Quod ho|
mines mor
talcs (une,
noneftex
Adarai
pcccato.
Sam. is- y
i,Sam. ii.
I .Sam. ix»
466 ' - _ _ _ •____________ é. fràfatio
adeptam fihi demum immortalitatisgratiampiolem gi- |
gnere coepitj id quod ipfius natura habebat,tranfmittebat
m filios: id ve.ro quod ante amiferat neque iam turn habc-
bat,conferre in hosnonpotuit. Mortalisitaque mortales
ptocieauit; atquehincomniumnepbtummorsconlecu-
ta eft, non aiqemex illius delido.Irno verofi accurate fa-
crasLiccerasperluftretis -, erit, v b i& qüando DeumperernilTefilios'perpatrurmcaufaminueniatis.
, Neftorj^
ni pm abac
Mundum
elle locum
delieiaru.
Darmon es
-gratia Ilia,
non digna
turDcus. c
NamapudSamuelemfcEiptumeftjjQKwreconior
eiusquodAmalecfecitlf-
radi exeunt s Ægypto, vadetuSaùl& pugnato aduerfus Agagpo-
puhunque ipfius&c. Et alibi feriptum extat,propter Dauidis
peccatum vxoresipfius conftuprandas elle., Etrurfus in
Gabaonitarum gratiarum peremptos effe fufpehdioaDa-
uide filios Rephae, filiae Ai*e , porro quod ceu abfurdum
colligitis j peccatum, creandi huius Mund i caulamfuifle,
refpondemus ,id prorlus falfum elfe atq; abominandum.
Interim hoclibenterfatemur,Mundum elTe hominis pec-
catoris caufa conditum jidque bacratione xnamAdam fi-
mul atque formatus erat,traduduseftinParadifum jeeu
locum medium ; vt fipareretLegiincceleftercgnum fub-
neherctuc)finminuspareret detruderetut inhuncMun-
dum,idquodalib eftanobisexplicatum.Eftigiturhcmir
nis peccatotisgtatia,nó autem peccati, effedus ifte Mun-
dus; vallis nempe lachrymajrum & locus dolorum vm-
braequemottisnon delieiarum vtvosexiftimatis.Deniq;
quod à dæmdnibus collegiftis argumentum;qui etfi deli-
querunt etiam grauius, nón tarnen funt morte muldati,
ûc difibluimus ; Daçmonas, quiafcfe extulilfent atque per
fuperbiamiadaflent,idco deturbatos elfe; non autem ob
peccatum motjuos,quiaàrerum Parente Deo,naturaim-
mortàu'ïuerant prædici tupi cumgignebantur; prius nempe
quam peccaflent : Adamum vero mortuum elfe, quia
ademptaipfierat immortalitatisgtatia ob.âdmiflùm peccatum.
Neque vero iifdem omni Bus rébus praeditifumus
pos.Daemcmefque : nos enim fua Deus gratià dignatur: il-1
los veto minime, tametfiplurimaratione polleant. Igitur
ex his omnibusdilucide cohficitpr»nos ob peccatum mo-
ri ÿerumenimueroiiprpptcrea regnauit in no lira natura
peccatiim,quiaÀdam püçuaricatus eft centra Legem Dei,;
quanto magis ïuftibcaDimur & feruabimur per vitâ Chri-
fti,qui&mortem fuperauitÔc nacurânoftram vicit,viam-
que nobis aperuit Xalutis çum decoelo ad nps defeende-
ret, qua pergentes perueniremus in beatasEabitationes I
domus Pattis illius: qui^çum Pâtre & Spiritu fandolau-
detur,gloriofç prædicetur&adoretur pro tantisbenefi-
ciis quæ in humanum genus Contulit, hinc vfque in gene-
rationesgenerationum. Amen.
