé
■ D rem his temporibus necefiariam qui-
dem,led meliqri,quamego fum iniungem
dam , dilediflime frater Rogeri me vocat:
fcilicet, ;Vt de yeritate Dominici corpori|
-contra qüsftiones huius temporis difle^
ram ,ad Berengarii Turonenfis- nugas pro meo captü fcri-
bendo refellam.Sed quamuis ad alias animx vtilitates me
voluntas,imo neeéiritas mea ducat: tuis tarnen defiderus
&precibifs,quemmihi valdeeharum intueor, deellenon
Ipofliim f cumetiamnouerim communi commodo reli-
fgiofamdèfemirepetitionemtuam. vTuvei«hóe vnüm11
exolueris quxfo, quodinhac re obedienti certe debesrve ;
orap dó propenfius Dominum,mifii,rubuenire non celles.
in manu quippeeius fumus & nos & fertnonesnoflri. R o g e r , j
Omnino quodpöftüiaé^quiffimum eft, neede tantisSa-
cramentis nifi comitantibus femp?r. precibi^'difputari
de eet. Proinde adiuuante D omino.icafiet.Tu Vero hune
mihiobfecro morem'gere, vt meis obiedionibusauditis,
quxcunqïinfiiper,feucxipfius Bêrégariilil>ris^uexmultoram
interrogationibus, quibus de hac re multoties interrogate
es, lèu eiteipiq, iure tibiopponi pöflè pcirpen-
S *fmG
’
derts I nonreticefcas! G V i r M v n p;. Q ^m ih i fuper his
Sacramentis, & quemadmodum coramDéö eonfcientia
loquituri quantum fatis eflè videbitpr, iuuantè Domino
propalaho. Sed vt totius.érróris caul^m exortumque ple-
nius noueris,primum deviri monbus öc dodtrina.perpau-
cadicamus. R oge r . RémpEdfedtocongrua^mdieis:
Nam quoddam veluti pondus,nefdocuiufinqdi grauita-
riseius & antiquxdodtrinEe faftum , nonnulli atten^den-
- tes: eumimitari maluertint. ; G v r tm Y x p . Is ergo cum
iuueniles adhuc in fcbolis>geretannbs(vtaiunt qui eum
tuncnouefuntjeiatüb ingeniileuitate,ipfius magiftriten-1
fum non adeo.curabat, condifcipulorum pro m hilo re -
putabat,libros inlupci artium contemnebat. Sed cum
pee {e attingere-Philofophife altioris fecreca non poftet:
neque enim hom o ira acutus eratl fed & tunc rempöris i
liberales artes intra Gallias pene oblol^erant: -nouis lal-
cemverbbmmintèrpretatipnibüs qiiiibus etiam nunc ni-
mimmgaudetjlingularis Icienti^iaudem fibiarroga.ee, öc
cuiuldam excellentie gloriam venari.qualitercunqvpbte-1
ratiafe(ftabatfFa;(ft*umqfeft ytpompatiGO incqftrti kiblimi,
pr* casterisffiggeftu;dignitatem fpagiflïipotiii? fimulans,
.qu f rebus oftèndenSijprofiinda quoqirinclufione inter cii-
cullujaefimulauonelongsrpedftatioriisj&vixtandéfatis
defidèratae'diuvo’ciSjlentiftimoquëdaquafiplangörein-
cautosdécipiens.dodorelèleartiupencinleiusprofitere-
tnr.Sedpöftquain^D. 1 ANF.i^ANcoindialedicade re
lattóparua türpitei’eft eonfulus, cumqjperipmm D. Lan-
iftanetim yirüm jeque do£tilfimupr'liberalesartesDëus
reGalefeere r atque optime reüiuifcere fedflet: delerrtim
feifteadifcipulis doletis, adermftandaimpüdentferdiui-
Artes»;
GiUiiE
boliff 1
Lantó
B o g .p iö
B u p tiis, &
Be Capt. '
■ pandora
■ ercclléfc
PDciliu.
