C a itm tftJi -A tch ief ifc . A u c rf.
j conuincitur : in àffirmafipÂem & nëgationem feifl^ ,ftoq
I eft^na.
- atquc ideo nèque vera fides. Q^propterApoftplicam fi-
\ àèminpnhabehtes, abÂpoftQliqàqupqi Icdçfiafqiun^N
éti fungtqontin^tque illis quodSàlu^tor ait:0;«wer^M«w*,
feipfimdiu^mdefolabitur. Bérengariâni qüippe in fei-
plïs diuili lunt, Vtoftendimus ,Sed fort alfis qms dicat:N ofi
liintipiî regnüm, quiapaüci fiint. Ad qupdrefpondçq: Si
, non (untrëgnurft,non luntEcclefia ChriftùEcclefi^enini
ï ! ChriftS,.regnum Déieft,in quô Deus, id eft, iplè Ghrïftus
1 régnât. Siaütèinlunt;eghum, quia mentir-i Vërjtas npii
Ècclcfià
j Chrifti re-
onum Dei
eft.. y > |
P/àlm 47-
B
Pfiilm.pf.
Efai* 49«
Apocttl.il.
Danieîîs
fc Chrifti
Ëçclefia
vaciciniû.
Hé,défia
ChriftiRo
Led. 4. .
Gtegor. 7.
I itur fiäes vna eft taritüm.Iftoi^àu'Krrivana cröjiilïws’ypcoûfutatürj* àrqüè eundëtn Berengariùm çoràmipfovci
dum quod in vana ópiniönë tenet* in altera non tenere 1 herabffisorbisterrarumëqriiientu, in verba certa^pefu-
• & '■■ ■ '• ^ .. nAn pra fcripta funt,& in rnulris habentur Eccleliis iurare,prçdiéfcafqueinfenias
proprio ore abjitirare,ac libellos luos
quos adtuédasêafdem blafphemiâs fecerat, ptoprnsma-
qibus èoncremare çoegit. Ber engarianam pörro plebecu-
damnon dicö quatùôr principaliarëgna ,fèd necyntim fo-
lum regnum.aliqiio vnquam tempore öbrinuiflemóftrari
poteft. Autfi obrinuiflè confirigitór, iam nune regnum e-
ius populo altèrijid eft,catholiçonoftro traditumeft.N o-
fter enim p opulüs,Ro manum, «u momnibus regnisG hri-
ftiano nomini fubieétis,tènetimperium.Daniel autemdi-
cic, quia regnumpopuli Dei»pop«/o alten non tradetur, fed i-
pfum.fidbitmdàernum.Bcipngat'uni igitur non funtillud regnum
, quodDeus coelHulcitaturusprædieitur.KQupdfi
non pertinent aditegnum Dei coeli : confèqqitur vt fint de
regno diaboli. Vides plane quomodo« fconclamantibus
PropheticisteftimoniisnoftraEcclefia confirmatur, Be-
rengarianâ verp portiö vtÈaq; reprobaturjDè quibustefti-
moniis beams Attgùflihüsin libro de ciuitaté Dei vinmo
contra quöfdamPhiJöfaphos ficait ;S i proptèreadicunt
alioiqodo eflè èrëderida-, nëfidixerint vanaeflè éorifêri-
ptài iniufiani faciarit illi Dëó,cui tam magnum përhibent
teftimonium ; santam prörfus éi velètfemgràriioremfa-
dUntiniuriam, fialitërfficuritëflèintélligënda; non fic-
ut mundiïs credidit, qüpm creditiirum ipfe.laudauit, ipfe
prömifitiiple compleuic. Nóh itaq-, credentèsquod men-
tiri poffit, credant eflè fadturum, quod fè faóturunS eflè: &
lie credànt ficurcrédidit mundüs, quem creditiirum ede
prædixiti quem créditurum elïelàudauit ; quem creditu-
rürrieflè prómifit* qüem eredidiflè iam oftendit; Siergo
vobis 6 Berengariani B. Aügüftirtus ita vt foletrclariffi-
musëft, iudifcium ëius fèquimini, «redite de corpore &
i fenguine Domini qubd mundUs credit, & ncfcredite ficût
mundu'S credidit.'Si enim aliüd, aüt idipfiim fiitercredi-
cis, dicit vobis Aùguftiôüs vfefter, quod grauem Déö iniu-
nam faciris,qüla creditis de Ghriftoaliterqüam fiedt mü-
du$ credidit, quem cÊëdituru eflè Deüsprædixit jlâu^àuit,
promifit, oftendit. Qüpd fi fidem mundil>eus laudaüit.
