JoaniZ }o.
Heb. 1.7.
i.Cff.1.14. g c
. '2o<i0> Éi.
Tfal. ïtS.i
D
Exed.y.
I *5'
Preu.iS. 4.
tendit.lfi eius crgp, menu eft&nimaomnisvfaentisj&fpi-
ritus vnjuerfs carnis hominis,du &in illdhoc prsftat ani-
ms.vc yiuificeccarnem, Sf.injfto hoc yiuificat animam,vt
ad intblligendam perucniatxternitatcm. In facro autem
el oquio fpiritus hominis aliquando pro anima ponitur, v t
lllud. Inclmato captteenujicjpirttum. Aliquando pro efteiftu
fpiritali, CicuiCctiftamc&.QuifacitAngelosfuosJpirijus. Hpc
autem loco fi anima omnis viuentis ipfa vita corporis.fi-
gnatur, fpiritus. vniuerfae carnis hominis , efieiftusintelli-
gentisIpiritalisexpiimitur.Sequitur. : •. If ,
^,NonneauruY^badijudicat,d^ucucopiedentis,fapbrem'i^e-
ne nullum latcc, quod quinquefenius corporis noftri, videlicet
vifus, audirus, guftus, odoratus, Sc radius, in omtii
quod fentiunt atquc difcernunt, virtutcm difcre tionis &
fenfus a cercbro trahunt. Ex iftis ergo corporalibus cxte-
rioribufque in ter i o ra Sc fpiritalia colligenda func. I ntuen-
, d um quippe eft, quia cum Vha fit fapientia^lium minus,
alium maiusinhabitat. Alijhoc,alij illud praeftat,8cquafi
,cerebri more , nobifmetipfis .velut quibufdam fenfibus
vtitur, vt quamuis ipfafibimet nunquam fit diifimilis,per
nosramcn diuerfa& diilimilia operetur femper. Sed in
• hiswerbis & lob-, etiam de eleiftis acreprobis aliquidin-
nuere videtur, quia verba fapientia: quae reprobi audiunt,
eledlinon folum audiunt,fed etiam guftaat, vteisin oor-
de fapiat-, quod reproborum non mentibus, fedfolum-
modoauribus fonat. His etiam verbis beams lob , ami-
corum fuorum imperitiam, 8c eorum quide dodhinafa-
pie ntis inflan tur,arrogantiam reprobat.Sequitur. v .
In antiquis eft fapientia, &inmulto temporeprudentia. Ilia
enim didta in fapientiaeradice folidata iunt, quae peryi-
uendi vfum etiam acluum cxperimento conualefcunt.
Sequitur. ■ -
Apud ipfum eft fapientia&fortitudo, ipfe babet confilium&
intelligentiam.Hxc non incongrue de vnigenito fummipa-
trisaccipimus, vt ipfum efle Dei fapientiam fentiamus.
Nana'Paulus quoque noftrointelle<ftuiatteftamrdicens.
Cbr'tjlum Dei virtutem & Deifapientiam, quia apudipfumfem-
per eft,quiamprincipio eratyerbum,& Verbum eratapud Deutn, -
& Titus erat Verbum. Habet autem Deus caniilium & in-
tellige ntiam.Confilium videlicet,quia diiponipfuajintel-
ligentiam, quiacognofcitnoftra. Peteft quoque confilij
nomine ipfa occulta iudipij mora fignari vel quod aliquando
tardius delinquentes’ percutit, non quiainiquo-
rum culpa nonconfpicitur,fed vt damnations eorum re-
tincncia,quapro agenda pcenitencia differtur, quafi tarda
ex confilio prodire videatur.Sequitur.
. Sideftruxerifytcrho eftquiadificet, OmnipotensDeus hu-
manum cor deftruit cum relinquit; aedificat, dum rep let.
