dem centuria cap. L X X X l I. Omnis cognirio habet figni-
hcationem' multitudinis y t' minimum duorum.media eomnib
us^ieologis conceflumeft.Si igitur in' Tola fubfta-
cia eft D&is,non igitur in forma circa lubftantiam. Kasc e-
nitneft tabimdoductunvcxiremb'rusft, quainter fe co- ■[ ninoforma non eft |bla fubftamia. eft epam f ife figura,
pulatiuieliigentem , &remintelleaam.neuKurnenim quiademonftiatumeftnonhaberemetjiura.-fiantemno
poce^vfqueqnaqiieferuarefimplicitatem : q u ia cu p eo habet medium: nequiyrotundi,neque reai|jarucep'seft;
qgl eft,aliquam remfubie&amiutelligens, fimul cogita-
tuf habere poteftatem intelligendi: Sc quodintelligitur,.!
lubicdfcum quoddam eft,velin fubiecto ; cum quo fimul
cogitatur j quod pbflitincelligi;aut cogitaturfimul prse-
fubje&alubftantia,cuiuseft poteftas.nob enim eft re sale
qua Qmjruno,quae ipfa per fe fit firnplex fubfftmria,aut cognirio,
vbi Sc vnitas fitindiiiidua : 0e.us autem, fi^e fub-
ftantiam dicamus , non habet poteftatem intelligendi,
qua; naturaliter cum eo incefogacur;ne habeatur compo-
fitus.fiue dicanms cognitionem , non habet fobiedtam
fiibftantiam,quae naturaliter recipiat cognitionem ; fed id
ipfum quod fecundum fiibftantiam eft,cognitio eftDeus,
& totus Deus,&,lolum;&ip £i cognitio fubftantia; Sc to-
tus fubrtantia,& folum; Sc fupra fiiblhsiriam totus,& fu-
pra cognitionem lolus : quia vnitas eft indiuidua, expers
partis,& firnplex. Et adhucidem:Deusinvtroquepeni-
tusfimplex,(ubftantiafine fubie<fto | Sc cognitio non ha-
bens vllum plane fubiedtum. S. Gyn llu sin Thefaurisli-
bro 1 .1 . cap. iv . Piirrmni quidem, inqu^, necefle eft di-
cere compofitum efle Deum ex diuerfis, eifque fecum inter
fe valde pugnanribus, fimilifcilicer & diflimiji; qua;
quia vbi non eft medium, neccxtrema æqtialiterà medio
diftabunt.quod quidem in rotundiseuenit : neque rurfiis
ab extremo ad extremum æquali ter procedi t linea, quod
quidemin redis reporitu©. fiautemnechoe,necillUd:ca-
ret igitur figura vnitas diuina. Eft Brsterea expbrs fpeciëi:
quia fpecies continentur in generibus : vnitas vero diuina
nec eft in alio.nec in fe.in alio quidem fi e ife t, euèniret ei
période ac fi in medio eifet comprehenia, quod in cir-
-culi ce.ntro conringitvdemonftratum vero eft non habere
earn partes,neque figuram non eft igitur in alio, immo
neciiife:alioquiid,emetiam,quodcireiilo, eiaccideret,fi
ipfa fe çomplederètur,& contineret.npn enim poteft efle
aliquid in fe ipib,quinà fe ipib côtinea,tur.etfi enim DeuS
ex fe ,& ipfe le ipfum continetitamen fieri non poteft, vt 1-
dem contineat,& à fe coutineatur.fi aUtem ab alio conti-
neturvhoc eft quod dicebamus ad figuras pertinerè. Ca ret
quideminterfeinvnofobiedtom^feeri & cohxrere non
