! iffif
; If]
4pf loan. Cyptir. Decal Iv i
StfL
Q.V A R T A DE C AS. I
I N F O R M A T I O N E D l V I -
ni nominis.
(1 ’ T ' ' ' C a p v t I.
Qupd omne nomen Dei efinoftr<e mentis inuentum, & o b earn eau-
famomnis notmnatio Dei dïcitur vté TvMefijnteüefttlisfi-
uefubinteüïgentiam cadens.
r Regorius Theologus in fermone Epipha-
i m$,Cutodupliritér,inquit,infinitum con-
. templemur,quando mens in illud profiin-
dum fopcrum afpexic, quia non habet vbi
* fiftat 8C inniratur cogitans de Deo,hoc for-
fo.n'infoiitum ,& vnde egredi non poteft, , id eft,
carens principio vocaüit: quando autem in infera , & ea
qiia* fiibter font,fine interim & immortalem: quad o vero
totumeömple«ftit.ur,fi6/MVitv,ideft,jeternumappeHat;Efo-
dem in eodemfermone:M<?nte,inquit,folaaaümbrarum
ae delineatum, idque valde obfcure & tenuiter. Diony-
fius vero Theologus fommüsca&derimotertiq dedfoi-
nis nominibus. H<ec, inquit, hos omina nominaquz cob
legimus,pro virlbus explicauimus.Etin extrémo eiufdem
capitis: Sed hacc quidem, vt Deo placet, fic habeant Sc di-
étafint j fïcqüe quódadnos pejpnet, hie finis nominibus
Dei,qua: mens exeogitaüit,ad lymb olicam veto Theolor
giart\Deoducetranfibo. Multisin lociscnm de nomini-
ous Dei tradat , reperitur vdcareilla v id eft, ad nfe^-
tem pertinentia.Ex his igitur liquet, omne nomenDei,&
oranem diuini nominis appellationem ad negotium &
tra&ationem mentis, nöftra: pertinere,afque mdevonTv'y
vocari,id eft, ad intelligentiam pertinentem, cum feilicet
mens aut ad eaquaefopra font, rietur; aut*id ea quasfob-
t e r , aut vniuerlum lu ftra t: atqueita nominationes Dei
adinuenit.
C A p v T II. «y
Quod ab effect is Deus laudatur, & ex i f f is nf^
minatur.
M Agnus Dionyfius cap. primo de diuinis.nominibus.
Qüoniamvero Deus, vtpote ipfobönitas , eö ipfo
quod eft, omnium caüfeeft yprouidentia Dei,eorum qui
: dij dicütur,principis,yquaEoroniümbonorumprincipfom
eft,ab omnibus ettedis laudada eft ,q u ia & circuJfupfom
fontomnia,.& propter ipfom; & ipfe eft ante omnia, &
in ip fo om m a c on fiftu n t& e flè eum produdtomtffh jdc
facit. v r exiftant.: H o t autem cum S. Maximus ediflerit-
&retpa^tat, Ex his>inqmt,folunnmrfatu® opinioties eo“
rum quiaufifiint di cere, infi tam efi'e Deonatura^uadam
vim ereandi, ficüt irtfitum eftaraneoiis texere , dpmori-.
