Ub.y
4 Rtg.io.
imperauic vt itlAlS-rceattmr à patnndoPc« « o :C&m
| J L . V . i a m ’-fubfidiumaiaidit
tumveibis fit redatgutioncra, vt fi quando fiagitmm ad-
mtfcrtous tum i j , legibu, mm cactiammcr.pauonc
qMpcccata verbis perftringuntuc.mducamutadpoemrcTcfam
cügniquc rcddanmr quitus fiat admifforum
.„atia.SicatPaalasfuum Timothcani fpri|to bottamr,
f t fimul cum Legibus iam rum ppfim redargaar «.am
arque reprehendat pcccatores , quo fua peccata agno-
fcantôcpoemtudiné uhcantur. aJ hunc M * 8 H g g l
5 pfiraia parent*». aftum K
pfiffec peccauim,ipleDeuseos verb« reprehendit, cum-
quepinitere fe admifli ftagitij oftemteeut quadam-
tcnusignouit; quando non quo,dm ederuntdevm aa -
bore,eodem & vita defunâi font , ficut per mmaa.pfi
obnundatum&erat. Sed iam
non fit mortnus Adam quo die edit budu^m vet.rum,
ficut intermitiatus ipfi fuetàc Deus ! Sedptmfquam ad
hanc refpondeamus, openeprenum fiient illoium ho-
minum «gutiïs diffdluere qui hocloco aiunt foment«
(hoc eft, Satan*) verbaiatafien, quibus praidixerat non
mititutoaetiamfi vefcetentut prohibit,s fituftibus t Dei
veto iriitafaifaquc qui eodem.cum patrato faJinotqdie
ntotitntosaninatusfiuerat. Atqai haudqUaquam mentiras
eft Deus,fed praftitutam poenai» mifencotdia mm-
Ghriftum qùifuoillam aduentu viribus caflam reddidit. I £
HincDominqsEphrxm in illad Dei dictum \ Sanguis AM Gm. ^
(lamatad me ex terra, fic feriptum reliquit; yiulatmors in
iuoinitio,oftendens quem fit habiturafiriera. Praeterea
etiam fi non illico peccantem Adam um mortemulétaue-1
rit Deus, tarnen mortalem eife> & à ie olimperimettdum
iam tum oftendit hisverbisj Puluit es}& iapulueretn teuerte-
rw.E)enique cum ille guftata arbore vetita * peenx obno-
xius fatftus eilet, habüit ipfum Deus pro mortuo, etiamfi
viuus efle videretur. Si enim diuus Paulus Apoftolus eos
qui mortui fiint, re6te vocat^dormientes propter certiffi-
mamRefiurreftionis fpem: curnon Adamus pofteaquam
peccato mancipatus atque noxae deditus effet, perinde
atque ob noxam mortuUs vocari debuitîHinc eft quod
Dominus Julius Gommentario fuoin Euangeliura Ioan-
nis, ait : Adam itaque eo die mortem ob'ijt,quö die de arbitre
gauit : fo l« entaille maxima gtauiffimaquefiipplicia
minari, vt fibicaueant mottales ; verum demde ilia pet
fuam mifeticotdiam modetati .lehioraque fumere.Nam
6 Nioiuitis'cum interntinatus effet exitiumv 1 * ■vepo
ab incoeptisreuocatipoeniterenti nuUaiplbs mnltta atfecit.
Eiechis quoque cum raqriturum neque wttu-
tum pronubciaffet,eumque peccati fiiipoemtuiHet ; iro-.
