I sm
Eiufdcm tJMichadis Pfelli
LÀflèrifcia
mclufa ad-
dcntur.
eumconfolatus,higeretibipoftealicebit,inquam,nunc I 1 w j w
vero Liberalia feftiuo ri'tu.cclcbranda funt, agendæque | DE M A JtlCHÆ lS ET CVBRICIS, EX D. NICM-
Dco gratise,cuius beheficio anima rua & mensapernicio- ;| taChmMtfiuColoJfmftM-4.ThifaunOrlbod<>xu,c.».
fis dæmonibus Ùbératæ 1'unt. , * ExMuth'ca'tußtmC.V M o » « .
a S. Andrea.
f C a p VT X X I I I . ' «,
. . . \ r v j T T TT I quidem Acuanitæ tandem diâi funt: quod
gumMummpmutontw r, d'que iummuuifiUdu I _____ I Acuaquodamc Mefopotamiaoriundoimpucorporediÿertnna.
^ I r® Huius exec-randæque hærefeos doófcore.vfi
Tlmoth. Iam hoc mmihidifcendipercupidoediireK, ■ * . Û A fu n ta MaSichliveio &£ubrici iam olilti de-
numnamdçmonumcorporapcrcütipoffintîrfir.Ita nonjnati funt,nimirum aManetePerfa, quiCubncns
pcrcutiuntur/quemadmodum Marcusaftruebat. vt e t- antea vocabatut, fibrque poftcaManetrsnomenmdide-
fam cetto ifluin cittern inflifto indoleint. Qui vew fieri , rat. Cmernm hac voce Manes Babyloniornm hngua vas,
hoc poteft, inquam, cum lint lpiritus, non autem folida
compofitaque corpora, quibus fenlusfinis& peculiaris
eft ? Ad haecille, Miror, inquit, hxcignorari, Non os in
quouishomine,nequeneruum, ideflequodfentit, fed
miritumiisinfitum. Proindequantumuisprematur ner-
uus, aut refrigeretur,aut aliud huiufnjodi patiatur, dolo-
rem ex lpiritus in Ipiritum immiflionec® oriri. Nec enim
fieri pofle, vt compofitum corpus per fedoleat, led quia
lpiritus particeps eft': quandoquidem in frufta di’fle&um
vel morcuum fenfiiprorlus caret, quia Ipiritupriuatum,
itidem & dxmonem, cum totus fit lpiritus, ex fui natura
fenfus omnibus in membris fuis partkeps^mmediate yi-
detur & audit,affe&ionibus ex tadu conflatis obnoxius,
dilfedus indolet, folidorum corporum inftar: hac ab illis
ratione differens, quod cum cxtera^ixdiflecantur, vix,
velnullopotiusmodo conlolidentur, dxmonium centra
diffedum ftatim coit & redintegratur: quemadmo-
dum particulx aeris, vel aqua;, lolidi cuiul^iam corporis«
interiedu diuilx & difciiminatx coalefeunt. T ametli autem
lpiritus hie vel dido citius in priftinam forma repeat,
eo tamen momento dolet, quo difledio fit. Prfjinde gla-
diorum mucrones timet 8c expauefeit. Cuius quidern rei
•non ignari dxmonum abiuratorcs,qui nihil intadum re-
linquiint,vt eos amoliantur & alpellant, quo cunque eoS
accedere velle prxfentifcunt, ibi acus autgladioscuf^jdi-
bus eredis infigunt, aut alia quxpiam huiufmodi excogi-
tant & coraminifcuntur, dumvel , hoc
eft, contrariis affedionibus & qualitatibus eos. effugant,
ve\,fzi(f<TV[A.7zvcfyz{ctt( , id eft, routuis rerum cognatioffibus
& confenfibus alliciunt.
Hxc fiint, qua: de dxmonibus probabiliter, vtmihi
quidem videtur,Marcus expofuit.