ftratenimpropQprfolam bónitatera prodiieerc Deumo -
mnia.Quam6brem non audentTheologi^iudarèDeum :
ab iisquanpfius fiint,ideft,anatUEa&effentiaeius(ha:c e - '
nini ignota font) fed ab emanations , qua^eftpfoüidcn-
tiaeiusin ea qua: ab ipfo aud ore effeda font. 'Hanedi-
uinam prouidentiarp»qua omm.busDeüSrprfiuidet, lau-
. dibuSi celebrant. Rurfiis idem Dionyfius capitë fecundo;
de diuinis nominibfts.'Non eft perfeda 8c abfoluta fimi-
litudo eorura quai effeda fo n t, Sc caufarum: quin potius
habent quidem effeda caufiirumquoad fieri poteft, imagines:
ipfo veto cau& ex effe d is exempt*funt’,& ;pto rationeprincipatusfuifopra
lpcatxacfundaxje. Quetti lo cum
iterum adnötaiis SV Maximus ;E f fe d a , iriquit, font
pmniacreata fiue in cóelo ,fiüe in terra, c^ufe vero effi-
•eientesfiue^creantes. perfonae fen d x Trimtatis'funt.^Ma-
nifeftumigitnrcft-, nullam cfiedlotum iiitcrlc? fimilïtu-
.dinem »xaularum feilicet &>elfcdpfüm. 'Rurfos idem in
centüria o d a u l capite x x i v. Aduertendum , in quit,
e f t . quod effeda caufarum im agines hab ent, qifotenus
habere poffunt,effeda font,quxcumque creatafonqcaufe
ve ro, quæilla efficiunt&ereant,nulla autem fiiriilitu-
do eft caufarum Sc fadorum. Ex quibus patet queniad-
ex effedis,id eft,ex creaturis nomina Dei,quibus
Deunvlaüdamus ócimploramus, humana mens cönfide-
rando adinuenit.
C a p v t I I I .
Qua fint effeda, & qua eorum materia.
#
Regorius Nyflenus in explhnatione Cantici canti-
V J corum:Ömnia,iniquit,mira,qu£ein vniuerfb cótem-
plamur, materiam dfoinorum nominum præbent, quibus
Deü fepientem ,'potctem, bonum,fandum,beatum,
æternum, iudicem, faluattfrem, Sc aliis huiufinodi cele-
bramus. Et Damafcenus Theologus, D eus, inquit propter
ineffabilem bonitatem voluit de noftrisrebus,& nö-
ftro morenominati, ne fimus fimditus notitiæ eius expertes.
Ex his liquet, quemadmodtim humana méns eft catt-
fo ,q u * format. & veluti i fpecie afficit dxuinanomina;
materia'vero, ilfa admirabilia, & effeda, quæ in vniùerfi-
tate mundi contemplatur ; vnde huiufmodi diuinorum
nominum formam Sc 4iftindionem colligit.
Specie i a£Rcere nomina eftlitteris ac fyllabis ea inferere,e x compofi-
tioneeniracc lerie Utteiarum ac lyllabarum exif.it lpecies & forma nominis
& vocabuli.
C a p v t IV. . P
Quareabeffeélisnominatur Deus,&non abiü quafunt
natura eius:
K 4 Agnus Bafiliij^ in iis quç contraEunomium fcripfié:
aY 1 Sidiuinam, inquit, naturam in fe conten|plaripbfe‘
femus, & quod proprium ciuseft, Sc quó/d alienum, per
ea quæ cemunturinuenire, penitus noffindigeremus ra-
tionibus , neq; conièduris adcomprehendendum qüod
quæritur:fed quia celfior eft quam vt perfpici poffit qüod
quæritur, ex conièduris autem côgnitiçnem eorqm quæ
nos fugiunt, venamur, neceflè eft pipninô vtad ferutati-
dum diuinam naturam, peroperatiônèsdeducamur. Ac
rurfos idem in primo çontraeundem : Vnüs Dpminüs
cum fit , & vnafobftantiàfimplex& expers compdfitio^
nis, alias aliter fe nominal, aptans fibi nominationes quæ
noftris cogitationibus interfe différant, diuerfâéninLno-
minafibiimponit, vt font diuerfo operacionésfobiedæ,
Sc diuer^earum ad eaquæ fiünt habitudo. Ideni etiam : ■
No s vero ex operatiopibus Deum. noftrum cognôfei di-
“cimus : arieflentiam tarnen eittsâppropinquare non pro-*
in t im u s , operàtiones ehiiti Dei defeendunt ad n o s :at
•fcffentraeiüsmanetinacceffà.Txhisigiturmanifeftum ef-
fiertut-,' qùodficurex iis quæ inDeo font, philofophati de
Dco non poffumus , fîc neque per ea feeum nominare : at
ex conièduris quibufdam , quæ foht eorum quæïn Deo
fontjfimilitudines St fimùlàchra ,'notitiàmDeicôlligi-
müs, Cônieduras & operationês idem cflè mcelligentcs.