veftra vtiqfÜgmenta reprobauit; Non enim èft nifi vna fi-
des laudabills apud Déüm.< V qde & ,vobis iureobueniet,
quöd idem fanótus Auguftinus ih eódem vlrimo libro dè
ciuitaté Dei dicit his verbisrSi rem,inquit,credibilem cre-
didémnt, videantquaififint ftolidi qui non credüt. Si au-
temres incredibilis eftj vndetoto terrarumorbeiamcré-
di,ta eftï'QupcirCa beatiAiiguftini iudicio Vós ftolidi eftis,
qüidecorpore Clirifti quodin toto tetratu örbe ctedimr,
crederè rCcafatis. Item beams Auguftinus in quartó libro
dé baptilmó contraDonatiftas.-Qupdvniuerlàjinqüitjte-
netEccléfiai,ttec conciliis ihftitutum,ledlèmper retentum
eft : non nifi àuthoritate ApoftoliCâ traditùm reâilfime
creditor «Item in fèptimö eiufilém libro.Id âüfem aitifidu-
Cia lècur£ voçis poilu tiiüs alïèrëfe, quod ingubéaiatione
D orrtiiüD^i npftri &rälu£tt°ris Iefiic hrifti VtUtièrlàlis Efc-
potefticum inièipfosfihf diuir^derolabuntunDeicatholj-
ëa lanëEçelefiaPrOplieta ürædixit;F#jid*f«* exuUattùnevni-
iterfei terra nions S ion i. qüodde noftra Ecelefia videmus im-
pletumVBerengariaiia ve.vo portiosnôfundàturèxültatio-
ne vniuerlæ terne: Neqj enim eis vel vnà duitótula, yel et-,
iam vna viilulâ concelfit. Non funcigitur nions Sion, id
eftjEcclefiaddem quoq; Propheta aicCantate Domino can-
ïicumnouum : cantateDominoommtmd. VndebeatusAuguftinus
ih expofitiQne,huius.vériiculiaudei & dicinSi 0-
mnis terra domusDei,qui.non hæret omni terræjruinà eft,
non domus.Si Berengariani non hærent omm terræiNon
font igitur domus Dei,fed ruina; Efiiàs de EceleliaGhrifti
üiciv.Latarèfterilis qua non paris,exulta & laudaqua non partu-
ris9 quiamultifilii deferta magis quam eins qua habet virum. lila
quæ habebat tuiic viriim;, S)*agogam Iudæorum intelli-
gendamdöcet Apoftolùs:fterilem verq Eecleliam-.Quarë
h Befengâriarti Ecclefià Dei fiint, oftendant nobismuito
plures filios fuos per tarn longa iam tempora j quam fîftt
Iudæomro. Quod nonelTe,omnibüs patet.Item Efaias.de
Ecclefià: Regeî/inqüit, erunt nutrithtui. Et Ioannes.in Apocälypfi,
Reges,, inquit, terraafferentgloriamfuam m eum: ied
quis regum terræi hanoBerengarianam ftultitiamfouitî
Quis regum terre in eam3gIoriamfuamatculitfEt quidem
in Arrianam velaniam reges olim aliqtu conccllerunt : in
■ Berengarianam auteni nulluS. P er Mialachiam Deus dixit:
Ab omfolit vfquèadoctafunt màgnûni eü nomen meummgtritr
bus, & nïomni loco fdcnftcatur & offertur nomïni meo oblatio
mmdà-.quù magnum nomen riteum ingentïbus dititDommus ex-
ercitufim. Quamo^iem fi Dominus exercituiini oblatio-
nemquaé in ômniloeoab ortu folis vfq-àd occalfim lacri-
fièaeur & offertur nomini fuô,tftundaro dicit: cum præter
'. hancnülla polîît èlfe Oblatio munda ; viderit BerengariuS
cum {àis,quam fit OblatiOeorUm immundâiquænon dicö