I X I N; I S\
H I S T O' R I Æ
R E M E N S I S
ECCLESIÆ,
t l B R I IV. *■
A Y C T O R E
F L O D O A R D Ö P R E S B Y T E R O E T
Canonico eiufdem Ecclefiæ L deinde m onafterii
y S. R em ig iim o n a çh o& ab b a te , > v ^
O P E R A E T S T F D I p G E O R G IE C O L V E -
N E R I I S* Theol. Do 51 ons, & Régiÿ ac ordinary Pro-
fe jjo rû t CoUegiatetEcclefia S. Petri Prapofiti, & %
Academia Duacenfis Canceliarii in la- >
cemediti. :
A D D IT A E S T A P P E N D I X , E T Ç A T A -
logus omnium Archiepifconprum
Remenfium. . %.
IN A 51T IQ .Y IS , -M O N VM EN T IS
Mss.Repertum,
SytyveudeBeinfauoirleseuequesy
Lye ly tempor air de flodonlefage.
I l es mort du tam d'Odalry euequp
Etifutd' Ejpemayylparparentagè;
Vequit cafté clercq, bon moine, milieu abbé.
Et d ’ Agapitly Romain fut aube. -,
Par [en hyfiore maintes nouuelesjaura,
Eten iüe toute antiquité beura.
P R Æ F Ä T I O
l Ledorcm.
A D
Eneuole leâorquid a nobis puftitum fit in
huiusauâorüeditipnepaucisaccipe.Çoüatio
faStaefiin vniuerfuk adfeptem exemplaria.
Tria enim inter fe contulit piayn- Dojminus
Nicolaus Cbefneau yDecanus & Canonicus
S . Symphorianiin frbe Remenfi, qui banc
biflofiam, feu vertus hifiorU huius bonam
partem inGatticam linguam tranßulit,& eadem lingua edidii Remis
exeufamanno 1581. perîoannemEàigny. Huius Decamexem-
plar Latinum manuferiptum, ex quo iüe vertit in Gaüicum, attu-
litad me Thomas Wi'tus J. V.Licentiam,tradente ei R.viro Domi-
no Antonio BCauehefneRemenfts eccleju Canonico &Succentori,
qui teßdmentipradiäi Domini çbefneâu fuerat executor. Hocno-
tamus litter a c.Porro collatum eft adexemplarmonafierÿfy.Remi-
gij,quodlittera r. defignamus,adexemplarecclefiamefmpolitana
B.Mart£,&ttd tertium, quodparticulariiïominenon defignatjed
credo fuijfelgniacenfeÆx bisfecuüdum diérfitmfuitab eo,quodad
tnepoßea tranfiniffum eflfjde quo infia. Namjape Hot at in maygine
aliter legiin exemplars R. Maria, quamhMeatur in eo quod nos
habuimus,vt exempli gratia lib.i.c.io. in codice MetropolttXicit
legi.fecus amnem Saram,cum ineo quod babuimus legatur Earant.
I Lft.3.c.4. notat legt Algardis abbatißa,vti dr in codice S.Rentigij,
cum in noßrofit Ad algardis. ibidem c. 7. dicitlegi in codiceS. Maria,&
S.Rentigij: cumpdlmisjn alio aute exeniplaricum pfalmis,
quomodo etiam habebat nofirumfB. Maria. Jaocigituy exemplar
Domini Cbefneau curatii meisfumptibus défcnbi, &pofiea exaäe
relegt. Verum deprehendensquibufdamloyunonnuUadeeffe,quarere
coepi alia exemplaria ex quibus impleripojfent ifia lacuna : Turn
mibi opportune,opera difti DomintWiti, duo aliaçxémplaria in-
tegraSeniis tranfmiffafutttvnum exarchiuis Etclefia Metropolitana
B .Maria in membrana antiqua mamexaratum,quodfipip-
mus litter a m. Alteram recmti,anno videlicet 6. dejeftptum in
cbdrta, ex eodem veteriexemplariper Dominum GßorgtumMont-
I gérard Priorem ccenobij S.Martini Sparnacenfis, partim corrects,
partim mutatis hic&ibivirbisquibufdam.‘Signainus litterats. &
vtrumquefere femperiunctis not is ms. quandoqutdem &provno
exemplars habenia fintbacduo « eo quodpoßersus ex priorsfit de-
fumptum. Duo tarnen numeranm, quia muttis loess coneäto aut
mutatio facta eft. Hisacceptis iniegrisexemplaribus, deprebendi iri