pollunt. & fi ex parte fimiiis, ex parte alia non erfi fimilis,
non erit totus lumen , neque totus veritas,neque natura
Deus. Prstereaetiamadipfum quigening manabitblfi^
fpfienua gau is: erit enith compoficus pater exiubftantia
&conceptii mentis. Magnus ItefiUus fibre fecundo t« v
«► t^^VTJJtaK.SiquidemJnquitstamquam partem fubftan-
tiae acciperemus iilgeriltum, locum haberetiftiusfermo,
cum djpfompbfitum efie quod ex diuerfis conftat: fin ve-
ro fiibftantiam Dei lumen ipfum ponimus, vel vifam,vel
bonum totum,quod quidem eft totum vita.totum lurae,
& totum bonurti} habet autem vita ingenitumi cofe^ues,
quomodo noneftincompofitus | quieftfecugdum fub-
ftantiam firnplex? nbnenimmodiproprietatem eius de-
mdnft:rantes,ra,tionem fimplicitatis laedent. Gregorius*
Nyflenus lib.ro prinid.con.ha Eunomium cap. X L I . Sim-
plicitas enim,inquir, dogmatum veritatis tamquanifun-
damentum iacitDebm,quid eft, neque nomine, neque
rarione , neque alia quapiamcogitatione& intelligentia
comprehendi pofle. Sandhis Epiphanius inhasrefi contra
■ ptolemaitas.-Quxpoteftabvllodicitanta illius audacie,
quam de Domino vniuerfi euomuit? qui fimul ytintelle-
xit,perfecit hoc, quod quidem voluit ; hocintelligens,
quod vu ltj& tunc vofens,cum intelligitj tocus iStellig^n-
tia,totus voluntas,totus mens,potus lunlen.Ex^juibus fit
manifeftum, quqdinvnitateTrinitatisneque rep’erituP
principium,neqne medium , neque finis, n qyis v^ro ali-
quid horum q u s r a t , multareperientur , Sc non vnitas.
principium enim &SC medium , & finis eorumplatK? tun t,
quiediuidipoffunt; vnitas vero indiuidua eft. fimiliterq?
habet prindpium,&medium}&finem,totum aliquid.eft
ei his coagmentatumjquod autem fic eft totufh, exparfi^
bus etiam eft totum: partes autem multae:igitur totum ex
multis.vnitasverpexperspartium.eft, Sc noneix mulfis,
autexpartibus totum.Prsterea,quod neque principium,
neque finemhabet,neque tefminuminvtroquehabet:&
idcirco infinita eft vnitas. Bifariamenim,inquit,cuni infinitum
contemplarnur,fcilicet fecundum principium
finem,qiiod non eft in h is ,& eft fupra h * c , infinitum ap-
r pellatumeft. Sed neque formam hab e t, yelfiguram,vel
lpeciem,velcolorem diuina vnitas.ficenim maggus Bafi-
lius Jib ro i v.rwV *yri^T«wv3i,inqiut,fiIitis yere eft imago
patris, om nis autem imago ve l fubftanti£e,vel fo rm s,
vel figurs,Vel Ipec iei, vel coloris imago eft: Deusau&m
in nullq horum eft,fed fivfd'la fubftamia tfilius igitur cum
fit imago fiibftaiitis,fequitur vt fit homoufios,id eft,eiuf-
dendubftantis patris : '&relinquiturvtfitynitas expers
fornfef»& fig u r s ,& ft>eciei,& coloris.expers igitur eft fo r m
s ', quia idem (eft forma,& fubftahtia Dei. hoc enim ab
e tiam colqre, quia eft fubftàntia quæ non eft in fubie-
d o . Qiîomodo rq^ipiet colores quæ non poteft cadere
fub afpedum,quicolores difeernit ?• g c u t ergo non eft
hæc omnia difiina vnitas; fic neque habet vniuerficateqx
vel vniueriurh: quod partes recipiti alioquiihcidetvtrü-
Uis coram quæ diximus. Omnis enim oratio vel effertur
vniuérfe «% vniuerfis , aatinvniuerfis non vnhierie,fed
parciculariter ; & hoc eft quod, ait Dionyfius:(^uamobr'e
prim®m bonus Deus eorum audoreife dicitur , deinde,
eorumvniuerfe,pofteapartiuraeonim ; tum'parricipan-
tium ea vniuerfe,deiede participariitium in parcè,fiue par-
ticul^riter. quæ perinde iimt, àc fi diceret, Genéç» Sc ipe-
ciçs fimul , Deumhabentaudorem deindépaftesÛlis
fubiedæ;& quafeumque viiiuerfitàtes quis dfeat, pofiea
has tamqùam abfolutas &abftradasproducitDeuS;dein-
de tamquam aliquorum,& ipforüm aliquorum vniuerfi-
tates.non eft Deus vriiuei;fitas fecundum has vniuerfita-
tes,ideft,ad fiihiliwdinem harum ; fedipfe |bja Vniuerfi-
tas,quæ in nulla eft vniuerfitate, vniuerià ipfa & fola vni-
uérfitas eft,omnes vniuerfitates ex fe producens, 8c à nulla
vniuerfitâte coetcetur^ neç enim ipfe eft in àliq uo , nec
aliquidin ipfo. fubftantiaenim eft nihil habens quod fit
in fiib ie d o :& cognitio eft nihilprorius fubiedum habés.
idcirco ipfe eft onania j & noneft quidqüam omnium,quf
à nullo eo$im quæfunt,continetur : ncccftnomen eius,
quo per rem aliquam ex iis quæ funt, nommetur. vnde e-
ihm nominabitur,fi nihiLeft éx iis quæ funt ? Præterea to-
turo&folum in vnitate #eflèntiam exuperantem repræsé-
cèat,& non pofitionem quamlibet rerum.pèrindéenim eft
dice’re,totus fubftanria, & folum eftDeus in fola fubftantia
eft,arque dicere fupra omnen^fiibftantiam eifè , 8c
nonannumeratur vlli fubftantiæ earüm qùâs prodUxit,
fed eft fola ex aliis exempta, &prima,&cuiusfubftantia
e ftadus.
'/q 0
‘ r • Ç a p v t X . »•
Quoi vmtos Trinitatis fupra-omnem fubjlantiatn eft, &fuprao-
mneni vnitatem, & trinïtatem nobis cognitam:&quod ne- I
o quefubftantia efêiec vnitas^ne^ trïnïtasab vllo co-
gmta-,necinfinita,aut inmultis
© O' mimer at a.
r. ' ' 0 O ' • © ^ , • i«. M Agnus Dionyfîus cap. x i ii . dediuinis nottiinibüs:
Oporçet,inqüit,nos à multisadvnum virtute diui,-
nævnitatis conuerfos , fingulariter laudare totàm & v -
nam diuinitatem, vnùm quod eft dmniiftn eaüfa, ante o-
mne vnum,& multitudinem,& partom,&totum,finitio-
nem^c infinitioriem,finem, & ihfinitatem ? quod Omnia
quæ funt,&ipfümeflè terminât ; &omniu'm, 8c to-
torum omnium, & an te omnia ,& fupra bmriia Vna cau-
fe,&<juodiupra'ipfiimVnum , 'id quod e ft, déterminât:
. fîqufâém quod eft Vnum, in iis quæ fiint, riumeratur.nu-
merus enim particeps eflèntiæ eft. ^uod autém ëft v-
- e ' % ^ nam
De Dtuma fimpliât.