pendenti poenïiam addifto gratiam fecit ;&tamenne-
mo,ob haec mendacij Deumaccufauetit. Sic lgitur etiam
cum A damo & Eua egit ; pnemonuit enim ne de ilia arbore
edetent , fimulquè minas addidit fore vtmh parèrent,
îodem die mortem oppeterent : cum porro iam
pnecentam violaffent atque peccaffent,inifetatusiplos
eft culpamque remifit , Sc fupplicium ita eft moderk-
tusvteo ipfo die mortem non obierintquoimpolitam
fibi Legem ftegetanr. Imo veto aduerfus Niniuita»to-
tuiq omnino inpplicium reddidit irritum : at prim os
hoice noftros Parenres.pattc dnmtaxat poenæ abloluiq
hoc eft, ne eo ipfo die morerentut -, cateroqul non iu-
ftulit prorfus mortem,, Non eft itaquefalfi inumulan-
dus Deus qui per fuam mifeticotdiam venia dignatus
•eft.noftros primos Parentes jimeritamque pmnam par-
tinvremifit, neque eo ipfo quo dixerat die percmit.Sunt
quidem qui Dei verba ficchtentur vt obijffe mortem ll-
loscontendant quo die deliqùeruntjnonquidem corporis
mortem fed animi,qux ex peccato nafeatur. Verum
fruftra eft haec excufatio, quando non mortem animae led
corporis -, hoc eft, quae ipfam animamà corpote diffocia-
reqintefminatus illis fuetat Deus. Jamveroillud reftat
dicere i cur non obieiit Adam quo die editfru£kum Lege
prohibitum, vt minx futurumdenunciarunt, fed extender
« pofteavitam fuam ad notties centefimum & tri-
cefimum annum' Huius rei variae font cauffae : (potuit
enim Dcus illius mifereri , çommeritamquepoenam , fi
non omnem,at partira faltem remittere; qui inagna quidem
duraqUe minari, at minora mollioraque infligere ftr-
ictvtnobis Niniuitx exemplo fuêre. Deinde fi illi mox
cum admiffo p eccato vitadefun&i fuiilent, nulla relin-^
quebatur propagandigeneris human» ongô. Praeterea
ilia Deibcnediftiq; Crefcite& Tpafitpfiwwiwt.prxceflerat'
diras iftas minas ; quo die ederitis^tnortetn tnortetnini : tnfii-
per dilata eft mors peccantis Âd x , nefiiufto initio t^ors
imperium fiium aulpicata eflet in geaus humanum,prorfus
hocindiflblubile deinceps obtinuiflet. Iuftutmau-
tem fuiftet mortis irhperij prinçipium, fi Adam, qui vio-
latalegedcliquerat, primus morte concidiffet : At- enirm
pofteaquam ille primus eft moite extinélus qui prae caete-
ris mortalibus Deo placebatdc omnino morteindignus
erat^tque ita improbp principio mors fuam occcepit ty-
rannidem j meritocatytannisolimdiflpluendafuit per
Ada quo;
modonior
rum to '
dieqoojj
Arbore Jç
prohibita edit.eo, quod fic haberet fententia,: quo
die comederis de arbore, morieris : atquiviuebat etiatn tum ;
quîergo potuit mortuuseffe?fane perfententiamipfam
atque per patratum fäcinu&iam tum mortuus erat. Nam
fimul atque fe qüis fubiedum culpae fecit, fupplicia quo-
dammodo patitur,tametfi adhuc non reipiàduâus,- ied
per folam pronunciatam fententiam iudicatuseft. Ec
Dominus Ephrxm vbi iterum tradat locum ilium de
Àdamo vefeente frudus vefitos, morienteque eo ipfo
die: feriptum reliquit in hanc fententiam : Sicut qui fa-
nuseft,priufquam incidatinmorbum, bona fruiturva-
letudinequæ morbo potior eft : verum vbi letalis eum
iniuit xgntudo , iam in mortis poteftate elle cenfètur
etiamfi complures dies aegtotus tranfigat prius quam mo -
riatüriita & Adam, foeliccm atque incplumenvitam agi-
tabat in Paradjfo prius quam peccaret : ar vbi admififfet
peccaturH,fententix obnoxius faduseft, ßö’proihde pro
eo æftimatus qui mortis execrationi imperioque fubie-
dus effet : itaque multis preflus miferiis , tfhquam per»-
petuo letalem fuftinens morbum , ad ipfam vfque mortem
perrexit. Rurfos ficuti fi quis alium mortiferovul-
nere fauéict , quantumuis ille poft acceptam plagam
multos fuperftes maneat dies, tarnen perinde ac fi mox
vbi percuffus fuerat obiiflet ; fic vindicant Iüdices cam
cxdem.-itaquodievulnüs excepit Adam, abçodiecçn-
fetutiudicatus obijffe, vt qui inde vfque dum morere-
tur.letali morbo & xgritudihe fuerit implicitus. Igitur
i ecfi reipfa non oppetiuerit mortem Adamus fimul vt fru-
dumedit, tarnen pro mortuo fiabituseft eoquodeapi-
tali culpa fe obftrinxiffet, atque iam tum per fententiam
noxx deditus effet. Sed dices: Cur non prorfus aboleuit