V t enim^jtftoniedufts de Deo ràtiôcinamür, fiepérope -
rationes ad intelligendum eum àdducimurrfîüe éX opera-
tionibus> ÔC ex iis mfrAbilibusquæin'vniuerfôfpectfla-
mur , £>eum noftrum declarare nos dicimus'Acque hinç
fëcundumdifferentiam operationum fobicdarum, & vt
quæque operatio a«lfea qüæ fiunt refertuf, negotium di-
uinorum nommufo conficimus ,nôn putantes ihtemper;
ftiue facerqjqqpd hæc nomina ex conieduralibus argu-;
mentis colligfoius,&impónimus. Çphiicere autem quid ;
aliud èft , quàm ex iis quæinvniuerforiiirac#ntetnpla4
mur,& exeffedisipfisàdquæemanatiSrtes & ‘habitüdi-
ncsreferuntur,fimi.litudinem Sc formamdücere ? Cum
ergp dicimus illud,à quo&Vnde matera,non appropin-
qüamus illi ad quod tendimus,id efbfobflaîitiæ eius,ficut
cum dicimus, vnde nomen t ccelifiimptum éft, non at-,
tingiftuisfobftantiam coelf, operationemtameheiüs maxime,
argumentamurenim Widique ipfomà riobis afoici.
. Celnn reiBXû»»« W »W -w b o «/ôjquod fignificatvideo.ouod:
ab omnifaiiividcatur,vcl omnibusapparcat.
Lib.i. del
de4>itho.
doxa.
X De Inforl Diui Nomin.
Quomodo Deus fiat à.nobis multonm nominum.
G Regorius Nyflènus difputans contra Eunomium:
Ego , inquit,quod ex feriptujta fanda didici, fi denter
pronuntio, èumquieft fopra omné nomeri, fieri nobis
iQultorum nominum, cum pro varietate benëfiçiorum
varie nsminatur ; lumen enim dicitur, cum caliginem i-
gnorantiæ depellit ; vitfc , cum itnmortalitatem largitur
via, cumab errore adveritacem deducit: fie turrisfortitu-
dinis, Sc ciuitas munira,& fons, Sc petra, & yi tis ,& medicus
, Sc refurredio, & omnibus huiufmodi nominibus
appellatur. Rurfus idem : Deus quidem eft fecundum fe
id quod demum eflè creditur j nominatur autem .ab iis
qui eum appellant, non idipfom quod eft ( non enim ex-
plicari poteft natura eius)quin potius exiis quæ ad vitam
noftram pertinentia operaii creditur , homonymias ha-
bet, ideft, nomina quæ æquiuoca yocant. E t Bafilius ma-
gnus, Na turam, iriquit, diuinam quatenus eft v nihil eorum
quæ excpgitantür, déclarât. Ex his igitur liquet » fieri
nobis Deum maltorum nominum, quoniam mulns be-
nèficiiseiusad euftodiendam vitam inçügemus ; nofquc ;
fumus qui diificultatibus circumplicamur,& in eis Deum
excogifatis 8c adinuentis nofniiiibus imploramus.; (^uâ-
rehocetiamefiicitur manifèftum, quodlicet Deus ex in - ,
finitisoperationibus multis nominibus afficiatur, quam
tamennaturam habèat, funditus intelligentia poftranon
affequitur. Cum enim duplex fit quæftip, qupd eft-Deus,
&quideft> illud quidem, id eft, effè, oiîmino inter om-
nes conuenit: quid vero fit, & quanacura, non folumnobis,
fed angelis etiam eft ignotum. ^
. •'I §
C a p v t V I .