nu m (hpra!fiibftantiam,iSc quod eft vnum, Ôc omnem nu-
merum définit,ipfiim eft & vnius,&numeri fOTmnnis rei
principium, & ’caufe, & numenis,atque ordo.quamob-
rem & ynitas >”qua?laudatur, 6cTrinitas,qua2eftdi®ni-J
tas wptai bmnia, ndri éft nec vnitas, Wque trinitas; aut à
nobis,autab alioquopiam eorum«jui f iin t , cognitaifed
vt quodin ipiàeftfupra quam in vnum copulàtum , &
foecunditatemverelaudemus , tririum&vnum Deüm
nominamus ilium, qui fupra mnne'nomen eft. nulla autém
vnitas i’ veltrinit3S, neque numerus, nec vnitas,vel
foecuqditas,necaliudquideorumquæiunt, aut qu^ ab
aliquo,eprumqui fiint, cognfta fiint,explicatobfeurita-
tem,q»iæ omnem rationem 8c mentem vincit ; obfeuri-
tatem dico diuinitatis,quæ fupra fiibftantiam , fiipra rationem
8c mentem eft. Ruruis idem extremo capite my-
itkæXheologiæ : R urfus autem afeendentes dicamus,
quod nec atjima eft,peque mens; nec imaginarionem,yel '
opinionem,velrationem, velintêlligentiam habet; neq;
ratiocft,nec intelligentia ; neque dicitur, vel intelligitur;
neque numerus .eft, neque ordo ; neq; magnitudo eft,ne-
que paruiras,neque æqualitas,néque fimilitudo, 'neque
dii^milfeudo^nequé ftat,neqûe mouetur,'neque quiefeit,
rieque Hàbétyimjhec eft ^Sjnéqublumeiiifiieqjjëvitaeft,
neque fubftanria eft, nequeiæculurti, néque tempus,nec
efteius tabHofuiintelligenüameadens, neque icientia,
nçque. veritas eft,neque regnum, neque üapfentià, nec v-
num,ncc ,yriitas;neque diuinitas,neque bonitas,, neqiie
fi)irituseft,yt nos {pirftumcbgnofeimiii^eçëft filiüs,né-
que pater, nec aliud qilifiquam éorum qùæ nfebis, aiit vlli
eorüm quifunt>cognica funt; hecaliquideoràm quæ no
funt,neque quæ fiint ; neq; qüæfiinteam cognofcîufqua-
tenûs eftinecipfecogiioicit quæ fiint, quarenus j ' fimt:-
neceftilU rationne que nomen,neque èognirib;nequete-
nebra eft, nequè lumen,necerror,neque veritas: neieft e-
iusiavniuerfiim pofitio,nec âblatio :immô cum eorum
quæ poftipiàm funt,pofitibnes &ablaridries facimus, i-
piamneq; ponimûs,nec tollimus; quiafupraorhnem po-
iitionem eft perfeda.& fingularis omnium càufe; & fupra
omnem ablationem èxupèrâtio omilium fimpliciter ab--
flxaâa,&vltraomnia.Hæcahnotaüi^S.Mâximus,inqui-
ëns:Notà,fiiiod neque diuinitasfiibftantiaeftDei, ficut
neçyiiumakquid eorùm quædidta fiint, neque cdtrario-
rum eis ; qu,are nihil ipforum eft.non enim fiint hæc iub-
ftanria,feagloria i circaéum. Sic Sextus ecclefiafticus
philbïbphus d ix it, &**G re^orius Theologus librd tertio^
Thcologiæ fuæ,quod neque didinitai, ^ necingenitum,
ne Uue pateiriitas fubijantiam Dei fîgriificàht.» Obferuà
præterea,qiiod neque itiis eft, y t nos ipiritura cogpo-
Icimus; nequefilius eft,neque pater,vt noS patrëm'ScfiJiü
.çognofeïmus.illud enim , Vt dos cognoicimus,m omi^j
negarionefiiperiqrumacçipé. <leçlaracautem,quoddi.ci
jplet>fecundüm ndifeam cognirionem.Neqüe te moüeat
. hpçcaput, vt putes hune diuinum auétorem aliquid bla?
ipfiemcdicere., propofituip enim eft ei demonftrare Dëü
nifiîl eorum elfe quæ funt, fed elfe fiiprii pmnia.etenirti fi ;
ipfe omnia prpduxitj'qupmodo p ÿ e ik f lè ^liquid éorufti.