Nequeenim humanam mentem debellando deftruitUed'
recedendo,quiaadperditionem fufficit fibi dimifla. Yn-.
dcplerumque fit, vt cum audiens exigentibus culpiso-
mnipotenris Dei gratia non repletur, in caflum exterius a
prsdicatore moneatur, quia mutum eft ,os omnc quod
loquimr,fiille interiusin corde non clamet, qui adipirat
verba quae audiuntur.HincPropheca ait. NiftDominusadi^
ficauerit domum,in vanum labor ant quiadificanteam.Se quitur,
| Siincluferit hominem, nemo efi qui apenat. Quia omnis homo
per id quod male agit, quid fibi aliud quam confcienrix
fu aecar cere m facit,v t hun c reatus animipremat, etiam fi
nemo exterius accufct? Qui eum iudican t e Deo in malitiae
fa s cscitatc relinquitur, quafiintrafemetipfumclaudif
tur,qeeuadendi locum inueniatj queminuenire mini me
meretur. Namfiepe nonnulliaprauisadlibusexire cupi-
' unt, led quiaeorundem aiftuum pondere premuntur in
malae con fuetudinis car cere inclufi,a femetipfis exire non
poflunt;Quia ficut nemoo bfiftit largitati vocatis, ita n ul-
lus obuiat iuftitix relinquen tis. Includere itaque eft Dei,
claufis nonaperire.Vnde &ad Moyfen dicitur dePharao-
nc.E^oindurabocoreiw.Sequitur.
it Sicontinuerit aquas, omniaficcabuntur. SiaquaTcientia
prxdicationis a.ccipitax,vt[ctiptamcb.Aquaprofundaver-
ba ex ore Vtti,& torrenmdundansfonsfapientia:cum aqua con-
tinetur, cunfta ficcantur, quia-fi icientia praedicatorum
fubtrahitur, eorum qui viridefcereinfpescernapotcrant,.
corda protinus arcfiunt^'vt In defperata ficcitate EcmanÇant,
dum fugitiuadiligentes,^'nefeiu-nt fperaremaniu-
-ra. Poteft etiam aqua; nomine fandli Spiritus gratia defi-
gnari. Nine Vèritasait. Qui credit in me,ficut difttferntura,
fiutninadeventreeiusfluent aqua viwte. Si ergo fpiritus gratia
ab auditorismentefubtrahitur, arefeitprorinusqui iam
■ per fpemyiridefeere in audien te videbatur. Quod autem
mon aquam, fed aquas memorat, pluralitatis appellatio-
ne, ad (eptiforrnem donorum fpiritualium gratiam recur-
rit. S equitur. Siemiferit eas,fubuerlènt terrdm.Sëà fan <fti Spi -
1 ritusgratiafupeinomunere iuxta vocem priedicantisin-
fund itiujftatim terrafubueîritur, quia peccatticis mentis
duritia,ab immobilitatis fuæobftinatione permutatuf, vt
tantofe poftmodum prxceptisDominicisflcndofubij-
ciatjquantumfuperbiendopriuscontraDominum ccrui-
eem erigebat.Sequitur. - .
; Apudipfum eflfortitudo&fapientia. Quiaenim.0 mnipoV
tens Deus, pietatisfuae myfterio homo faduseft, prius
manfuetudinis do&rinam protulit, ÔC poftmodum iniur
dicio quantæ fit fortitudinis oftendit; rcite fuperius fapientia
ante fortitudinem memoratur, cum dè Patris
vnigenitg dicitu t.Apudipfum efl fapientia &fortitudo. Quia
veroadiddicandum veniens, in terrore fiix virtutis appâte
bit, & repulfisrèprobis > eledtis fuis in regno per-
pecqo qualieer fit fapientia Pätrisindicaüitj reifte in uib-
fequenti iententia apud ipfum efle priu $ fortitude, & poft,
fapientia dicitur. Sequitur. Ipfenouit&deetpientem & turn
quidecipitur. Deiniquisquidem, DominusdibtuxUs eft.
Difceditea me, quianefciovos. Sedquia feire Dei aliquando
cognoicere dicitur, aliquando approbare , 8c Icit ini-
I quum, quia cognpfcendoiudicac. Neque enim iniquum
quempiam iudicaller, fi nequaquam cognofceret.)Et
tarnen iniquum nefeit, quia eius fadta non approbat. Et
nouit ergo,quia deprchendit,& nonnouit, quia non approbate
Nouit etcnimdecipientem, quia plerumque an-
terioraeius mal aeon fpicic, &hunc iufto iudicio cadcre
etiam inaliapeccatapermittit.Scriptumeft. Quinocetno-
ce'at adhuCj&qufin fordibiiseflfordefcatadbuc.Noim quoque
8c eum qui decipitur j, quia fiepe committunt homines
-mala quae fciunt,& idcirco permittun tur decipi, v t cadan t
in mala etiam quae nefeiunt: Quod tamen deceptis aliquando
ad putgationem , aliquando ad vlrionis inirium
fieri folet.Sequitur.