exemplarsdifti Domini Chefiieau faciledeejfe quartampartem 0-
peris. QtmpropterdèfcyipSislpfisfingulis qua dorant xnouptabore
totum exemplar meum ira fiippletutyfontuli, & intégré relegi cum
pradictis duobits integris exempllribus, &poftmodum quant fieri
potuitaccuratifiimedtfiunxi. Adbac pro maiori luce etiam ad exemplar
GaUicuniomnia recenfui, & ex eoplerumquepatrialingua
obfeuripra nominaptopria in margsneadnotaus, leäorigratum id
fore non dubitatis.Ex omnibus autem correttius vifum eft exempt
monafierij S.Rentigij, ex quo exemplar Metropolitana ecclefia, a-
lioquifatis correftum, multisjocis fuppleridebüit, non tantumin
verbis,fedetiam integris [ententes,qua ontijfafuerdnt.SciebaiiiPa-
rifiis & alibipluraexfiare calamo deferipta exemplaria^ Commémorât
enim Papirius Maffonus lib.i.fuotum annalium,fe aliquot
eins exemplaria vidijfe Lutetia. Sea quiapkrtoretiix ipfo fonte hau-'
riri [oient aqua,ideir co ex arclnuis Remenfib.su edpotiuspetènda effe,
sudicaus ,prà quibus magnas ago grattas fbefaurarijs, & archiuo-
rumdiâaMetropohtdnaecclefiamagtfiris, qui ea duorumannor
rumjpacio mthsvtenda communicarunt. Pradsdis exanilatis la-
boribusj prodijt boc opusfine vllis tarnen nptis 'dut fcbolijs Parïfiis
anno i
t^idLeUorem.
,annoV6tii cura & fiudso R.P.lacqjpisirmondi Soc.Iefupresby-
ieri.Quodexempar naäus demo, acapiteadcalcem, omnia cum
eo relegi:&ficutilliusope nonfaucasmendasfufiulitfic ibs complu-
reseffedtereliätudeprehendi, & ndnnunquam sntegrds lineds deejfe.
ßoe exemplarnopamus litteraj.
5;:icäterumnitäijfölinobit mmutätum. , vel intextupofitum,
quod non er at in exemplarib^vel in origsndlsbussn ijs qua aliunde
citantur, nifiidipfum expr^einmargini^yelitifcholijsfigmfi-
cauerimus, vel vbt explorausm erat medum ejfe,&lapfunt fcr'tpto-
ris,vnanrlittcratn pro alurjlribentis. Vbi dtuerfa erat lectio ,nec
certo conftabat qua veraejfet ,p>robabiliorem intexturetinuimus,
alteramplerunitfe ad or dm relegauimus.
Inortbograp'hianihiletiam mutauitnus ,nifieas„quainfolentes
iirdeprauatacenfentur, ytdompnus,dampnatio , [ompnus,con-
tempnet,folempnitds, ebdomas ,parrocbus jparroebia,carta,[um-
mitten, Nicholaus, Nicbafius,fubiciens ,adiciens, exenium ,&fi-
miles.lnalijsplacuitferipturam iüo tempore vfitatam relsnqusin
gratiam anttquttatis ,vt Karolus, Karlomannus, Pippinus, Theo -
dulfus, RodulfiiSi cotidianus, inlicsta inreligipfus. Plaifuit &fer-
uari feribendi varietätem, qua vna eadem% diäso, nunc hoc, nunc
ilio modpfcnbstur,vtpro inlicitum, aliquando iüicitum.Nunc snregularüvÜsrratiomlü,
atiasirregularü,velinr'Monalis.Namexi
VITA A V C T O R I S E X
HIS. LIBRIS-V E T A L I V N D E
'J«. . Gonfcripfe per Georgium Col-
uenerium. J lp
VI* d nomine brdiamur , integrum au&oris nomen
fuit, vt atbitramurf Flodohardus y leu FlodoarduSj
ek quo per lyncopen fa&um eft Flohardusj & Floardus.
Quod pofterius in noftris fere exemplaribus reperitur ,
quomodo item legit loannesSauaro in notis fuis ad Sido-
rtium Apollinarem. Sigebertus FlavvaldumvTrithemius
Flauald'um nominat. Petrus Pitfyceusinxi/. au&oribus fi-
ipuleditis,Papirius MalTonus, eofque fecutus illuftrifli-
mus Cardinalis Cxlar Baronius Frodoardum appellant.