quæ/unt ? Dixit autem,quod necea quæ fiin^cognbfcût
, DeumcaufamomniumUtnon cognofeere Deu A , intérims
plane eft.verumftaHm idem expofuit qùod cÿxerat,cü
fubiunxit, Quarenus ipfe eft;qiVod perinde eft,yt li tfiéâ-;
tur,Nihil ex,iis qu^ fiint,cOgnofcj^DeUrii, quarenus eft,
id eftjfiibftâûùam eius, quæ fupra fiibftanriaTtî èft,& quæ
intelligi non poteft, yelexiftentiâmfecundum quam exi-
ftic. Dictum enim eft,qiiod riemo co^ndïcit fihum,nifi
parer,neq; patreri.^juis nouit,nifi filiits. ’Acrurlus fubiû-
giiç magnus Dionyfius,&ait ; Nemp cognofcitfilm,qua-
cenus eft, nec ipfe Deus cogriofcitea quæ funt, quatehus
funt;ideft,noftaouitintendere mentemfecundum fensü
adéaquæfenulialun^hecàdfiibftanrias , quatehuslub-
ftaijtiæ finit,hoc éîiim nonconuenic Deol nos enim, qui
hominesf i im u s è a qùæ fenfii percipiunwr,aut^)edtu,
autguftatuiaùt ta&ft,. intëlligimdi'quid fînt: ea vefo quæ
fitb in telligentîam cadunti4ur per 4 dilcipîinâhiuiütdo-
ârinam.autper illuminàrioriem cognofcimusf D |u s autem
nullo modq^x iftis nôuic èa quæ funt f fed potius ex
fe ipfo cognitionem omnium habet. hoc enim fignificat
fubobfçure feriptura, quæatt : Qui nouit omniaantéquâ
fierent.qubd quidem déclarât, non fecundum rationem
produôtibniseorüm nouilfe ea Deum fecundumfenfurii
aut intelligentiam;fedpotius fupra omnem fenlùm 6c in-
telligentiam in fer'antum intuens. - Idem ibidem PQüx
funt,inquit,ideft, creàturæ, nonpofllmt fiupra naturam
fuam ferriintelligendo : confentaneeigitutcum in fe in-
tüencur,diuinam naturam ignorant fecûdum illudquod
ipfaeft.ficigicurdiuinanaturainfeiplàmintuens , non
nouitinfee^è creaturas fecundum rationem y lùbftan-
tiæÆrum. hocenim fignificauir cum dixit , Quatehus
furit ^liquidem eft fiupra omnia quæ fiin t , & ipfiim eflè
lupra fubftaritiamhabet. aliter enim nejino dieet ignora-
re Deum crëâtüras fuas. Ex quibus fit manjféftum, quod
vnitas fiipra fiibftantiam,ab omnibus abftraéta e ft , & fii-
praomniaeft.immenfisenimrnenfiiris , &quæ Confer-
rinonpoflùritjCaulæ 6 fiipraeffeétus locancur,&eximfi-
tur,& ab eisablùntjVtlæpe diétumeft. Quomodo enim
creàturæ,&faôté?& quæcumqûe vocabulo erttiiirn figni-
ficantur.conferripolfuntcum natura , quævltrâomnia
eft? Vnde conuenfenter libi,caülà omnium non eft ynum
eorum qüæfunt,n6 dico qüæcüque aliquis numerauerit, t
fedfi quis cogitatione fingeret, & ad ilia quæ vitra fæcula
sûf,retugerec,îpiniones elfen t rationis apudnos inäniter
quidem ad ilia quæ vlrrà bmnia font,proficifeehas;tantü
vëro i re diftaqtis, quantum fimulachrû à vèritare,& domus
abeo qui eamfiiricauit; Scvmbræab iis quæ sû t, &
pe.^lè exiftunt.Nbn.n.neri pot,vt quæ finira funt, perriâ-
feant q» infînitü eft,guis mens mulras infirmâtes reperiat,
fecüreputeîi, nihflominus ab infinitate veta excidic, 8c
tâquam djvmbra pugnàre conuinciturattreétans ; fient
qui tenebris aafliflimis inuoluri font 9 8cin eis ruunt.