C a p v t X X IV . S
Ex variis rsrOyywsuoi, hoc eB,pf£notionu modis, quinam
d&montbus competat,propriufquefit. -
T1m. Hocne tibi etiam, mi Thrax,ediflèruit MarcuÇil-
le,NumnamOTe9^w<nv,hoceft^rerumprænÂionem
habeant dæmones, an non? Thr. Prógnofin quidem feu
prxnorionem * habere dixit,qua: tamen neque oaUudvie a,
voeoßc, hoceft, caufalis & intelledualis, nec tdnwtyviKn
fcientifica fit,fed cn$ißo\iw^duntaxat,hoç eft,coniedura-
lis.Promde vt plurimum euanidaôc caduca.Iifprimis auvel,
v tquidamvolunt, dialedicusdefignatur. Paracle-
tum porrofeiplum mifet hie Manes vocabat, Chriftum-
que fóla phancafia feu imaginatione aut fidione appa-
ruille pallumq; elfe dicebat. Infuper duo principia, bonü
& malum introducebatiPofitis enfin duobusingenitis &
xterniSjDeo fcilicet & materia,Deum quide lumen, ma-,
teriam autem tenebras nominabatatque lumen quidem
bonum, tenebras autem malum. Vcus teftamentum, &
eüm, qui in illo locutus-eft vna cum omnibus fuis pro-
phetis bl^lph<fcnus,ille maledrdisincelfebat. % S o l, Luna,
& Aftra, non feces atque Dij adorarentur, autorerat.
AnimarumpE^vffWjuaTwoT^, hoceft,à efrporibus incorpora
migrationes docebat. Carnis refuiTedionem-infi-
ciabatur. Herbas, arbores, aquam, & cætera omnia ani-
mam habere contendebat,atque innumerahqiufmodia-
lia deliramefta proponebat. Tandem vero arrogantise
foiriti^latus, dsmonumque à quibus ferebatur, auxilio
Iretus ,fe Perlarum Regis filium morbo laborantem, pri-
ftinæ lànitati reftituturum pollicitus eft ,eique adeo cum
phârmacacurandom&rbo accommoda applicuiftèt, ex
cóntiffenti puer luis in manibuS expirauit. Qupcirca Rex
ira percitus ilium in carcerem coniecit: vnde cuftodibus
pecunia corruptis aufugtt. Tandem vero cofiiprchenfus
arundinibus excoriatus eft: pellifque adeo eius paleis fuf-
farcinatain Perfide feruabatur : Cæterum in eiufdem honorem
Manichæi filler arüdinibus fibi ledos infternunt.
Manichitorum I&refeos Confutatio.
APoftoliqim vocem, qua in hominis fimilitudine ap-
parujlfe,habituqueinuentus jthomo,fuilfe Chriftus
dicitur,Manichçi male detorquentes,hçrefim luarn con-
ftituerunt: lolaque phantafia feu imaginatione Chriftum
apparuilfe,& paflum elfe dixerunt.Nos autem,qui popu-
lu|;femus, quern Chriftusplantauit, ipfum in fimilitudi-
nc.hominisfuilfe,habituqueinuentum, hoc fenfu pie in-
Ißlligere didicimus,vt & credimus, eum fcilicet affiimpta
natu» noftifa, nobis æqualem ôc fimilem apparûilfe , vt
qui ferai formam accepilfet,feu naturam hominis äftum-
pfilfet, nec earn quidem humanae conditiönisritu, fed
abfque femine.Quod enim ex muliere procelferit,huma-
numipfiqueChriftoproprium,fuit. Quodveroexvirgi-
ne,id huraan^coÆiri|jne præftantius, Ibliulque Chrifti
proprium ^titit. Etfi enim humana forma vçre prédiras
tern prqfylos, hoceft, materix affedosdxmonas tenuJ, effet, hoc tamen hominemfuperabat, quod Homo fim- •
admodum exiguaqüe prognofi prxditos elfe: vnde nimi- f ptex.nudr.ifve non elfet, atdiuinitati coniundus. Alioqui
rum fiat,vtquam minime vel quamrarillime verediRar^. limilitudo,vt ita dicam,& habitus, atque ipfius aduerbij,
Tiw.Licetne tibi dCeorum quoque prÄgnolipertradare? homo, ambiguitas'^carnationiJrationi velut ofhee-
Thr. Libens qüidem pertradarem, fi dicendi occafio fe | re videntur. Gxterum Dominus haudquaquam firmlis