Deus mortem quam pro maxima füa mifericordia non
intulerat eo diequo peccauerat Adamus ? Atqui eins rei
multx poffuntreddi cauffx : abolita enim prorfus morte,
huius quoque Mundi compofitio fruftra fuiffet,immo
fieculum etiam quod futurum vocamus. Ad hoc, fubla-
tamors fimul fuftuliffetaduentum Filij Dei. Prxterea
peccatum Âdami & Eux atque omnis pofteritatis, im-
mortale fu tu rum fuiflèt, vt eft peccatum diaboli. Deni-
que ideo reliqua mors fu it, vt primi Parentes, anintum
aduerterentadfuum ipforum facinus, & animi peenitu-
dine afficerentur : neque mortis fecurï & fuis fedudi
erroribus peccatai leuia ducerent , atque ita omnibus
flagitijs aduelcei ent. Hanc enim ob rem Deus non fim-
pliciter ad Adamum Euamque accedebat in Paradilo;
fed maximo cum terrore, vtait Mofcs: Et audiuerunt vo-
cem Domini Dei gradient is in Paradifo inclinante die.Sxpc quidem
alias apparuerat Deus Adx & Éux : primo-cum A-
damumconderet, conformaret, componeret»erigeret;
fecurido, cum Lege imperata vetaret ne de arbore cogni-
tionis ederet : tertio cum Euam illi detraheret,fecundum
earn fententiam quam Dominum Ephrxm & quihunc
fequuntur , proStfripturxtenore amplexatos effe fupra-
demonftraüimus.Porro fiue percontemplationemquan-
dam apparuerit tu n c illis ^ Philoxpnumexiftimare di-
ximus , fiue ita vt ipfos eprunS fenfus forma corporea
roouéret,ytillivolunt} fane cuiufcunque hxc modi res
fuerit, pacate ac blande iüis vicibus apparueracipfis; at
iam i t a f lane fe reprxfentj^pÿt fuis illi fenfibus perci-
F— y ^
DciUjAd
mo &p<
yifiu.
Öeus,hüman*
fp*
ficformi
däbili*vi I Adaii
,jQgod»e
| Dciupri-
[ mos ParS*
[jtei.Para^
| difo eliffli'
| nauciie.;: K
Exod. 3.
îtrtm.
hi.i,
ij
'toan.16.
1
lofitlocu-]
4cu«iSer-
j too de Dei
isianr'* nimirûm hümana fpecie formidabihs, turbid us,
difficilis, & quafi peregre adueniens ilraqüe tumens ,fu -
tenfquej &fuo inceflu concutienS terram , atque adeo
ipfasParadifi arbores preflîs veftigijs tremefacien's ; hu-
iufmodi, inquam , habitu hie nun c videturab illis ; nimi-
tum vtpauidi confiteanturfuadelida , atque illius mi-
fericordiam veniamque implorent:eO enim fpeâat quod
ambulantis vocéiù audiiffe dicun cur. Quippe voluit att-
diri àbipfis fuum inceflum > & ipfeceu corporatUs fpe-
âarihumanaforma, vtprxmôtufeftinarentad eiuis gra*-
tiam,ignofcentiamque:. Càftérum dieiinclinationem vo-
cat Scriptura tempus illud diei quod circiter hora nona
-eft poft meridiem , Sole ad occàfiim fpéétanre. Sed*
enim Hebrxos aiunt, pro inclinatione diei dicere fpi-
ritum fiue ventum diei. Cxterum quod ad inclinatum
vfqiie diem diftulitfè èxhibere , id eo fecit yt fpacium
haberentinterca, quantum patraffentfacinus animo fe-
cum agitandi. Sed,& hoc difeeptandum eft, de quo hie
die agat Moles. Sunt âutem qui dicant,de eo quo cohdi-
tifuere primi Patentes ; illo die enim & peccafl'eipfos Lege
violata, qui dies eratfextus. Secundum hos, vno eo-
demque die creatiits eft Adam & conformata Eua, lata-
que lex &c violata, arque primi Parentes ob hoc tantum
f&cinus obiurgati & Paradifo eliminati. Sed altorum
fententjaeft, alio die creatos illos efle, alio pecCàffe, hic
vero, de eo loqui Mofen, quo peccarunr. Prxter hos alij
putant, Jrnac diem neque cum fùiflè in quo foerant format!
Adam & Eua , neque eum in quo peccatunt ; fed
ferretJegemMuhdôj 'é’Ci;: aîijtàmeh ^robâtîÉ'âoâriihè
Magiftri exiftimare malunt, Deum Parrèth in Veteti * *
Filium vero in Nouo àpparuifle. Sed tua eftö, Le&or,
exiftimatio, vtrum liorum verius fit qùodque magis pro-
baueris, id ampleâitor retinetoque quando Vtrumuis
probabile eftcfedibile : vna eft enim eademqiie Patris>
8c Filij & Spiritusfan£ti natüra ,vàc Voluntas vna', vnaque
operatio ; fedtresPerfonx diftinftx.- ïgitiir vteo vnde
digrefli fumiiS,redeatoratio ; non propter ignorationem
fed alias ob cauffas quxrtbat ex Adamo Deus, vbinam
effetihimirüm vt ipfi fùütp errorem ob oeiilos poheret,
perinde acfidiceret, quomodo agis Adîrne? apercefnô
oculos habes, Vtre habiturum promifit ferpens ? an er-
iam rium cxcuses contraatqüe ilieeft pollicitus} vbi es?
Deinde ; locum iam obtines pro fèrpentis promiflis; ah
fub imperio es quod ille tibi minime prxdixit? vbi es?
magnate fiduciapôllêhs, apertamifrofttem fuftollisi an
pudorfe confufutïi;vùItum dèijcis ? vbi es? cur me non; a
vt foies, aperte intuéris : fed iniatebras, te 3 â méfubdu-
cis? Deinde vtipfainterrogatione animum illi redderet
ad cblloquendum, atque ad poenitentiamjnuitarec : Àd
hoc, ytoftendetetie ita Adamum qûxrere^t pater artiif*
film filium folicitem veftigar. Atque Hæc pofteriora duo
indecomprobantur, quod nonquâfifupplicium de iilis
fiimptutusfciamipfisexhibuericjnprimbhoccongreffiii
aiioqui enim non tam blande fuo ilium nomine nuncu-
paffet.Eft enim hxcfiliPaulinæfimilisincerpellatio^Äia-1-
le curmeperfequeris ? cum non perdendiipfîus cauffa feilîi r - J S
offerret lefusj nomiheque càmpellaret : féd vt ad fermo-
nem excufationemqjprouocarèt. Tum etiam fi per cauf- -
famper4endi, illis apparuiffet: vtiqueperdidiffetî vel'à-
quis, vtpüfca N be fxcula,vel igne^vt S odomicasi vél tèr- !
fa dehifçente, yt Dathanan & Abironem | erant enim e-
iufmodi exitio primi Parentes quoque iam tum dignij
quippe qui Jâlutati dodrina reiedà, pernicioiam fue-
rant amplexi & eam qux cùmDei Verbo prorfiim bu*
gnabâtkDixerat enim Deus ; Mortem moriemini quadieede-
ritts de arbore: ille veto alter; Non moriemini. Neque vero
multa Deo defuiflènt qux adfierfusillbs potuiiiet dice-
re, fi expoftulare tanquam cumfioftibuslibuiffec * quale
eftillud: Annon ego; improbe Adamè^ te condidiex terra
ad roeam imaginera & fimilitudinem, meifque te ma- iDei ètpô
nibus conformaui, & vxorem dedi vitx tux fubfidiüm?- iMatio-- [
annon in Paradifo te eollocaui omnibus delicijs refera I
to ï annon caput impefatoremquè te rerum ömniuni1 pnmJ*^al
quæ in terris fiint,cofti tuti ? quid eftergo cur me criminal rcntl —
relis,calumhiatqfiquc aureS prçberes? vefum prorfus non
infremuit ,-fed fuauirer ac blande appellans : Adame (id-
quit) vbi es} nimirum vr colloqucndi fiduciam jpfi face*
ret : oftendefetqüe, fe ilium non iam infph'co adfoéhl
vocate. Qüapropter ipfa etiam voce animatus Adamué'
refpondit dicens: Vocem tuamaudiui in Paradifo , &'vidi
quod nudus ejfem, atque oecultauime. * Dûas reddit Adamus
fe occultandiTariones- alteram, quia cimuèrit : hocenini
fibivult, vocemtuam : idèft, ftrepituminceffustüi audiui
in Paradifo :alteram , quia pudueritillum nuditaris. Sed
hxc Adx Apologia exeufatibne planèimprobà eft, qudm H
& metus ille 8c ipfa nuditas ob viplatamifeLegem eüe-^
nerinc. Et ait ad ilium Dominus-, Quis oftendit tibi quod nudus
fis} Neque hoc interrogatvt ignarus, fed-vt per tulpx U'‘ III
confeffioncm ilium ïnducat à«f reprehehfionem Juben^
ter fuauiterque admittendam : quafi diparj/uifti quidem
femper nudus neque tarnen te eius puduit antehac, quïd
eft ergo quod hune adeo erubefeas , atque timeas ,? Num
de arborede qua iujferamheederes, ediftif Etiam nuncpergit
pacate cüm illo colloqui, quafî conie&ura quapiam modo
poft illos, alium : neque enim fatis confentaneum eflb,
vt hxc tanta vno accidifle die exiftimentur. Sed nos
hxc inferius , Deo volente , explicabimns dilucidius.