Ob habe f^ulàm Theologiàm fecundum negarioném in
multis vafentiorern elle Theologia affirmante demoftta-
tfoti eft;non quidem quodTheologia ex negantibusma-
gji Deum alfequatur ; & attingat(exæquôenimvtraque
aoeçratà coniedura de Deo)fea quod Theologia negans
pl us profiteatur nefeirè. qui enim dixit, quod riec vnitas
eft Deus, propius accefiit adincomprehcnlâm vnitatem,
quam qui pofoit eflè Deum vnitàtem fecundum merem :
vhifcAum.quæ nobis notæ font. Vtigitùt fiimmatim repe-;
tam quæ in liac Decade expolîta funt,dem onftratum ëft à
Théblogis,non oportere quærere in vnitate , qùæ fupra'
fubftantiam eft, Habitus & dilpofitiones, vel alia circa i-
pfarn , quæ fiibftantiam eius compleant; necaliquainea>
accidentia, neque differeritiasadfiibftanriam eiusperti-
îictis; neque quia ex fè-iplà exiftere dicitur, idcirco oportet
cófti tüere ipsa eflè foi causâ:ncçpbnere aliudin ea eflè*;
fqbftati^& aliud energiam,fiue operarionem : nec exifti-
ma*e operationc fua creatricem fobftarià;fecûdum fe ca-
rercy& ifc per fe exiftere:nec aliud eflè fuam fiibftantia, &
aliud (uàm bôniràrem,&fimiliter in cçteris eiufinodimec.
aliud^flèfobftatiam fuam,&àliud cognitionem fui,& fi-
mili^r in reliquis fimilibus ; & omnia quæ in ea fimt-,non
diflerre à fe ipla:nec in ea poflè reperir?principium,mediû 1
&finem:nii: vnitatem diuinâ,qùçeftuVÉf9€ôî,ideft,fupra
,gos qiu dïcütur dij,eflè lubftatjam, iïec eflè vnitatem quæ'
vocatur,nequè trinitatem ab vllo cögnitä •: fed porius fii-
nra fobftâriam eflè, & fupra omnem vnitatem,&fopra o-
muemt?initatem 7 excogitatam ve la3imilatam,&fupra
omnèÿnum taie abftraâam efle,&ad èam accedi no p o p
fe.Rëéte igitur & quæ in hac decade sûr, fecûdum expofi-
rionc maceriariam expolîta sût:neq. qdquam diuinç lïm-
piicitatideeft.C6ùenienteraüthuicinfcriptioniDe finr-
plicitate diuina,tota decas ad diuina fimpjicitaté cótexta
eft apte ad duas antegreflàs decades,p propo fitio nés enü-
tiâtesa^infinitatéDei proçedcs:fïquiçlc nulla infinitas ex
iis quç dicütuijCÛinfinitâteDeiçquâbirur.nec.n.infinitas
rnateriæ,&.carere eâ forma & ipecie,cüinfinitate Dei cô-
ferettdum eft-( materia enimfinitür 8c terrainatur Ipecie,
8c forma Ipeciei,& hic,lp eciesfc iücet, & earum formæ,
funt termini &'finè s materiæ.) nec infinitas corporis,
quia corpus ih ihfiùîtum diuidi poteft , infînitateift Dei
dirimit , quippeçum in eorpusdimenfio, & diuifîo pri-
Biblioth.Vet.Pftr.Tom.il.
De infini-
rate in re-. IJ mariante,&
participai* £ 111
1