în omrti loco, fed vix vt in aliquoëflèfôbtihuit; Daniel
propheta ciimvidilïetlapiàëmdémôtefinfe manibiiSab-
fciflum,quiftatuâm iri pedibus fins ferreis &fi&ilibus pët-
Cuffit atqi corttminuit: vilîoném h'ancita’ëxpolüit; vt à. re-
grfo DeiqUae ëft Ecclefià, qùatiibr principàlia rëgnàmüdr
ChaldæorumvidelicetjMedôhim^i£qjPëtlàrum,Græcô-
rum quoqpiecnon &Romanorum,fient expohehtë pôft-
modum ipfo eodem PrOphetâ fërfpicue dedarâtur, in
diebus quartiimperiij id eft, Romani, antequam fèrreum clelîe cófenlïone roboratumeft. Qtiaproptér fides quam
elle deliftereqpgrcutiertda &comminilenda cônfirmaret, 1 dé corpore & fanguine Domini lèmpér Eeclèfiâ vmuerfa
dïcëns:Indiebusdutem fegnorumiÙorumfofcitàhiiDeUsfoelirek | tendit,multisinlupércóndliisgenéralibUsróbörailit, fex
■ gnum qittâ in aternum nor. diftpabiinr, ®$!im ecus populo al- Apoftolicaauthoritàce traditâ reébilfime creditun Na'ni ;
teri non tradetur. Commînâet autan & confumet vnïuerfa régna fi illud quod femper Ecclefià tëhüit nüllis münitum con-
h<u, &ipfumflabit ïnaternum : fecündum quod v'idifti, quod de ciliis A poftolicum eft : quanto magis illud qüod 8c lèm^
montlabfcîjfuseft lapis fin? manibus, & commmuetferrum, & fe- per tenüit,& mültis eft (vtdixi) conçiliisgenefalibUsCon-
fiamt&asfSMgëritti^&auïumt '
Hdcfane de nOftra EccIefialucé tiarius vidêniust IpÊ , dürft eft > Sed paftem & Vinrjm âitafis Domihi in côrpüS
enimRomànümimperiümvcumddhifcfefrèuinéflef;& 1 &languigetftGhtiftifiibfta;ntialitercqinmütàrii(tioftfie*
tàetçra règrtâ côntriûic; ^pfir hôdiéqUe quod nemo rièga-'j ut deiiraCEiê^gâriliS cöfpöris.& làngüiniS Domihi figure
pöteftyifi’.igßt dönio quondam Romani Iftiperatoïis, ’ fâStâfttftméflo&vmbf^s, âütihtrÂfelâtehtéitlChriftulli.
domum obtifiët Sâltktofil Inde enim ipla perbëa'tiim
Leo riem p’ap.am hæc Berengäriärta figmenta ïtlox lüö éx-
Örtüdaniriauit. Deinde përhuriC lpfntri, quihùnCpræcft,
DfèWgoriUniPâpamtünéÂradaiadônttmHufdemRo-
triaris lediSincöndilib T ûroiïenficôriütcitdpfiimquëBé-
fengarium'vtVidèbafiUjCqrreiftumJàcpfôpriaèTrianusS^
ëramentôâfisftcienteriijd'éméntëffüfcepit.^
âliquanfo poft ad vófnitiim fuum ^gbritelan étó reCOrdategete
) vriiüëffaiiS'Èeclëfiâe cöhfèhfiönfrröböriatühi efti
Sécûrà igittlf Vpce gubernante Domino DêO iioftrö &
Saluafdfë Iefti Chrillb, id à ribbis afléri pötéft; Diligëhtet
fârië fi dâfetur locus, cüm ipro B^gerigario difctïterevel-
lém, Cufri aliquöS docëat nihil in cibq altaris Domini COr-
pöris & fafigüiniS Gbflfti,riifi vmbfam fantüfri 8t figuratti
hâbëri, äliquibus vero^ taiiqüa.m fiibtilius qüaerétibus,fà-
tisfacierisjipfüm ibji corpus Ghrifti eflèjrefpôdëatifêd iriitionis
MipölaoTPapaih gërtéralidoridlio Romaéiteriim ! päriatum-lätexe ; quid qbi ili priorë fèritêntiâ difpliceats
Vitfetisfa-
!