Anfint ex suernitate nomina Dei.
BAfilmsin feeundodibro contra Eunomium, None -
nim , inquit, natura rerum nomina fequitur, imrao
poft res ipfàs inuentafont ppmina : etenim h hoc eflècve-
rum, non effè nomina rebus poftenora,opus effetvc quorum
font eædem nominaripnes,‘vna Sc eadèm fübftantia
effet:ex quo fieret, vt qufo qui font virtuteperfedi, digni
nomine Deiiiabentur, Sc dij appellantur, effent homines
homoufij, id eft, eiufdem fubftantiæ quaD eus : verum
ficut dicereJioc manifefta infania eft, fie illud dicere æ-
que dementia eft. Imnio Sc Gregorius Nyflènus libro
x i i i . difputans contra Eimomium : Miferator , inquky
'Sc mifericors Dominüs,patiens, & multæ mifericordiæ,
quidhæcaittntfigriificare? naturam ne,an operatiqnem 3
nemo fane aliud deefarare dixerit, præterquam operatio-
nem. QmindoigiturmiferatuséftDommüs,vtexopeça-
tione miferatipnis npmçn duceret l numquidante vitam
humanamJ eçquis tune mtfericordiaindigcbat ? at veto
poft peccatum prórfosmifericordia opus fo it, peccatum
autempoft hóminem extitif; poftbominennimturadio
mifereridi, Sc mifericordiæ nomen. E t keriim idem in fecundo.
V t eftirn, inquit, npn effet medicus nifi propter æ-
grotosj ficrurfosneque mifericors: nequemiferat dr, nee
foiiis^iufinodi nominibus appellaretur v nifi propter eum
qui mifericordia & miferatione indiget : fic etiam nee
omnipotens e ffe t, nifi omnis creatura vt ab eo tenere-
tur Sc cüftodiretur, opus haberet. Êtitc^mun primo'libro
: A lia , inquit, nominafignificant vtüeadaliquid, vt
adiutor, pro ted p r, auxiliator, & cetera quæ eiufdem fi-
gnificationis reperiuntur : in quibus fi eum qüi auxilio.
indiget, tollas, vis quæ in ip fo nomine cemitur, vacua |
fueritv Vnde mafcifeftumefneitur, pofterioraeflènomi-1
naipfaïèternitateDç^, &pofthominem, &mentem ho- j
minis inuenta effè |àçcidereque aliquandp^ v t fit ipfe no- j
minatio fopetuacüa, fi forte ope indigentém toffas-Deni- j
que per omniadéraonftratum eft, quemadniodum mens f
ficut aliarum rerum nomina adinuenit, fic etiam fl»mi- j
na D e i, aggrefla, & veluti materiam n a d a , illaipfaeffe- 1
%f
u
óta&admirabilia, qux-in vniuerfb contcmplatur : hæc
-piAinfequens , & d eD co in q u iren s , nomina impofuir.
)eclarant hoe in primis qui hæc primuin inuencrunt d-
ueanriquiflimum quendam Theuthin,fiuealium quem-
piam fuiffe dicunt. Gentiles hadenusfuerantr& in d o -
; gmatibus gentilium alti Sc educati,quiprçterquam jÿ. di-
u in o& fopra naturam myfterionoftræ humanitatis , alia
Dei nomina inuenerunt, Sc nominarant,ficut nos hodie.
Sed quia omne nomen, de norio propter vfom quidem à
principio in trodyda fixnt,ad aliquid vero referutur,vnde
fompta fint diuina nomina,Sc quid ipfo per fe fignificenc,
d id ü eftj ad quid aute rei fubiedæ referantur, & quidiftis
nominibus ficfignificetur, ex his quæ fequuntur, patebit.
C a p v t VII.
