i IN
B
-J- t»ftu vo-_
cat notion«
éft enim no
tio taâus
quidam fpi-
ritualis.
Qoplia fminCM': Paçridpabil<seftDe.iisfecimcluni{:prn-
muni cariâmes iuas ; non.parùcipabiljsveroqiiaoenusÂr
bil fubftantistn eras paryçipat, vel viram eius, vç l &pi7
cuciam d u s , aut aliquid cd ju to , S B * H 9“ “ » M
cundum excefehtiam, Steximic. 4ci^rfusidcn>m.oefr
ria«n tu ria .cq p .M ii.A dh o c ,in guk ,i^fe c itD cus ,yfc £-
heiamut dining naturaî confortes, 8t participes ■ fterni-
tads eius, 8e apparent elle nos ûflijeseifecundurn.dsi|i-
catipueat ex gratia, propter quaoq ,ddficaçiqnem.ça q w
funt, conliftuncfiepermanence 8e quæ notifiant, prqflu,-
cuntur «e.generantur. Et iterurnijleni : Deun) fu s ten ?
partieip.it natura »o om s & inteUigen^Fpartiçeps knç
' fptóquode ft,£ytb en ehab e a t,ap ta e ft. Exhisnuncpn-
! ftat, quod in cptum £>eus ôc à npbis partiçip.atur, &,non
: pattietpatur ; papiçipatur quidem fccuqdum cttiqnen)
c a u li , iä e ft, quateflus o n m i i e x yM o pM(luçit,, yt,8f
fim.pbeiterifint, «c yr K,ene Cnt;, tutlûs ve roriqqpattisi-
! pacdrfecundum patticipationem nqfttarn, Sefeeunduip
I exiftentiam, nec enim f umfecundum f t^cäqntpaitjtq-
i pamus, ficut fpecies participant genera, «e neut lingulariaparaàpantvniué<
aiia:8çfiçnpquæfùbtetprimafuiit,
participant ilia ip li prima, neque partiapamus cuinfe-
cundum.Vxiftentiatn ,t «cillant quam d ia t permixtam
eommu*ônem, v.t fi ditamus : yirjfen n en s e^ pars
ftantiæ oninium iènfil vipentium : «ç ornnes fpecies ex
D E C A S O C T A V A,
« d e I N F 1N I T A T E D E l
incredturis.
Ç a | V T P R. IM Y M .
gupd nihil eprumquf-funt,caret caufa,foluttfoDcusßnepaufa eft,
qui.eft omnium caufa.
g a F a n s a a i A g n y s GregoiiufTheologusin primoli-
. [p EM f l b ro de film: Q u id , inquit,eftinmbusfine
B daiifa? dibinitas : nemo enim caufamDei
| B q H | d i c e r e p o c e f t : f in a u t e m habetcaulam, eric
h^c Deo antiquiot.SantftusMaximus in ex-
.pxnatipnemius lo ciTheo lo gic i in oratione; Gregorij de
filio : Proptecea vnitas a principio adnumerum .duo,(rim
mqta, Spc. Qmne, inquit, quod non eft propter c^üfein;
neque fieri póteft, neque rnoueri, n^que omnino moue-
tur,cum non habeat caufem vtfittquodfi caufamnon habet,
eft etiam plane immobile: eftigitur Deusimmdbilis,
v t qui nullam caufam habpatvnde ëxiftat. Rurfusidem
in centuriis TheologiciSjCenturia prima, capiteiecundb:
Q u o d , in qgit, fccundum fuhÄantiam propn? eft, illud
japnurri efl^quo.4,U<ique principium, ngque finem, neque
matërTa”concreËe fefundunr qfimixtamcommrrnionem caufam r exiftenu^ habet; nee yllam qualemcunque fe-
materiam 8c fqrmam participant,his:enim m od is&ra - cundumesfiftentiammotionemadcaulam: quodautem
tionib us funditus a nobis nonpaaridparur: nec rurfus c if qouricfebabet,idnequeproprieeft,vtpotepnnpipuun,
aliquid in ep quod participator, 8c aliqnid quod non 8cfinem, *rcanfamexifteqaa;,«:fenindumexiftentiap
Darticipatur- Jcfurdum enim eftfidicatut opottere dye | mbtionem ad caufam habpns. Quodautemnonpropne
fientiafn Dei ex duobus quibufdam dilftnitibus c o h t j f eft,quamuisdicatureffe ^m n d lim p a rn ap a tlo n en . vollere
ex parti cipabilifcibcer, 8c nonparticipabili. ytsffl.- j lütariseiusquipropneeft:6ceft8cefledicitur.Imo&ma-
xpoatiomatcriariahuinsdecadisc fi7 i Cfteimis.veherabinlutWdentesfomemvita;,ini*ipiumi
tembona compofrtio ordinis in hac Decade 'apparent, j gnusDionyfips in e f rftbla ad Tmimart: Siemmlrc (peuaretexconteOTse
quidem demonftratum e iU Theolpgis , ptjptinm e(Tc effuTum, 8cin fe ipfo cbnfiftentem, «C vnam quandam
Dei adefle omnibusprsfencemfeciindnmfubftaritiam, poteftatethfimpliccm,pérfeinobilem,perieagentem,ie
quodilfnbftantiaadeft omnibus, fuhftantiam eiiis om- ipfatn non delereptem, nofionem notiönum omnium,
nia partiatpant, nönautemaliterparticipatio dinince fcb- ,
ftantia: fit quam pet pattern , 8c filium 8c fpi'rkuifl Cm- rotfieusinhymnuamatotusficait: Verum age lam 8c has |
S um • hcec enim funt diuinafubftaittia, qu* :en?mtam turfus 3 poKi^te»invnumcongregantesdlcamus,vnam j
' •Wi ■ J ' 1 - j — quandamfirophcempoteftafcmblfc,periemauenremad
copulantem ^admixtippem. E t rurfu? magnusDiony-
fius cap .x. de diuinis nomipib. Etenim non. ea qu^ omni-
no &Aró lutfmgenlta&verep e|:p etu^funt , ybique fa-
erte feriptura; voc^nt aue^na. in lo co S. I^laximus,
Deum, mquit,yoeaca^p|ute.ihgemturo quoni^meftfi-
ne.cairfa.^c cum
fit^^infinitus?& iplo eaq-
(jffin creattnis in |w tm !,fi r^ e C a u ^ j^ wna ppteftas fim-
plex, per fe mpbihsjiPCtß agenj: fip^eriim dec;lara)t prin.-
apium.omniura mpra pr in d p ium » qnbdprqj)rieeftv-
nura,& quo nihil eft,aldus. '
trium perfonarum participamus /& n o n nudam , fiue fo-
lam quandam gratiam non per fe fubfiftentem, ergat ap-
tem & cfficit ad pàrtiçipationem noftram, gratiarumfi-
uç chanfmatum diftributibnem : créât igitûr fécundum
conuenientiam acprbportioricmparfldpantium ea qip:
fiint magis géneralia, yc participentar ab iis quaï fimt ina-
gisparticularia, vefolafit h ? c omnium qusè fimt, caufa
&effe<ftnx,fiue fécundumpâtticipationem, fiuejêcuft-
dumexiftentiampropofitafint j quoniamomniscuffe-
rentia &c varietas potilfimum quidem inpàttiçipantibus
fit ; per patticipaiifia autemfit in ipfis participationj^fls,
Tola denique natura diuina fécundum ra tion^n cauQ|
participatin’; lolufque Deus participabilis eftlecunduiif
r y i fam , non partidpabilis verb feam^ume exiftfntiam
patticipantium & participationUm, qua: propter ^arti-
cipantia fiunfc N fc il igitnr deeftin huiusdecadis ttafta-
.tione. Infcriptaautemefthæc Decas, Depajjficipatione,
quiaomnem patticipatiouetn contitlet, hue dicatur
cundum caulam, ûue fécundum patticipationem/me ft-
cunditme^ftentiam. • #