Sed pro litera 1 ,nonr, in prima fyllaba facie, quod libr. i.
httius hiftori^cap. jimeminerit Flauujfdi, fiue vthabet
aliud exemplar Flatiardi auunculi marris fine, & in chro-
nicofuo annp^*S^i.nepotis fui Ftodoardi, vtibi-legit cor-
redius exeiyplar Djuionenfe.’Vnde ScpraedidusPith
bacvarieuteconftat,quodvtrotfemodoproferebant&feribebant,j inGlolfariJcdpitularium KatoliMagni &LudouiciPij,
Omnia firiptura leca, qua citantur, plerumqueetidm ea ad
quarejpicitur,margins adiecimus. Similiter & ea qua ex alijs citantur
auctoribus,quaomniaad originaliacontUlimus, & fapitd
ex ijs emendauimus. Quadam tarnen repersrs nonpotuerutit. Qua
r atione nonnullafunt emendata , qua alioqui vix emendarspotusf-
fent ,cumexemplaria auétoris mult is loc is fuer int deprauata, dr
pravemftaie,legentiumoculosfugientsa.
Quatertio libro bdbentur (quitotus eft degeftis&firiptis Hint-
mari) contuli adopufcula & epifi. eiufdem Hincmari , tam a &P
loanneBufao, quartsalpanne Cordefio Ecclefia Lemouicenfis Canonico
edit a. 9
AdbaccoüatjofaéaeHadtomos Conciliotum,& epifiolasRo-
manorumpontificUm ,vbide Conciljs agitur. Item cum antsali-
busEccleJfofticis CafarisBaröntj, &pracipuisGaUiaacBelgijhifio-
riograplw, Gregorio Turonenfi, Aimoino, Sigeberto, Chrifitano
Maffao j lacobo Meyer0, Papirio Mafjóno ; & alijs. Ex quibus au-
ttoribus.plermque certa temporis cuiufque réi gefta nota ell
'•'’setta in margine , vel in fcboliis poll ealeem operif.adpofi-
Hac enimfebolia omnino necefiaria ejfe iudicanimus: turn quod
auttoris 'dtiïio obbocjrequemer obfeurafit, quod longas texatperio-
dqs, quaimplicantur varietate & muliitudine eorum quaconge-
riidrinterferit: turn etiam quod interdunivtaturvöcabulisiüo
A«»dew auo.tritifiimis, fed qua iam ablerunt in defuetudinem. Hae
indice fiparato recenfuimus. Deniqueper hoc multam auélors luquod
aüdum pofterius in lucem emil«* perpetuo Flodo-
ardurb nominat, vti & Iofias Simlerus in'p’nefationefeu
epiftola dedicatoria Cofmographix Asthici, quod Sc nos
fequèmür. Patria ei fiiit Spatnatum oppidum non pro-
cul Remis difiltum. Vixit fub Archiepifcopis Rémenfibus
HeriuéójSeulfó, Aftöldo,& Odalrico. Sub Artoldoeum
hoc opus confcripfilfe patet ex libr. 3. cap. 6. Vixit fub re*-
gibus Franconim Carolo Simplice, LudóUico T rahfma-
rino ,&Lojtha?io eiufdem Ludouici filio, quern in regem
Francorum confecmuit Artoldusatino 954. Fuifle pref-
byterum & Canonicum Ecclefia; Remenfis teftantur co*1
dices Remenfis & Igniacenfis, qui ilium his titulusor-
nantjimmo omnia hoftra exemplaria maduexarata, in
quorum calce le g itu rE xp lic it Floardus"vel Flohardus
presbyter & Remenfis Canonicus. Similiterdiduslofias
presbyterum vocat,&Ioahnes Filelacus Parifiehfis Theo*-
logus in veteris Ecclefia; Gallicana: querela Canonicum
Remenfem, v tir& Iohannes Molanus in Nat. SS. Belgij
die quinta Augufti; Fuilfe etiam'aliquando red:orem
feu paftorem Colmifciaci viefteftatur ipfe libr. 4. cap.28.