Quod ficut diuina nomina ex effedis fitmp ta differentiam op era-
tionum reprafentant >fic ad Deum relata diner fas res
repr&fentarenon poffunt.
r > Afilius magnus.in epiftola ad Euftathium:Omnes, in-
-A-'quit, notipnes, Sc nomma quæ Deum decent,æqualis
inter fe honoris fo n t, quatenus fignificatione reifobie-
dæ nihil di f f é r antnon enim ad aliam rem fobiedara
mentem durit appellaïHo bopi: & ad aliam appellatio fo:
pientis, &po tentis, 6c iufti :quin potius quæcuinque no-
minadixeris, vnum eft quod fignificatur, & fiDeumdi-
cas , eundem oftendifti ,^}uem perreliqiu nomina mente
cqncepifti. Ex his igitur manifeftum fit, quod eadem
diuina nomina , Sc eædem noriones noftræ de Deo di-
cty|tur;nullam^ue differentiam rei fubiedæ ad Deum re-
lîta fepræfentant, & quod nominaDei tripbeem habent
caufom, effirientem quidem mentem ipfom humanam;
materiam , illavnde colliguntur, id eft, effeda,- finem,
Deum, ad qflemrèfçruntur.
C A P V T VI I I .
Si non poffunt diuina nomina diuerfasres in Deo reprafentare,
relinquitur vt foiarnfubftantiam eius déclarent,
non quid eft,jfed quoded.
a A^nus Athanafius dbCeftSrede didumefïèapatri-
bus Cócilij NicenivoCabulum homoufij; Cum inq
uit, audirpus : Ego fom, qui fom, Sc : In principio crea-
uit Deus ccelum& terram , Sc : Audi Ifrae l, Dominus
DeustuusDeusvnuseft, & : HæcdicitDominusomni-
pcyeris : nihil aliud quam ipfom fimplicem beatam, Sc
quæ ctïhprehendi non poteft,fobftantiam eius qui èft,in-
telligimiis. Tametfi enim quid eft comprehénderenon
poffimus.^tarnencum auditïms, pater, &omnipotens,
nihil Hiudpræterquam ipfom fobftanriam eius qui eft, in-
telligitqus. Er rurfos idem in Apologetico pro Synodo
Nicpna^Si Deus eft , inquit, aliquid fimpiex, vt quidem
e ft , cum dicimus D eum, Sc npminamüs patrem , nihil
tamqi&m circa eum, fed ipfamfobftaiyiam eius intelli-
gimus. E t Gregorius Theologus : o aV, id e ft, qui eft, &
Deus, magisfyiodammodo funt nomina fobftanciæ : Sc
ex his ftiagis o m . Et rurfos idem.- No n ne fpkitus, & i -
gnis, 6 amice, Sc fepientia, & iuftitia, Sc mens,& verbum,
& aliæ ftufiÿodi nominationes naturæ font ? E t iterum i-
dem contra Euagrium ; Sednominatio, ftiquit, vtilis eft,
quæ nos propter.necefotatem ad noticnem eorum quæ
fub in telligentiam cadunt, durit. Quidam vero dum
craiîèopinantur fimul cum nominibus fobftantiam diui-
di , opinanturintelligentiis fuis , quasconcipiunt, quæ
font penitus indigna diuinis. Gonfentaneum vero.no-
biseft , vt qui veritaris ftudiofi fumus, fiaamus diuinam
&*fimplicem Dei fobftantiam e(ïe impartibilem jSc vnius
formæ, ItemGregorius N y flènus:Si,inquit,norac,,i Dei,
perfonaîn déclarât, cura tres perfonas dicimus^, très Deos
neceffario focimus ; at fi nomen Dei fobftantiam figpifi*
cat, cum eonfitemur vnam fobftantiam fomftæ Trinita-
tiSjVnum Deum confentanee putamus: fiquidemnomen
D e i, vnius fubftantiæ nomen eft. Acmagnusetiamfta-
H
la (ecunda
oratione de
Theologia.
Bibïiotmvët.Patr.Tom.iu ' T t 3 ' fi lius: