là. Cypttr. Decàs Xi ' y
cibus; Cum omni, inquit, differentia fimul inducitur
qüanti$Q& cum om niqua ticitate'coniun óhise ft numeihfubftantia'autem
habemuslpofitatii cognitionem, vt
colbrem in corpore. S. Maximus in centuiia tertia cap.v..
p mnis, inquit iifo|hkio carum return qqae fiint, habitu-
do eft quje^xtfoma quafelanv co.lligat:ebs dico qui yo-?
giioffcunt ea quse cOghofcuntunhse.c autem non i cb - .
gnofenur abiftisqui cognofcunt,neq; fimut eognnfeifar:
curricognitis: non enim c'0gnid'6aptaeftnatumfuavllia^
ex parte, vicognofcatur: Deus autem fecundum cflen-
tiam fuarh, quodcumque eft fecundum fiibftantiain, co-
gnitio eftiqeffabiiiS, qua: in mente^ ye rb o &fpiritu per
fe exiftit. Deusigitur omfiino eft oreaturisignotus»Vtpo-
teibfa per fe cognitib j niri cui p k c e a i dicere efle etiam
Debni-iupra hanc immenfeAEt rurftis C a l lu s irleapiti-
bus deFpiritb fan&o': D eus, inquit, charitas eft, vt Ioan-
nes att:&noneft quidquam aliud ipfe,&aliud quid,quod
inipfefeft; fimplex enim & fine compofidobeeft. Idem
adhuclibro .x x x 11.- Thefaurorum j Oipnia.mibi tradita
i ftintapatre meO; nemo cognofeit filium, nifi pater; , 4 . . • . - y,« ! ^ xi » « r ; !
! menscreafa'poretWUomododiainaiirfi^ftantiamcom- t i o ^ qu^mini^ipfi^^wRTiHs^i^an'mnuanonemfati^
ru s ,q u i eamdeclarat, non enim fieripoteft, vtveldiffe-
renliä fit fine qüänticate, yel quantitasfine numero., qui
eäifideol^et:,dignoFcatur. Id em cäp .it u .c enturi*.i i i .
Qu od e ft penitus vntim prbprie.non habt t differentiam:
quod autem nönhafiet differ etiam ; extra omnenvetiam
habitudinemeftr quod aüfertihabitudineifi non habet,
etiam nön coercetur: qijöd aiitem hon ebercetu.r,p.tin<;i-;
pio caret: quojd vecö principib tagst-, etiam eft infinitum: jj
fö las igitur Deus eft fine principio,& infimtus,& fine hä-i
bicudine, & fine differenria; qüiaproprie eft finguläriffi,
mus natura, & fimplex , & n b n ;örcurn^ripms, hoceft
ihfinftus. Idemin iv . cap., eiuFdem eentutiie : Nihifeo-
rum q ux fijht i eft non circumFcriptum, qubqiam n'eque
liberüm a priedicamentb : foms Deus eft extra pradica-
mentum, & ideirco ab omni circum(cnptione lib e r, yc-
poteinfihite'ihinfimtumcelfiorömmfii:bftautia,&men--
noimm&reurpnlchrim4o'ei'1saiuiafepranaEuramcft;& qmcv&ipie,VmgenicusDeusa^:Q.nruaqo^habetpaterJ
dele« Son b o « & & aie lola qliid fit fecundum nacuramj |-mea funp&p*p dlcit: Mea omnia .m a lu n c - S y u tm e p
c o S d fb \ im Sv GregoriiisNyflenifi inCOtrimentarijsin j & g lo n fic ^ u s fum m if^ s . I n o ^ i b u s enlm, ltiqmbu^
tandem efleeum pona'ttras&eititudo eft ilia vita lmrooc1
9 p ., . 0_ ! teripeiFedusDeusfilius,petfe(ftusDeusfpintusranausf
falis p Scillud bönum immojrtale, & quod ihtelligi nbn
pbceftjpülchricudo qure hon ex^omitur,;.&ipraperfe
gAda,&fepithtiä,&viftus,Ermagiis Afhahäfius in qua-
dam dilpufatione Orthodox! & Ano^oei. Otchqfi.
Aliam &aliam perfonam habeinus j non auremaliam 3L
, aliam immortalitarcim, quamper vnnm bapnimum ac-
| o p imots ; f i enimälia&alia immorralitas^ft, §c älftid g
aliud baptifina, & alia &_alia fidesjnon eft y nu* C Hti.ftus,
vna'fidesjvhum baptifina: Anora. At noftraperfona alia’
eft pj'xter immQrtalitatetn, & baptifma: igitiir perfona-,
Chriftialia perfonäeft prxter immortalitatem. Örthod-.
Minime: unmo h;tc ip(a perfona8c immoicalicas eft; 8c
nbn foium immortalitas, immo etiamiheorruptio,
tüs.Exquibus patefitvqüodin vnitäte fuprafubftantiam
non oportet qu^rcre.aliud efle fiütbgriirionem,qtiia habere
earn dfeiturj aut fimiliter aliud efibFüam charita,tem,
vei pitlchritudinemf vel immortalitatein, vel a lia; fed.
fiiam fingularemfiibftantiarn,^fixiftehüara:quin potius'
'cum hiec abunde fit.* eä-vtfe ipfem habet.
f*«»wirin .1 non cflgnofdtüi primo ab intelleäu humanö cogn^lcefe-
obieäum intelleftus, noftii in imunt obiettum inteliectus,noitn pptrsaelfeein ti ftatu eit cns&
v eiu £ confideratumTn rebus materiàlipü? s cógni j
rialis, & idep cbpnofcitur póft obieftum ; daleprius cogriitumîneçi;
_____ iionùlcii:n dtiieâ'd /côgmtQ,, vt cognitiö lapj(.di5‘,iion.çpgno-
FfimÛLçumlapidé, quid c’-'gnofcerelapidein,non é§ p e tfeft-b'ta^
nonititalioqiu VmO aftucogiiofceretur.Ueût coguofcin.i' V.o:-.Cta res
perfeaione fm i% a t «ngclps yn.o a;ftuintdligitfuiin eireatiain, »
i intèlligere, quo^eü pecïcaio effentix eioe , « S . ThOm. «. p., q.
C ap vt V I II. ; . ■
Quodin vnitareßiprafubflantiam non oportet quatre, quia bac
dtemnïa, iâcirco multa eïùr'ejfe& dimfajmnia , esl autem
omnia ip fa dunna&beata eins fMantïa, qua habet om- , v
nia nonytalia in aîto, fett fine habitudine&col-1 | ^
; ' leciei.iïbil habensduplex,&fupra . /
omne vnum.
quianihil ex plenitudihe diüinitätis vniciiique perfonx
deeft j'fed potius hncov, iä eft,aiqualitatem habetoipinimn
prqp|ietaf umj in quarum jeqüalüate plenitudd diuinita-
tis eernatur-, ät» fov enim, id eft kqüali yoce feipihina
ttriee. dei^uatur, ideft £equalitas:., q u x eft comprehenfio
conftituehs 'iqualicatem mültörupi; quorum ehim x -
quaifS qu^dam' fub ftantia eftdifferentium proprfetattim,
»mV diöitur-,; tämqüäm oW , id e ft, fimdtd & vnaj
&'quia|aik dieitur fecundum etymologiam mutatione,.
, & iecefiTöheiitter«, u, efficitqr inte'ipretan^O,
fltttnWjid eftiiubftancia.tamquam quxdamefie ri tia ex pru-
ribusin vnunv eOngtegatis^conHaca j ha«5tenus A t^ ah ^
fius.GregoriusNylienusinßrmorifcaiecherico:Sienim,
intuit, bohürn, & iiiftum, & Fapiens, & pqtens fimiliter
dicanir,icemimmorcalicas,&,fempiternitasv&Qm n is
mens piaeodem modo cbrificeacui omqi rationidifFere-
tiidublata: necellärio innul tollkiu exdogmate multitu-
do deorum, cum idem ipiumeliein omnibus, fidem in v-
nifatem circumducit; i<l^m in e o d e r i i on enim extra
coihpofiti^bnem erit.huiu fmbdbpinio, qUae dicit aliud in
{ $ . j eile: fed potius necefie bmnino eft, fimplicitäte extra
cbntiouerfiam&dubitationem^orna, : ipfam per feyi-
^•araelfeve.rbumDex. Icfem: Omn e,,in quit, quod.eirca
i Deum iriteliigitur, !d erat ante mundi confticotionem;
fecf tamen hbc n om i^ n dicimuS j-poftquam^iäbtus eft
quinomjnauit.Ecdiuinus Maximusin i cholijs'i n Diony- 4um cap. v,d e dioinisnominibus; Qifiajinquit^quidam
d ixerunt, ideas & exemplaria per fetoris exiftfcre, hos
ntm^feritge^tile^&^c: Siidexnoriefleptfimpliciter
fingularitir notiones fupraquam fimplices Del fuprj--
quamifmplicis , compbfitus eilet Detis exexemplari,:&T
ex fe ip lo , quem dixit Dionyfiüs otanem dophcationeni
recufere. Idem Maximus in ^iftlem fehqli)s cap. y ii- ex-
jonens quod Diohy^us alt, Imagines quafdam & fimi-
!iuidines,dminoramexemplarium:.Q^,inquit,runt,id-
eftyfpecies, & fingulxcreaturas^y t qinnes ordinesange-
SAnftus Maximus in eo libfo quiinicriptuseft, C ju ^ r |;lo ru tn , Sc orfi’ni^quae fub fenfiim cadunt, imagines fiynt
B i n Chriftoeftrerum,ideft,rubftahtiarum.differentia: ' •Sefimilirudinesdlainarumidearum, .deftexemplarium,
Omnis,inquit, differentia, qua: diflimilitudinem,vel d i- ! quaein-Deoflint • tjux quidem exemplaria funt tBtetnie
uerfitatena aliorum.ab alijs fecun'dum ra^pnem a liq u o 1 notiones Dei j per quas i &: fecundum quas Oinnia erant
‘mbdo exiftendi declarat, quantitatem rerun! fiiffe re^ - in iplo non alia quarh ipfe; Sc pipdubfe l^bt : fieut ait.Io-
tium fecum naturaliterinducit, fine fubftahtiatum, fine annes in Apocalypfi-i quendamin ant iqui ill mis angelis
q ualitatuni , fiue prbprietatum -, qiiod verb penitus dixifie ei, qupd-omnia eiant,& fadla runt; ideas dixitfuife
plex eft,non adraitticdi|Ferentiam,quia idem penyiuseft fe;S?'imaginesatquefimilitudine^ ideatom,id eflqexenj-
fibiip fi&fihgulare,&totum ex toto habitudine nudum, plarium dixitefieqi'nf.:iia q'u^prodiufta runt:BeatusChty-
ficutgenhsinquantonbnhab,ensqiioddefeprasdicetur: foftqr|ius’in hbmiliadecrate ,cuiusprineipiu e f t , Quid
&o6eamcaufam o.mninonon numeratur, nequediuk^ d ica^ ?qiiidloquar J quonomineyosappellabo? Cum
ditur. Idem cap. quinquagefimb de energijs Sc volunta- dicoDeum federite'm in excelfis; hondblpm in vu o , fed.
biqi
, De Diutna ßmplicit.
v.biq; fedentem diéo, hbn enim diftantiam k>ci habet;
qui eft futs locus, quiipfe ompia capit : 'eum v^ro n ih il1
tapit. Qujs enim poteft capere naturam incorpOrear^, &
materiæexpertem, atqueinfinitam, & quænetfiie inuë-
ftigati, fie que cornimpi, neq- in telligentia comprehendi
pb Eeft,quiè eft hæc Deus? Ap.ud piös enim fie oportet in-
telligcte Deum: ipfe riam q; eft omnia, ip (e eft n of ha Ipes,
vt.anteadixuficut feriptum e,ft: Hæceftvitaæterna, vt
cognofeant te lolüm verum C i tim« & quem mififti Ie-
fum Chriftum. Magnâs Dionyfîus cap. v. de diuinisno-
minibus ait : Exipla vnitate, quæ lupra fiibftantiaiifeft,
&in ipfe eft ipfuin cTlc,& return ptincipia, & omnia quæ-
cumque finit, '& quee quomodbeumque funt : idque fine
habitudine, Sc col jette , &4vqite : fiquidemin Vnitate
romnis mimer uS/Vnifonniter præextitit :.habetqueynitas
in fe iplà fingulariter omnem numerum : Sc omms nu-
niemS iiVvnum eopulatus eft, Sc in vni tate e ft : & qu,an-
.todonguïs ab-vnitate ptocedit ,.tanto'niagis diuiditui,
& mnkiplicatur : Sc in çentro omrieslineæ circuli vnaç,b-
pulatione (î in u | exlft u nt : Sc h abet punttum omnes re-
;6tas lineas vnifonnitet copiilatas-inter fe, Sç cum vno.
principio , à quo c-xiemnt : &iaipfo centi o omnino ço-
ptUatæ l'unt : & parum ab eo diftantes, paàimtiiitidun-
tu r: magis aùtem diftantes, magis , &.vt femel dicani,
quanto finit centto piopinquiotes, rantJ magis ciimco
Sc i nter le’copulantut : & qqanto'm agis à cencro di leant,
tantbmagis& inter fe diftant: immo & into ta natura v-'
niuerfi, rationes vniuCcuiufque naturæ vnâ sopulatione
non.eonfulà collettæ finit, SS in anima copulatæ firntv-
nifonniter virtutes, quæ omnibus parti b us corpor® p ro -.
uident : non eft igitur ab fiu-d■. m ex paruis Sc m inutisima-
giiiibiis & exerftplis ad caufam omnium afeendentes o-
culis contemplai! omnia in eau fa omnium, &qua^fiint
Inter fe, contraria, ynitorn^ter & copulate. Ad hæc S;
Mâximus adiungit,: îljud in eo , & ex e.o fie intelligen-'
dum eft, ipfà pér fe fupraqiîam b oni tas , quæ eft tiiëns, &
CQtaacftus , ad feipfem conuerfà itiaélfi eft, nonpotefta-
te prius fîne. mehte , pq ftèa mens a<ftu : vnde eft etiam,
mens fqlumpùra, quæ nonmtëlligit iÿtelligentia extrin-
fècusinrroducta : fed ex' fe ipfa penitus intelligit. Si enim
fûBftantia eius alia e ft; quæ au te m intelligit, alia z ab eq,
n o n inteliigetutipfe,.ideft, fubftantia d u s, liquidvëro
habe | àfe, non habet ab afin ;,.fiaupem;àfe,& ex feintëir
lig it, ipfe eft ea quæ intelligit : igifur qui eft intelle&us i
3 eills quodeftjtnteUigït quæ funt,tamquam qüieft:quà-
re fi cum intelligit fe ipfiim, intelligit quæfuçt : ipfe eft.
ea'quæfunt: aut enim intelhgèt ea quæ alibi lunt,autqfiæi
in fe l'pfo tamquapi fiia : quæ alibï funt, n on pqteft f tti
,Vtiatelligat:vbienim'funt? aninijsquærabfënfumca-
J n nt? at quæfubfenfiuh eaduht, non funt, vtpotemuta®
bilia,& ortum arque .interitum capientia : fe igitur in
fe-inteiligit : quia vero Deus au d o r eft corufn quæ funt,
fî iry.feea non intelfiglt , intelliget in eo quod nondum
eft : at ipfe archetypum eft , id eft, ptiiiium exemplar-vni-
jLièrfi : & quæ intelligit, non accipit e^rum typqs,, id,èft
fpecies, fiue formas ab alijs, fed tius ipfi»e^ exeinplär
rerlinb quaré nçc ipfe eftfn locp -.-neque quæ in ijaj'bfuht, |
tain quam in loco finit : fed haffet eâ | yme ipfumjiabensj fi
&*in cisexiftens ; omnibus quidem fimul exii'uehAiins, & i
in impartibililh ipfo éxiftentibus, diftin^lis ,verô,|njm- j
paftibiji impartibiliter. ! gitur no AmeseiusHint res ,ref ! j
atteem formæ fitn t, notioncs vero non fie accipiendæ 1
fimtjVt quia hocintèllexit,fuit hoc: liuiÿfiî^odi enfin no-
tionein oportet vt.àntegreffum fîcàliguid quod intclh-
gitur, quod fecit vt ipfe intelligeret : fed potius intelligit
quæ fu n t, nempe iptelligerts fe ipfiim, Sc cum jjs quæin
habitudine, &,lingulariter, Sc tfoii tamqiiam alte-fumfn
altero , fedmaximefupraquam copulate, nulla cfuplf&ä-
tionepofitämec^nim tarnquaminfoco omnia exenjpla-
ria reruni habet vnitas fuprafubftantiam: nee ipfa h orum
locus cfHcirut: fed potius habet ea tamquam fe ipfii jfi ha- .
bec;& i neft ipfiscriniquiun fiibHamia Accftcncia,qu brum
,eft fubftantia & eflentia, folaque puriiliina, & fine omni
fubie&oadus.
Scholia.
Pmne quod circa r Deum intelligi tur, id erat ante mu.ndi confiitutio-
n®m: >ed tanien hoc nominari dicimus.pollquatfi fa&us eft'homo, ) Hoc
eft\|Ho<Äic S;Th° i p .q if art-£tizc,inqui£nortina Dei bonus,fopiei.'s,
& fimilta, quantum ad rem fignific.rtam pruts dicRntjir de.lDeo, quam de
crcaturis , quia a Deo huiufmodiperfeaiones in creaturas inanant : fed
qdamutu adiinpoutionenijinquit.noininisjimpofitafunt crea'uris.quas
pruis cognplcimus, fignificanc enim bonitatem creatainboni|s>& fapien-
tiam creatam lapies, &c. qua: Deo per eflentia conuenjunt, &
nau-DMird3ttS'Cap<v. de diuinis noittinibus, id eft,eiate be eminenter i-
pie enijn eftfuabonitas,&fua,fapientia. Qu^re cUnt-S Thom dixit,quod
nuiiilm.idi nomina non iolum dieunrur deDeo caufaiiicr,vtquidain po-
fuerunt; non notauit Uonyfilim. »C«uidam futpicamuc. De hoc iiertrtn
adinopeo,ne tantq auaorihoc fWotr.ibuatur.i&iraoipfe ideitt S. Th
mterpietacus Dionyfiumcap, v cum ait, Et neque to -aljtcr'pfi coni
.abquidsternalitet ejciftentiutn ,.auftempOraliteiTixbfiilcnti:,m, fed^& S
tempore.^ ab *uo, fie .ab iii.qü* fünf in auo | & ab iis brnnipas .qu* lunt
in tempore fegregatur: Vniuepfalitetj ihquirS.TJionias,non cbniienit ell
|ftqu.M^?^umeibcrc,atux3rum,fddTeparatUrpetquand:imeminentiami|
6cxurfus,Etiam,iriquii-.feffcraturab iis quas fuptirf *uo.«e in tempore per
q uandam eminentem «^upd.igitur dixit S Thomas h ic D'ei nomina bo.
nu s,« la^iens.ocumlliaingnificare efle h*c in Deoeminentet.es Diony'
fio.i quem interprCtams eft, fumpfit.-poftremo in eadem qti.i3* p p art.2.
q uod. Dionyfius dixit cap.- t. de diuinis nominibus Omnium lanftorum
Theologotum hymmun inm;nics ad beatbs broceilus nominatibhes di-
uidenvernsfic intetpxetatur.Wvoluerit bionyfius fignificate,ppmina Dei
^,SK«»7ihens Aapiehs -, & alia eiufmodj impoßta.quid6m WTe i procefll-
biis,ftue pfouidentiis Del in ctea^tiiras nialianttbus, fcdlignificare ipfunf
r|um piincipium ^quatenus in eoeftprius bobicas,bonii
& vita,- & fapientia,
Ä,iidem excellelniir" ..
.mm eft . I .^atM&figniècetür-.aUud!. a qua re imponitur nomen , & aliud in qua re impojikur, ficftOr
rhina Deiimpofita fubtliproilidentiis, quas alij vocantprocèflus, t d fi-
gnificandam fubftantiam Dei , licetnotn''perfeéfce earn lignificcnt j ficut
perfedc hóe nomen homo ftgnificat fabftaniiam fiue effentiam homï-
nis, quja quif fit Deus, comprehendi ihtelUgentia nan pbteft, vt poteft
comprehen'di quidlit homo-, eft enim animal rationale, on* eft beif#a
eflentia hominis, quam honlofignificat Jinmo illud etiam eft aduetten
dum,v<>cabulamiplum, eminentia., & èininèiitéf, quibus S: Thotoas vti
fokt,cum de nominibus Detioquitur.Öc quid in Deo fignificent expiicat,
ex Dionyfio fumpfifle, qui ilijfsj/ssKvs.vt paulpante notaui, dicere folet,
quod varie.licet interprctari,elate,exuperahter,eminenttfr,eximie; excel-
Ienter,fepatate.qus autem intclligit.alia a ab eo,&c.& paiilo poftiigitur
qui eft intell. jftus 3 eiusquod eft, inteljigit quse funt,tanq.upm.quteft.^
Non eó tendiint hf c,yt probet,quodDëus alia a fe non cognofcit,aijt non
-cogtfbfcit cb^Ttioti'e.gïöpiii', led vniuerfe:, qui fuit quoru.ndam error i ‘
S. rho»fnotatus & jeprciienfus 1 p.q.14, art.6.iinmo;dicic Deum omnia
aiida fe pognofccie.cumfe ipfuin cognolcit, at feipfum pcrfc&n1ïméicb
gnofcic.igiiur cognolcit omnia alia ;> (e [>crfcclilfimc,& runic propria co
grutione; quiain ipfo funt perfcöiflimc, iramo ipfe eft ilia ip'la on.nia vt
caufa efficiens ,' Vexcmplarisj & ipia dïuina èflentia ell propria ratio vniufcuiufquecteatjirs.
quæzD Deeuummj^jujuoommooddooccuunnqquueep paairiiuCciippaatt..
Cap y t IX.
Oupd in vnitate,qua fupra fiibfiarttiam eft, nequeprïhcipiuin: eins
reperire lïcet, neque medium,'neque finem : neque eft ah quid
totiity, quta in vhoquoque eorunt qua intellïgiintur eft 'rota,'
&fola-9 neceft. altquid eorum quafiunt, quia ipfaestom-
* nia : neque licet vno nontine eam
1» compleftï.
iWyj'&gnus Dionyfiusin quinto de\(Jjuihis nominibus.
A in vnoenim?inquii;ï vtfEpenumeróJdi^lumeft, o-
111 nia qtis; fifii c, praehaDet,&éxiftere Fecit, prxfehsomnr-
Mis vbique fecundum ynurii & idern:& fecündumidefn,
omn^in omnia-m'eans,&in fe manens,& ftans,'& fe mp-
iMisrac i-ieque ftans, i^equempueii^ fngque priricipium,
vei finem-, yel medium habens, neein quopiam eorum
qux funt,eft; neque quidquani eofumefl; neque penitus
ei conuenit quidquam eorutn quae in xuo ,aurintempo-
r«exiftunt;.quin potius e^tra tempus, & fieculum,iïue ce-
uum,&:extKi omnia q u * in fieculo, aut temp'orefhnt,eft:
quiaipfuliïper fe aeuum,& ipfum per fe tèpus,& quffimc,
pfo infunt, cppulâtfis .^x his liq u e t, qùodjn vnitate, &quæ ifta quæ funt, metiüntur, omniaperipfuin, & a b
quæfupra fub ftan cia m e ft,. no n o p o r t e t qüærere multa, j ipfo. S. Maximus ia.centurià prima cap. v ii.'d itiO m -
& diuerfa, quæihigfe fpedanair : puinium quidem, quia ‘ ne prineipiu m ,& mediitm, Sc finis nonvfquequaque ne-
natura differentium, quahtftatem Sc numerum inducit J gaât quin feçuhdufn habitudinem p'rædiçehtiir ; Déus
in.fimpHei, ôefiné cônfùfione, Sc diüifiohe vno Sc toep:
féputiao, qi.iia.o mnia quæ infpfedicuntiir, fun.tdiuitiä&
beata eius fiibftaTiïia, vtpote quæ eft eflèiiliaex pbiribiis
in vnani vnititep congregatis ,_pmnTdifterentià iimni-
buiÿ rîiodisin congrégatis fublata: &qiuc ineftinhisline
Biblioth VètëàtJfom.i i.
autem in vniuérfum omni habitudine infinite in infinitum
fupenqf eum fir, confentaneum eft vt neqùe princi-
piura-, nequé mediurriy neq; nnis fit; neque quidquam o-
ninino habeteorum,inqulbuyiiatnrafe£'undum habitu-
dinein'prædicatio ad aliquid cêrhi poteft. Idem in eà^
A a a z • dem