Atpoftmodum vitae genus mUfafiè, & rclido Cahoni'*-
catu monafticae regula fefe fubdidilTe, Sc deinde abba*-
tem fadümëfle, certa funt documenta ex epiftöla Ade4
lagi Bremenfis Archiepifeopi, quam habes infra. Item"
ex êo quod-dele fcribit in cnronico-anno 9 öj/his verbis;
Ego verofeattus atate, & attiitus infirmtatei & minifieriome
ccmattultjfecredmus,quodin btifcboljsquacumquepojfentindu-^ j abdicauipralatura coram eociem prafule (> fcilieet Odalrico,
turnverti explicuerimus: plerdque etiam auftorisditta aliorum Arcoldi fucceifore ) quique me hoc abfoluens iugo, impofuit
tej tmonsofif matterimus,& vndeplura in earn rem,de qua agjttir, iillud per elettionem fiatrum meorum, nepoti meo Elodoardo,fe-
pCtiyofitnt,indicauerimus. Iptuagefimttatatismeaanno. Sicibi.Idem confirmancverfiis
j PoJ remo Catalogum omnium- Remenfium Archsepifcoporum! Gallici in codice perantiquo ms. reperci a nobis in fronti-
a lecimtu, nonfolanomitia recenfentes,fed & tempus fefiioniseo- j fpiciopofiti, quorum ha;c eft interpretatio : Si vis fcire
rum&deceffus, quampotuimus certafide, & principaliaeorum | Remcfiife'J Epifcopos , lege chronicon Flodoardi dodi.
gc/M. Si tamen in tempore,in tanta vetufiate, feriptorum raritate, i Is mortuus eft tempore Odalrici Epifcopi, oriundus ex
, dropintonum dtuerfitate ,fcopum vbique non attigimiu, k«.»»»/»
davit aquus leftor, dr candide emendabit. In hoc cataUgopluri-
j mumadiutifumus ijs, qua nobis communicate dignatusettclau-
! kkpejpret^ Atrebas, dominusdeQueant, I. Vk.confultifiimus,
! depromptis^ex variis antiquitatibiis locorum Gallia, partim mss.
partsmexcufis. Quietiam nobisfuppeditaüit Statuta Synodalia
per dominum Sonnacium, epiftotam Adelagi ad Elodoardum, &
1 nonwUaalia de eodem teßmonia. luuitptaxerea catalogus ad cal-
exemplary eccleßaMetropolitana B.JMaria Remenfis diuerfa
Manu adfcriptùs.-.’Quÿ etfi vfque ad 54. Archiepifcopum jl
non babeat nifi nuda nomina, in fequçn-
itbusettcopiofior.
Sparnaco. Vixit callus clericuS, bonus monachus,melior '
Abbas,abAgapito I*apafuitfadus facerdosi'Exeiushi- j
Ilona multa noua feies,& in ilia cotam antiquitarem hau*-
ries.Idem denique probatur ex teftimonio Dominici Gri-
mariiCardinalis, quod infra pofuimus. Fuitautem mo*
nachusdcabbas ordinis S.Benedidi Remis in rtlonalle-
rioS.Remigij. Quarenonfaliitur, neciniulle illumfiio
ordini vendicat Tritthemius, Sigebertum fecutus, lifir.i.
de viris illuftribus ordinis S.Benedidi c.68* &in catalogo
feriptorum ecclefiafticorum>ctim diciteum fuilfe mona*
chum Remenfem ordinis S. Benedidi. Quos item fequi-
turConradusGefnems in fua bibliotheca, Sc Arnoldus
Wioo lib.z.ligni vitjec.^/Xed hicin aetate eius faliitur ce*
turn prope anriis, feribens eum floruifle ann. 870.,Faliitur
quoq; Antonius Polfeuinus in apparatu (aero, in eo qiiod
Flaualdum dFlqdoatdo&Ffpdoiardo diftingu'at,tanq di-
uerfos audores: Frpdbardo folumodo tribues chrbnico,
de quo inftai Floddardo aute harm Remenfiu Epifcoporu
lrillo