Adducetconfiliawsinflultumfinem. Addutit a-utem confi-
liarios m ftultum finem, çüm ctiam bonum quodlibet
non bonaintentionefaciunt ,ièdadtemporalis muneris
retribucionem tendunt. Rede etiam confiliariosprædi-
eacores accipimus, qui fuis auditoribus confiliam vitae
ptaebenr. Sedcumprædicâtor quifque ideoæternapræ-
dicat »vttemporalialucraconfequatur, profedo in ftultum
finqji ded u citur, quia illo per lab ore m tendit, vnde
per mentis reditudinemfugetedebuit. Sequitur. jttiudi-
ces fluporem. Omnes enim qui in examinandis aliorunr
moribus praefunt,rede iudices vocantur. Sed cum is qut-
praeeft fubiedorum vicam nequaquam follicite difeutie,
neque qualitercorrigac agnofeit, in fluporem iudex de-
duduseft, quia quiiudicare mala adadebuir, nequaquam
ea quae iudicanda fiinc, deprehendit. Sequitur.
•
■ Baltbeum regum diJfoliiif,&pracingitfunerenes eorum. Quid
in fune accipitur, mli peccacum, ficut in Salpmane did-'
tur .1 niquitatesfua capiuntmpium,&funibutpecc4torumfuorum
■ iotoflringitur. In rembus autem earni£fieledatio accipitur.
Regumitaqùé baltheum diflbluit, quando in his qui bene
regerefuamembravidebantur, propterelationiscul-
pam,caftitatisineis cingulum deftruit,vt eorum membris ;
dele datiopeccatidominetur.Sequitur.
DucitSacerdotesingloriofos, & optmatesfupplantat. Magna
Sacèrdotis gloriacft, reditudo fubditorum. Vnde bene
egregius prçdicator difei pu lis dicit. Qua eft noftraJpes &gau-
dium aut cor ana gloria.Nome votanteDominum} Sed cüfàcec-
dotes viram dilcipulorum negligunc,5cnullum de eorum
prouedibus anteDeum frudum ferun r,quid äliud quam
ingloriofi ducun tur? Quia ante diftridum iudi ce mnimi-
rum gloriam tunc noninueniunt, quam modp in fubditorum
fuorum moribus prxdicationis ftudio non exquirunc.
wpfil- A9-ï6’
quod nefeitur amplius prxualet. Vmbra ergo in lucem
producitur, dum fandorum mentibus maligna ope-
ratio antiqui hoftis vt deftrui poffit aperitur. Sequi-
tur.v ;-'-
Qui mult iplicatgentes,& perditeas, &fubuerfasinintegrum
reftituet. Intelligirortafle valet, quoniam gentes Dominus
multipli cat & perdit,' quia nafeuntur quotidie mori-
turi. Et fubuerfas in integrum reftituet,quia relu rgunt qui fiie-
runt mo^tui. Quod tarnen melius acçipirtius, fihoc qua-
liter in éarum mente agitur, fentiamus. Multiplicat e-
nim gentes 8cperdit, quiaeas 8c per foecunditatem fobo-
lisextendit, 8c tamenin propria infidelitate dérelinquif.
Sed fubuerfas. in integrum reftituet, quia quas in infidelitatis
cafureliquerat, quando que ad fidei datum reducer. Serunt.
Sequitur. Et optmates fupplantat. Quia cum mentem j
regcntiumiuftoiuqiciodeferit, hxcinternumijetributid-
nis premium nonrequirit,&in eo fupplantatur quodfal-
litur, vt pro sterna gloria, de pripcip^tutcmporaii gratuletar.
Sequitur.
Commutant labium ver actum, érdottrinamfenuntauferens.