narum fcripturarum Sacràmerita,vbi ille adhuc adolefcés
& aliis eatenus detentus ftudiis nondum adeo intenderat,'
fefe conuertit. Sed & ibiinfipiens,qüippe in maleuoUm a-
nimam non introibitfipientid,Bc ea quorum nouitafe omniü
cordapermoueret,atque.adlèomnium oculos craheret,
, ftudioie perquirens : maluiteflè fub alïqua admiratione
: hominumhærecicus, quam lub oculisDeipriuateviuere
catholicus,T urtc illa quibusmundanis hominibus, (&fi
inultej licet^) fempbr peccare Cupientibus,placeret, ape-
ruirdegititna videlicet cöniugia, quantum in ipfo erat de-
ftrucnsj&paruulorum fcnptifina euertens: Ita vt in alrero
peflimis Hominibus diabolus per oseius licite omnibus
Foeminisabutendumeftc: Inaltero caflato baptifinatein-
fantiæin profundum omnium malorum}vtpote poftmo-
dum ^aptizandisVimpune ruère fuaderer. Lege Epiftolâ
Leodiënfis Epifcopi contra Berengarium ad Henricum
RegemFrancprum:&eilHempene verbiseademiplà ibi
fcripra reperies.ülis fane diebus & hanc quo qué ( contra
qua Deo propitio aëtüri fumus)éft aulus dém erilfime pro-
pinare blalphemiam, ad|ioc etiam bic diabolo militans,
vt ablata veritateDominici córporis,peccare voiéteS,nül-
lareuerentia,nullus metus percipieridçlàcræ communio-
nis abaliquo fëelere reüocaret. Decæterisfane impietati-
bus,quasfatismultasper id temporiseuómuir,nunc tere-
morari nolo; Ita igïcur huius iniciüpeftis accépimus; Nuc
au cemqualiter , & per quos tanrilper retenta fit jqiiali ter
etiam & per qups expugnata & damnata fitrvt ortu atque
procelfu,cafu quoque cognito,quid de illàièiitias, melius
noris,nifi longumputes,aperiam.Rogei:.Imo vëró fitibü-
dushaecaudiam.Mnltumenimadremprópófitain exifti-
mo profutura.Guitm.Cum igicur fupëripres blalphemias
primam quidem propter ihiuriâs marram,cæterôrd nique
efFeëtùum,fecundam vero propter damriationem pàruulprumfuorum,
luit. Æbfit n.vt fas fitChriftüm dentibus atteri,xut partib.
diflïpari,fîcutifta dcntib.atteruntur, & in partes dilîipan-
tur. Ad ha»c fi placet,intérim rdponde, poftmodum vei o
cæterapropbnam,quo;diIigentius opéré diftributo,ûng u
lis i me propofitis relponfa tua compàrando, mihi ad vn-
guem de omnibus intelligam fatisfadum.Guitm.Quonil
qtddemfuperius poftulafti vt ruisinquifitionibus, fiqua
mihi viderentur addenda,fuperadderëm:cognofce primu
quia non omnes qui de iftis Sacramentis errant,vnaince-
dunt via erroris.Nam Berengariani omnes quidem in Hoc
conueniunt,quia panis&vinumelîèntialiter non mutan-
rur,ledvt extorquere a quibufdampotui.muftumiri hoc
différant,quod alii nihil omnino de corpore,& fknguine
D o miniSacramentis iftis inefle,fed tantummodo Vmbras
hæc,& figuràs eflè dicurtt.Alii vero redis Ecclefiæ rationi-
buscedentës,nectamenàftulritiarecedentes, vtquàfi a-
quo modo rtobifeum elfe videantur,dicunt ibi Corpus &
fanguinem Domini reüera, fedlàtenter contineii,& vt fu-
înipoflînt qiibdàmmodo(vtitâ diXerim)impanari.Er hac
ipfius Berengarii fubriliprem effè fetitenriam aiunt. a lii ve
rd non quidem iam Berengàrianijfèdaccerrime Bcfenga-
riorepugnantës,argumentis tameneius,& quibüfdâ ver-
bis Dominipaùlifper offenfi ( qiiodiuo loco dicèmus v-
berius)folebant bîim putare quod partis & vinum ëx parte
muteritur,& ex parte remanëant. Alius vero irrationa-
bilemiftorürnjlènrum iongehbrrentîbils , eadém verba
I>oniini,quibusîfti moüentiir,nônfàtis aptéincelligenti-
büs,Videbararpânëm&viitim ëx totb quideiîi mutari,
fèd cum indigniâccediint ad ijomirtunicandum càrnem
Dbmini & farigüîhemdteriiminpanem ôcvinumréuerti.
Quorum omnium érrbribus*ficutDbminüs dederit, ob-
üiaréxentabimus; i
Nunc primüBerengariaiiis vtrifque relpondeàmüs.Ifti
èrcnimjlicetintérlè diuèrfîfînt, Contra nos tamen vnam
necaures eriampeflimoramfuftiriere pof È r
fent:ipfevJtoinfcriptùrisfacrislocumtuendièàsnulluiii Ha
. . _ nabêntpénefèntënriam,& argiimcntis nitüritureifdeni.
penicusinueniret,maximedilputanrecontraeascöpibfift- YtriqueënimniHildè])ane&viriomucàrieflentiâliteraft
Heard Âuguftinb,in hancfè defenûndamtotum cô- ferunt.Nunc^rgumëntaëbriim videamus: ac primu quid
tulit: vbi è tquodàmvelutteftimonib ferifiiuni nitivide- de natui:aalTeranEdifëutiamus*Nam cum dicunt,non po
baturiheëtamcópiofiflimeabaliqüëfaridifliinörumpa- tefthançmiitatibnemnaturâpâtirâutâbfblute ÔC abïqùe
trum(quippe non indigente “adeo téfnpdribus illorum • vllaexceptioriëdicërehQchabent vt niillarënusfdilicétj
<l u*c^fficle térièrentpcrfpicueiScliici- necVdleanteDed hoc poflït,autcumâliquaexceptidne.
diffimefàpientiflimieorum mültifcripfëranc) çontrahad
dilputatum fentiebat. Aucupatis ergo nonriulhs velut ra-
tiunciilis(nequeenim vlla vnquam hærefis fine àliqua ve-
rifimilitudine rationis inualefcere potuit)adhibitis quoq-,
paucis male: intelledis i fe çapiculisfcripturæ facræ quai
mul ris errantibus laqueus ëft mortis per egerios fcholafti-
cosiam per alimoniam qua lïiftentabàteos.&perfuos du!
At fi abfdluce & äbfque vllaexceptidne dicunt^primü qui
demvolilhtatisPeimanifeftosaduërlarids le eftè decla-
rant:dum eialiquijd impolfibile efle Cönfirmant.Ipfi dehi-
qiie feipfbsdeftriiünt,quoties illüm(qucni dixifti)Pfalmi
verfidiilüm caniinc :Óninid qutuuHqtie voluitDdminus fecit."H a
li vërfum hünenon recipiunt,firuftraertmcanunt,neciam
t Dbmirium omnipotentem crediincjcui volenti,natüratól
cesfermoriescqrraptos,quaqiiaiierfiimpdcuif, claricülo äliqiiam rëfifterepoflè doiitendimt^Siäutemotlinipoten
hüiustanrimalinefkndiflimum^irus effudit. Siquiautc rem ndh credürtt,nec Deum credunt.Np enim vere Deus
praterea aliqud rho do re cepcririt euni.hi fiint quiex Apo eft,qufquodvult ndn poteft.Sed Deurrt iph (vt püto)cre-
ftolicalenteiitiaterriti (quadicitur; qui manducat & bibit ! dere fe nönnegänt.Recipiantigitür^qiiiaö/wiriit^«^««^.
indignt,iuAiciumfibi manduext & bibtif cömmunk>rièm&- j vt»/ai/D(iw/i»i«yèrif.Simulergoneceflariorecipiantquönia
.cmm,qüätnpro Ecëlcfiaftico i|idrë,fumerëcogü|:ur, mal- j häric matätionem Vtpofht naturapati.fiVdluitDominus
lent äut nullam aut ndn taritam eflè j quam ëius'niew lê d j fecit.Si enim ipla dmnium rerttiti tlatüra aim omrtirtö.ni-
flagitiis äliqüatenus temperarë. Itaigitrtr& per tales exe- | hfleflèt,vólentéDeófadumeftvt&flètj Ö^ntötrerfl va-
craridäpeftispaalulüadoleuitiMdxergd iricipieritib. his j riasitpeciesformäreturiqüomddöpahiS&villinaturaiam
palatriaudiri,cathöliciVirigräuitercommotisatqüe info- [ exiftens, voleiiifDeorefiftef, vtvelin vnum alitid non
ierabilifer ferentesj prifidete per lemetipfium beatiflimsd
transferatur?Peiridiculi homines s qüi dUmfèdefehfitare
memdri^Pdniirid Papa Leones Vercellis concilium po-
naturam exiftimant,vim naturk fe potius ignorare demo-
nun'tdri quo etiam per nos aliqiia did cdpiS:iani nunc qu$
tibipropbriendavidentiirexponejRdgeri BemngaritiS 8c
ftrant. Namficurcuipfeteftaris,quiperartenlmedicinae
dbontm naturas& hóminü ndfti, quotidie rtatura panis
qiiieum fequuntur,aflerterantEucbariftiaiji Ddmirii, fto
iquem comedimus , & villi quod bibimus, naturaliter in
efle vCre fjibftaritialitefqiie corpus & fariguiiiem Jiomini:
8c fed fbla vbce fle appellari,pro ed quod tanqudm virtbra 8c
ridftram carnem noftrum fanguinem ttanfmutatür.
Qüpd fi tantum poteft vênter ho minis feu etiam cu-
figura figriificatiua fit q^rpdris 8c fanguinis 1^3mini. Ned
iufcurtque animalis], vtpanem 8c vinum , vel'quofcun-
de hoemdueretadeo n carnaliterfapientes,fecundum
que dbbs intra fe cIaqfos,in viuam Carnem,& vinum fanguinem
fenfiis fallerentUr,nifi quod libriniillas (vt fitpra memora-
quotidie mütëmionne tantundem,fivult, pote-
ftiJratiunculas obtertdere, & eas ex quibuldam beat! Au-
rit pr^fentia fuse maieftatis,& virtuté VerbifiiiDéus vt videlicet
guftini ferttentiis murtire Videiltur.Aliqrtaetia verba Do-
in carnem & fanguinem fiiumj panem vinumque
miniSaluatorisiaditaril, ex quibusinfirmi fcanddizari
fbrfitartpdflint.Acprimumiplas.ratiunculas,deirtdeau-
tbdritates ponam.Natura,inquiimt,hacmiitatiortem no
patitur.C unique affertur eisficripmm,quia omnia quxcun■
transformet?Quodfivel tantum volunt Chriftianïcon-
cedere Deo quantum conceflltpaganoram magnus phi-
lofophus Platdjquirerum naturam dixiteflè id quod yult
JDeus:quid vnqu aeritabfiirdius,’qua id quod vulrDeus,
que voluit Dominus ftcit-.Sed hanc,iiiqaiunt mutafionem no Deo volènti contraire ? Quaproptcr ifH.nifi omnino ca-
Bibliotb. Vet.Pat. Tom. iti • ' ' - f Gg
Impanatio.
Hinc I
vide tar fc-
qui Lu-
ih au s .
Pfil.iH.
Quid Pla-
coui natu-
’l l