mihi libera offerret. At nunc temmis eftabeundi domum. I homini,fed perfedus hortip fuit, nec tanquam inprofee-
Videsenimquemadmodumnomscircunfulusaernubkj niofabulama^lufiis,corpus,incarnarionifquedilp^nla-
lus imbrem parturiat.Quare cautio nobis eft,ne fi diutius 1 tionem confingensfful^lititiani homlftis perfonam exte-
hic fub dio confideamus,pluuiatandem perfundamur,& rius aflumpfit,nec tanquam vmbrx,qux colorum admi-
immadefcamus. Tim. Vide vero etiam atqde etiam, quid niculo parietibus appinguntur >, Habitum lolum, nec l-
agas, charifliime amice,qui fulpenfum fermone n^ftrum, tern hominis naturam auumplit,ita vt nornproprie homo
imperfedamquedifputationemrelinquas. Thr. Ne tibi, fuerit,fedvthomoapparuerit,(hxcemm Apoftoliverba
quaefo,reramdulcilfime,graue moleftumvehofcfit,DtO m fiiperficie prx fe ferant,ffqui profundumnonperferu-
enim ittuante, fivnquam tecum vna eundem in locum tentur^fed natura hominis ad fuam ipfius lubftatiam ap-
conueniamus,quicquid huicce difpiitationi noftr* deel- plicata, eandem cum Öiuinitate commixtam, ita confer-
fe tibi videtur, id copiöfe ac liberaliter fupra Syraculano- uauir,v^ nequdtum ilia confunderetur, aut commutare-
rum tiecimas repenfab imus. Nicolaihbus Decembribus^ tur. S*militudinem porro quodammodo duplicem eile
j f j Z, 4 ‘ ^ didicimus,quarum altera remmutatioxi obnoxiam con-
Dè opvrat tone Dam onum.
tinet, altera rem eandem confemat. Imagines enim, qua: j eft. Ab ipfo enim quicquid b on um eft, bene benigneque
I prototypo feu exernplàriprôcélferünt, lym^rleeoiifé- j fadumeft: &quatenusabilloprocul diuerterir, voliinrantiir,
fimiles, fi cuûi exemplari, æqualeselfedicitnusi
At vero ita cum exemplari confèruntur, vt quæ mutatio-
ni fint obnoxiæ ^ quo nimirum ôc eisetnplà'ris & imaginis
ratio di uerfa feraetur:yinter le■ ver®»,vt qux nüllQ commu-
tarianodo quéant ÿ vt nimirum exemplaris quoque imagines
perraaneant.DîuuSitàqüe ApoftblusDeiim hoini-
ni fimilem dicif, ratione lub ^ n ti^, qüænulli'mutatiOni
©“bnoxia eft. Sed & feabitüèüm inuentum elle, vt>homi-
nem, addit. Porrohabitusduplexinéelligitur,niourum
fidi tiùs ôcVerus. Redtim enim hoiSihis'habitüm elfe di-
cimus,& hiceft verus, fedhabitum Socrâtis aùt Platonis
ab hoc vel illo eorü qüî peifonas in prôfceftiis effingiint,
aflüinptum feii afcitufii eflè dicimùs, quemadmodum in
febulisagendis anteà moriserat: atque hiefidus oc falfus
habitus eft. Hociçâqvlpcohabitùs^veritafe ptæmonftrat,
habitu eqimDominus inuentuseft hom o, hoc efti pja h u-
manafubftâtia, qüæ tali habitu efformata erat. Nec enim
Iblàm |rominis lubftantiam in hypoftafeos proprix fub-
ftanriahi çbnuertit,forma aure feu habitu humano,quem
airumpferàïjdiue'rlb,neç quàlera nos habemus, prxditus
proceffitpfed & fiibftatia&: habitqinuenttîseftiçvthomo.
Cxterum duo pnneipia non elfe,qtfbrüm âlterû bonum,
alterum malunrar, vt Manichæorü aftrufiimpietas,hinc-
hàuddubie perlpicuum fîet. Bonum ôc malü inter fe contraria
lùn|, vicilïimqj fe intcrimuh't, neqj lîmul confiftere
poflunt,quemadmodum neqjlux çum tene^ris fübfiftere
poceft. Proinde horùm vnumquodque in parte vniuerfi
futurum eft, &primum quidem horârn vnumqtrpdque
tare ( nâmloco non item ) ad malum defecit. Vanus ita-
que futilifque Manes eft, qui-tenpbris digna ptolôqua-
tur, cum tenebras & materiam xternaelfe, nec fecusat-
qüe.Deusingenitaautumat, quamuisMofem itadicen?
tem àudiat. In principio creauit. quod ex nihilo cundà
creatafint. quod etjâm fimulatq-, luxproduda eft, tene-
brx fecelïerunt. Socrâtes enim Sophronifci, & Plato Ari-
ftönis filius, eorum que fuccéftorès, atque alij quam plu-
rimi ea in%tertÜafuerinc, vt oifiniaex fiibieda materia
creâcafiiilfediceréht. Quæquidemèeo Coxternadicen-.
tes ,9pfi Deo caufenomen imponunt., non tamen materiam
ipfaminmalis efle definiunt. liquidem bla&hemix.
maximæ loco ducunt, fi quis Deum malorum creatorem
elfedicat.Atque illi quidem aliqua forte venia digni fiint,.
qpi neque Prophëticos fermones audiuerint, ne que di-
uôs Apoftolos vix du ces habuérint, fed folis conieduris
rerum çognitio^em confecùti fint. HiVero quales, qfix-
fo , quamqüe împietate dignas poenas luçnt, qui cum
diuinisîruerentur Eiiangeliis, ab eôrumlumine àdtene-
bras, morënoduarum transfugerunt ? Çjuia enim cuili-
betarti interhomines materia fubieda ópus eft, fufpieati
funt væcordes illi ,7ie Deum quidem ipfum quiequam fine
materia crâré potuilfeme.c intellexerantquantum inter
fe Deus & hç»mo différant, fierique non pofte, vt imago
ilia bmnia corifequàtiir, quibus arclietypüm feu ex-
emplarnobilitacurvllomihemprxtereatanquamimagi-
nefti, fi quid créer, idexiiscreàre, quæ iii rerum natura
^nt, Deum vÿô,& êx iis quæ finit, ôc ex iis quæ non funt:
non fblüab vmücrlb, fed etiam ab vriiuerfi parte ciravm- pld quod aperte Icripturalacra teftatur. Apoftolusenim
feribetur. Quis enim contrariis, mjmirtjm bbno Sc malo 1 ait. ’ Rde intelligimus aptata elfe Ixcula verbo Dei, vt ex
lbcümdgderit ? nec enim^qnis vrrumque fimul ead^mè I inuifibilibus vilibiliafierent.Item,Qui vpcateaquxnón
domopedemefferrejatqirihterfeepnciliaridixeritf^uan- j.funt,tanqiameaquxlunt.CxterumMöfes,quidemunr
doquiaemne malum quidem rnaliim eft, ex qub'paxori- | di origine conferipfit hiftoriara, doeijit quxnam exiis,
tUr,qüodq; tantoperè a borio amatur, neqv bonum,vicife | qux'non erant , quxnam etiam eXiis ^quxérant, creaue-
lim'bonumeft,qubdquidemmalobeneuolul'eoftendic. I rit, tanquammundiopifex. quodqueadeoccelum, ter-
Qupd'fi quis älius'hömm cuiqüe probriam fedèm, qua
ramtî ôeextera elemental ex iis quæ non erant cçeauerit.
cömmbrari polfint,affignet, ille certejolus érit Deus,qui
Ait enim,In principio creauit Deus ccelurii Ôc terram.Lu-
fimulôc femel alfiimpfit ea,qige inter le vel maxime repu-
nam itidékxiis quænorieraUt condidit.Dixit enim Deus,
gnabant. Proinde duorum altéram in his eueniat necelfe
inquitMofes, fiatlux.& fadaeftlux. Firmamentumautem
eft, nimirurp vt éa inter fe cbnüenianr, fefeque mûtuo fe-
éx iis quæ iam fcreatâ erat,produxit.Fiat enim,inquit,
ratjVél Vtmcdiuih aliquod intercédât, qtfo bonum à ma-
firmamentum in medio aquarum, &diuidat aquas ab a-
lo fecernatür , fitq; qutjfi feptumquoddam tranfuerfium,
qUis.Semina irilùper,& plantas tetra emergere iulfit,qué-
quôaltêrlimab altero dirimatur.atque ira non iam duo,
admbdum ex variis quoqueanimantium generibus,èà èx
fedtriâeruntprincipià, quorum vnum cætera velutin pak
aquis produxit , quæ in acre volant , &.quæ in aquis verjcontarivelint,
e euftodiaf neçèlfeeft, quod quidem malüprxftare ne-. (§Lntur,quæque|.deo àniphibiafeununc inaquisjiluq^io
;quit.Nampàcem cuftodïrémâlum non cft.Iam quod^o- terra degentia djcuntur,4ex terra autcm-quadrupedçs&
•cicuftôdièndxaptumeft, id vero bellum înOuérepugna- ; reptilia, hôminem veroexiis>quænoneEant crçauir, Nec
[reque non poteft. Qupfir,vt vnum principium relinqua-^ p ara, qt?od impia Marcionis opinio aftruit, anima ei.ufe
tur,idque bônùm^ôc ab omni vitio libérum-Quod fi^per- dem cü aeatorefiibftantixeft,fedex nihilo creata.Qjuod
vndenam malumoriatür (^nec enfin fieri
vlio mcîdo poteft, vtàbono inalum originèmtraxerit)
‘malum çettenihilaliud, qUàm-bo.mpriuatiqnem eflè di-
cimus,atqj adeo peruerfîoném eius,qt^d eft rtàfurX èbn-
.fentaneum in id quod eft contranaairam. Scquidem nül-
lum malumdararçcbfentaneum. Omniapnini q^ædm-
que fecit'Deus,valde'bohàfitnt, fi ratio Gteatiortis eorum
habëatuf.Prbindéfi qual^^èâthlfùné'taHàm^&ntvVàlr
'de bonà finit, aïfî vltro ab éo qübdefenàtiiræ çbnfentaï
•nèum ad id deficiant, qübdUatUtOrépugnât, iam màl©
accéfentür. NitUràig^cuïbmmarerumopificifitbiiciun^
tur,& obediùnt1, eu Vero Créatara guæmàmrebellauerit,
ÔC creatoriluo minixs morigeiam le pr^fti^e rit, fibi vitium
: vitro acèéflûîit. Nam vitium neqj(Sibftâria, tièq} fubftjm-
tiæ vlla propriétas eft,fed âccides,ï^i Ip'ontanea quædâ m
ex eo^juod naturæ confirntanran^eft, ad id quod naturæ
répugnât, infltxio. quodqmdëmpeccatum eft. Pécca^
tümaiitem libdtx ^'abblivoluntatisinuehtum'èftv Cæterum
diabolus màlus eft t nôrt quod talis crèàtii^ §ierit,
Angelùis enim lucidilfimüs ÔC dariffimus à reru omnium
opince Deo crèatUs eft, atque libero præditus arbitrio,
quia nimirum rarionis particêps , iponte vero à Sflirtute
liaturx confentanéa delcitiit, ôcadvkij caligiiiënfïtanf-
fugit, prbculd'Dec?remqtus, qui folusbonüs ÔÇy iuîfiçus
(ÿiutèm vêtus quoque Teftamentum blalphemiisince.lfit,
~necnmi eum,quiin illoftoeutùs eft,antiquàt ôc aboletiat-
qué Ibli e tia m, 1 li n æ,& aftris eUltum diuinü exhibet^èr-
b.'ilqiQi,arbores frondibusalte coman^s,ôcaquasperen-
nesanimatas eflècontendit, aliaquehuiufinodiabfurda
prbponitji/rlle oftendit,qtiam yere mçjuaivieecMocett,
ab inlània denominetur,ex qüa cognomen etiâMagneris
Veum merip adéptû efle;exiftimp,vt:fit Manes idem quod
infen^.q^erumenimuero fe^agefimoquoquelegum ci-
uiîiumlibro cauetur. NequisManichæisex teftamento,
autâbinteftatpfttceedat, lèdbonacorum publicoihferantür
ærario. Çæteiqm îteratp baptizàntur ManiéHæi,fi
^jiadjnculpatam noftramfîdem ferècipiant. Éorùmèf:
nim hærefis etiamnum gtaflàtur, Gubricbrumque viei ôc
ôc prxdipla circa Apolloniadèm lira fiint.
° ; cap| t pcxxvi. I
pe MajfalianUifiti Euchitù. ex eodetn 0. Nicetà Chqiûatis
feu Coloffenfislibro.
MAflaliani, iplà notatipne nôminis hoceft,
Vouentesfeu Prêtantes fignifteant. Docent euim.v
Nihil aliud àd.effugàn dos dæmonàV, ànimamqüé'apra-
ilis affebtibus aflèréndam o^ationis perfeueratitia efn^-
Hebr.n. a