D e Sacram en tO 'i.L ib . 1 11.
vtfatisfaólurus quæreritibus trânfmlgret ad altéram, aut
quidin pofteriore abhorreat, vtredeàtadpriorem. Mi-
grando enim adlècundam, priorem reprobar c redeundo
ad priorem, alteram damnat.Quo fit vtv tram que defen-
fando,neutram teneat^jpde confèquitur,vt cum reliquas
lèntentias omnës odent, de his Dominicis SacrâmentiS;
quid debeat credère penitus nihil feiat. Exinde quoque id
aceidit quid certiflime nouimus,qttod'Berengarius & fui,
fiaberuditis catholicisdefiufide difeutiantur : id quod
de CorporeDominitenent,aut territi denegaritj’aut fi pro i
ficerhur, defendere non valent. Sed negafores veràefidei^
déGhrifto, fententia ilia Ghrifti terribilisëxcipir, qua di-
xit:Oui meerubuerit&meosfemones: butte film homintserube-
fcet.£.z Paulus : Si negauerimus, inquit, & ipfenegabit nos. At
vero fi profitentur & defendere nequeunt,fi quidem vëræ
fidei defenfôres funt, vbi eft quod fuisChriftus pollicitus;
eft dicens : Ego dabo vobis os & fapientiam ycui nonpotérunt refir
fiere & contradicere omnes aâuerfaxi} veJlrtlSïenim veram fidé
iftidefenderent,elïèt vel aliquiseorum cui aduérfàrii omnes
refiftere non valerét. Non^nim poteft mentiri veritas
quæ fuis hocpromifit. Nullusàutem horuminueniripo-
teft, cui non poffint refiftere nbftrr catholici : vfqi adeo vt
hærefiarches Berengarius multoties reuiétus,etiarri S acra-
mento propriæ manus ingeneralibusconciliis vefaniasi- ;
fiasabiuraiiè teneatùr. Quatuobrem palariieft quianon
funtifti defenfôres veræfidei;nec filii, fed aduérfàrii Ghri-
ftiEcclefiæ. Porto autemfi ifti funt Ecclefià Ghrifti, aut à
Chrifto Ecclefianon coepit ,-aut aliquo-poft tempore elle
definiti Notiflimum namqj eft hootempore prîufquam
Berengarius infàniflèr,huiufinodi vefimias nunquâ fuiflè.
Séd ex temp oreC hriftiE cclëfia in A po ftol is & Apoftolprü
difeipuhs £uit:fèdneq; poftea vnquam defuit. Mcntiretur
enimfcriptiira per Prophetas damans : Etregnieiusnonerit
Jîwri.Mentiretiir Gabriel Arcfiangelus idipfum beatæ Ma-
riaè dicens. #Ientiretur &ipfa Veritas quæ ait: Ecce ego vobif-
cumfum vstfead confummationem ftculi.StA abfit ho c vt mentiri
poffit veritas vélin verbis propriis, vél in taris teftibus
fuis. NUnquam igitur poft Chriftum , Ecclefià Ghrifti effç
ceffeuit. Non funt igitur Ecclefià Ghrifti. aütéertefîfèà
Chrifto coepifïe, & hue vfq; perfèüerafïè imp udentiffimë
mentientes-dicunt : oftendant iuxtaDanielisyaticinium
quatuor principalia régna rnundj fecontriiiiflè,oftendant
fè orbern terrarum impleuifiè,oftendant fuum regnum al-
r ten populo non ceffiflè.Quod eos no.n poffe,omnibusfà-
ris abundeque perfpicuum eft, cum nofter populus régna
rnundipoffideat, 8chosipfbsauthoritate&rationecon-
fiangat.QuapropterEccreîià noftraàChrifto fundatà npn
àBerengario, neq-, inccëptaà Turonis vel Andegaüis, fèd
ficutprçcepit Ghriftus,& Prophetçprædixeruntrah Hye-
rofblymisjnæterntinàvalea$, Berengariaria verq vefahia
ad Ecclefiam Chriftinon pertinens, in æternum eorifüfa
jconricefcat. .