Et occultabatur Adam & vxor ipfiussScanjpeftu Domini Dei
inter Arbores Pdradtfi. Fugiebant lgmir turn à Deo qui
vocem inceffusfui, ipiorumauribus ingeflêrat ; tumab
arbore de qta improbe ederânt, râtque in locis denfis
frequentibûfque mùka variaque arbore abfcondebant
fe, nimirum quia 8c peccati ubi confcij erant & nudi,
hoc eft, quiahorrebant cOnipeiftumDei, &quia vete-
cundabantur. Et vocabat Dommus Deus Adamum & dicebat
ei, Vbi es Adam ? Iam dixmus corporata âtque humana
figura Deum hic apparuiffe primis Parentibus ; ipfof-
que yoce quæ audiendi fenfum mouebat compellafle. I
Solecaucem diékum illud , vbi es-, multis vfurpari modis,
nam eft quando qui nefcit vbi is fit quem voeât dicit;
vîtes} eft etiam cum qui altetumdnterrogàt, vbiesî non
nefeit vbilocorum fit ; veluti cum aliquem procul à no-
bis agentem , cuius opera indigemus.^ficinterpellamus,
vbi es3 denique vtimur quoque ea incerrogatione cum
Cuipiam fuum errorem in memoriam adducere volu-
mus : nam illud ,vbies, perinde tunc valet ac fi dicamus,
vide quo impiétatis recideris ! poftrcmoanimosadde-
re cuipiam, atque manumad audendum porrigere vo-
lcntes, dicimusjvfoes ? adhæcdereamiflaquamquxri-
mus, vfurpamus quoque hoedidtum. Igiturdum Deus
Àdamum intertogaret, vbinameflèt, non quidem id i*
gnorabat ; vtnequecum ex Cain quxreret, vbiefifrater
tuus f neque cum ex M ofé, jQuid hoc eft quod manu testes}
aut exleremia, Quidvides} aut denique ex Satina, Vnde
vents} fed habent illiufmodi in terrogaciones, fuas eau flàs; '
ficuc&iHx, Filij in nouo Teftamento, dum aitàd difei-
pulos iuos ; Quot panes habetis ? 8c rutfus; Quid dicuntde me
hommes ? Ejfemefiltum hominis ? E t , Simon, Peges terr&d quo
capiunt tributum&cenfum ? & ad Légioneïn ; Quod eft no-
mentuunt} denique adIudæos, Vbi pofuiftt ilium } Laza-
rum fçilicct i Hæcenim'& huius generis alia qux inter-
rogauit Chriftus, non ignarus fed probe confciusinter-
rogauit ; vtpote Deus qui omnia videt nouitque f vfcrum
iuftis de capflîs, .hifee 8c alijs interrogationibus vfus eft:
Pater quidem , inyeteri jFiliusveroin nouo Teftamen-
to. Quamure enim dominusSeuerus,&Philoxenus multis
in locis affirment Filium fSiflequi&in Veteri& nouo
T eftamento mortalibus apparuir feque ex hi b ui t con-
fpiciendum (Séuemsenim in eo Sermone quem de Génitrice
Dei compofùit, air : Verbumenim Dei Pacris e-
i rat quodfu^eriublimemmontemSinâidefcendebatj vt
^Çh riftû'
Abrahacvù
fum,&co!
ioqiiucû, ^
fputaclu
Martÿrin
colioqaio
eumTryphonc.
Eafeb.Écë-
IlibiitJcy i-
Conftâ-
cini.Iib. j.
J0.&5I &
mm,logic
Jerg6Syrus
interpres
perperam;
foetus illud dicav. Num de arbore. &c.Eftautemhicani-
maduertendumexadlcriptis, autduobuspuhötülis; aut
vno folo, ad illud: Ne ederes rorationèra hanc vel affirma-
tiue, vel per interrogation^ efferripoffe. Cacerumdo4-
minus Ephrxm & qui cum ipfo fentiunt, exhis& fim^
libus verbis finguilariter ad Adamum fadtis confici jjui
tant j foli Adamoimperatamà Deoiegem efle, eamqüé
ipfum deinde Eux vxôri retuliffe : vefum alij ce^bndent,
Dum fub Adxpetfonacum Eua quoque cojloqui ; pro
. . . . . . . . . . . . ...... Pp 4 >; . Scffe
L c ifo li
AdæctadicaàDeo.