C 6m m i\n e ^Q u ia eommonitas effenti* cum perlbnU diuinis non
Æ com munitas rationis, vt if» generfe cum fpeciebus, aut in fpecie cum
fuiBuiaribus jaididitDionyfius, Vnitum, fingulana enim diutfa funt; Sc
fpccies item diuifx, fedlcuifus, quia non eft vnio peiionaium diuinaium
facia per coneteeationem, fed'quia effentia diuina eft vnuqi numex<Mn
tribus, fiuc iras funtynum numéro iaeflentiaJidciicoaddidtt, V num, ex
$. Thoma, non 2 eft ta&us aliquis déitati'; ad.creaturas eo modo,quo ex
figillo 8t cera 6t vnum oct contàftum > nec eftalibcqjçmunio , qua
commiiceatur cum rebuft., ficut ounffcum c en tu ’com-
suifcctut lincis,qiiatçaus eft terminus catum, ^
0 ex S. Thoma,
Neque 1 caufam exiftentix habet J Oeus enim non eft propter fe tan- j
quam propter cauisim, quatenus nos naturaliterTn^elligeiepoiTumus, vt
ait idem S Maximus in eadem centuria iliffd etiam, quod ait hie, neque
principium, neque fiufip.p.ueque inqtiouem aa caufam nabet,,magis ad-
hue intelligitut^xcap.^er^dcm centurix: Oinnis, iittjuir, fubft an tia finita
, naturafcer eft principium motionis, art quam habet potentiam; o-
mnis autem motio fubftantix a^ pperationern, quia pqfterius quam fub-
ftantia ipuinfelligitat, 5c p'rius'quJm opetatio, media eftnaturahier inter
vuamfpe 5 & ipft-opefatiofiiuseft ipflu* ipotionisftibftantialis prius
coritat*: Deus autem nonfip e.ft.fubfantia. negue principiqm, i ^ e ^ f i r
nis,neque fie in.ouetuf; fed’d l incifcumfcriptiis, infinitiis fupra omnem
fubftantiam.potentiam.&fiperationem, inüs ipfum a' efiifum^JJe fan-
Jtiflima Trinitate haed dici “ gnjficjtque eips Ify v n n , id eft,confubftan-
tialitatem, quodque vnitas vftjue in TrinitatempiogrefTa, ineaftat- f*e
Gregorius Nazianz.in priore oratione defiHo, tk m feCunda pacinca contra
Iulianum 3 fiotAatds/pifiJs amores dicit, mundanum.id eftfhomi-
num in mundo am|ntmm leeundum lpiritum^& fupra muftdanum , id
eft.angelorumV quos a* vnum ainorein diuinum reuoeat.&'inynum con-
trahit, copulantem 4- adn)ixtionem) Sicyocat amorem , qui vim habet
admifeendi 6c copulandi, ficut idem Nietothpus paulo ante dixetat, quia
qtiiinter’fe amant, quodam modo vnum h u n t; vnde illud: Alter ego .* yt
iam amot fit admixtioqiwdam copujans, fine copiriatio qusdam admi-
feens haue vim yocamus in in teroretatione poteftanim; avnor enim non
eft paffid, iiec a&uf.'vtibi S.Thom in comment fuis notauit, fedyis, fiue
poteftas qUzdam',qu* virtut etiam dicitur, ad Aiciendum aliqujd, id eft,
ad admifeendutn quodam modo, & vel^iti copulandum in vnum. caufa j
omnium abfolutik\ quia Deus nullam cognationem & affinitatem cum
creatura vlla habet, neque quidquam quod cum eo fimul cogitetiir,.
Vtoigitantutflmul cum alio,qus ad aliquid
• j, ' ' v ; ieferuntur.' -
m oratione
I de Natiuit.
llChtifti. '
C a p v t 1 I L : •
Ouod nihil corum qua, funt, a jeproduäutfi eft, folus Deus Ar nihi-
locreat,&eft omnium qua funt,ejfeftor.
\ K Agnus Dionyuus capjte quarto de diuinis nomini-
d-V1 b us a it : Etenim ex jpfo Sc per ipfum & lub ftantia &
vita omms & mentis & animae, atq; vniuerfe nature, par-
uitates,asq,ualitates, magnitudines,menfurs omnium, &
rerumproportiones, & concentijs, &concre tiones, to-'
ta,partes, omnevnum,&: multitudo; eoniunbtiones partium,
omnis multitudinis copulationes, perfebtioneJ1
tototum, quale, quantum, 2 quam magnum,aut par uum,
infinitum,} comparationes,4ieparationes,5 omnis 6 in-
finitasjomnis 7 finis,definitiones,ordines,excellentix,
clementa, forma:, omnis fubftantia, omnis facultas, fiue
poteftas, omnis a& io , omnis habitus, omnis fenfus, o-
mnisratio, omnis 8 intelligentia, omnistadtus, omnis
feientiä, omniscopiilatip, &fimpliciter omne quodex
pulchro & b o h o exiftit, ,&in pulchro Scbono eft, & ad
pulchrum & bonixm conuertitur; & quasqun^uc funt, &
hunt, propter pulchrum & bonum fiint ,& fiunt; & cun-
btainiplum intuentu'r, & a b ipfo mouentur, & confer-
uancur; & ipfius gratia, & proprer ipfum« & in iplo omne
principium ad exemplar, ad fin e , ad caulam efhcientem,'
ad formam, ad mÄeriam pertinens,& deniq; omne principium,
omnis conleruacio, omnisfinis vt fiimmatim
dicam, omnia q u s fu n t, expul chro Scbono exiftunr; &
omnia efux non fimt, in pulchro Sc bono fimjfupra fiib-
ftantiam; & eft omnium principium fupraquam princip
l e ; & finis fupraquam perfedtus: quoniam ex ip fo , Sc
p er ipfumj& in ipfo,dead ipfum omnia,ficuc ait lacra lcri-
ptura. Vni'ueffis igitur pulchrum &^on um:defiderabilc
Sc amabj^e eft; & ab vhiuerfis diligitur, Sc propter ipfum,
Sc ipfius caufa,& inferiora amant fuperiora, conuer tendo
feadea ; & quje funt eiufHem ordinis amantfimilia, com-
municando; Sc maiorä minora, prouidendo e is ;& lingula
fe ip fa , confcruando fe; & omnia pulchrum oc bonum
expetendo, fac iun t&volunt quiecunqiie faciunt & v o -
lunt. Hoc'autem confidenter&veretjjcipoteft, q uo d i-
pfequi omnium auftor eft, propter fumroam bonitatem
omnia amat, omnia fecit; omnia perficit, omnia confer-
uat, omnia ad fe conufertit, &,eft diuinus amor bonus bo-
nipropterbonum|.ipfe enim amoreffe.&qr bbnitatis rerum,
cum eftet ante omqja in bonoexcellehter, non fiuit
Aaner^^fumin feline fcecunditäte; quin potiusmouit
ad operandum, vt exeellenti pqteftati omnium effe&rici
conueniebat. Rurfus idem cap. v n . Et quidem, quod di-
x i , ex omnibus cognofcendaeft hxc fapienria; ha:ceni$fc
eft qua: ,:ficiltaitfcriptura, omnia f e a t , Sc femper omnia
aptat, Seed caufa concentus Sc ordinis omnium non diC*
folubilis, femperque 9 extrema prioriAn cumprincipiis
fecutidorum coniungit; Sc vnam vniuerfi confpiratio-:
nem atq; confenfumpujchreefficit. EtGregoriusTheo-
logus: Quia vero, inquit, non fatis eratfummo illibono
mouerifblumfui ipfius contemplatione, fed oportebat
diffuridi, Sc meare, vt effentplara^pnaiciis§ffe6ta 5 hoc
enim erat fummjebonitaris; primum cogitabarangelicas
& cxlefte? poteftates, Sc erat cogitario opus verbo cora-
pletum, Sc fpiritu confummatum. E tpauio poft :<Secun-
do cogitabat hunemundum materiatum, & qui cernitur,
& quse deinceps fequuntur.Et idem|perum in oratione de(
con ftitutione Epifcoporum: Refponde, inquit, mihi difi
putator, adefFugiendum difficiJis^Si creitus^eft, qupmo-
a o creatus eft? & qua:re ame, quömodo genitus: fi paflio
circagenerationem; paflio item circa crfationemi fi eniiii
non eft paflio informatio cogitationis , Sc cura, Sc corum
quae vniuerfa fimul cogitata funt,explicatio in partes,&c.