Cutn facetftosnon agit {bona quae loquitur, ei etiam fer-
mo fiibtrahitur,ne loqui audeat quod non operator, ficut
pes Prpphetam dicitur. Peccatoriautem dixit DeqSijQgrf-
retuenarrasiuftitiasmeas , & a^umisteft amentum metim peros
ttum ? Et plerumque Dodor quidodfere audet quod ne-
gligitagere,cumdefieritbonaloquiquxoperaricQntem-
pfit, doceri;incipitfubditospraua qusagit. Commutât
ergolabiumveracium, quia hi qui priuscoeleftia prXdi-
cando veraces erant, dum temporalia diligentes adtçvre- quitur,
na covruunt, labium veracium commutacur,& fenum do- j Quiimmutat corprincipum populi terra,&decipiteosvtfluftra
&rina(olIitur*.qpia diligentes temporalia .■ •■ ***. . fuo- incedant per ifiuium.Cor enim principumterrsimmutatinn
rum prscepta feqyuntur, vt locum regimin’is quafi ad fru- left, cum in Iudaeafummifacerdotes&feniores populi illi
dumvoluptatis tencant,non a,d vfum laboris. Quod ta- fup confilio conabantur obfiftere, quern prius venturum
metiapertiusde Iudæis valet intelligi, qui ante Incarna- efle praedicabant. Cumq*, eius nomen perfequendo moli-
tionemDomini veraces fuerunt, quia hunc venturum jrenturextinguere, dcceptifua maiîtiâinçedereperinui-
efle crediderunt atque nuntiauerunt. Sed poftquam in cerafruftraconabantur.Sequitur.
carneapparuit,hunccflenegauerunt. Labium itaque ve-1 Palpabuntquafiintenebris , & non in luce. Quieniminter
racium mutatum eft, quia quern venturum dixerant , ne- tot miraculaapei ta trépidât,quafi in tënebrispalpat,quia
gauerunt prsfentem ; 8c dodtina fçnum ablata eft, quia' quod tangit, non vider. Omnis y.ero qui errât, nunç hue,
nequaquameacredendofecutifunt,quxpatresfuosme- ! nuncillueducitur,&quiaaliquandooftendebantcredere 1
mineruntprsdixifle. Sinvetp fenes eofdem quoqueIu- ' cumdicerent, tfifihicefletaDeo,nonpoteratfacerequicqudml loan!
dxos accipimus, qui fuadente perfidia, veritatis verbo i Aliquando vero hunc à Deo efle denegabant, cum de-
contraireconatifunt, do(ftrina fenum ablata eft, poft- fpicientes dicerem. Nonne Inc eft fabrifiliusïîTontieniateretus. •W4tt.13.5jj
quamhancEcclefiaexGentibus videlicet iuuencula ac- dicitur Maria, &flatreseius lacobus &ïofêpk, & Simon& Iu-
; i l \m
IP/II8.IOO
?fid.ï7.u
cepit, quæ per Pfalmiftam dicit. Superfenes intellexi. Sequif.'
v"'
Ejfundensdefteâionemfuperprincipes, &eos qui oppreßifue-
rant releu ans. Cum enim Iudsorum populus in legis man-
dato permancre t,8c cun £ta Gentilitas nulla Dei præccpta
cognofeeret, 8c illi per fidem principari yidebantur, 8c
ifti in profundo prefli iacuerant per infidelitatem. Sed
cum Incarnationis Dominies myfterium Iudsanegauit,
Gentilitas credidit, & principes in defpedtionem cecide-1
runt, dchiquippptefliinculpaperfidisfuetant, invers
fidei libertäre leuatifunt.. Aliter. Principes etenim non
immerito vocantur qui fuis fensper cogitationibus prin-
cipantur, omnefque ftultos motus poixftate fapiemis
comprimunt. Sed fspe contingit, vt in occulto animus
de ipfa fua fapientia in clacionisfaftu fubleuetur, 8c fub eis
vitijs corruat, de quibus fe vidlotem fuifle gaudebat. Sed
nonnunquam hi qui in vitijs iacere videntur, ad poeni-
tentiæ lamenta currant, feque contra Culpas quibus fùb -
iacebant, erigunt; 8c fub fe. poftmodum carnis fus
motus deprimunt, à quibus ante premebantur. Sequitur,
Qui releuatprofunda detenebris, &producit in lucem vmbram
mortis. Cum enim quoque myfticà de occultis Propheta-
rum verbis atredentibusagnofeuntur, quid aliud quam
profundade tenebris reuelantut? HincDominus ait. Qua
ÜCo vobisin tenebris, dicit ein lumine. Vmbra autem mortis
erat legis duritia, quævnumquemque peccantem morte
corporis punire fanciebat.Sed poftquam Redemptor no-'
fter afperitatem legalis famftionis per manfuetudinero
temperauit , non iam pro culpa mortem carnis inferni
conftituit,fed mors quantum timendaeffet indicauit. In
luce proculfiubio vmbram mortis prodüxit. Ifta etenim
mors in qua caro feparatur ab anima? vmbra illius mortis
eft,in qua anima feparatur dDeo.In luce ergo vmbra mortis
producitur, cum intel Ic&a morte fpiritus mors carnis
minime rimçtur. Aliter. Profunda enim de tenebris Do-
minusreuelat, quando. aperça feiltentia ex occultis.luis
confilijsiudicat, vtde vnoquoquequs fentiat oftendat.