Nunc fane illairi etiam prbpofitionerri quaril in primo
libello tancopere prôbaûimus, ânconficerealiquidpof-
dit, vïdeamus. Probauirhus enim qubniam fi Deus hanc
mutationem panis & yini’quam credimus^facerc vult: facit.
Nuncau tem aflùmptiim atqj,etiamfaris pro batum eft,
quiaillam Dçus facere vult.Nam Spiritus fandus perfàn-
diffimos authorcs quos templumtius fuiflè confiât, hoc
( vt oftendi.mus) clare perdocuit:veteris ac n oui teftamen-
ti incontradicibilis authoritas confirmait, mundus vrii-
uerfàliter credfdit, cuius folius fidem Deus ipfelaudauin
Indubitanter igitur quod euidentiffime neceflarioq;con-
fleitur, concluaàmus rfeilicet, quia rnutationerr^panis &
yiniin fubftariam corporis & fànguinis.-Ghrifti Deus faciu
Quapiopter fileanfa^lid Omnes priidenref infipienriffi-
hiorum nominum noua irrarionapilia, fal(à,inuriliffima,
viliffimaqj commença» Cédât, inquam,vniuerfa Ecclefià-»
fftic»fidei* Ilia enim non eft: recens, illanonefthuius faut
illius hominis, folatotins orbis. Ilia fola rationabilis, fola
vera,fola rata,vfqueqitaqj munita, 8c inuincibilis,V.tiliffi-
ma, neceflaria,iueûdiffima 8c hdheftiffirpa êomprObatun
Ghrifti aütërtl impartatio vbi in vetëri aut innöüótefta-
.mentoltgitür’C^tationejquibusatgùriieririSjautmira^
culismunitur? Qüæneeeffitas, quæ-Vpficas ,-quis honor
________________________________ | J |
Chriftum Dominum noftrum pro riihilo impâhafc,& in-
uinarè? A f vero panera tantum& vinum in figura & vm-
bra Chrifti edere,quod ifti credur, 8c Chriftum in ipfe ve-
'ritatefubftantiæfuæmanducare, quantum advtilitatem
& hônorem &exeellentiam noftram pertinet,quis vel de-
menriffimiisinaliquo îriomento cdnfèrre poteft? Dum
enim verbum Dei çarnem fadum cibo D ôminico abfque
impanatione&inuinationc fubftantiue|*on vmbratiee
nosfumere credimus:dum ex virtute plenitüdinis vifææ-
ternæ in eodem cibo irianentis nos in æternum viduros
fpeiamussquid hac fide, cum fit tor &tantis teftimoniis
approbata, vçrius, quidrationabiliûsexcogitari poteft ?
Quid hac inquam', fidevtilius, quid magis neceflarium,
quid hpnorabilius: dum purum Chriftum, non vmbrari-
icum, neq; impanatum puraipfefufcipiens, vtpotetanræ
gloriæ munere diues,fummo reuerétiæ metu peeçata magis
abhorreat, funimo defideriiardoreinomnemiuftiriâ
amplius fèrueat , tanquam Domini fui hoftem ftudeat
fummopère qüotidie fugere mundum K iamq; de promif-
fiqnibus eiûs pro tantô pignore certior, audenrius atq;ar-
denriusreuelâra facie ipfum vitæ fontem votis omnibus
geftiatapprehenderëDeum ?