E t rurfus idem :f ,t fi quia ea qua: äpud nosfiunt»?uih aii-
quando non eflent ^ o fte a fimt, idcirco etiam filium co-
ges ex iis quaesfon feint, äd id quod eft, deuenire; & 9. Ad-
hucidem in oratione in nouam Dominicam: DeuS, inquit,
qui voluithunemundvim conftituere, quiexiifcqua
videntur,& quse non videntur,conftitutu&i?ft,qui e^fc ma-
gnus & admirabilis praeco magnitudinis eius,ztcrai^[uidemipfeeftlumen.
E t fendus Maximus capict v i . terri®
cejituria::Si omnis p^rticipatio prius togitacurquam par-
ticipantia, omnia plane omnibus modis immenfointer-
uallo fuperat caufe omnium, quae naturapriusquamea
quæfunr, & e f t , Sc cogitatm, non ficut fiibftanria prius
quam accidentia (alioqui demonftraretur Deus habere
compqfitionem, qua cómplementum exiftendi confta-
tetj.ipfam fcilicetfubftantiamrerum) fed ficut quod eft
fupra fubftantiam,priufquam fubftanria cogitatur:fi enim
artes figuras çQrum quæ àrtë fiu n t , è fe adinuenerunt,
nacurà vero vniucrfalis fpecies quæ fubter ipfem funt;
multo magis E^us fubftantias eorum quæ fimt, ex iis quæ
non funt,effecit,vt qui fiiprà fubftanriam eft;multo magis
Deusfuöftantiasrerum exnihiloproduxit, vtpotc fiipra
fubftanriam exiftens.Etmiagnus Athanafius inepiftolaad
Serapionem: Natura veto,- in quic, eorum quægeneran-
tur, Sc crcantur, mutabilis e ft, vtpote quæ extra fubftan-
tiam Dei eft, & exnihiio extitit. EtTheologus Damafee-
nus; Q ^ i , in quit,exnih iio vniiierfe nuru tuoineffabili
produxifti. Ex his manifeftü fit,quod Deus qui audorem
fuinonhabet, & cailla irifinkaeft, exnihiio créât & con-
dit omnia ipfe fbluseftynumilludfuprafubftantiam,
Sc yniuerforum effedor.
» Scholia.
Perfcftiones 1 totonun) quando ex copulation« pattium cxlftit for-
ma,ij.uæ eftpcrfcfho.rorius quantum,2 quam magnum,vel paruum) hoc
quod Grzce ynjAt'jyii dicitur, referturadcettammagnitudiném.vcl parui-
tatcin.vtbicubitumjttipcdaieA^pcdalejilludyero,quantum,ad incertam.
infinitum- 3') fcilicctpqtenti^ quod conuenit quantitati continus fc-
cundifm diuifiohem;5cquantîtati diferetae fécundum a^pofitionem.com-
paraiiones 4 ) Compatatiopértinet ad relationénl conuenientix, vti-
de^.æquale, fimilejepatationes s J feparatio fpeitat ad lelationcmdif-
f#;entia:, vtdiuetlum, insquale, difliinile omnis 6 infinitas ) eft enim
multiple^ infinitudo,aiia quanritatis,alia materiz ptimz,qux non eft de
tetminata ad.vnam formam, fed in potentia ad infinitas^omnis 7 ,finis/
lubftantix, motus ad operationem;8t opeiationis, acpetfeâionis: defini-
tiones etiam fimt quidam fines,& terminationes rerum:i taque vbi eft ali-
quis finis ex ift#, ibinon eft infinitas. omnis i intelligentiaj S. Thomas
legit in fuotextu.Omnis a&io.ytfi Gixce fiiiftet ir£ozcx-otiitni>rt nüc eft,
véevu yonaii- femper 9 extrema priorutir cum prinripiis fecundoru/fu con.