Quiaenimvidet nunc creator omnia, 8c ipfe in confilijs
non videtur, reifte de illo pc^Pfalmiftam diciwt.Pofuit.te-;
nebraslatibulum fuum. Vtftbra enim mortis eft prauaoperadas,&
fororesem nonne apud nosfunt ? Sequitur. Eterrareeos
facietqudfiebrios. V idebantqyippeeum & fufeitaremor-
tuos, & tarnen cfle mortaiem, quia non crederet Deum*
quem confpiciebant fufeitare mortuum l Scd'rurfum
cum huncmortaiem confpiçerent, defpiciebäntcredere
hunc immortalem efle Deum. Per hoc ergö qûod o-
mnipotensDeus talem fe eorum oculis exhibait, qui poffit
&di}iinaoftendere, &humanapati, errare eosquafi
ebrios facir,yteorumfuperbia, qusincarnarioniseius
myfterium defpicere maluit, quamfeqqi, 8c contra humanitärem
eins feextolleret,&inter lucentem diuinitatis
eiuspotentiam miratetur. QuscumftaquiaB. loboeülis
prsfentia per Prophetis fpiritum fa<fta funt^. reifte fequi-
tur. ■ -v, . ii j " ' _ ■ '• ; 1
Ecceomniahacviditoculus meus, & audiuit aitris mea. In
illo enim ea qus feciitura erant videbat adfiftentia, cui % m .
nec futuraveniunfc, riecprstcrita difeedunt, fed cunifta
fimul ante oculos eius aduftu nt. Sed vtilicatem diiäa'non
habentjfi intelleiftu carent.Sequicur. Et inteüexiperßngula.
.Cumenimaliquidoftenditur, ^elauditür, fiintelleölus
non tribuitur, Ptophetia roipimeeft. V id it namquePhä-
rao perfbmnium qus eranÈ^Ægypto ventura. Sed-qiiia
nequiuit intelligere quod vidir, Propheta fcilicet non
fait. Afpeiÿt Balthalàr Rex articulum man us feribentisin
pariere,fed Propheta non fait, quia in teUeiäum rci quam
viderac,nonaccepic. V t igitur B. Iob Prophetis fpiritum
fe habere teftetur, non folum audifle 8c vidifle, fed etiam-.
ïntellexiflè fe omnia aflèrit.Sequitur.
Secundum feitntiam veftram & ego noui, .nec inferior veftri
fum. Qjribus videlicet diiftis innotuit quants humilitatis
fait, qui fe eis inferiorem negàt, quorum vitamfaniâc vi-
uendo longe tranfeenderat. Nam ôc fecundumeorum fei-
entiamfeaofle confirmât, qui fdendo cceleftiaeoram ter-
tenascogitationcsperprophetis fpiritum tranfibat. Sequitur.
. . • ;
Sed tarnen cum omnipotente loquar»& dijputare cumD.eo cupio.
Cum omnipotente loquimur, dumcius mifericordiam.
deprecamur. Cum eo vero difputamus, dum 00s illius.
coniungentes iuftitis, faiâa noftra fubtili indagatione
difeutimus. Vel certe cum Deodifputare eft eum,qu.fhiç
eius prsceptis parait,, cum illo poftmodum ad iudicantio,
quæ de imicatione antiqui hoftis quaft de corporis li- dos populos iudicem venire, ficut cunóla refinquenti”
I niaipentis exprimitur.De quo etiam fub cuiufÜam fignifi-1 buSprædicatoribus d i c i t u r . F o i me in regenera-
10 0 ËÈ l i catione dicitur. Et nomen illi mors. Ecplerumqueeiusma-.| tionecumfederitfilmbom'mûinfedemaieflatùfuafedebitis&vo's
ij-igna cogitatio mentes hpminum lacet, atque per hoc1*' ftiper duodecimthrono%iudiiantesdüodecimtribw.lfraël.LoquÂ-'
• ■" : ' ERi i/b.!liotb. Vet.Pat.Tom.i o. Dd; j
I
H
9 B U