Multa contra iftos iam diximus,multa quoq;adhuc di-
cipoffiunt: fèd piismentibus ( vtarbitror ) iftafufficiunt.,
Quidenimampliusaduerfusiftosquærerent, cum obie-
dationes eorum fiue per rariones, fiue per fçripturas, no-
ftrç fidei nihil obefïè,imo veroipfes éafdem fçripturas no-
bifeum magis eflè fecis lucide^; monftratum fit: cum ifto-
rum dementias ôëfingulàrim 8c comriumiter tam venera-
biliumauthorum quani Prophericis 8c Euangelicis teftimoniis
teneantpleniffime deftrUdas:noftram vero fidem
.vfquequaq; firmiffimam, vtiliffimam, excellentiffimam
fummeq; necéfïàriamyvideànt euidentiffime declarafam?
A t vero impiis quid fufficiet, fi duriores fexis toc argume-
torum malleispercuffi cedere nolunt, fi tenebcofipres inferno
tanta fortiffiinarum rationum luce colluftrari non
poflunt, auteertè meretricü fimiles de fua turpitudine vel
perfpicua erubefeere nefciunt ? aut dæmonum fipiillimi
co£ptam,fcmël vçcordiam tanra perrinacia diligunt,vt:ve-
ri ta tem gratis odio habeat, 8c à fàlfi tate Vel manifeftiffima
nunquamrefipifcant?0 mifèrrimoshopiines &immenfb
lachrymarum imbrelugendos,fi tanta peruafit eos propa- i
gâdæ famfe cupiditas, vt à blafphemiis propalatis nec cla-
riffimaveritas,nec fûmmaïpfôrum infàmia,nec vitç æter- \
næamor, neçîëternadamnario valeantreuocare. Redite;
quæfo, Redïtepraüaricatores ad cor. Quare moriemini gratisï.j
Non talis hæc difputàtio eft, qüæ vtrobiq; valeat leuiter
compenferi.Nonhic, ficur.in feholis, pro vidoria,aut,fi-
cutiniudiciis, proquibuslibet terrenis commodis agitur;
fedjficut eoram Deo,pro vka æternaatq; coelefti dilputa-
tur : falfem etenim partem fempiternamors deuorat, ve-
ram aurem, vita æterna coronat. Quocirca iufto examina
1 veftra& noftra perpendite,fi quid digrium contranos ha-
betis, after te: fi non habetis, adquiefcite. Quare morie- '
mini gratis? Sed quid amplius iftos profêquar? Iam difpu-
tationihuieponendus eft finis. Nam deduabusreliquis
pEOpofitionibus; fèrmo breuis habendos A . Non enim
lo ngain difputailt» nem res flagi tac.
Contra eos qui dicunt partem propter indignes im-
mutabiiem remanere.
r ? X his ergo vna, p^ms & vini partèm in carnem & feni
L-guineinBomini tranfinurari confirmât : partem vero
propter indignos immutabilem rerinëri. Altera ve*
ro , totum quidem panem& vinum altaris in carnem &
fenguinëm Domini conuerri aflèrit: fèd cum indigni ad
communionem veniunt, in panem& vinum iterumre-
uerti. Nam vrriufqtie fèntentiæafïèrtores, nolunt ab in-
dignis homiinibüs corpus ôtfanguinemDomini poflè par-
ticipari. His ergo cum fît error difpar: vna rameneaufe
erroris èft. Quem eifdem quoqucmuniuntargumëntis,
Kocmodo: Chriftus air,inquiunt; Qmmanducatmeatn car-
nem,&meum fanguinem bibitiin memariet &ego in eo. Indigni
âutemnon manéntin Chrifto,nec Chriftusin éis.Non n. ;
poflïmtduobdominùfëruire,ncc membra Chrifti fimül eflè
------- - ' r î ’ ' " " , , ëc diâ-
Alia dil dë
rebus fidei
gdtiis Êer-
rcdisdifpa
candi ratio.
H
îohxhn.è.
Matth ; <s.