iungit) Sign i fi cat nihil efte inter cteaturas medium vacuum & inahe, fed
omne cfle plenum creatiixa;h*c enim eftdefinitio eorum quz fe tangunt,
quorurg termini funt fimul : fignificat etiam efle confpiratior.em quandam
omnium partium in vniuerfo fécundum ordinem ôcprôportionem
conucnientem: extremum, ignis confpirare & coniungi cum principio
aeris; extremimi aëris cum humore aquz ; extremum aquz cum ficco tcr-
rz : Sc fimiliter alcendendo ab clemento terrz ad ignem reperietur fimi
lis coniunâio in extremis pnorum cum prinetpiismeundorum.- adeun-
dem mo#um in tempeftaubus annf extremum hyemis cum principio veris
; extremum veris cum principio zftatis ; extremum zftatis cum principio
autumni : huiufmodi coniunftiones ae confpirationes dicuntor à
Dionyfio «/,quod vno verbo Latine exprimi non poteft.
Et omnia quz non funt, in pulchro 6c bono funt fupra fubftantiam)
Qüz non funt, non dicuntur ex bonp Sc pulchto efle, vt Pachimeros no-
tau it, quia non habent mfxmr, id eft, non exiftfint * fed funt-in bono 8c
pulchro neganter;quia b^num & pulchrum eft ea non efle,quz-nbn'funt;
vt "on duos foies : negationes vero, quas S Thomas dicit con uenire
Deo per exceflum, quia Deus nihil eft eorum quz funt, fed fupra omnia,
non foium in ipfo funt,fêd ex ipfo funt fécundum caufam.vt Bonitas créa-
ta, 6c fàpicn tia creata, quz Deo negantur : ilia etiam ingenitum, incorruptible.
6c inftiortale, 8c infinitum licet negationem fignificent, non po-
n un tunnter^a quz non funt,quia habent nifuttp, id eft, conftftun t,& in
* Pach im erus neutrum legit in fua paiaphrafi;foitaffls appofitum fuit ab '
aliquo ndjn terpretationem verbi quod fequitur,Omnis taftus: ta£èum e
nim vocan>ionyfius intelligcntiam.vt Pachimerus interpretatur.quia eft
in operuione animzper intellèâum quidam taâus rei; ficut in corpori-,
bus a âæ fir per contaâum. Sic S. Thomas: idcirctÿgitur dicit, Omnis ta-
dius.fenfilis fcilicet,8c intelleâilis:8c quia pet huiufmodi taftum intellc-
ctilcm multiple-Ucientia habetur, fequituc in textu, Omnis feientia. Ob-
ler nanti us eft oroo intelligendi à fenfu adrationem, à ration e ad intelle-
fhuÿti, qui eft quidam taâus intelleâilis^lb intellcftu adfeientiam, quz
coniungit intdleâum cum ratione, vt ait S. Thom.à feientia ad vnionem,
quz ad ratelleâum peninet,qui vnitui cum intellcdlis;8c ad vqluntatem,
q w^vuinRr cum amatis.
C a p ’V t I I L
Quod omni creatura ex nihilo creata voluntate Dei, n e £ auutnft-
uijéculum coaternum eft Deo infinito,™^ tempus,nec altud quidquam
ex iis qua cum auo vel tempore fu n t : infer ib itur vero
etiamJtCjQupd nihil eorum qua funt,coaternum
9 eft auttori :folus autem Deus ex «term-
tate eft ante faculum.
M Agnus Dionyfins capire x.de diuinis nominibus ait:
Laudatur Deus ab antiquitate dierum, quia ipfe eft
omnium 1 acuum,&tempus; & ante dies, & ante jeuum,
Sc tempus; & quidem tempus > & d ie s , &tempeftiuitas
^ppellaridus eft ipfe, vt Deum a decet, tanquam qui Am-
1
I t
1111 - a t w fl
Ilf